Pauli Manutii In orationem Ciceronis pro P. Sextio commentarius.

131쪽

IN ORAT. PRO SEXTIo σα polli, tam uoce ipsa de dolores' dux , et post D meum discesium ijs ιβnem uerbιs, iens meum ιν re . casium, uexauit, ut illum, hominem per, ditissimum atque impudentispimum , pene iam

x proliinciae poeniteret cur igitur rogationi pa , ruit ' quas uero ille non in alias itoque leges x qua iniuste rogata putaret, iam ante iurarit.

MACULARE: nam regiae garae uendendae in pecuniae deportandae M. Catonem, ligetita, clodius Iraefecit; non ut Catonem ornareto sed partim maiarum fortissimum, o improbis ciuibus infensumare lpublica remolieret , partim ut, siquis deinde legem 'tim de cypro publicata uellet accusare, socium ac defensorem haberet M. Catonem, Tot qui eius nego ei particeps fuisset quod sane ita contigit pro domo sua ri . de prouincij consularibus τί Plutarchus Velleius. GNARI .erci Ludat virtutem; hic atoni, viro innocent fimo is omni laude praedito , nullam ex illo negotio haerere infamiam potuisse constet turpis quidem clodius, qui segem tulit: non tamen turpis Cato, qui negotium, ea lage impositum, administrauit. IMPONENDUM: rei, hominis causa hoc verbo usus est ut hoc Agnificet, inrem Catone indignam esse impositam. impositam inuit . quod σDio tradit libro 38. VELLIS SE sic in ea pro domρ sua et 1 quo modo autem euessisse Liuia cato, si sceptori administrato negotio, eontra liges a Godio in tribunatu Atus pro sua ueteri constantis ac libertate

132쪽

co MMENTARIVS ertate loqui iam non posset quandoquidem inter eas leges esset ea, de cvropublicata quae si tosteretur, ea. simul , quae cato in cypro gesserat, toti necesse erat. nec sane parum callide Clodius cogitauit nam, quod fore putauit, id ipsum euenit , ut Cato, ne, clis ipse iu piro edi DTantii egisset, infirmarentur, lodi tribunatum contra Ciceronem defenderet de quo in oratione de prouincij consularibus, , Plutarchus in cicerone. POST MEV DISCESSUM errat igiturllutarchus, qui catonem ait ante ciceronem a Clodio emissum. PROVINCIAE POENITERET cuius mercede aepactione inductus, cum Clodio de mea pernicie conflenserat. PARV ἰ quod in rerum iuit.. O. Μ μου offert se iste istis temeritatibus, ut, cumre . nihil prosi,seciuere . priuet. con pure me, eum esset designitus tribunus pl. obtu- tit in disierimen uitam suam dixit eam sienten- tiam, cuius inuidiam capitis periculo sibi prae standum uidebat dixit uehementer Legit acri terrea, quae sensit, praepe tulit: d x auctor, a D tor rerum illarum fuit non quo periculum pug non uideret sed in tanta reip. tempestate nihil sebi, nisi de patriae periculis, cogitandum puta -- bat consecutus est ipsius tribunatus . quid ego de singulari magnitudine animi eius, ac de in . di credibili uirtute dicam meministis illum diem, eum, templo a coilega occupato, nobis omnibus de uita eius uiri inciuis timentibus, ipse animo p t

133쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. 73x re fortissmo uenit in templum, secti morem γ homini auctoritate , impetum improborum

uirtute sedauit adiit tum periculum , sed adiit ob causem, qκ quanta fuerit , iam mihi dicere in non est necesset si isti opriae rogationi scelem ratis mae non paruisset, haereret illa nihilo mi-

nus in rep. turpitudo : regno enim iam publica n to de ipsi Catone erat nominatιm rogatum

quod ille fi repudiasset; dubitatis, quin ei uis ef-n et allata , eum omnia actu illius anni per illum D unum labefactari uiderentur Latque etiam hoe uidebat quoniam illa in rep. macula regni pu--γ blicati muneret, quam nemo iam posset eluere B quod ex malis boni posset in rep. prouenire, id utilius esse per se conseruari, quam per alios. atque ille, etiam se alia quapiam ui expelleretur, illιs temporibus ex hae urbes, facile pateretur. etenim qui superiore anno senatu earuisset quo

