De Pacuvio inprimis de eius Antiopae, Dulorestis Ilionaeque fragmentis [microform]

21쪽

poetaemusa, ut ii dicam, specimen praebet uuare tam aggrediamur ad examinanda Pacuvii scripta.

Μaximam audem consecutus est Pacuvius tragoediarum scriptor. Inter sabulas, quas ex Graecis expressas modo magis modo minus libera atque solui imitatione Romanae consuetudini accommodaVit, numerandae sunt hae. uripidem videtur secutus esse sola Antiopa, quam cicer de fin i, o M verbum ait ex Graeca esse e pressam Sophoclem in pluribus fabulis est imitatus: Teucro, cuius non sine Iaude mentionem tacit Cicero J;'Chryse Hermiona, et iptris, in qua condenda ac vlum libere ingenio suo indulsisse non obscure indicat idem ' J. Armorum iudicium num ex Sophoclis Aiace expressum si possis addubitare. In Duloresie autem, celeberrima illa sabula tractaveritne Pacuvius eandem quam

Euripides in Iphigenia Taurica materiam, quae Sti litnii

est sententia, magis etiam est dubium. Reliquas subulas, Μedum Ilionam, Periboeam Atalantam, ex quibus Graecis exemplis expresserit prorsus nescitur. Haec enim postremo loco posita, Si fragmenta non ad Arcadicam, sed Boeoticam Aialaniam reserenda esse rectius contendit

Welcherus Gri trag. p. 1217.J, ad Aeschyli vel Phrynichl

exemplum acta esse non potest. Atqui tot tamque es bratas sabulas quales sunt Iliona ei Dulorestes, ne nomine quidem ad nos pervenisse quum parum sit verisimile facile ut coniiciam mihi persuadeam, in his sabulis componendis certa sibi exempla non proposuisse Pacuvium, sed vel quae Graeci intacta reliquerant argumenta tractasse,

' De orat. 1, 58. Nec quisquam est eorum adolescontium , qui, si iam sit ediscendum sibi aliquid, non Teucrum Pacuvii malit quam Manilianas venalium vendendorum leges ediseere , ef ib. 2, 46. Tuscul. II, 2 l. 49 : Pacuvius hoc melius quam Sophocles Apud illum enim perquam tabiliter lysses lamentatur in vulnere. - Ιntellipti poeta prudens, serendi doloris consuetudinem esse non contemnendam magistram. ad Romanam igitur gravitatem dolorum accommodavit descriptioneni.

22쪽

ve pIures Graecas fabulas in unius sorinna redegisse, ita ut partim amplificando partim tollendo novam plane sabu- Iam secisse videretur. Ut ita coniiciamus vel ipso docti 'comomine inducimur, quod ad accuratam mythologiae cognitionem atque animum doctrina excultum reserunt Stie

quidem componendi modum cum comici poetae adhibuerint quidni tragici quoque usurpaverint quamquam ex Terentio Andr et Heautontim prolom. non defuisse VidemuS, quibus haec comicorum ratio haud satis probaretur, quique contaminari non decere fabulas dicerent vituperarentque Terentium, quod multas contaminasset Graecas, dum saceret pauca latinas duo si hunc morem a Pacuvio non fuisse alienum recte statuere possimus, ex hoc ipso parvi si ad alios tragoediarum scriptores illius aetatis r spicis quas Scripsi sabularum numeri causam repetendam esse putem. Ad ea enim quas commemoravimus sabulas praeter Pentheum, de qua statim dicetur, una tantum praetexta Paulus aecedit. am Thyestes, quam 'elcher Graec et Graeci-Rom. irag. p. 36S.,video Pacuvio tribui, quum a solo Fulgentio de quo plura dicemus i sta afferatur, vix ut Pacuvianis adnumerem mihi possum persuadere. Praeter has tamquam Pacuvii asseruntur: A chises, Tantalus, Pentheus. Sed quod est apud Gellium 4, 17. in Anchise recte ex codicibus emendatum esse in Chryse facile credamus, praesertim quum nulla Graeca tabula Anchises nota sit Chryse post Grono-vium Μ Ηerig. in nova Gellii editione exhibet i A. Gellii

