Arithmetica, brevis ac dilucida Christierni Torchilli Morsiani, in quinque partes digesta

21쪽

GENEROSO AC HUMANISSIMO

uιro M. Nicolaoburno ecclesiae metropolitan e

Lundensis praeposito Chri hiernu es, sanu Salute indicit. Dctqtiam optimiram disciplinum grati et in luxu Europe γmnora Praepo-ite dignit me scri strusem coloni odem Agrippinam appuli. Vb me suusta, iis uicosis pene ociosum, Vectatio uter u expatria dctinui I t,ccepi mecu ires itur quisua otii mam ratione academiae Haphnesis iuuentuti ludiosi im ripssiem prodesseCTgratisicari Sub thbellum que

piam denumerandi ratione contexere Uuras quoad maturui sectiuxta EIorat cosilium,inter alia lucubra

tionum mearum monumenta reponere Uerum quum

libellum imum uix dum dit bilicum ut aiunt)perductum Ioanni Laurentio Nequediano C Nicoluo tamero Rossibildens tu canonicis, meliorum disciplinarustudio fimis,coliciendum obtulissem hortari coeperuiit ut pergerem,libellum absolutu aederem, o in manus studiosiorum peruenire sinerem, horum stas per suus inductu3,malui ingenistra meum hac in re perichutari,quam aut amicorim non uulgarium uoluntati, fragari,aut utilitate, siqua ex ingenioli meimediocritate accidere posiet,iuuentutemfrustrari qui no lucri

22쪽

gnuia, haec riberectum aggregus, nec huic rei, sim

bros numerorum studιosiis per omniasatisfacientes ussequam repperissem,operam collocassem pleris nece garijs praetermisis, solιs uerborum phaleris, ta obsscura breuitate gaudentes auram popul arem alicupanatur Altimorosa uerborum congerie lectorem detinet obtrιdut.Ego uero nisi mihi ς λαοτία posuit,medin quo id sequutus: omnia huic studio necessiria tu

compendio st,tam diluci in vi tum concinnitatis ueraborum quam utilitatis; tudiosorum habitu rone quora fieri potuit explicaui. Elegant minimirum munitiisententia edoctus, istentis ornari res ipse negat contenta doceri. Quod si uulgaria tantum iubiis protriturquil tam mescrip hJe cotenderit dis ob id hae mra scripta tutiquam ultiora leuet negligend 7 et quifima antimo, modo meliori numero editiove, iuἰ entuti iurgis profutura me superauerit, ferum tantum abest ut iniquussim laturus Exijs uiromatis me huius editionis rationem tenes.Nunc quod rectat uelim accipies. Qu&m opustulum hoc paucis di ebis conflatum, balcotγpo excudendam tradere fluatusem,ueteris nostrae consuetudinis recordatio,paratim in Dinia partim in Germania habitae, coepit memoriin meam refricare,mes inuitare ut xeniolu aliquod ad te mitterem,quo ueterem amicitiam nostram: fiforte propter locorum intercapedinem torperet, resuscia

tarem. Munusculum igitur hoc exiguomer chartac

23쪽

- pro tua humanit reserenafronte recipias, dis boni confulas ogo 'siumq; am non meum,sed tuo ncmιm dedicatum,ub obtrectatorum imuria vindicare diga neris Vale coloniae Anno flatis ut sire. M. i. in XVIII. Pridie no

bernus Andenus Iectori. Huc Cermina ueni multos celebrita per ann os Pubes: tg opis hoc perlege quicquid hilet. Huc Cimbris Gothis gradum conuertite, quondam Par quibus haud totus uiribus orbis erat. Hauc omnes mecum iuuenes properate senis, Quos medico numerosscire labore iuuat.

scripta a Christierno numerandi regula nobis Qua data uix unquam doctior ante fuit Artibus ηgenuis numerus quid conferat ipsis Et quaeitum praestet,ccrnere quisis potest.

24쪽

Eiusdem interpretatio. Qui varios certent eros stringere legi Conatus acili lector amice cupis. Eu tibi perpauci Torc billitis optima quaeq; In tenuem mixta contulit arte ιbris. Hunc utraq; mani, simul assici e burino utor Sit, nec iudicium praecipitato tuum. Puruulus est fateo: Sed fucc plenus, ta se Gratior hoc Ecbet nommedams Vale. Ioannes balcobates.

Quae neglectu diu tacuere mathemata rursum Christiernisurgunt editionc librι Qui quod saniugum numeri tractet rationem, Totim referat scripta mathematices, smare censer,debet me iudice dignus,

inem uersicinianibus docta iuuentu suis.

25쪽

PRIMA HUIUS OPE

INTEGRIS.dmo A in mi ut i collectio q/Linti uis acer ι, eximiatibais refusim, ut wJumptu con l. tuti. Num iuvi di in meram composit Arithmetici secare consiueuerunt igitus in quilibet denario minor unica nurusiriptas Arithmoticae uer

resibusiarum ualorem viget aut minuit Articu dicitur quilibet numerus denariam ammam emelauis in exacte constituens ut Io 2o i Co lime ciu tem compo situs,ex digito mal reicula contexitur λutra. M. 2I fas m erorum diuisionesquimis o

ro quibM uulgo arithmetici utuntur sunt se tom.Nuα

26쪽

iumscripturin, a dextra leuam uersius progredit udo quemvis numerem debito charactere numerali incipia as exarare quodfacile erit, modo ualor cinfigurarum numeripropositi cognitu hilueris, ut modo indicabo. Prima figura ad dextra positactipsum hoc est fuas unitates denotat. Secunda uero Foties umidicin possede*rit,toties denari numerum exacte representabit ut secundo laco trigintaualere pronuntiabis. Sic Cretertio lac gura possita ipsum centies inquκrto, milliae ualebitSi aut figurarum stries, quaternarit mi merum exuperet,quarti loci characterem puncto nota.

