Pauli Manutii In orationem Ciceronis pro P. Sextio commentarius.

211쪽

IN ORAT. RO , EXTIO. Ozν, se uideatur . cedo nunc eiusdem ζιus inimici mei de me eodem dier: m populum in campo

D Martio ccncionem quis non modo II 'robarsit,

, sed non indignissimum facinus putauit, illum, di no dicam loqui, sed vivere ac si iraret quis fuit,

di qui non eius uoce maculari remp eq; o eum au: diret,scelere astringi arbitraretur Veni ad cox mitia, iue magi iratuum placeta in lagum le- γγ ges nidemus saepe ferri multas. Omitto eas, quae di, feruntur ita, uix ut quini, h, i , alia tribu, α qui seu fragium ferant, remriantur de me, quen lyrannum atque eretriorem libertatis esse dice-Μ ut, in illa ruinare . dicit se legem tulisse.quis D est, qui se, cum contra me ferebatur , in bes fragium confiteatur ' cum autem de me eodem

γγ ex S.C. comitiis centuriatis ferebatur; est,

D qui non prosteatur se is fuisse,.s j retium de salute meatui sie

Commentarius. PRODUCTUS EST: quia nivallist cerat Pompeius neque concionem habere cuiquam niuato licebat,nis a magi iratus Oduceretur hoc in nostris antiquitatibus . QVIS NON MODO APPROBAVIT: locutio Ciceroni usitata, spro eo, quod est, Quis non dic approbauit COMITIA comitia de magistratibus G de legibus dici, hic planum est dicuntur et de iudicuis, ut in libro de comitiis demonstrauimus. v IX VT QVINI plurimus in hoc etsi Cicero, ut probet id, quod dixit in eostatu pec talem, visi conductori

212쪽

C OMME NT ARDVS ductorum remoueantur operae, omnes idem de republica fentiant. probauit iam exemplo concionum . nacidem legibus nititur confirmare Consideretur, inquit, ea lex, quae de meo reditu lata est. conferatur, nodico cum is legibus, prae cum feruntur, ita infreques populus adest uix ut quini in tribu suffragium ferant; sed cum ea, quam de mea pernicie Clodius tulit. quod autem adiungit, Et hi ex alia tribu, notat populi non modo infre uentiam, sed etiam confusionem.

EX S.C. COMITIIS ENTURIATIS: lex clodus ne lueex S.C. neque comituis centuriatistitu erat, sed contra uoluntatem senatus, tributis comituis, in foro: ea uero, quam de reducendo Cicerone P. Lentulus consul tulit, ex S.C. comitsi centa illis, in campo Mar

D ri, in qua omnes aetates ciuitatis, omnes ordines una consentiunt; an in qua juriae concitane tan

quam ad funus reip. conuolant ran, sicubi aderit Gellius, homo fratre indigialis, uiro c&D rissimo, atque optimo ordine equestri, cuius D ille ordinis nomen retinet, ornamenta confecit:

213쪽

id erit populare ' est enim homo iste populo R. D deditus . nibi uidi niugis qui, cum eius dolem scentia in amplissimis honoribus summi uiri L. D philippi uitrici florere iotuisset, usque eo non m fuit popularis, ut bona solus Omlsiet deindedi ex impuro adolescente petulante, posteaquarem paternam ab idiotarum diuitiis ad philosodi, iborum regulam perduxit, Graeculum se atque di otiosum putari uoluit, studio literarum se subito, dedid: t. nihil sane a te iuuibatur . anagnostae st, libelli etiam pro uino saepe oppignerabantur. Bonanebat insaturabile abdomen, copiae deficie- , bant ita si semper uersabatur in ste rerum nodi uarum, otio , tranquillitate rei consenescem bat ecquae peditio tinsuam fuit, in qua non ille a princeps fecquis seditiosus, cui ille non familia, ris 'ecquae turbulentu concio, cuius ille no concidi tutor cui bene dixit unquam bono' benedi- v xit immo , quem fortemo bonum ciuem non, petulantissime es inpectatus qui, ut credo, non m libidinis causa, sed ut pli bicola uideretur iber x linam duxit uxorem . is de me suffragium tu- ω liticis affuit, is interfuit epuli gratulatio-di nibus parricidarum . in quo tamen es me ultus, , cu illo ore inimicos est meos suaviatus si quasi di mea culpa bona perdiderit, ita ob eam ipsam cau

m sum est mihi inimicus, quia nihil habet.

