De Plinii dvbii sermonis libris Charisii et Prisciani fontibvs [microform]

발행: 1881년

분량: 78페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

41쪽

I2Ο, 7. 25, II. 3Ο, 8. 39, 8. Ac linius etiam 29, II Scauri mentionem facit et p. Diom. 377, 9 Paulo post XemPlum Scaurianum Ia testis advocatur. Quae cum ita sint, eum qui haec omnia XCerpSerit non latere arbitror. . Ceterum in Romani de adverbio capite, in quo linium adhibitum esse non constat, Rutili exemplum 95. 6 Capro lini conpilatori deberi videtur, a quo subsequens illud Asellionis certo petitum est. Idemque ortasse de Scauro IO, 3 alet. Deinde in censum venit Aemilius Macer, cuius reliquias conlegit fusiusque explicavit Unge in progr. Friedlandens a. 843. Plurima eius ragmenta ad naturalem historiam pertinentia a Romano

SerVata lint apud Ceteros autem grammaticos, si a Servio Nonio

et aliis, qui ad res inlustrandas eum adhibent, discedimus, nisi apud Diomedem et in fragm. de dubiis nominibus : Κ. V 376, 3. 592, o in grammaticis quaestionibus non laudatur. Quin Romani dumtaxat stagmenta 63 7. 72, 7 j. I, IN 'ὶ IOO, 33. O7, 4.

I 33, II. 4 et Diomed. 374 fortasse etiam de uti nom. cl. l. - uni eidemque sonti debeantur vi quisquam dubitet. Iam Vero Romanus duo exempla iuxta conlocata I 33, II. 4 se Plinio debere ipse profitetur, et Diomedis exemplum statim subsequitur ea, quae iam supra o Rutili et Scauri mentiones satis certo Plinio adscripsimus. Adcedit quod Macer noster, per errorem ConPluries Licinius vocatus v. Unge l. l. p. 5) in Plini at hist saepe inter auCtores adsertur. Quae considerantibus nobis cum probabilitate suspicari licet Macri apud Romanum et Diomedem exempla ad Plinium auctorem redire. - Perperam Aemilius Macer pro Licinio ap. Diom. 369 Is et Prisc. I 23 4 v. adnot. nominatur. Postremo pauca de Pomponii Secundi omnemorationeap. Diom. 37I, 8 addam. Huius epistola ad Thraseam data excepto Prisciani loco cum hoc congruo 338, 29 apud solum Romanum

ut sons grammaticus adhibetur p. 25, 23 et, ut Videtur, 37, 23.

quamquam hic libri inscriptio omissa est. Atqui non solum hos locos, Sed etiam tertium p. 32, Is de ablativo l), e Pomponi Aenea

L. Cesutio ad populum . . . . Peter hist. Rom. reliq. p. CCLXV conlato Prisc. I Sao 23 et Festo P. I I a. 26 recte censuit Catonis pro Caesetio orationem significari.

'mae exscripsit Beda . VI 282, I 8 29 , .

42쪽

clepromPtum, Romanus aperte Plinio debet. Quare Diomeclis et

prisciani locum potissimum propter epistolam ag Tnraseam lauciatam

sunt, id praeclare congruit cum ratione, quam inter hos duos viros

intercessisse audimus. Plinium enim nostrum de illius vita II libros CorisCripsisse Plinius minor P. III 3, 3 notii tradit Et in naturali

quoque historia Pomponius laudibus effertur, velut e g. 3, 3s Uates Civisque Clarissimus VOCatur. - HOC Xemplum non praetereundum censui propterea quod cum Romano artiSSime Cohaeret.