Lips. 853. Ad Tantalum quod attinet, iam monei e

cerus admon. V. praegreditur sed et Atalania melius vulgati quam libri Tantalo. De Pentheo dicit

23쪽

Serulus ad Aen. 4 469. Pentheus autem secundum tragoediam Pacuvi nimi etiam ipse etc. Ad quae aekius de Pacuv. Dulor. p. IV. de loco statim sequenti f. 473.3: se Paeuvio Orestes Indueitur Pyladis admonitu et dicens: Νοs, inquit, quum neque alius quisquam hoc de Pacuvi tradat, neque in fragmentis Duloresii ullum sit huius argumenti vestigium, quid aliud quam errasse Se vium existimabimus praesertim illum Servium, qui eodem loco quandam Pacuvii de Pentheo tragoediam eum Pomponi Sabino comminiscitur, qualem nulIam unquam Scripsit Pacuvius. Confundi a Servio, ut etiam Imaleius monet Eurip. Bacch. p. 5. Pacuvius videri potest cum Attio, in cuius Bacchis Pentheus furens inducebatur. Hoc igitur quamvis addubitem, in medio relinquam. Comoedias quoque scripsisse volunt quidam Pacuvium. uuae res quamquam per se quod incredibiI sit non liabet apud illius aetatis Romanum poetam, tamen a mentis han satis firmis innititur. Sunt autem ut comoedia non

scrimisse eum censeamus, haec maxime quae suciunt. Primum enim a Volcatio Sedigito apud Gellium fio 24.

in unoediarum scriptorum numerum non resertur. Deinde

Tarentillam et uniculariam, quae a Varrone asseruntur, non Pacuvii sed aevi esse fabulas iam apud Omnes sereeonstat lussmanes de vita et Dagm. aevi p. 75-76, 479. mercator, quae a Varrone de . . , ω affertur, est Ianii. Resia igitur Pseudo, quam Pacuvii esse comoediam diseriis verbis dicit Fulgentius de

abstrus Sem. s. v. laterare. Muem tamen scriptorem quin falsarii nomine nolemus, Vix nobis οSSumus temperare, neque hoc sine multorum Virorum doctorum auctoritate facimus. Iam Μercerus in notis quas addidit magnum quae commiserit in afferendis nominibus locisque scriptorum numerum exhibet viilorum. Idem censendum esse ait de hoc libello, quod de illo πε se παραλληλα ἐλληνικωυκα φωμαῖκῶ libro, quem nemo sanus Plutarcho tribuere possit; quae illic narrentur, salsa esse et absurda plera-

24쪽

que, maximam puriem sieta, tu ut Veris respondem . . . Quare quae falsa esse constet, non, ut Iunius secerit, o

rigenda sed scriptori culpae danda. une secutus est Μunkerus in ea quam de Fulgenti vita et scriptis πι- thographorum at editioni addidit disseriation stet. 16Si T. II.J, qui hceterum, inquit, ne sucum nobis faciat in isto libello Fulgentius, non de nihlla verearis.

Nam cum eius Retate magna sui parte non a Gothis a tum, sed ab ipsis christianis praepostero religionis Hospoliatae essent bibliothecae, licere sibi arbitratum dicas, ut auctoritatem advocet complurium scriptoriam, qui quam videntur exstitisse, certe aliis incomperti sunt.

Plautin Apec. n. p. 3. : se do, inquit, de fide Fulge si satis constaret. Omnino dem habendam ei non esse

certum sibi dicit Hildebranduis Apuleii Op. Omn L p. 30:M;

tres locos, qui etiam apud Apuleium inventantur, aut ex singulis Apuleiani verbis consectos aut Verbis tramp siti mutatos esse ostendit. vi Ioc ex Plauto afferantur, eos in tabulis, qua indicet, non inveniri, ubi inveniantur, in verbis Qua poetae purgandis atque emendandis vilisscurando esse. Eandem aliorum etiam scriptorum esse rationem ... Ex quibus omnibus rebus probasse sibi id

tu Hildebrandus, Fulgentium omnia ex memoria attulisse, ita ut numquam ei poΗsit haberi certarades. Diligentissime etiam nuper in totam hanc rem inquisivit Lerschius in nova sua libelli de abstr. sem editione Bonnae, S44.3. Quod attinet ad nostram rem, non solum locos in aliis ac dictum si sabulis inveniri, multo que ex aliis scriptoribus allatos plane esse mutatos demo Sirat, sed etiam eorum, quae ipse taxerit quasi eriam

quandat Armulam composuisse eum ostendi Primum enim certum Acriptorum numerum esse, ex quibiis librorum nomini iuulosque, fragmenta atque ipsas verbo n