D situm Meniret, me tamen socium suorum ιnrep.

x consiliorum videre posset cis aequo animo tum, me expulso, meo nomine cum universio sena-n tu, tum sententia sua condemnates, in hae urben esse posset ζ iste uero eidem tempori, cui nos , ei dem furori, eisdem consulibus, eisdem minis, iram d3s, periculis cessit luctum nos hausimus mum orem; dolorem ille animi non minorem

Commentarius. DESIGNATUS TRIBUNUS PL. nonis Decem -

ιris quem saepe diem sibi gloriosum, reipublicae salu

tarem

134쪽

COMMENT A RI, Starem cicero nominat. de coniuratis in senatu dictae sententiae sunt: facto es in Catonis sententiam senatus consiuito, in carcere necati hinc apparet, quod intem

dia legitur, falsum esse, magistratum ni spe tribu

nos pl. nonis Decem brabus nam designatum hic apparet fuisse tribunum M. catonem, et o die dictae sententiae sunt de coniuratis quem fuisse nonas Decembris, ex ea pro Flacco 35 . ex epistola M. Bruti, e a Uio Plutarcho non dubie constat. primus autem sit pratus dies tribunis pl. fuit, IIII Idus Decembris quod a Diovs. Liuio cognouimus S IBI PRAE STANDAM: ita grauemsibi inuidiam uidebat impendere, ut eam pubire sine uitae periculo non posset. subiit tamen, patria uitae anti tu . A COLLEGA Metello Nepote qui, ut inicium legem se rei, templum cccupahit. non tulit autem, Catone cum Αἰ-tae pericul rest ente Plutarchus in eius uita ADIIT TUM PERICULUM: cum de gnatus tribunus pl. de coniuratis sententiam dixit non enim, Tum, refero ad ictum diem, cum collegae restitit ob ea, quae se, quuntur, Adiit ob causam, quae quanta fuerit, iam mihi dicere non est necesse quae de coniuratione Catilinae dicta esse,facile coniscio. HAERERET ILLA NIHILOMINUS IN RE P. TVRPITUDO mi nus omnia regia bona praeconi subiecta ueniesbent. cum enim, ut negotium istud cyprium a Catone administraretur, lata lex est , iam regnum erat pliblicatum. YOD EX ALl BONI POSSET IN RE P.

PERVENIREla malum fuit , insenti regi me, ii i

s tim

135쪽

sta IN ORAT PRO SEXTIO. 4suum eripere bonum, de bonis illius coactam pecunia in aerarium inferre quod a Catone potius, integerri mo homine, quam a quo uis alio feri, rep. fuit . . V 'PERIORE ANNO Caesare consuli. quo anno, climnibi more maiorum gereretur, Caesare leges arist icta negligente , Cato dei eratione quada in senatu non Menit. SENTENTIA SUA: cum enim pulsus est Cicero, tum damnari senatus usus est, sententia Catonis. pulsius enim est ob coniuratorum necem illi autem senatus consulto , Catonis in sententiam facto necati sunt. CPS SIT cum Cypriae rogationi paruit,

Cmini prum profectus est.

ORATIO.

de tot, tantisq; iniuriis in socios, in re N es, in liberas ciuitates consulum quereti esse de

buit. in eius magistratus tutela reges, atqueex D ter nationes semper fuerunt ecquae vox un-D quum est audita cons Euma quanquam quis au-D deret, si maxime queri uellet ' de lapri rege

D quererentur, qui me ciuem, nullo meo crimine, patriae nomine laborantem, non modo stantem

D non defenderunt, sed ne iacentem quidem pro D texerunt Z cesseram, salienam a me plebem fuis in se uultis, quae non fuit, inuidiae si commoueri Μ omnia uidebantur, tempori sit puberat,ar mis ,ssocietas magistratuum,pactioni , si per D culum ciuium, reip. cur , cum de capite ciuis, non disputo, cuiusmodi ciuis sede bonis pro scriptio ferretur, cum cratis legibus,