Quae hucusque de singulorum scriptorum reliquiis a Plinio servatis eruere mihi contigit, quantam iacturam etiam Veterum librorum stagmentorum aliunde aut parum aut nihil cognitorum Plini arte deperdita antiquitatis studia fecerint propalam ostendunt. De Palaemon2. Praeter Romanum e Charis auctoribus Palaemon Plinianae doctrinae fragmenta servavit apud quem Plinius his locis laudatur: P. 87, 2 et 223, 29. I, quorum poSteriores duo conSpirant Cum P. I 6, 8 27 Diomedis, qui eodem Palaemone usus est. Ac praeterea alibi apud Palaemonem Plini vestigia latere deinceps videbimus. De illo bene disputavit Scholim. p. 8 sqq. qui coniunctionis velut eus et aliis observationibus nixus nonnullas parte auctoris nomine carentes iure illi tribuit v. indicem p. 25). Idemque deinde p. 28 Sqq. Palaemonem Charis et Diomedis prorsus diversum a vetere Remmio Palaemone Quintiliani magistro et eundem esse, qui in Sidoni Apollinaris p. X libri quinti citaretur, contendit. Quod posterius quamvis sit firmum tamen id constare debet, talem qualem apud Charisium invenimus artem Palaemonianam a Remmio non potuisse proficisci. Neque orawski in Hermae vol. XI S a , quamquam Conpluria a Remmium referri putat, multa in illius aetatem non quadrare negat, idemque sere Christ philol. XUIII 26 concedit. Si omnino genuinus quidam nucleus subsit, lini quoque Conmemorationes post additae probabiliter putandae sint v Scholim P. 29, Mora k l. l. p. 352). Verum num quae ad Remmium pertineant ex eis quae Scholim disputavit valde dubitandum est. Nam quae de elocutionis cum Quintiliano Remmi discipulo consensu a Morawskio

43쪽

aclseruntur, etiamsi non tam volgaria essent, parum emonstrarent. Adeo qualitat s voκ, qua et apud Palaemonem et apud Quintilianum

At profecto alaemonianae artis indoles in universum, ut antiquiora

insint a Remmi aetate abhorrere coarguitur non solum argumentis SCholim adlatis, ses etiam Mo quoci, Cum iect Varro neque

Plinius y neque Quintilianus et ne Donatus quidem. Κ. IV 378, 3ὶ

Certas nominum declinationes secernant, se solummodo Secundum

ablativos in a, , , , u disponant, alaemon qui sertur P. Char. I, X, quod caput maximam partem v Scholim. p. 8 sive potius universum eius est, iam quatuor ordines volgari serie se XCipient distinXit neque quintum ignoravit v. p. 8, 9. I, ). Deinde Si Palaemonem cum Cominiano contuleris, haud multum interesse intelleges et utramque artem sollemnem illam recentioris aetati Speciem reserre videbis. Tum inde quod altera ars a Charisiana diversa K. V 23 eidem Palaemoni adscribitur conligere in promptu Stutramque non maiore iure inlustri illi grammatico inputari quam aliquot scripta Probi nomine adornata Berytio. Nihilominus haec ars quia nonnullis locis lini doctrinam prΟ-dit, ad nostram curam pertinet. Pliniana vero in Charisi libri I c. X haec inveniuntur P. 8, 7: Dicunt quidam, veteres in prima declinatione Solito nomina genetivo casu per a proferre, item dativo per . Velut haec aula huius aulas huic aulai etiam inde persevera S Sepater familia se . Eadem in excerptis Charisianis quae dicuntur P. 338, 22 e integra Palaemonis arte hausta sunt . Quid verba vinde perseverasse sibi velint, conperimus e Plini ipsis verbis apud Romanum 2O, II: nam et Sisenna inquit eum qui diceret pater familiae, patrum lamiliarum oportere dicere itaque, patrum familiarum Cum Consuetudinis taedium respuerit, et paterfamilias dici Perse Ueratum est e. )' Cf. Char. p. 38, 8: monosyllaba extra analogian esse Plinius eodem l. VI Scribite, ibid. 33s, o alacer an Iaceris ut tener puer ultimam enim voca tem . . . e. q. S. - Prob. . Ι 89 Io: quaeritur a Plinio Sec., aries . . . qua de causa non et hoc nomen ad e productam scit ablativo pertinere pronuntieture.' Etiam Varro de l. at VIII, 3 p. 9am in hac quaestione ad Sisennam

44쪽

in uno casu habent quaestionem id est in accusativo plurali Paeanas enim et Titanas et Alcmanas dixerunt plerique, qui errant. nullum enim nomen in as extremitatem venire potest accusativo plurali, nisi prius nominativus singularis in a venerit . . . p. 26, 7:x ergo hos paeanes et hos Titanes, ut hos reges et has leges c. Eadem regula eisdem exemplis inlustratur a Plinio p. 43, S: Titanas ubi linius nec paeanas accusativo, inquit, reCte dicimus. nullum enim nomen accusativo plurali in a venit nisi quod nominativo plurali in a sonabile.