25쪽

explieationes sumpserit deinde eum in omponendisse sibiis certam quandam artem adhibuisse, in qua re Suventa leonii, ut prioris vocabuli sonte detecto sequentis non raro aut sons ut ansa inveniatur. conferas, si pI cet, quae dicta sunt ad vocabula: Sandapila et vespili nes, edulia et lucceta, stega, lembus et ramentum cet.J. Reserendos esse in illorum numerum Iauium, Apuleium et Petronium, librorum quos afferat lituIos ex Iautinis personis magnam pariem nominibusque petitos, fragmenta plurima, nedum omnia, quae erantur veterum poetarum esse nihil aliud, nisi ex singulis Plautinis versibus mixta, paulum mutata, amplificata. Accedit ad hanc sententiam etiam Oti Ialinius, qui Prole m. Pers. p. XXV. DIdque

maxime, inquit, de fragmentis valet ab eo i FulgentioJallatis, quorum quaedam aperte confinxit ad exemplum aliorum, maxime Plautinorum. Sed videamus Iocum, de quo nobis agitur, ipsum Fulgentius . . laterare haec habet: Pacuvius in se done comoedia: Ni ego te blaterantem aspicerem, his nuntium indicassem. Muvem quidem versum sine dubio ex Apuleio pelivit, culus sunt haec Meiam. 1ο, 9. J: At ego per Ap

ciens malum istum verberonem blaterantem atque inconcinne caussificantem non statim pretium, quod offerebatur, accepi.

Verbis ego et blaterantem retentis ex per spl-clens secit aspicerem, et ni ex non. Etiam illud, quod dicit: inducit Sceparnum servum ex eodem dieas uxisse sonte legitur enim apud eundem vimque lineis supra: lnductos Ser Vuli mendacio peierare. Quod quidem verum esse haud parvo argumento esse

potest explicatio. xplicat Fulgentius: Blitterare quasi verba trepidanii metu balbutire dixerunO Cum quibus conseras, quae habet Apuleius ibid. 10, septem ineis inlan: Ingens exinde verberonem corripit trepidatio, et in vicem humani colori suerediti ad Lor ilifernus, per

26쪽

que universa membra rigidus sudor emanabat. Tunci des incertis alternantibus commovere, modo hanc modo i Iam capitis partem scalpere et ore semiclauso balbutiens nescio quas assanias effutire. Verberonem, trepidatio, parulor, balbutiens viii materiam suppeditaverint iam nondubites. Verbum laterare alibi etiam legitur apud Apuleium Florid. , . de mag. 3. . Iam desunt nomina Sc pamus et Pseudo. Sed quum in Plautina comoedia, quae

Rudens inscribitur, inducatur Sceparnio, SerVu DRmο-nis, et alii liiscripta sit Pseudoe Ius, non videtur esse, cur alitus repetamuS. Eadem rati est eorum, quae Fulgentius affert A. V.

Diobolares Vide Lerschium p. 57. Verbum addendum videtur de tertio Ioco, quo Pacuvio tragoediam Thyesten tribuit Fulgentius, A. V. Luteum: si1 uieum dicitur splendidum. Unde et Pacuvius in tragoedia Thyestis ait:

Νon illic luteis aurora bigis. De qua Pacuvii sabula aliunde nihil notum est. Pra ter Ennianam vero exiitisse eiusdem nominis Varii sabu- Iam docemur etiam memorabili scholio, quod primo exhi-huit Selineidewinus in us Rhen 1842. p. los. sqq. cf. 1S43. p. 63S. , et ex schol. Bernensi ad Virg. cI. S 6. uodsi illa: Νon illic Iuleis aurora bigis cons ras cum Virg. Aen. VII, 26.: Aurora in roseis sulgebat lutea bigis , Fulgentium ex Aeneide hausisse dicas, quae

est etiam Lerschii sententia. Iam si de mente qua Fulgentius haec omnia in librum suum conferserit quaeras, sunt quidem qui in multis memoria Iapsum eum velint atque errare Sine consilio, quorum tamen numero Sunt pauci multo maior est pars eorum, qui aut falsarii nomine notent aut auium aliquid ultra primas litteras progres- Sum res, nomina, quae hic illic audisset confudisse eum atque ita apta ineptis, veris salsa permiscuisse statuani.

