De Plinii dvbii sermonis libris Charisii et Prisciani fontibvs [microform]

11쪽

Plinium Secundum VIII dubii sermoni libros conscripsisse Plini Caecili epistola V libri tertii conpertum habemus, ubi in illius

scriptorum enumeratione haec leguntur: Dubii sernionis octo scripsit sub Nerone novissimis annis, cum omne studiorum genus Paulo liberius et erectius periculosum servitus fecisset c. In his libris res grammaticas tractatas fuisse iam diu cognitum erat et postremo diligenti ratiocinatione a Scholim ultero de C Plini Secundi libris grammaticis. dissertatione Bonnensi a. 858 confirmatum est. Neque enim diversi sunt ab eis quos linius ipse in nat hist praefatione is , libellos quos de grammatica edidie vocat atque Contra quos et Stoicos et Dialecticos et Epicureos parturire dicit id quod non solum inde demonstratur quod Caecilius alia scripta ad artem grammaticam Spectantia non adfert et tamquam Pro XCuSatione addit, eo tempore sermonis dubii libros conposito esse quo Nerone inperatore a liberioribus studiis homines deterrerentur, Sede quoque Conprobatur, quod annorum rationibus conputatis tempus quo Plinius maior de grammatica se scripsisse dicit in Neronis novissimos annos, quibus illi libri editi osse traduntur, incidit. Quia enim in praefatione at hist. a. LXXUII confecta philosophos ad-Versus O , subinde abortus facere iam X annis narrat, a. LXUΙΙ eos procliisse concludi potest qui est annus a Neroni interitu

Dubii sermonis libros interiisse eo magis dolendum est, quo quanti ad historiam grammaticae Latinae momenti fuerint inde dilucide intellegimus, quod magnam observationum silvam poSteriores grammatici ex eis hauserunt et multo saepius procul dubio quam ipsi indicaverunt eis usi sunt Libellum autem differentiarum, qui in catalogo bibliothecae Bobiensis per errorem Plinio adtribuitur

12쪽

Ιm primatur: Dr. BACKHAUS,

13쪽

Plinium Secundum II dubii sermonis libros conscripsisse Plini Caecili epistola V libri tertii conpertum habemus, ubi in illius

Scriptorum enumeratione haec leguntur: Dubii sermonis octo scripsit sub Nerone novissimis annis, cum omne Studiorum genus Paulo liberius et erectius periculosum servitus secisset. In his libris res gramm ticas tractatas fuisse iam diu Cognitum erat et postremo iligenti ratiocinatione a Scholim ultero de C. Plini Secundi libris

grammatici se dissertatione Bonnensi a. 858 Confirmatum est. Neque enim diversi sunt ab eis quos Plinius ipse in nat hist praes tione ς 28 libellos quos de grammatica edidi vocat atque Contra quos et Stoicos et Dialecticos et Epicureos parturire dicit id quod non solum inde demonstratur, quod Caecilius alia scripta ad artem grammaticam Pectantia non adfert et tamquam Pro XCu-tione addit, eo tempore sermonis dubii libros conposito esse quo Nerone inperatore a liberioribus studiis homines deterrerentur, sede quoque Conprobatur, quod annorum rationibus conputatis tempus quo Plinius maior de grammatica se scripsisse dicit in Neronis novis. simos annos, quibus illi libri editi esse traduntur, incidit. Quia enim in praefatione at hist. a. LXXUII consecta philosophos ad-Versus eo , subinde hortus facere iam X annis narrat, a. LXVII eos prodiisse concludi potest qui est annus a Neronis interitu

Dubii sermonis libros interiisse eo magis dolendum St, quo quanti ad historiam grammaticae Latinae momenti fuerint inde dilucide intellegimus, quod magnam observationum silvam posteriores grammatici ex eis hauserunt et multo saepius procul dubio quam ipsi indicaverunt eis usi sunt Libellum autem differentiarum, qui in catalogo bibliothecae Bobiensis per errorem Plinio adtribuituri