Commentarius.

214쪽

COMMENTARI Sest si mo do, quassi cepit partes, eas cum laude sustinere uult, tria considerare, uerba, sententiam, senten sam. hic, si cerba side

singula significent, citiam sententiam lyciant, - 1nnibus intestigere facili est . in autem, quo sententia referatur quid cicero stellaverit, indagamus: fortasse non eadem ratio est, nec simili: er omnes intelligunt ciliare pro eorum commodo, qui non admodum in literis cute nident , uisum est ut totam rem paulo latius exsplicarem . Ciuium duo genera Cicero iam di- ait esse, optimates, et populares. de optimatium numero: erat ipse, laberi nolebat Clodius popularis putabatur co=a tendebat Clodius, se non obe minus optimatem, quam Ciceronem Cicero contra, se poplitirem magis esse , quam Clodium . argumento Clodius hoc litebatur, qAod Milo, qui ei diem dixerat, accusa tionem persequi per senatus auectoritatem prohibitus erat . itasse dixerat acclisator Sextus Qt se est ista ue stra natio optimatium ' cum senatus, in qzo principes

optimatium mi , clodio contra Milonem studuerit 'cicero nihil ad hoc res indit 'quia neque id esse 9-cium, ne ire poterato neque iniuria e befactum, dicere: quod in altero manifesta ueritus obstabat; in altero senatum reprehendere nolebat quoniam igitur primum est in contentionibus iudiciarus , obieeta re -- fellere balterum, biseere quod refelli ab aduersario nopossit primum non attingit, ob ea, quae iam dixi obsicit autem Clodio. v qu parem gratiam referat, non esse populares eos ritio Ferae conductorum sequun

215쪽

ORAT. PRO SEX Tro. ro tur, sed os, illibus integer polpulus faueat.'obrat hoc quiruiue argumentis . prim lini sumit a concioniblis, alterum aligibus, tertium a magistratibus, quartum a ludis, quintum ladiatoribus suius uniuersae argumentationis duas partes iam absoluit, eam, quae ad conciones, o eam , qzae adliges pertinet adsingulam argumenta conclusionem non allonit quia non

ubique necesse est cum ex ijs, quae dicuntur, facili iudices, quae conclusio sequatur, ipsi per si possint intelligere conclusiones tamen, qui uim quandam addunt orationi, tribus argumentis apponit, post lige , Ut magistratus, post gladiatores primam O pecundam particulares, tertiam niuersalem quae ad argumenta omnia, cili quinque osse diximus, pariter I ectet. ue -ΥAm,ctura declarandae artis negocium si cepimus, non alienum est, in ipso conclusionum usu quae ratio peruetur, ostendere nihil enim est ad elaquentiam utilius, quam duorum I erfectissimorum oratorum ingenia ex virilisque scriptis cUiderare; eamus; putare esse rectis mam diserte ornate .la quendi regulam, qui isti, filio

nati fre praecipuo quo dum munere siue diligentia pudicus; adiuti, cum causas agerent, usi sunt. Conclis litigitur Cicero primum interroga do, cum di . Vtrasti tur causa popularis debet videri , in qua omnes aetates ciuitatis, omnes ordines una consentiunt an in qua

furiae concitatae tanquam ad funus reipublicae conuo' tint Veinde asyrmando, his uerbis: Videtis igitur populum ipsum, ut ita dicam, iam non esse popularem ;qui ita vehementer eos , qui populares habentiir, '