136쪽

COMMENTARI S XII tabulis sancitum esset, ut neque priuile nutum irregari liceret, neque de capite, nisi co mitiis centuriatis, rogari, nussa uox est auditam consulum' constitutumq; illo anno est, quandi, tum in illis duabus huius imperi pestibus fuit, iure posse per operas concitatus quemvis civem nominatim tribuni pl. consilio ex illitate ex- γγ turbaria quae uero 'omulgata illo anno fuerunt, quae promissa multis,quae conscripta, ni e ' terata, quae cogitata, quid dicam . qui locus erm bis terrae iam non erat alieni destinatus cuius D negoti publici cogitari, optari,friij procu - ratio potuit , quae non est et attributa atque dem scripta ' quod genus imperii, qua prouincia

D quae ratio aut auferendae , aut conflandae pecu D niae non reperiebatur .clli regio, oraue terra D rum erat lutior, in qua non regnum aliquod sta tueretur 'quis autem rex, qui isto anno non aut D emendum sibi, quod non habebat , aut redimeni dum, quod habebat, arbitraretur quis prouin-D iam, quis pecvniam, quis legationem ab senam tu petebat damnatis de ui restitutio, conpula-Μ tu petitio ipsi illi populari sacerdoti compara

is batur. Commentaritis. IN SOCIOS, IN REGES, IN LIBERAS CIVITATgS in Pessinuntem, in Ptolemaum, in Ddantium . supra. QVIS AUDERET: tronfit a parte ad totum, hoc si a conpulibus ad omnes ciues qui , in ciliit, tam ii miis: ibi at

137쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. squit in ciuitate contra P. Clodium, facinorosium omnem, audacem mittere uocem,si maxime uellet, auderet erussus a toto ad partem, hoc est ad consules, orationem couertit mihi, inquit, quia patrium iccniuratorum scelere uindicaram, Aboranti, non modo ante disicessum meumJed nepost discessum quidem auxilio fuerunt. et metaphora, quaesit per oppositionem quam Aristoteles laudat, usus est. nam,stantem et iu-

eentem, cum tractatasunt, tum etiam antitheta. SOCIETAS MAGISTRATUUM: inter consules o tra

bunum pl. ut illi de mea pernicie , cum lex rogaretur, conniverent; hic prouincias, quas uellent, sce&

ris mercedem daret. SACRATIS LEGIBUS: in Sa

cro monte titis, cumplissa putribus secessit Liuius, Dion utus, Cicero ipse' C. Cornelio, Pedianus ues. PRIVILEGIUM ligem aduerseus unum ciuem DE A PITE: cum caput diminuitur, hoc est cum aliquis eluitate ac libertate priuatur . ideo saepe caput fortunas Cicero coniungit propterea quod, sit sus in causis de capite, in isdem fere de bonis agitur. coΜlTII CENTURIATIS: de his, e de omni comitiorum genere satis in libro de comitiis distulatum a nobis est quod autem ad huius lici sententiam ditinet: es, quid dicatur, apertum est uerba tamen ex libro . de seribus recitabo. Priuilegia, inquit, ne irroganto de capite ciuis, nisi per maximum comitiatum, ne feruntes et in eodem libro in extremo Propterex quod neque tributa capitis comitia rata esse polyhnt, neque usta priuilegis maximum comitiatum pro ceni turiatis

138쪽

C OMMENTA IN Sturiatis comiti sposuit quod biso maiores magistratus mandari, et smma quaeque persci fotirent. CONSCRIPTA priuatim se occulte, ut ongraphae tacum Tantiis aulibure legatis regiis faciae . pro domo sua . DAE SAE R I UT A Mnico uerbo duas res fgnificat primum procurationum , quae dabantur ni altitudinem; ubi enim descriptio, ibi ordo, et ubi ordo, ibi numerus deinde , Odj infiti tam licentiam, qui, quas unus omnia teneret, ita, quae cuique vellet, prosiuabbidine destri ebat GAE PROVINCIA: ita omnes contrahendae pecuniae uias pervestigabat tit prouincias io uas faceret, east improbis hominibus administrandas pretio traderet huc istud Ipectat, quod est in ea nodomo put . Imperia scribebantur noua iuventuti REGNUM ALIM O ut nouas o vincias , ita noua regna Clodius ad confandam pecuniam statuebat. AB SENATV PETEBAT a Clodio petebant omnes, non, ut mos erat, a senatu pecu

