장음표시 사용
4쪽
MIr ACCESSIT RERUM ET VERBORUM IN
6쪽
Esp arca Romanorκm quandiu fuit libera , ex tribus ilia quidem Reip.generibus quemadmodum docet Polybius constabat βα - σιλειαι,αρις οκρα τι δὲ Τριοκρατια : sed mulio tamen maximam partem obtinuisse mihi videtur giil ορατι et . quanquam enim regiae pol e statis Decies quadam in Consulum imperio , in Senatus ero potestate optimatsi principatus quo-uam modo agnoscere ur et populi tamen tanta erat auctoritas supra omismes magisiratus, o Senatum , ut non immerito dici posit omne imperium , omnem maiesIatem illius Reip . penes popolum fuisse. Cui
rei argumanto es potess ad populum prouocatio , qua non fuisset, nisi maior esset populi quam magistratuum potestas. Ruinetiam fastes summittendi mos , cum magiHratus in concionem Uendebant, confesto e rat , populi , quam magistratuum , maiestatem ulmssi maiorem esse. Iam uera de capite ciuis , omnino' de libertate ac iure ciuitatis, nuti Lus erat nisi populi iudicium. Leges iubere , bellum pacem se decernere , scietatem cum aliquo rentrahere aut dissoluere , foedera inire , in populi tantum erat potestate. 1 bds maximum est uirtutis in Repub. Psemium, magistratus , ct honores , cum omnibus paterent, nemo po-3erat nisi per populum assequi. Quae si maximi sunt in omni Repub. momenti, populum sane, penes quem hac erant omnia , longe maximam j. Romana partem obtinuisse fatendum est. Hae a me eo dicuntur, mi ostendam Reip . Romanae cognitionem multo magis in eo positam esse , ut populi potestar, qu ae quali 7, esset intelligatur: quam in magi-sratuum ac Senatus potestate percipienda . Porro autem populi potestas decretis suis maxime continebatur. Quae quoniam comitiis peragebantur. idcirco necesse est ad populi potestatem,adeoth uniuersam prope Romanam Rempubliave intelligendam,comitiorum omne ratιonem quoad
7쪽
eius fieri potest' cognitam ac pesectam habere. Cum autem perneces
via sit non modo ad eam rem , sed etiam ad scripιorum Romanorum ae praebertim Ciceronis libros intelligendos comitiorum cognitio : tum uero non adeo facilis ect,ut non permulta adhuc quaeri posint, prater ea qua de his breuiterscripta sunt a grausimis auctoribus Budaeo , Absaim dro, Seroaldo, si lorido, ali sq, qui hunc locum in suis commentariis attigar ι ueriusquam perpurgarunt. Quibus tamen fortasse etiam contenιῶ
esse possemus, nisi in eoru scriptis multa essent, in quibus quod pace eoia vixerim a vero non modo dilicessarunt, sed etiam multos ut sit sua auctoritate in varios errores induxerunt. Itaque ego cum huic de comitiis dias utationi adhuc prιmis lineis, oe his non veris multis, adumbrata verius quam depicta , lucem aliquam veros , colores addere instituissem reo mihi difficiliorem locum relictum esse intelligebam , quo doctiores
erant omniu iudicio picctores, qui primam illam delineationem nobis reliquerant . Qua tamen difficultate deterreri non potui , quominus uel cum eorum reprehensione studiosos Romanorum siriptorum hac ex par te , si qua possem iuuare , contenderem : in ea prasertim re , in qua eorum auctoritas ueritatem magis labefactaret. Neque enim ignoro omnes qui ueritatis studio adscribendum inducuntur, tanto aquiore animo ferre aliorum reprehensionem debere , quanto certiorem fieri ex refutatione reru cognitionem intesistunt. Acsi auctore Aristotele , μι.