De aliis alaemonis capitibus haec adserenda sunt. P. 47, 7 regula de abi. g. Id data: nam si adiectiva propria nomina suerint, tunc ablativum in e litteram habere debebunt, ut a Felice Vehemente Salutare cf. 45, 7), quamquam fortaSSe ab alio quo Palaemonianis admista est V. Scholim P. I9ὶ tamen generaliter linianum praeceptum refert, quale . . . 3O 23. 43, 3. 46, 7. 23 exstat. Similia p. Prisc. I 333, 5. 347, IO. Sem. ad Aen. II 6 Io seg. Bob. . V. 62, 35.ὶ Deinde quae P. 233, O de praepositionis super significatione Palaemonis libro excerpta sunt, pleniora et uberiora apud alios grammaticos inveniuntur, vel ut Diomed. I 3, 2. Prisc. II S, Sqq. . IV 42O, 6. V 26, 4 277, 23. 23, 2. neCd HelU. 264, 34. Serv. ad Aen. X a denique linio auctore adpellato apud Audacem . II 333, 2 sqq: Super praepositionem Plinius Sec. X his tribus praepositionibus, id est supra de in vult habere significationem, . . . . multa Super riamo rogitans, super Hectore multa

e. q. S. Eademque una cum Plini nouitne in arte Bonifatii mi et s. auctor. VII p. 346 repetuntur. Tum vero linio debetur p. 73, 3 haec doctrina Cf. Mo-rawsk l. l. p. 332ὶ: Uerba supina sunt haec, docendi docendo docendum doctum octu quae quidam declinant post finitiva adiungente non similia quidam putant verba infinitiva, alii inter a d. Verbia qualitatis posuerunte, id quod elucet e p. 87, O, ubi ad illum provocatur: Plinius Sec. inter adverbia qualitatis posuit dicendo legendo dicendi legendi c. Nec minus eadem regularePetitur p. 72, 8: supina vel adverbia audiendi audiendo audiendum auditum auditue Atque etiam p. I 89. 9 Plini doctrinam

45쪽

referri pro certo habeo: Inter adverbia quidam haec posuerunt quae etiam apud veteres observata sunt, velut translatui dimissui receptui ostentui ε nam haec eXqmpla cum auditum auditu faciunt. Eadem apud Diomed. p. 4o7, 2 leguntur. - Uidemus igitur de hac re linium singularem quandam sententiam ampleXum Se non sine Graecorum grammati Corum auctoritate. Dionysius enim Thrax in Belikeri anecd. II p. 629 sqq. ο 24 adverbia θετικὰ adgnoscit sola αναγνωστεον, Ioaπτεον, πλευστέον c. quibus in lingua Latina gerundia adprime respondent cf. Lersch, prachphilosophieci p. Io I, Steinthat, eschichte der Prachwissenschas p. 73). A Graecis etiam Priscianus II 324, 7 Sua mutuatus esse videtur. Sed etiam certius Plinium Graecos secutum esse demonstrari potest. In illis enim fuisse qui adiectivom verbale qualitatis adverbium dicerent, discimus e loco aliquo Etymol. Magni a Schoemanno Mede-thelle s. I7oy laudato, P. 479 29 ubi degitur γ ν τέον- ἐπί γρηεψ

In libri II capite VII de pronomine e tribus partibus constante quamvis dignosci non possit, quae vel potius num qua e Palaemonis

arte fluxerint, nonnulla certe lini vestigia inesse negari nequit. AC Primum quidem P. ω, 4. 6I, 6. 62, 23 cs. Diomed. 29, 27. 33I, O Pronomina POSSessiva et κtrinsecus et intrinsecus declinari dicuntur i. e. et terminatione et persona aut Singulariter aut

pluraliter quam Plinianam suisse doctrinam ex inrobi institutis

artium . IU 37, II conpertum habemus, ubi irae proditur:

ν. . . Plinius Sec. pronomina possessiva et per quandam mixturam Sic putauit esse declinanda. i. e. intrinse Cus et e X trinse Cus.