14쪽

et alibi sub rontonis nomine sertur, cum Plinio sane nihil conmune habere ellius in praefatione Charis p. VII sqq. satius κplicuit quam ut haec quaestio retractationem desideret. De dubii sermonis libris in universum tractaverunt Grasen han, geschichte der lassischen philologie im alterilium vol. IV p. I et alias, a Praecipue Lers Ch die prachphilosophie de alte rap. 3O, II p 37, qui etiam fragmenta conlecta I p. 79 sqq. Xhibet, quibus nonnulla quae ibi miserat addidit II p. 38 in adnot. Sed

inde ab eo tempore multa nova subsidia nobis redundarunt, quibus non solum fragmenta emendare et adaugere sed etiam in singula exactius inquirere licet Denuo excussit thesauros per elli editionem grammaticorum reclusos cum diligentia et sagacitate Scholi mulieri. ., qui tamen opus promissum solium modo incohavit et unum Charisium perlustravit. Sed multi grammatici fragmenta Servaverunt, quae Xaminare et conparare indeque quatenus lini liber etiam non

nominatus a singulis XSCriptus Sit eruere Perae Sane pretium est.

Quod equidem conabor primum in Charisio, qui post aliorum quaestiones novas iterum curas flagitat, deinde in Prisciano institutionum grammaticarum auctore. Qua in re facere non poSSumus

quin in illorum sontes altius inquiramus. Antequam ad ipsam quaestionem adcingar, dubii sermonis librorum reliquias, quae neque in I parte neque in additamentis in II parte factis a Lerschio exhibentur locis solum adlatis indicabo Exstant vero his locis: I. Charis. p. 43, I II ibid. 27, Ι - III ibid. I 41, 24- . instit artium in elli gr. L. IV, 37, II - . Serv. in Donatum K. gr. L. IV 444, 3 - VI ibid. 447, 5 - II. XCC. Cod. Lei densis apud ei lium in adnot. ad Servium in Donat. 444, 3 VIII Cledon. . r. L. V 45 II, X. ibid. 49, 27 - . ibid.5 Ο XI. necd. Helvet. 33, Ι - XII. Pompei. . V, 72, II XIII. ibid. 93, 36 - XIV. Audacis Xcc. . VII, 333, 2Ο. Eadem sere leguntur in arte Bonifatii in Mai class. auctor. VII, 346 XU. Placid. Mai class. auci. III 476.

Cum haec Dagmenta nova adcedant, unum e ei quae Lerschl. l. I p. 6 in adnot. adsert omittendum videtur. In ei enim quae ChariS. p. 97 d. utSch. I p. 222 26 ed. eil praebet: s Uniter contra grammaticoruna inquit observationem, qui negant

15쪽

Oportere nomina us syllaba terminata in e adverbialiter flecti e mbricius post inquit nomen Plini inseruit idque haud dubie e coniectura, quandoquidem post flecti perperam libro I scriptum invenit et VI dubii sermonis liber in Romani de analogia Capite P. II 6 sqq. saepissime laudatur. Neque alibi in Romani de adverbio

capite Plinius testis Citatur. His praemissis quaestionem ipsam ingrediamur et quae Pliniana ad Charisium et Priscianum pervenerint et per quo ad eos redundaverint investigare StudeamUS.

Pars l. De Charisio.

Longe maXimam partem Dagmentorum quae e Plinii dubii sermonis libris excerpta aetatem tulerunt Flavius Sosipater Charis tu nobis servavit, qui grammaticus quamvis incredibili quadam inscitia fontibus suis usus diversissim quaeque Conpilaret, tamen ob magnam antiquarum literarum et doctrinarum copiam quam Coa- Cervavit inter artium scriptores praecipuum locum obtinet. Namque Cum Ceterorum plurimi recentes sontes secuti sint et unde hauserint sere omittant indicare Charisius multis locis auctore quorum libros Xscripsit nominatim adfert qua re fit ut etiam alibi, ubi a quibus pendeat tacet, sontes indagare posSimus. X auctoribus vero Charis Romanus et Palaemon ad noStram Curam pertinent.

Gravissimum est et nostra interest maxime quod Charisius Iulii Romani libris grammaticis, qui φορμαὶ inscribebantur, tota CaPita Xcerpsit, quibus cum Variorum vetustorum librorum tum Plinianae artis grammaticae multae ac pretioSae reliquiae continentur. Eo enim capite quod de analogia conposuit, Charis. I, XVII, inprimis Plinium secutus est, cuius doctrinae frustula per totum Caput dissipata plus duas partes efficiunt. Cum hoc vero haud paucae observationes capitis X libri I tam arto vinculo coniunctae Sunt, ut necessitudinem aliquam cum C. XVII habeant necesse sit.

LIBRO VI ex V PRO VT inam quod sequitur ortum est.