216쪽

b M RIVIIJ'uat; eos alitem, qui ei generi aduersantur, honore dignissimos iudicet postremo interrogando, hoc modo: Videtis ne igitur, quantum inter populum Romanum concionem intest . dominos concionum omni odio populi notari , quibus autem consistere in operarum cocionibus non liceat, eos omni populi Romani significatione decorara harum trium conclusonum primam video asenseu communi esse due iam nam totum istud, Vtra igitur causa, quae sequuntur, ita di flum,idetur, quasi omnes homines popularem esse Ciceronis, non clodis causam iudicaturisnt. Alterum conclusonem, tenici tertiam a persona iudicum sumptum esse constat. sed hoc intereas differre iam ostendi,quod secunda per affirmationem, tertia per interrogationem fit placet enim, ut in pie iura sic in oratione uarietas. po punius igitur , si doctrinam ex obseruatione uolumus obicere, conclusionem anciliam genus in tres potes diuidere, in unam, quae est sense communi, adte-Υam, a persona iudiclim, tertiam, persona nostra. primae duae Ciceronis exemplis, proxime recitatis,mant

festae sunt tertii testimonio,cn indiget. in eam enim uel sine artificio nostra stente incidimus: ut,si suis, diuitiis cum uirtute coparatis, post a limenta in utran-ques' srtem astatre, ita concludat est igitur diuitiis uiretus anteponenda. sed siue a senseu communi, siue apersona iudicum siue a nostra concludamusci orationem aut adfirmatione, aut interrogatione, aut negatione terminari necesse est affirmatione feci Videtis igitur clodiu non esse popularem: interrogatione hoc modo, videtis

217쪽

IN ORAT. PRO SEXTIO. os Videtis ne igitur clodium non esse popularem Nega

tione sic: Non est igitur ut Clodium popularem esse pos

sitis existimare Pariteres a sensu communi tribus modis cocludemus iacile igitur est omnibus intelligere, clodium non esse popularem: Us igitur clodium est se popularem dixerit . Nemo igitur est, cui popularem esse cladium liceat existimare. Et a persona nostra eadem ratio est clodius igitur popularis non est clodium igitur esse popularem putabo Non igitur, popularem esse Clodium, existimabo. Atque haec de conclusione satis sint. HONESTATES: Philernus demendo sustieatur: similia enim sunt, Honestates, et, Omnes aetates ut fortasse , cum a Cicerone scriptum fuisset, Omnes aetates, deinde librariorum culpa, duabus dictionibus corruptis in unum contractis, factum sit, Honestates placet opinio uiri optimio ingeniosissimi. praesertim cum, honestas, in hanc sententiam nemo ex antiquis, suo quidem ex libris cognosti posisit usurpaverit. TANQUAM AD FUNUS REI P.

significat, clodi cociones esse funera reipublicae quod

in uis nihil, nis de interitu reipublicae, agatur et re die Juriae eonuolant quc uolare furias poetae dicut. recte etiam, concitatae nihil enim placidum aut tem peratn in Furius cadit rectissime uero, Furiae ad funus conuolant quodnιhil iucundum aut latum furiis diligunt operas igitur clodianas, ad reipublieae perniciem libentissime coeuntes, uerec proprie furias V pellauit. GELLIVS is, quem Cicero in oratione in Vatinium nutriculam peditiosorum nominat quod sedi

218쪽

OMMENT A R IN Stio=ies libenterfoueret, atque aseret dixit, hic te stimonium in Sextium. FRATRE L. Gellio qlii cumen Lentulo consitu, cum eodem censor fuit, in censura c. Antonium, qui deinde consulatum cum Cice rene gessit senatu movit Pedianus in commentario

orationis contra competitores pro Cluentio. OPTIMO CONSULE quem locum hic habet, conssule, cu Gellius multis ante annis consul fuerit ' equidem sustico de mendo, eo magis, quod antiquus liber Carolis Ioni , iuuenis eloquentiae doctrinae 3; laude Ipraestatis, has duas dictiones non habet quae si retinendae sunt, alteram malarem pro consule reponerem, Cive ut viro, ad res gestas; Ciue, ad uoluntate sensiumq; de republica referamr et fere uirum s ciuem Cicero in laude coniungit, ut libro IIII ad Atticum, uirum ciuem Memmium post reditum in senatu, Quid ego depraestantist imo uiro T. Annio dicum aut quis de tali ciue satis digne unquam loquatur 'ρPlancio Quid dicam C. Virgilio, tali ciuio uiro,