Sed hoc supervacue cunctis artis latoribus visum est disputarie. Neque hanc declinandi rationem ignoravit Sergius explanator Donati K. IV oo, 34, et adeo apud ipsum Donatum ibid. 338, 3 sqq. duplicem quidem declinationem consociatam invenimus CL etiam PriSC. I 8O. 25, necd. elv. 247, Ο. 248, 4). Primo autem quem adtuli Charisi loco iω, 8 illam animadversionem a GraeCis CSSe notatam dicit grammaticus. Et sane ut alias ita in hac re Plinium Graecorum rationi sese adplicuisse conplures teSte Sunt, Velut Dionysius Thra lisa , . . . πασαι αἱ κτητικal, H proPter duplicem illam declinationem καὶ διπρο-ποι καλουντaιε, ApolloniuSDyscolui de fronomine l. 28 in in museo antiquit stud. I):

46쪽

omnino vero Plinius, ut hoc addam, in partibus orationis describendis et definiendis haud raro Graecorum grammaticorum vestigia pressisse videtur velut ne articulum quidem a lingua Latina abesse voluit. Nam secundum instituta artium .QU 33 8 vocabulum hic tunc voluit dici pronomen, quando Solum reperitur declinari. . . . at Vero si Cum alia parte orationis inveniatur declinari, articulum appellari ut puta hic Cato . . c. Quam distinctionem alibi quoque Conmemoratam inveni naus, velut Prisc. Ι 8I 26. Donat. 38Ι, 4. 337, 33. 372, 27. Serv. in Donat. 428, 5. 36, 23. Serg. 548, 9 Cledon. . . IS 3. O 9. 33, 2. OmP. II. I. necd. Helv. O3, 2I. 249, 3O Isidor orig. I , 5. Sed enim Plinium certe primum duas regulas postremas ad grammaticam Latinam traduxisse et veri simile est et robus qui sertur coarguere videtur, cum dicat P. 37, 3 Sed hoc Supervacue cunctis artis latoribus visum est disputari et p. 33, II sed haec discretio a Plinio Sec cunctis artis latoribus supervacue visa est Constitui .

Quod adhu nemo, quantum scio, dedita opera in risciani institutionum sontes inquisivit, eo magis mirandum est, quo ille tantam undique et observationum praeceptorumque et veterum Criptorum reliquiarum Silvam congessit, ut paene ab omnibus qui linguae et iterarum Latinarum historiae operam navent adeundus atque excutiendus sit. Nostrum igitur est in fontes eius, quatenuS Pus est, inquirere, id est ita, ut non solii ea quae cum probabilitate ad lini dubii sermonis libros reserantur conligamus et inluStremuS, sed etiam utrum ipse Plinio usus sit an per alienam, et Perculus, manum illam doctrinam adcepisse existimandus sit eruere

conemur.

Ac primum quidem quam in universum riscianus sccutus sit

47쪽

rationem in institutionibus grammaticis conscribendis, ab ipso audiamus. Dicit enim in totius artis praelatione ad Iulianum consulem data, praeter auctores Graecos e quibus nominat Apollonium et Herodianum, etiam Latinos a se esse adhibitos, a quibus quaecumque necessaria sibi visa essent conlegisset I p. 2, 53. Atque sese ipsum admodum Pauca addidisse in praelatione libri, profitetur, cum dicat I94, 8ὶ: Nunc de nominativo et genetivo singulari se pleraque quidem a d tissimis viris, paucula tamen et a me pro ingenii mediocritate inventa exponam c. Similia leguntur

initio libri XUII vol. ΙΙ 1o7ὶ: Quoniam in ante expositis libris de

partibus orationis in plerisque Apollonii auctoritatem sumus eCuti, aliorum quoque sive nostrorum sive, Graecorum non intermittentes necessaria et si quid ipsi quoque novi potuerimus addere e. q. S. Quod verum esse totius libri indole ostenditur. E Latinis vero nullius eum copiis saepius et uberius usum SSe quam Capri, Cuius totos sere libros exscripsit, deinCeps videbimus.

De Capro et Plinio.