16쪽

Atque cum in Romani de analogia capite linianarum copiarum usus tam late pateat et e conlatione in XV quoque capite nonnulla ab

eodem grammatico petita esse eluceat, ante omnia nobis diiudicandum est, quae ratio inter hae duo capita intercedat.

Ac primum quidem ei lius in praes Char. p. XLVII non.

nullas capitis X observationes e Romani de analogia, Plures κeiusdem de consortio Casuum libro petitas esse coniecit. Ceterum qui ab ipso Romano Charisius in c. X mutuatus sit, qui ex eius fontibus adceperit, pro certo decerni OSSe negat. Quam rem retractans Cholt mulier . . P. 2 sqq. praeter Romanum Charisium in c. X Palaemonis arte Sum SSe enSet nomitilla etiam ipsum addidisse videri. Prorsus diversam opinionem amplexus est Christ, qui in philol. vol. XUII p. 22 sqq. caput X non e Romano Pendere, sed eidem quo hic usus Sset deberi auctori, scit Flavio Capro, probare conatus est quo fonte notum fere caput fluxisse putat. Denique orawski in Hermae vol. I. p. 339 Sqq. rem denuo adgressus hoc recte Vidit, Christi opinionem unius auctoris Stare non posse et Scholi mulierum secutus Palaemonis aliorumque parte SecreUit. Hoc autem Posuit totum c. XV in duas partes esse dividendum, priorem inde a p. 5 usque ad P. 63 7 POSteriΟ-

rem in usque ad finem pertinentem. Prioris partis auctorem eiS locis quibus Romanus nominaretur hoc SSe Sum, ContrR Ceteruquae nomine miSS Cum Romano congruerent a Charisio ipso addita esse eaque e eo sonte e quo in altera parte Pleraque X. ScriPSisset, Cil Romani PSiu auctore. Praeter hun vero Onmunem fontem, unde Xempla potissimum sumpta SSent, alaemonem

a Charisio esse adhibitum cui deberi regulas generales j. Μagna sane diligentia orawsk ostendit diversos sontes histos esse et Christi sententiam iure resutavit. Atque quod iam Schott- mulier recte iudicavit, Palaemonis in c. X certa inesse vestigia, id

Morawski XCerptis quae dicuntur Charisianis conlatis confirmavit. Prosecto unusquisque diligentius indagans e nonnullorum praeceptorum diversa repetitione, e apertis discrepantiis, denique e Vario dicendi genere hoc caput unius hominis opus esse nequire cognOScel.

CL etiam eii gr. L. VII p. 87 sqq.

17쪽

Christ multa contendit quae argumentis omnino careant, velut de Scholim ulteri sententia haec proseri philol. XVII p. I 22) gege dies annali me lassi sicli in schwerlicho heseitigender in-wan gelten machen. Da namlicli Charisius das gange c. X I. den inlei tenden orte nach u schii essen p. 3O, I, o aus inem Zi grossern wer liber die latinita genomme hat, si h dari aber melirmat aus die gum theil abweichenden elirendesci Romanus egielit, o mussis eben alles librige mi ausnah me jener enigen Stellen aus ei nem ander grammati ker entlelint habene

et in serius p. 69) ubi e consensu initii C. XU P. O, S cum Diomedis loco p. 39, 6 Caprum auctorem suisse demon Straturus

est, Si conligit , Das dieses Diomedes aus Varro selbs nichi ge- nomme habe schein sicher er konnte es aber nichiraei chi anders. Oher elimeli, at alas Caper λlὶ der in buch de Latinitategeschrieben und ehr os in se inen biicher ait de Varro uruck- gegangen arc. - a ratione nihil demonstrari apertum est. Quamquam in c. XV insunt quae cum Capri doctrina Conspirent, id quod deinceps videbimus tamen qui diversos fontes distinXerunt sine dubio recte iudicaverunt. Sed orat,vskio 1 universum tantum adsensu Sum. Quae XC. X nostra potissimum interest tractare, sunt antiquioris doctrinae illa frusta, quorum Cum universa ratio tum haud pauca Xempla Cum c. XVII concinunt quaeque inprimis posteriorem c. X partem efficiunt, etiamsi in priore quoque talia inveniuntur. Hae autem, quae Schotimulier ei lium secutus e Romani libris deprompta existimat, Morawski ex eo libro profluκisse censet qui Romano quoque Pro sonte erat qua in re ad Christium l. l. P. 22 provocat, qui Romanum et c. X autorem conmuni sonte usos esSe Contenderat. Iam videmus quanti intersit ut hanc quaestionem ad finem perducamuS. Etenim quicumque orawski Sententiam conprobant. neque Plinium neque Ceteros scriptores quorum praecepta et XV et XVII c. occurrunt a Romano ipso usurpatos Sse, Sed per sontem illum conmunem ad eum pervenisse Xistimabunt. Sed videamus primum quibus causis Christ et orawski con- moti sint ut . X auctorem Romano usum SS POSSe negarent. Potissimum in eo nituntur, quod alia in XU, alia in VII c. uberius tractantur, unde effici opinantur conmilitem sontem maiorem copiam