uuidquid est 1ides ei haberi, praesertim soli de aliqua re tradenti, Omnino nequit eque igitur temere nobis vide-

27쪽

mur facere, si PacuVium comoedias seripsisse negamus: quod idem de tragoedia Thyeste valeati Sunt igitur quas sine ulla dubitatione Patavio tribumdas esse cense tragoediae hae:

1. Antiops, 2. Armorum iudicium,3 Atalanta, 4. ChrΥses, 5. Dulo restes, 6. Hermiona, 7. liona, S. Medus, 9. Niptra, 10. Periboea, 11. Teucer,

12. Paulus oraetexta'. 13. Pentheus num sit Pacuvii sabula necne dubito, l4.Johyestes idoneo teste Bret.

Recte autem Pacuvius inter satirarum scriptores numer

tur. Quibus de satiris 'el satireis ita scribit Diomedes p. 4S8 ed. Putsch.': Olim carmen, quod ex Varii po malibus constabat, satura vocabatur, quale ScripSerunt Pacuvius et Ennius. In quo tamen genere qualis fuerit non traditur, nisi quod Porphyrio admorat. M. I, 1Rβ6.: PacuVium huic generi versificationis non suffecisse dicit. duae onius v. hosti re p. 121, 17. d. Paris.)affert rotopaegnia, non sunt Pacuvii, Sed IaneVII, errore, tit recte iam monet Μercerus, procul dubio inde Orto, quod apud Mntimi proxime antecedit mentio Pacuvii, cf. Wei-eberi, poet Lat rel. p. 43. Recensitis Pacuvi scriptis qualis suerit indoles ingeniumque quod dicitur poeticum quae eius in imitandis

28쪽

Graecis exemplis ratio institutumque, quae denique in se tentiis vis et gravitas et in verbis elegantia, lam dei ceps cognoscendum est. In qua quidem re haud exigua laboramus dissicultate. tenim quum dissicile est de alienae antiqui temporis nationis scriptis, quae integra ad nostram perVenerunt netatem, iuste iudicare tum magis iudicio nostro dissidere oportet in aestimandis iis scriptoribus, quorum scripta praeter pauca framenta deperdita sunt omnia. Quare id in primis spectemus portet, Vetere ipSi, qu rum aptum ad iudicandum ingenium, iudiciique subtilii te cognoverimus, quid senserint de nostro poeta tum ver si quae sunt diversae vel contrariae aestimationes, ex qua sonterauxerint videre quaque ratione inter se possint conciliari. Pacuvius igitur non solum suo tempore a nobilissimis viris, sed etiam ab omnibus fere qui iota antiquitate sit runt viris dociis plurimi est existimatus Ciceronem, Asinium Pollionem, ceteros IIius aetatis scriptore Iibenter Pacuvii ut ceterorum eiusdem aevi poetarum versus Scriptis

Sui inserere consuevisse Summae non eruditionis modo

gratia sed etiam venusialis estis est uuintilianus inst. or. 10 l. RJ. Fabulae eius quam saepe tempore Cic ronis agerentur, ipse multis Iocis non Obηcure indicat, L de Acad. 2, 7. Phil. 1, 5. ad Ait 4, 15. ad div.s, Ruuin immo in omnium ore suisse eas coniiciat aliquis ex Suetonio, qui in vita Caesaris 4 inter Iudos sun bres collata esse ait quaedam ad miserationem et invidiam eius Rccommodata ex Pacuvii Armorum iudicio: en' me SerVRSSe, ut essent qui me perderent Ad illum Pacuvii qualis fuerit cognoscendum Iurimum valet . Varronis iudicium, quem Optime de re

Acenica apud Veteres esse meritum inter omnes constat.