beneuolentiam in me, memoriam communium temporum, tetatem iumanitatem,sdem defuisse . ORDI-NS CV εSTRI: qui eques R. erat, is si nondum in senatum peruenerat, ordinis equestris dicebatur esse: s senator factus erat , senatorij. erant igitur duo a- tres Gelli , alter ea ordine equestri, quia nondum ampliorem ordinem erat assecutus: alter, etsi equum publhcum haberet, a nobilior tamen ordine, quem adeptus erat, hoc est senatorio, nominabatur . non enim

posterior ordo prioris auferebat insignia , sed ad equi

o: blicum

219쪽

IN ORAT PRO SEXTIO. rosphuicum et annulum, quae equestris ordinis erant, diae satiatum clauum, hoc est tunicam puri uream qua soli senatores utebantur itaque Claudium Neronem, et Liuium Salinatorem, cum non modo penatores, uerum etiam censores essent, utrunque tamen habuisse publicum equum, eoq; alterum ab altero in censura essepriuatum legimus apud Ilvium lib. X. ORNAMENTA CONFεCIT quadringenta millianummum . haec enim ad equestrem dignitatem ornandam necessaria erant quod si cui minus esset, eques esse no

terat itaque Horatiui

Si quadringentis sex septem millia desiunt,rlebs eris.

et in epistola ad D. Bratum libro, de equite Romano nescio vos qui magna rei familiaris detrimenta passus, uix quadringenta mistia possidebat Equestre, inquit, dignitatem uix sustinet nec additam flententiam, ut quidem ego existimo,ss ectat ille locus in oratione pro Plancies: Qui ne equestrem quidem silendorem incolumem a calamitate iudici retinere potuisset. significat enim, M. Seium, iudicio damnatum, non existimationis modo iacturam fecisse, uerum etiam ea multa, quam ei iudices dixerunt, de suis fortunis tantum amisisse, ut ii a censum quadringetorum mistium redactus si Seium, inquit, cui praeter existimationem, quesiris quoque ordinis dignitatem iudieii calamitas abstuli , populus tamen in Pisoni, homini nobilissimo, innocentissimo, eloquentissimo, in bonorispetitione praeposivit. Qiseritur autem hic, nee

220쪽

cOMMENTARIVS iniuria sui potest Gellius equestris ordinis nomen re tinere , si ornamenta confecit/ium enim 'Horcsti cicerone probatum est; qui essestri censu non esset, bo est qui adringenta millia non ba beret, eum in equestri ordine locum non habuisse . Ad hunc dubitationem sui spe lita facile, quod reston dea,

antiquitatis obseruatio. imum illud dicimus eqvi tes equestri loco a censore motos esse, ne ob tenuitatem, uel ob culpam . Gellius os tenuitatem mouendus erat ideo tamen moueri non fotuerat, quia detrimentum illud rei familiaris post conditum lustrum fecerat ut, etiamsi quadringenta millias' sidere desisset, in equestri tamen ordine eo usque permanere posset, donec censores creati cuiusqi se rem aestimarent, eos: censu senatores, equites iudices uel in ordine quenque suo ac loco retinerent , vel eiicerent. ID ERIT POPVLARo an, inquit, quia legem ferenti aut concionanti clodio Gellius adest, propterea popularem lege aut concionem dicemus L. PHILIPPI hominis eloquentissimi de quo in ruero de claris oratoribus, in tertio de oratore, in oratione pro Quintio. SOLUS COMESSET: quo modo igitur popularis; cum hoc nomen in eos convcniat, qui benefici ac liberales in populum sunt in PURO LT PETULANTE: blibidines, et impudentiam . laudatur enim maxime in adolescente castitas, O lpudor. IDIOTARVM hominum imperitorum, qui uulgarem quandam, e modo, uiuendi rationem sequuntur quibus uero philosophos bie oppodiit quia hi, a dodrina instructi ac temperati, ex qui tum

et mi