18쪽

habuisse et singula ampliora exhibuisse, e quibus varia ab utroque SCriptore electa sint. Neque ego dubito quin c. XV conplures ob- Ser tiones et C. XVII, quale quidem nun eXStet, e Conmuni fonte fluxerint. Sed Romani de analogia librum sontem non fuisse tum demum Concedi posset, si C. XVII quale apud Charisium exstet talea Romano scriptum esse constaret. At hanc opinionem falsam esse neque Romani tractatum cum C. XUII Confundi oportere Coarguere conabor quod si probabitur, iam firmissimum fundamentum eius suspicionis quani Morawski defendere studet subtrahetur. Quamquam Charisius pleraque ad verbum transcripsit et ne ea quidem mutavit, ubi Romanus alia e suis Scriptis laudaverat, tamen nonnulla eum vel omisisse vel contraXisse cum Conicere licet e huius capitis conditione tum demonstrari potest. Ac primum quidem multa consus et difficilia non Romano diligentiori, ut videbimus, grammatico, sed Charis neglegentiae et inscitiae vitio esse vertenda

in propatulo esse puto in quibus . . UR P. 2Ο, I S. V aedile mutila leguntur et nonnullae aliae de abi. g. III regulae. Deinde P. 45, 2 nonnulla omisSa identur, quia, quamviS Caper his e Xemplis docet antecedat, unum tamen Solum sequitur. Tum p. 24, 26 ad a literam relegamur de verbo celebre 4 quod tamen

S. V. RiRCere 22, 1 non legitur et nonnulla hoc loco omissa esse

etiam ex sequentibus verbis ex quibus si qua solent in nomen hominis transire manifestum fit. Aliis quoque locis, a Chari

exemplum Plautinum e Bacchidibus p. 4 I, 25 Nepoti S I 38, II aut verba a Charisio conrupta aut Contracta esse ne CeSSe est, quia Plinius non potuit Frontonem laudare. Sed ne hae dubia remaneant, Certissima testimonia adponam quibus Charisius non omniaeXScripSisse coarguitur. Nam quae p. II 4 Romani de analogia libello laudantur, in c. XUI omnino non XStant, quae P. 3, 2 leguntur, non omnia v. p. 4Ο, . 44, 7). Hoc vero loco Romani

laudationem ad librum de analogia spectare ideo certum St, quod exempla in c. XUII l. l. repetuntur et lini dubii sermonis liber VI

Conmemoratur, e quo maXima illius pars hausta est. Denique

quae p. 36, 4 inveniuntur cf elli addenda . O8ὶ , Romanus autem in libro de analogia VIIJ refert sic amsorum, ut linius

Numerus , VII. apud uischium et in excerptis Cauchianis non eum τορ-

19쪽

eodem libro, et Livius sed et ceteri adsidue amsorum dicunt ,

si coniunctim, ut X milia amsorum modium sestertium nummum e Si Per se, amforarum c haec in c. XUI p. 29, II leviter tantum Peratringuntur: . . . . et seStertium, inquit, tot milia c. Postquam igitur vidimus Romani de analogia librum pleniorem fuisse quam qualem apud Charisium habemus, non opus est ConiCere, si qua ex eis quae in C. XV cum c. XVII concinant quae Cholim. p. 2 sqq. Conlegit - illi uberiora exhibeantur, Rim cum c. XV auctore Conmuni fonte esse usum. Adquiescendum est ita,