Capri mentio fit XUII locis, quorum nonnullis legentes ad

illius libros relegantur indicaturque haud ita pauca inde esse depromP-ta, Velut P. III, 4 ): Supra dictorum tamen nominum usu et apud Caprum et apud Probum de dubiis generibus invenis ε, P. I 2, S: teste Casero, apud quem exemPl inveniS , P. 39O, 26: Vetustissimi autem multa sic protulerunt confusa terminatione teSte Caproc, p. 393 9: Sed et eorum et superiorum omnium usu tam apud Caprum quam Plinium et Probum invenies c. De ei Vero quae Capro debentur propterea erit usius tractandum

quod hic lini maxime et Probi vestigiis instabat. De Capri libris POS Osannum de Capro et Agroecio emissae 849 et Christium in philol. XVIII p. 6 sqq. de illius libro existimantem dis- Putaverunt irchner de Servi auctoribus grammaticis in annal. Philol. Suppl. II p. I sqq. et ei gr. L. VI p. 88 sqq. Christrecte statuisse videtur duos tantum libros a Capro esse ConSCriPtOS, alterum de Latinitate. s. de lingua Latinae s. enucleati Sermonis ε, alterum de dubiis generibus c. quem triscianus claudat P. II 2, IS

' Ubi voluminis numerum non addo, semper primum intellegitur.

48쪽

, quod Caper ostendit de dubiis generibus et, si quidem et ad Caprum et ad Probum libri inscriptio pertinet, P. III, 4, quem locum modo exhibui 3. De duobus eis libellis quibus Capri nomen prae fixum est de orthographiae et de dubiis verbis viri docti, in quibus ei lius, recte censuerunt. Probatur enim ceteris de Capro

testimoniis conlatis, si minus omnia, nam nonnulla recentiori demum aetati Consentanea esse elucet, at Certe magnam Partem

observationum ibi congestarum vere Capro deberi. Quodsi Christ l. l. p. 68 priorem libellum excerptum esse putat e Capri libro de lingua Latina, alterum ex eiusdem de dubiis generibus, i nullo

modo stare potest. amque ut in hoc non de dubiis generibus Solummodo agitur, sed etiam aliae quaestiones disceptantur, ita in illo inesse videmus quae conlato risciano e libro de dubiis generibus hausta esse arguantur, velut p. 93, 2 Κ. Il x pauper vir et mulier dicendum, non paupera mulier Prisc. I 32 8. P. IOO, ID buXu arbor est, uXum autem materia ipsaei FrisC. I 42. I 4. p. IOI I x rete De hac voce Caperi disseruisse dicitur ap. PriSC. III, 7. I4. p. IOO, I de malo idem valet Conl. r. I 42, II.)In quinto enim libro Priscianus scripto de dubiis generibus SeuSum esse P. III, I dicit Item de generibus disputatur . VII

Cum Capro apud Priscianum interdum una conmemoratur Probus vel Plinius vel uterque. Quibus locis Cum numquam non germanus Probus, i. e. Berytius, intellegendus sit iam Hert adnot. ad Prisc. 7I, 4 recte coniecit Valeri robi libros a risciano non esSe usurpatos, Sed Cognitionem eorum e Capri Scriptis manasse. Et Romanus Sane P. Char. II 8, I Caprum Valerio robo usum esse testatur. Idemque Steupio de Probis grammaticis p. 9o sqq. placuit Nec secus ilini notitiam Ilerisque certes locis per

3 Dubito num omnino Probus de dubii generibus peculiarem librum conposuerit, praesertim cum de robi libro sic inscripto aliunde nihil constet et Priseianus alibi genuinorum Probi scriptorum , quae in manibus non habuerit, nusquam titulos prodat. Tametsi Steu Probum quem fingit minorem II ,de dubiis generibus. Peculiare volumen scripsisse hoc loco retiis existimat p I93).

49쪽

Caprum a Priscianum redundasse pro certo habeo. Ac primum quidem iam Christ l. l. p. 7 e Prisc. 394, 24, ubi lini verba Pererrorem Ciceroni tribuuntur, illius librum ei ante oculos non suisse cum probabilitate coniecit cf. etiam p. 68 . Idemque Scholim. P. 7 SuSPicatus est, quia lini dubii sermonis libri aliis locis indiligenter modo ars modo artes adpellantur. Adcedunt alia argumenta Legimu enim p. 393 8: Sed et eorum et superiorum omnium usus tam a Pud Caprum quam linium et robum invenies et p. I 3 7 manciscor etiam nactum facit absque n. ut