bis incipia que ualorem quintae figurae seqzentium, sipluresfuerint sit mucstigare. ques bet unitasfgurae puncto signatae inclusa,mille sequenti ro est quintaesigurae, decem miliasextae,cetum milia, scpthnae mille milia:ualibit. Deide figuram septunum si plures postse habuerit etiam apice supra posito notabis cuius

quelibet unitas ut modo dictum est mille milia in octauu decies ni milia in nonicenties misse milia in declama millies milia o sic deinceps donec ad ultimum guram peruentum fuerit, tulere non dubitabis. Numerum propolluum debitae pronunciar a fini Brusia ultimi fg ira incipiuS,dcxtrum uersi tenden

27쪽

murum centenari , hoc stante quemvis punctum fguat solam pronunciabis .alius binae Murae pri πια reae sempersunt simul explicandae. Exemplum 33 3 6 I9 826 Probum tueri ultorulucidiori explanatioenotabis. otquot Derintnurae punctis gnatae oties in propositi numeri expresione,mlycnarius numem est enutiun esita tume quod singula figuraesecundo puncto postpositae adverbialitcr pronuociabis, exprimus igitur numerum propositu hoc pacto, trigesiae quinquies milies mille milia, centies missis missi uicies quinquae mille milia,sexcenta milia plua. ginta nou milia,octingenta uigintiquatuor. Hic uis de ultimum guram primo Cryrmum ultimo explicari. Prima aut quae proxima in dextris a ustima quae frustrissemper intelligcre oportet, Ita sequentes quae a dextris in nidrum uergunt: praecedentes quae in dextr&n tendunt. finis strum dextrum

ultima prinia

De additione

Additio in duorum aut plurium numerorum figulatissumptorum in unumsumma collectis,ut 62 libras randiberis,'et for mercatussum. Ilcm 3 libras

28쪽

aris in unam ummam redactis colliguntur 32 6forent Praxis. Primo loco numerum nuximum statues,cuireb quo ordinata fori quotquot fuerint addendi useststuc ita quod primisub primo Crsecundisubsecuης , maxim numeri directe collocentur.Quibus sic orη innatis lineam rectumsubtendus incipi sa dextris o malum ordinum prinia guras coniungere: si ex tali cobinatione,umcasigura emerserit, ea directe infratae sub primis lauris est scribenda Si aute duae prouenerit,prma modo iam dicto scribetur, altera in mentesieritata. Deinde omnes guras fecundo loco positus conivugus producto numerum prius in mete restruatum addas scribasis totum sit unica figura fuerit sub numeris secundo loco positis, si uero ducturae prouenerint posteriorem tertio loco reseruabis,primumsaecundo loco Abnotabis,ita deinceps cum reliquis agenduent.Cum uero ad ultimum locum deueneris: quicqd ibi collegeris: siquid etiam in mente reseruatum habueris ut rescribes, nihil amplius in mente reseruando. Porro sit ex plurium gurarum coaceruatione ad tres nurus lumina coilecta reuerit,prima primo locoscri

bes reliquas duas gitatim usuo ualore guris secu.

29쪽

ra si Oisio 322 Si uis probare rectene,dnsiecussis operum, eo iumero pra posito trullisu ordinem attenαdendo quoties poteris abiicitora quicquid novenario miram rema erιtseruato. eodem modo reiectis, ex numerosub linea posito, si hic nuerus prim reseruatus remanserit, additionem rite expedivisit. Item numerum sic inuentum compendiicausa, posthac uulgato more probam appellabo. Certi me tume unum spem per alia ut additioncm per subtractionem ex contra aut multiGplicationem per diuisionem, diuerso poteris coprobareta renarium probationem, quia pia habet diffiscultatis quum utilitatis consulto praetereo.

30쪽

De subtractione

Subtractio est univi numeri aut plurium d maiori ablatio:huius pectetum hoc exemplo indicatur. Quidam inibi mutuo dedit mille aureos solutulilcm eidem primo 22s aureos postea si aer postremo 3o, nunc quaeritur quatum uictuc mihi restat soluendum, quod persubtractionem inusigandum est. Praxis scribatur nu meri ut in additione dictum est. S una tantam

fuerit numerisubtraberistrici,subtrahe prima Muri inferioris,uineri a pria superioris. quod rems starit 'cribe directesub prinis nuris uteriecta priu Itane ut in additione,quodsiimbiliremanserit scribe o.eodem pacto reliquos gurassequentes absolues. Si uero inferiorRuri quia maior est , superior subtrahi non poterit,subtrahe eum a Io π residuum superiori Agurae additum sublineumscrιbito. Quoties autem a decemsubtraxeris oties unitas gurae sequentisubtrahendae addi debeat, caeteris omnibus ut antea lectu est seruatis. Denissi numerorumsubtr.ibendorum Istaries duae aut pluresfuerint,prmu omnes numerossuba

trabendos in uua summum colliges , Opostea sit di/ctum insubtrahes.