Comoediae;

421쪽

IN ANDRIAM . , sti

litae iiiiiiiiiiiii contiit et innitim saetorii in et CS συνδυασμoc,

tui sit eum uita inali conterimus. S. ADULESCENTULO : Cui lubrica aetas vari uin dat irigeritu in . V ID. IN ALIO OCCUPAT 3 Moit tui amet alteram. s. si Alsu in I: ENT An B UXORIA: Qui uxorem nolit ducere. V. II. FILIAM UT DAREM IIuic adulescenti manti invito uxorem ut dare in coegisti silia in cuia suturae seditiones essent, cum incertae nuptiae quippe ille more meretricis cotidie seditiones faceret et neque certas nuptias perimpleret. Exsequitur Iod uitulo quanta calamitas filiae esse potuisset, si adulesccnt a maliti illa traderetur. Veruli haec quoniam sciens ante promiserat Simoni, levia sunt. IIaec est omnis accusatio, quod iam ille nindulescens ex ni erctrice suscepit filium. Unde omnino fieri noli potest, ut ei filiam suam Chremes tradat uxorem. Is V. II IMPETRASTI, INCOEPI Ut darent filiam amanti filio tuo impetrasti, et coepi, dum res passa est. F. NUNC NON FERT, FERAS: Qui tam si distinguunt ut dicant: NUN NON FERT, Scilicet res ipsa iam non sustinet ex persona Simonis. Rubiungitur FERAS, quasi dicat sustineas. Cui respondet, quod iam 2 somnino ferri non potest, quod illa civis dicatur, quod filius natus. V. s. PER EGO TE Eos Ro II id incipit defensio secundum coniecturalia argumenta, uti falso esse doceat ea, quae ad necusandum sunt collocata UT NE ILLIS ANIMUM INDUCAS CREDERE. Facit autem argumentum a persona, quippe cum aere-25

trix sit. De itide a caussa quod illis utile est Pamphilum esse qua In deterrimum et per nirsio mith exsequitur, cur id fiat. V. T. AE SUNT FICTA ATPUE INVENTA: Quae caussa si

auferatur, cum duxerit Pamphilus uxoreiu dimittet haec omnia et a proposito desistet. so V. s. ERRAS: Iam lite probatio est, vera esse illa, quae Simo dixerat falsa, quod viderit Davum iurgantem cum ancilla.

Et ne simulatio esset, adiecit, vero se vultu vidisse. Et ite vultus ad veritatem fuerit compositus, diecit CUI IBI II ADESSE NEUTER DUM PRAESENSERAT. Cum, inquit, nequc Davus 35 neque Mysis sciret ne esse PraeSentem.

V. I. CREDO: Redit rursus ut neget vera, quae erant dolo ficta.

ICTUS QUINTI SCAENA SECUNDA .

V. ANIMO NUN IAM: Mavus regrediens de domo l)-d se erit, Naude quod laeta sindi omnia duo praesidio et eius hu-spitis Critonis, sui advenit. cuius indicio scit illam civem esse Atlieniensem eruin laec scaena uantulumodo dram continet VII. I. sa

422쪽

lolii in eo ninioli: luod Davus de donio Glyeerii exiens, continuo in pistrinum iittitur hoc enim ei futurum ante promiserat, eum lixit In Pistrinum et B te dedum d necem, i en Sero quidquam in hisce ni liis Iulluc iste conreri. V. AD VENTUM, TEMPLA: aero, ad leni pus ventum, id est venisse. et ingula fiunt pronuntianda . V. d. RE IN AD : oc est, in tuto sunt iam universa. I ad enim sunt Ioechun: ita V. OMNIA IAM PARATA: Dissimulat servus domino viso, Io et dicit ad nuptias cuncta disposita esse. V. BENE AEANE, ID AENIMVERO Reete, inquit, ii eis: hoc enim solum iam deest, ut ipsa puella debeat evocari. V. B. QUID ISTIC TIBI: Interrogatus Davus quare domum Glycerii intrasset, non cur, sed quando respondet. Is V. MODO INTROIis Ideo Simo adiecit: SUASI EGO PUAM DUDUM ROGEM, quasi ego interrogem quam dudum is ingressus cum duo malo una Conturbatus servus, quoniam se defendere non potuit, in domino constringitur Hoc est ita eum et vinculis colligato, quadrupedem . . . eum et Us manus Te-2otrovertens compedum ligaturis enicias quasi quadrupedem. Quidam hoc aliter quasi dominus iracundiam suam derivaverit, et leni voce dixerit, ut non ipsum, sed iumentum aliquod alliget. Et confirmant ex eo, quod conquerenti Pamphilo non recte avum vinctum respondit Simo Haud it iussi, sed superior sen-25 sus est melior.