Probo et Capro et Pollioni et linio placet. His locis Plini mentionem iam apud Caprum XStitisse eo suadetur, quod Probi nomen, cuius notitia indidem hausta est, iuxta poSitum invenitur. Nimirum Priscianus, cum apud Caprum legisset ita seres haec invenies apud linium et robum c auctoris sui nomen illis addidit. Quod idem cum apud alios scriptores tum apud Gellium v. erckli in annal philo suppl. II p. 63o factum videmus, neque aliter saepenumero in scholiis Graecis Coniunctio a usurpatur. Sed satis evidenter id quod coniectura conlegimus demonstrari potest. Nam Capro debentur Plini memorationes p. 233, 3 et 262, I 8, quia libri, potissimae partes ad illum reserendae sunt U. p. 4O Sqq.). omnino vero deinceps videbimus non solum in libro I. sed etiam alibi in eis ipsis quae a Capro desumpta sint permulta inesse vestigia liniana. Denique etiam e libellis de orthographia et de

verbis dubiis quamvis conpendiosis et contractis Caprum Plinio usum esse cognoscimus Conser enim p. 93 I9 K. Id nactus uno n scribendum, at nanciscor duobus cum PriSC. 3I3 7. P. I o Calva κρανέον vocatur, licet Gellius et Varro calvariam dicant. nam et calvariam plurale est Calvae Vero Ssa', quae sunt et singulariter calvae cum Charis. I 38 I Sqq. I 39, 2.' Sine dubio Haupi opusc. I p. 68 seqq. recte censuit Pollionem grammaticum non segregandum esse a C. Asinio Contrariam sententiam amplectuntur nullis argumentis propositis Bergli philol. XXIX p. 329 et Steu I. I. p. 7 sq. Pollionis autem mentio a linio facta esse videtur, qui eum etiam p. Charis. p. 34, 3 Iaudat. Di cretionem reicit etiam irchne I. I. p. Oa. Fortasse coni Charisio legendum est: calvariae fuero omiserunt Ssa, quae sunt et singulariter calvaria. sic B l .

50쪽

mininum, acer masculinum sic alacris et alacere, leves inmutationes non mirandae sunt Cum Char. II 4 I.

P. O7 9 sadulo illi cum PomP. . V 233, 33 sqq:, Plinius Sec. edit unam rationem: - - et adulo illum et adulo illi . . p. IIO, L gibber Vitium homo gibberosus Cum Char. 83, 6 ubi Plinius istam Verri Flacci regulam oppugnat.

P. III, 7 horum retium, non retum, quia genetivus numquam pauciores Syllabas habet quam nominativus ipsa Plini verbal cum Char. I 42, G2. P. Ilo, a frons et frontes hominum frus et frundes δ)arborum Cum Char. I 3Ο, 29. Iam vero in perlustrandis eis quae riscianus a capro adcepit operam conlocares debemus idque agere, mi liniana quaeque eκ- piscemur De Capro autem trisciani auctores iam irchne l. l. p. si licet nimis generaliter, tamen haud ita emerge Si 'κistimat, ut omnes locos, ubi melioris doctrinae atque lectionis antiquae copiae amplae habenture et adtribuat Sed nobi adcuratius est quaerendum.

De institutionum libro VI.

ordiamur a libro VI institutionum, quem maXimam partem e Capri libris haustum esse probabo. In quo quinquiens solummodo Caper in testimonium Vocatur, P. O4 6 2I 2, 3. 3. 26Ο, 8. 264, 16 secundo loco ita ut Caprum Plura habuisse intellegamus. Praeter hunc, Herodiano et Apollonio, quibus Graeca exempla debentur, mi SSis, grammatici auctores laudantur hi Verrius Flaccus

I 83). Plinius 233, 3. 262, 8, Caesar in analogicis 249, 3. 8. 2SO, 7 Arruntiu CelSu 2 I. . IS q. 25I, 3 Caesellius Vinde 2IO, 7. 229, Ο. 23O. II, Suetonius 23I, 8, robus qui sertur in catholicis, i. e. Sacerdos 2I8, 22 238, 3. 24 I, IO. 242. I. I. 249 I9. 2SO, I p. 237, IO. 259, 7, Gellius 39, 23, Donatus

yy sirus et rundes in exco montep., cum ceteri codd. volgares formas exhib ant. In illis vero coni Char. I. I. genuina scriptura servata esSe videtur.

SEARCH

MENU NAVIGATION