cto ex meo animo cateros iudicans, gratiam qua mihi deberetur ab itilis demortuis auctoribus , quorum opinionem ueritatis studio potius nosum secutus quam refutaua , a posteris tanto cumulatius expecto , q rato quisque erit cum illarum auctorum admiratione rerum Romanarum
studiosior: tantum abest ut id mihi uitio uerti debere existimem. Nam qua a me de Comitiis scribuntuν , ea non adeὸ pro oraculis haben da esse 1entis , ut non maximam habiturus sim doctis hominibus gratiam , qui non mia. nostra refutarim , sed etiam ueriora in uulgus ediderint: ut oe literarum studiosis bene conseviant, oe nos tandem Mosi ignorationis coarguant Hanc de Comitiis disputationem in tres libros partitus sum. Primus est de comitiis Centuriatis: S.cundus ea de Tributis: Tertius est de Curiatis. Singulorum generam dijutatio tota cotinetur sex capitibus. Primum enim docetur quid essenι singula illa comitia et Tum qua quot essent causae habendorum comitiorum . Mox per quas personas peragerentur: Deinde quis esset singulorum comitiorum proprius modus: Posthae de loco ubi remitia ferent, agitur; Po stremo de tempore habendorum comitiorum i Namsi in singulis generi
bui intelligatur quid essent ipsa comitia , quibus de causis habercvt r s
8쪽
quarum personarum interuentu fierent, quo modo peragerentae , quo loco σ quo tempore , est omnino uidebitur desiderari posse ad eam comitiorum cognitionein , quae , ut de re tantopere ob antiquitatem remora , expeti debet. Ac ne quis forte plus a nobis quam pro institui,
nostro reqκιrat: eam modo persequemur comitiorum rationem , quae ante occupatam ab Imperatoribus Rempubli. obseruabatur : Desimumq, omnia referemus ad tempora Ciceronis. Nam ut lucem alia
quam eius scriptis, quibus nulla magis pasim in scholis leguntur , adferremur , hanc de comitiis tractationem maxime suscepimus. Ex haeaamen nos ra distulatione non eris dissicile intelligere , qκaudia sibImperatoribus fuerunt comitis,qua esset eorum ratio , ut qua, eo dempto , quod minus libera essent c teris in rebus, eodem quo prius modo Febant. Tiberius Caesar initio fui imperii populo ius comitiorum ade--t r ut docet Cornelius Tacitvis lib. l. his Aerbo r Tum primum ἡcampo comitia ad patres translata seunt. Nam ad eam diem etsi pοι is aena principis arbitrio , quadam tamen studiis tribuum fiebant ' neque populus ademptum ius questus est , nisi inani rumore. Ex eo loco appa
res sub caesaribus non fuisse comitia , nisi μb Augusto sub Iulio Caesare , quandiu flus Rempub. obtinuit: qua tamen ut dixi sub his
libera non erant. Suetonius de Caesare ita scribit: Comitia cum ρον puli partitus est ut exceptis Consulatus competitoribus, de caetera numero candidatorum pro parte dimidia , quos popuIus uellet, pronum eiarentur o pro altera parte , quos ipse dedi et . De Auguino ueνο haesunt eius uerba: Comitiorum quoque pristinum ius reduxit: ae multiplici poena coercito ambitu Fabianis ct Scaptiensibus tribulibus suis die comitiorum singula millia Bummi m a se diuidebat. Ex his cum citi sico collatis, entelli, potest sub C are ρο Augusto adh-cIDisse comitia et uerum sub Casare adeo non fuisse libera , ut non posset pV- ἐμε Nisi pro dimid a parte , creare quos uellet magistratus: μb Ara iiρ Wr' paulo quidem liberiora . sed quae tamen maxima eX parte uemit Tac tus principis arbiιrio , non populi ferens. At post imperiuma a iberio initum, adeo desierunt fieri comitia, ut nunquam postea a s. quentibus imperatoribus populo restituta sint: bed uel penes Senatum Tiberii instituto manserint, uel plane in principis potestate fuerint: quemadmodum ex Plinii vij lii reine docet Ludaeus in pοuerioribus an Ot. rn Pandect: Et xfodestinus in lege unica Ad legem I ullam daambitu , Digest. lib . x iii. Haec lex inquit in urbe hodie cessat: quia ad curam principis magistratuum creatio pertinet, non ad populi fauorem . Sed haec satis. De ipsis comitiis communia quaedam prasinra necesse est, tri quam ad singula severa neniamur . Comiιia a m-
9쪽
eundo , uel potIus ut utieres dicebant comeundo dicta sunt: quod populus coire his , er unum in locum conuenire soleret. A qua etiam uesbo locus in foro Romano Comitium appellabatur : re contiones quasi comitiones uocaban:ur. Erant autem comitia cum generaliter uerbum