ACTUS QUINTI SCAE A TERTIA.

V. I. QUI ME voLT IIaec scaena venialem fatum habet: accusatur enim a dictis, in factis, ab habitu faciei di quod cre- grinam meretricem velit uxorem ducere. Sed purgat se, ut ne-3ocessitate compelli possit. Nam inserit ut noscatur quod Crito dicat se scire civem esse Atticam Glycerium. F. QUID Ois OMNIUM Iracundiae familiare hoc esse saepe dictum Hic intercessit Chremes et dixit es Rem potius ipsam dicito omissis maledictis Tantum fili, crimen intentat Accusatio incipit. Numa cogitat quod dicat, num facti pudet Deinde defensio a preci-i bus: ME MISERUM. Tota rursus accusatio supponitur factis Prae- s teritis, quod diu amaverit meretricem: a praesentibus quod iam uxor sit di quod susceptus ilius. Deinde concluditur mecusatio

Per συγχυσιν IMO ALEAT, HABEAT, VIVAT CUM ILLA. o V. IB. ML PATER Ex nomine benivolentiam comparat. V. Inferaci I. c. 2. v. 28 Sq.

425쪽

nc inde petitii rati diei ilia, post subiungitur narratio, In qua est

velit alis in tu N. V. 2.3. I MI . AMARE IANU CDNFITEOR: Quam quani ine illi veluti lillinitivus status. s. ID PECCATUM EST: iuaeritureniti nil nior erilitarii sit. Petit venia in sic I IIII ME, PATEIt, si DEDo. Expoliuntur duae partes uita ex voluntate niter ei travoli in laterii. IN ME NUNE I ANU LUERE, IN AMITTERE. Concluditur cuni assectu, UT POTEIIo FERAM. Ilio en in ostendit,

se iiiiii aliud velle, iis ut ea iii uxorein ducat. Insinuatur et illud, luod ultra dixi inus, ut Crito luod nunciat audiatur: QUID ID VI CLIVO, Q AI Ilo si FALLI COMPERIAIt ii REME Pati omnia volo, uti modo non cognoscar ab hoc me falli. V. UE PAULULUM FUPPLICII adverbia drequenter diunt nomina . . . accipiuntur, mi Petululum et istitis Horatius: Ium stilis niueis ne isti pater. Et est di initio a causa, id est, Isifilio cui semper indulgere convenit.

ACTUS QUINTI SCAENA QUAR TA.

V. I. MITTE RARE: Haec scaena cognitionem habet puellae, quod civis Atheniensium sit, ut omnis error in comoedia solvi possit. Senes rigitur tuo sunt Chremem et Simo . . . . Eo etiam Pampli ilus et Crito egreditur, Pamphilo ut diceret Atheniensem civem dicit autem iustum Ss Rc Pro- Pterea ride' eo quod verum est et quid meretur . . . . . iam Glycerium ligna sit. Ita reo pelli udi istuc faciat unde rogari. 25V. d. ATHENAS INSOLENS Id est, non solitus venire Athenas. Unde Cicero Moveor etiam loci insolentia. Alioqui ii insolans superbus dicitur. V. T. TUN HOMINES: oc versu antitheton est, id est, COInpositum ex contrariis. SoV. B. IMPERITOS RERUM IIo est, in rcbus imperitos tuis dolis in persuasionem deducis. V. N. EORUM ANIMO LAcras es Eorum ingeni fallis et decipis, hoc est enim letotore, quasi consut nutrimento decipere. Vel LACTAS, Per hypallagen id est, in iactationem et superbiam 35 mitti S. V. o. MERETRICIO AMOR Es: Emeis ut meretriccs fiant