nia enim, legati cnes senatus copuli dabantur, provincie uero primum senatus consulto, deinde lege curiata nis siquis, cum perferri legem curiatam non liceret, eo imperio, quod senatus lege Cornelia dabat, cotentus,suosumptu in prouinciam uellet ire . ilio pauci simi secerunt. DAN NATIS DE VI quos restitui lege uetabant, eos restituere Clodius cogitabat et apparet, de ui damnctos solum uertisse : cum dicat, Restitutio sed capitali de ui est intestigendum nec enim omnis uis capitalis fuit quod in libro de legibus ostendimus. CONSULATUS PETITIO forte hoc signif-

139쪽

TI P. Clodio qui, ut Plutarchusis alii prodiderami, tibidinis causa ad aras Bonae deae, quasi saccido esset, penetrauit ridicula cicero cili tui in re tur μι quod ab iis, qui de arte rhetoricascripserunt, non modo taneeditur, uerum etiam laudatur. Ita, ty insuit Demetrius, κῆ lis. παγ in m πρ mi ni pii ORATI Q.

n agebat tribunus pl. constules dii urbant hic an liquando,serius quam ipsi uellet, Cn. Pompe-n ius,inuitissimis iis, qlii mentem optimi ae foris issimi uiri fui cons ijs Uc is terroribus a de-n fessione meae sistis auerterant, excitauit si m suam non sopitam, sed post icione aliqua retur, datam consuetudinem req). bene gerendae non est passiis iste vir, qui feleratissimos ciues, quin acerrimos hostes, qui maximas nationcs, qui renues, qui gentesseras atque inauditas, qui prae-Μ donum infinitum manlim, qui etiam seraitia uis tute uictoriaci domuisset, qui, omn)bus bellis terra maris compressis, it 'erium populi R. or bis terrarum terminis desinisset, remp. euertisce

tere paucorum, ciliam ipse non fetum confliis v sed etiam sanguine suo saepe seruas et accessit, ad causam publicam restitit alictoritate silia re liquis rebus de praeteritis cilistus est sieri ve

140쪽

C O MMUNT A RIVS , dum ad miliorem stem inclinatio uisa est decren uit sinatus Ireque de me reditu calor dis Iun. D dispentiente nullo, referente L. MAmmio, cuius: in mea causa nunquam fides virtvss contre-

D muit intercessit Ogus iste nescio qui additame, olim inimicorum meorum Commentari US. SERIUS, QUAM IPSE VEGET: excusat Pompeium, qModa principi nefari scio diij consitus md diis obuiam non ierit uoluisset enim obsistere sed, ut caesar sit: faceret, si ruria floru dilbolutionem metuenti, hominem nefariu fuarere in Ciceronem atqui in ipsam rempubbc passus est. INVITISSIMIS: maximme conpules intelligi,possumus existimare. nam in Pi funem, Vestrae raudes , inq; uestrum scelus, vestrae criminationes in didrum mearum illius spericu lorim, neserie fetae; d. NON- OPITAM: non ut que eo suam diligentiani eris duntiam in tuenda republica Pompeius omisit,ut omnine publicae causae indormiret, sed ut paululum conniueret a SCELER ATISSIMOS CIVEM: breui oratione omnes Pompeis laudes percurrit sceleratissimosciues appellat, Cn. carbonem, Cn. Domitium, Sertorium,quorum num in Sicilia,alterum in Africa, tertium Pompeiusin Uij unia uicit Marcum etiam Brutum, Bruti illius, quin caesari manus intulit, in Gesta cisalpina occidit 'uem ipsum cum tribus iis, quos nominaui ortasse Cicero significauit Plutarchus, Valerius, epitome Lilij, alis .acerrimos autem hostes, o maximas natio