accipitur, o ut uulgo a Latinis scriptoribus usurpatur , conuentus populi totius aut parsis ad ferendum de aliqua re suffragium: Aliο --λ , π cum proprie uerbum sumitur, uniuersi populi conuocatio ad avquid sciscendum. Nam si plebs tantum , qua pars modo populi erat, am.rgistratu vocata fuisset, ea non proprie comitia dicebantur , sed eo cilia . I d quod A . Gellius Itb . xv . capitu. xxvii. ex Latio Felice Hleudit. Is , inquit, qui non uniuersum populum , sed partem alia quaT adesse iubet, non comitia , sed concilium edicere iubet. Hoe discrimen comitiorum ρο concilii uidetur Cicero obseruare , cum ita striabit secundo De legibus: Quid enim maius est si de iure quaerimus , quam posse a summis imperiis summis potestatibus comitiatus, concilia uel instituta dimittere, uel habita rescindere t Et post rediatum in Senatu : Legem Tribunus pl. tulit ne obnunciare concilio aut comitiis liceret. Liuius tamen non uidetur hanc disserentiam agnouisse , ut qui saepe comitiorμm ct concilis nomine absique ullo discrimine in eadem re utitur . Vt libro tertio.prima Decia. ubi de iudicio Caesο-nis Quinti: loquitur. I udicii die cum excusaretur solum uertis exialii causa , nihilominus Virginio comitia habente, collega appeliati dimisere concilium . Et al;o loco , ubi loquitur de comitiis habitis ob iis dicium populi de agro ambiguo inter Aricinos oe Ardeates, ita striabit: Cum ad causam orandam uenissent concilio populi a magistratiabus dato. I tem alio loco ubi agit de indicio Manlii. In lucum Peti- linum concilium populi indictum est. Et tamen ea fuisse centuriata comitia ipsi auctor est: qua erant maxime iussa , ac populi uniuersi eo mitia. Item libro . v. Decad. iii . de mulccta agent, qua M . Post-humio publicano a Carviliis Tribunis pl. dicta erat, ita scribit Mul-ctae certandae cum dies aduenisset, conciliumqj tam frequens plebis adesset ut multitudinem area capitolii uix caperet. Et paulo post eo niatia uocat, quod ante concilium plebis appellarat. Et comitia linquit qua ui atque armis prohibiturus erat. Hi omnes loci aperte ostenduna T . Liuium non anxie Obseruase illam comitiorum oe concilii disseremtiam , quae a Laelio Felice ponitur. Et Cicero tertio De legibus , una nomine concilii complec Iitur omnes cum populo actiones, adeo' omniaeomitia . Quod uero , inquit, ae Ioris iubeo esse fraudem, id totum
ex croi sapient imi hominis sententia dixi: quem en Senatus secu-1M cAm decreuiset, C. Claudio consule de C . carbonis sedisione refe
10쪽
rente, inuito eo qui cum populo ageret, seditionem non posse sic ri: quippe cui liceat simul atque intercessum turbari , coeptum sit , conciliam dimittere. Di igitur in uerbo concilii sicut in nomine comitiorum multiplicitas, qua istam apud Latinosscriptores diuersitatem peperit. Interdum enim communi nomine significat, omnes populi totius partisue caelus Ο conuentiones. Vnde apud T . Liuium tib . it. Decad. x . concilia appellanιur nocturni coetus, quos plebs per seditionem factita- sat in diuersis urbis partibus. Et cum iniito Aufidem libri loquitur de concione a Publicola Consule aduocata , concilsi nomine in ea re utitur . Eius haec sunt: Haec dicta uulgo credita , , cum indignitate augereno consulis animum , uocato ad concilium populo , summisis fascibus in
concionem ocendit. Ex his perspicuum est nomen concilii, cum gem liter a ccipitur, latius patere quam comitia. Neque enim comitia unquam latius patent, quam ut omnes eum populo aut plebe actiones fiagnificent. At concilium praeter ea etiam usurpatur in concionibus adipellandis , aliis cui que generis hominum conuent ibus. Interdum autem eius uerbi uis astringitur ad id modo significandum quod ait Lalius et ut proprie concilia appellentur , partis populi conuentus ad alia quid iubendum. Cuius generis erant , quae a Tribunis pl. habebantur comitia. Habebant enim ius uocant e plebis non etiam uniκes populi Tribuni pl. Itaque uerius concilia edicere quam comitia dicebantur .a uanquam autem nomen comitiorum hanc, quam dixi , distinctionem admittit, in hae tamen nostra de comitiis dissutatione nobis ea ute dum esse non censemus: quandoquidem a Latinis scriptoribus uix, aene uix quidem, obseruari demonstrauimus. Itaque eo contenti quod ο-biter admonuimus , hanc distinctionem a quibusdam poni, comitia cutsepius apud auctoressemuntur desinimus, populi qualescunque conuentus ad aliquid suffragiis suis decernendum. Nam γ ludorum ce sus causa uel populur uniuersius conuenire solebat , nec tamen illa eranν comitia : quod non adferendum de aliqua re suffragium populus ita conruisset. Quod uero populus frequens ex I talia uniuersa Romam co Menire soleret ludorum census causa, Cicero indicat libro secundo in
Verrem. Non committam, inquit , ut tum res iudicetur , cum h cfrequentia totius Italia Roma discesserat : quis conuenit uno temporσmndique comitiorum, ludorum, celendiq, causa . Et T. Liuius lustri condendi causa populum uniuersum in campo VI artio conuenisse priamo tib . Icribit his uerbis: Cei seu perfecto edixit ut omnes ciues Romani equites pedites, in suis qui rue centuriis in campo Martio prima luce adessent . I bi is ructum exercitum omnem sue , Oue , taurilibus lusrauit; i , cond. ιMm lustrum appellatum. Hunc uero morem lustri