V. II. METU CC LusTET HOSPES, Vereor, inquit Pam-V. a. forati ita Carm. lib. I. d. E. V. I. V. 2I Cicero pro rege Deiotaro Cap. l. . si

426쪽

Illi itu X Ite intiis eritione hoSpes Clito tera itus moliri, ossit re, istere uortiter.

s extra civitatem serebant. V. B. MOVE ET CUR D: Hoc ext ista acile contemno. s. TUUM MALUM ALPUο Calamitatem tuam, lino, et quod curi luetibi nee illit, aequo animo ferre lebes, neque niteri maledicere.

Iogniti linem. V. 2 ITA VERO OBTURBAT: Ita scilicet interloquitur. V. T. RuAMNUSIUM SE AIEBAT: Locus est prope Athenas. V. B. ALII IN ANDRO : Ne parum sibi fides lial, erctur, Elios id cognovisse adserit. UTINAM ID SIT Cliremes postea si tuum audivit nomen fratris sui, qui Pliani a suit, suspicatus eant puellam, tuae cum illo navigaverat, filiam suam, ideo dicit: UTINAM HOC SIT, inquit, UOD SPERO. Et interrogat an ille Phania filiam suam diceret, quod cum audisset, confirmavit dicendo: CERTE MEA EST.

intende auditum votiva enim sunt, quae nuntiantur.

V. I. ILLE FRATER MEUS: Implet quod errorem fecerat, ut doceat filiam Suam. V. i. COMMOTUS METu Metum de praeterit intelligimus, 2 qui tamen adhuc manet. Denique ordine fecit. Nam post metum spes collocata est: quae boni imminentis est semper. Deinde adiecit confirmatum bonum, quod dixit GAUDI ipsumque totiani

V. 26. NE IATAM MULTIMODIT: Ne id est, valde ut Fα- Sinciunt ne intelligendo, i nihil intelliatini. V. T. SORUPULLA AETIAM Sollicitudo redi quas L quiddam quod inimum compungat Sori uti dicuntur dapilli id modimilevem et sarvis inde dei vpecm veltinoum irgilius' dixit, hoc est, lapillis asperam. Ponitur ergo scrupulus pro dubietate, a per metaphoram. F. DIGNUS CUM ILLA TUA: Σαρκί tύβ. V. B. NODUM IN CIRPos Scirpum dicimus herbae genus, rudi est iuncus, qui omni levi corpore, Iongitudinem suam aequali parte custodit ut dixit in Eunuchos Reddunt tiro luro itinoeus. Ergo ho, dixit. Rem quae omnino esse noli potest, donimia sollicitudine et cura inquiris. V. o. EGONE II UIUS MEMORIAM: Pamphilus scit nune quod quaeritur. nain ab ipsa Glycerio frequenter audivit qualiatomine vocaretur Idcirco ait, non pati se Critonis memoriatu . S. Virgilius Ieti lib. VI. v. 232.

429쪽

IN ANDRIAM. II

voli ilitati sitae olivia re iiiii Nilii ipse auxili illic sietri possit, itolii en sit rum eri nilo, Tito Litidierit t. V. di ii ii iis: T. T, P. TER Illud igni licat ut eam lueat uxorein, et ibi lio perinittat inter. V. do. Ni L MUTAT Cilii EMES: Ut teque condicionem novam siserat, et oluitia illine et iis fueritii liabeat. V. T. Nisi ut ii, PATI: it Ne inperato verbo indicat . . . . xu si is aligatur, ita iiitelligi lebet, ut dotem expetere videatur. Ide in adiecit scilio et, sust quain intellexit Nam antiis uitias dos dabatur patre puellae . Est do quo rem Coniuge ... Ionia more antiquo qua coemptiori materfamiliata dicitum . V. 2. NON RECTE IN UTCS: Probat uni est Davit in non esse mentitum qui nescio quem dixerat venisse, Hii sciret Glycerium ei veni esse Attienni Ideo dixit Davit in non recte vinctum, quia

non falsa nuntiaverit. s. AUD ITA IUB I IIoc est, Inon vehe-I5inenter ligari iussi.