ut dicamus caput VII saltem et c. XV ad eundem sontem redire. Proximus autem C. XUI sons est ipsius Romani scriptum. Porro quod Christ philol. XUII p. 22 dicit: Da .... Romanu P. 46, 3 an ei ne stelle, die it I, 2 gena ubereinstimmi de Vergilius nichi nach einer igenthumlichen eis mi dem cognomen arocilieri, o erklari sicli diese nur araus, das ih hie de name Vergilius aus de Schris des grammati hers unterlies, en e geraclea diese stelle enutgte id nillil demonstrare potest: nam Capitis X auctor semper poetam Vergilium vocat et ecquovis sontera manus Vergili nomen, si quidem invenit, transcribere potuit. Ceterum ego potius Charisi neglegentia illud conmissum esse crediderim. Quod denique Christ l. l. p. 23 adfert p. 9O, et p. 3I, I Charis. conlatis, ubi sane Catonis ex Admirandis eXemplum in conmuni fonte intercidisse videtur, Romanum iam in fonte suo lacunam invenisse videri, id e eis quae modo XPOSui Pro argumento esse non potest: etenim, ut aliquid interiisSe Verum sit, Cur non ipse Romani liber Charisi fons lacunam habuisse potest Iam vero postquam Christi et Morawski sententiam non ne- Cessariam esse Vidimus, Conabor demonstrare omnino nullo modo eam probandam SSe et ad quantas, si eam amplectaris, discrepantias depellaris ostendam. Praecipiam eos C. X locos, quibus mora ii eadposito Romanus auctor proditur p. 33, I 2. 6 4. I, S. QuOSMorawsk l. l. p. 342 - haud dubie iniuria, non a Charisio imlatos, sed apud prioris partis auctorem repertos esse Censet. Contra Keilius praefationis p. XLVI et Scholim. p. I eos a Charisi, in-

μῶν librum, in quo de analogia tractatum erat, significare, sed e Sequenti Ha e peram inculcatus esse videtur CL etiam ei praef. Charis. p. XLVI adnot

20쪽

Serto merito arbitrantur. Nam idem Charisius prorsus eodem modo ei quae fortasse a Cominiano desumpsit p. II 4 I. 28 Ci Scholim. p. 23 quaedam a Romano deprompta adsuit. Tum vero Romani in C. XV Conmemorationes non ausim abiudicare ab eo qui P. I, 5 dicit: plenius autem de analogia in sequentibus Romanum disseruisse invenies et Hunc autem Charisium esse non modo Per Se intellegitur, sed insuper eo ostenditur, quod Diomedes, qui Cetera repetit, hoc enuntiato P. 439, 22 Caret. Iam consideremus reliqua antiquioris doctrinae fragmenta, quae Romano deberi adsevero. Qua in re nimirum proficiscendum est ab eis c. X et c. XUII titulis qui tam similes sint ut Cognationem quandam interiorem intercedere necesse sit. Inveniuntur autem in

illis quae concinunt inprimis liniana 64, 26, 44, 3 Turbo,

33, 38, I OSSe 73, I 23,3 compluria, 93, 22 m 28, 27 fico sagos, OO I 23, ArabiS, IO3, 39, II SCiniS, IO7,6. 36,22 mugil, IO7,9 2O, Augustas Maias Sisenna); alia a Capro desumpta 63, 26 III, 24 Allecto, 65, 29 I43,23 eStu. Scauro debetur 9Ι, Ι 8 ques I33, 3 im, A Croni S, I 6 II9,2o ambos. Hae vero et reliqua in libro de analogia a Romano ex fonte illo ficto transcripta putat orawski et sententia Sua prae-Cepta sane Coactus eo usque progreditur l. l. P. 343 ut iam auctorem ilIum conmunem titulos iterarum ordine digessisse arbitretur. Sed tum Romanus conpilator non melior fuisset quam Charisius. Qua de causa opus est diligentius quaerere quonam modo Romanus

lucubraverit.

Quod ad ricii ii m adtinet, quisquis . Ut Curiosius introspexerit, dubii sermonis libros Romano ad manum suisse cognoscet. Ex quibu plus duas parte mutuatus est, ita ut Ceterorum auctorum rustula prae Plinianis prope evanescant. Ubique autem fere ipsa Plini verba libri UI numero saepe addito laudantur et, quod grave est, nonnumquam conplura liniana idem serespectantia uno tenore se XCipiunt, velut p. II amicities Amagonautumna aqualium, p. 2 aestifer Augusta aedile avi v. infra p. I9 agile annale agreste, p. 22 Aurelii amans aplustre avi amni aenigmatis Arabis. p. 29 retus abrum filiabus febrim fonteis funes. Conserendum quoque est quod Scholim. p. 34 observavit sub liter a ordinem ad casus institutum animadverti, ut Romanus