Hic igitur magnus criticus apud Gessium 7, 14. Pacu-Vium Verum et proprium exemplum ubertatis esse dicit eumque ceteris tragoediarum scriptoribus videtur praeposuisse. Uberi huic dicendi generi digilitatem atque ampli-

29쪽

tudinem vindieat Gellius I. I. . Haec sententiarum g vlius, Verborum pondus, auctoritas personarum, quae

laudat uuintilianus Io 1.3, denique elegantissima gravitas, quam Gellius 1, 24. De tribuit, aliorum quoque

ei conciliavit animos criticorum. Quo actum est, ut apud Ciceronem de pt. m. r. l. non sine ipsius Ciceronis consensu summum tragicum dicatur icer eum appellari. Versus eius ornatos elaboratosque Iaudat idem orat. 11.Νeque aliud quidquam nisi hos ritatos elaboratosque e sus et illam, quam Gellius Iaudat, elegantissimam gravitatem a Frontone putaveris significari, qui mediocrem eum dicit. Eadem est ratio auctoris ad Herem. 4 4., qui eius periodos laudat. Haec ubertas et in dicendo elegantia non vulgari

modo excutia erat. Νamque non solum magnam myth

logiae cognitionem sed etiam animiumphilosophiae addicium habuisse eum vel ipsa fragmenta Ostendunt. uo factum esse dicas, ut quod postea etiam Propertio obtigit, docti

cognomine praeditus apud antiquos non semes invenlatur, quamquam equidem non invitus fecerim, ut idem ad lag niosam fabularum argumeni rationem reseram. Iamin irati temporibus in diseeptationem consuevit cadere, uteresset maior, Pacuvius an Attius; et videtur antiquitatis studiosorum nomine et iudici respondere, auferre ac

vlum docti famam senis, Attium alii ep. II. 1, 51.3. Cum quo consenti duintilianus fio,1.3, qui Pacuvium, inquit, videri doctiorem qui esse docti assectant volunt. Aulus

igitur aut cum eo consertur, aut solus ei praesertur, ut a Velleio Patere. I, 17. 2 s. et colum de r. r. I. praef. Sed tot tantisque audibus videri possunt ossicere variae quas incurrit Pacuvius reprehensiones, de quibus nune dicendum est. Iam vivum a Lucilio, auriunam scriptore,

cu docti et artificios prolon displicuisse videntur, mom

30쪽

daci camine eum esse persiricium tradit Gellius fi7, 2 l. , et in ipsis eius salirarum reliquit 19 63. d. Dousae p.

St. egimus: -Utrum contori aliquo ex Pacuvian exordio. Μagni loquentiam tragicam exagitat, opinor, idem vel obtrectaturus vel parodia ludens, ut faciunt comici poetae Graeci, lib. 5. apud Mnium V pecus: Lascivire pecus iussit Osirique repandum. Pacuvii versus est: Νere repsindirostrum, incurvicervicum pecus; Lucilius inversa compositione secit rostrirepandum. Sed tota liae res non ita multum laudis ei detraxerit, praesertim quum ne Atii quidem parceretur ec mira certe est perurbanae aureae illius quae dicitur aetatis contemptio, in quam non solus a Vius, sed omnes eiere tragici, magis etiam comici inciderunt. ervosa scilicet et aspera antiquitatis verba Iegantibus et eruditis quae videbantur esse illius temporis auribus quasi horrorem quendam incutiebant. Itaque Horatius mulitis est in eo, ut Latinos poeips nimium climae pepercisse conqueratur doleatque:

etiam posterioris aetatis poetae et critici noEtrum carpebant. Minc illud Μartialis epigr. l, st.: Attonitusque legis terra frugiferat Accius et quidquid Pacuviusque vomunt;

Sunt quos Pacuviusque et Verracosa moratur Antiopa, aerumnis cor Iuctificabile sulta; et Dialog de orat. 20.: Exigitur enim tam ab oratore etiam poeticus decor, non Atti aut Pacuvii vetoeno inquinatus, sed ex Horatii et Virgilii et L an sacrario prolatus etc. Et quod sane mireris ipse Cicero, a quo P

euvium plurimi existimatum esse supra vidimus, male eum

locutum dicit Brut τε uem Iocum si cum illis quos ex eodem attulimus comparaveris, ciere quin is singulis verbis negligendam respexerit minime dubitabis A sane