ACTUS QUIA TI SCAENA DUINTA.

V. I. PROVIS , UID AGAT: Haec scaena Cliarini adventum tenet, ut et ipsi laetitia generari possit ex cognitione. Si enim Paris lilii tu GlFoerium datur, dari potest ipsi Philumena, quum Eo diligebat, quae Pamphilo obferebatur. V. ALIPUIS FORSIT in: l .aetitiae plenus Pamphilus: Forsitan, inquit, putet alius ni hoc, quod mihi contigit, verum non credere. At vero Si eSSe, ego hoc vero credo et gaudeo. Ut deorum Vitam propterea creda in sempiternam, quod eorum voluptates propriae sunt. Ergo quem-25 admodum intelligo, hoc verum ut immortalitas parata sit, si ii ulla gaudio aegritudo intercesserit. V. G. ET UEM EGO: Adulescentum iste assectus est, velle indicare gaudium. Unde in Eunucho Chaerea: Sed nemi-Uemne Curiosum interueenire ivno mihi Io

ACTUS QUINTI SCAENA SEXTA.

V. 2. NESCIA UID MIIII nTIσERIT: Quo gaudium melius iuntiet, primo generaliter interrogationem proponit. NESCIS,nquit, UID OBTIGERIT. Sed Davus qui vinctus fuerat, aliquidie cepit, ac respondet. CERTE NESCIO UIDEM UID OBTIGERIT, SOED QUID IIII OBTIGERIT SCIO : quod in pistrinum missus et

V. d. Eae ociDEM Es s Quod tu passus sis Dave, Seio. MORE MOMINUM: Famam malorum celerem nuntium omnes ixerunt: idcirco hominum more hoc contigit, ut mali quid ego do assus essem Prius scires, quam ego quid tibi contigisset.

430쪽

2ii LUCRA PIIII COMMENT.

V. T. SOMNIAT EA Argumentum a repugnantibus. Nam vigilare repugnat somniare, sicut nigrum Pallido, Charinus ergo non eredit ista omnia contigisse, quae Patri Philus narrat. Il. Ac ME IN UIA ECUNDIA Exhortatur Charinus 5 Pamphilum, ut auxilium sibi praebeat. IN SECUNDIA, inquit,

REBUS TUIS RESPICE ME, habes in potestatem Chremetem, omnia potest sacere ille, tuae tu voles. Post hunc versus sequuntur continentes illam sententiam, quemadmodum itum est ad Cliremetem , quemadmodum exoratus Charino promiserit filiam. Sed Io hos tollendos versus esse persuadet, quod sequitur: MEMINI AT-PUE ADEO LONGUM AEST EXSPECTARE MUM AENEAT SP enim victa sunt ista omnia in publico, quomodo dici potest, maxime cum

sequatur: NE EXSPECTETIS NE EXEANT HUC INTUA DESPONDEBITUR: INTUS TRANSIGETUR, SI UID EST PUD RESTAT. Ergo cum le-IS gerimus primum TCUA NUNC CHREMEM FACTURUM UAE OLEASCIO ESSE AEMNIA, continuo debemus subiungere: ATO UE ADEO LONGUM ILLUM EXSPECTARE DUM MUC EXEAT Ita enim sintegritas siet sensus, sublatis versibus qui intus gesta retinebant. Quod vero equitur. . PLAUDITE. Verba sunt Calliopii eius 2 recitatoris, qui eum fabulam terminasset, elevabat aulaeum Seenae, et alloquebatur populum: VOS VALETE, OB PLAUDITE, Sive

favete.