De Gregorii VII registro emendando

41쪽

- 37 esset tuae celsitudini, no erga sedem apostolicam in verbis et legationibus tuis aliqua inveniretur discrepantia voluntatis, et in his, per quae christiana fides et status ecclesiae ad

aeternam salutem maxime proficit, non nobis, sed Deo omnipotenti debitam non denegares reverentiam, quamquam apostolis eorumque successoribus Dominus dicere dignatus sit: Qui vos audit, me audit etc. Quamquam vix stare potest, quoniam in hanc sententiam convenit.

L. III. p. 12 in 199 B.). Litteras apostolicae sedis ideo vobis dirigendas esse censuimus, quia scismaticorum, qui

contra Deum et auctoritatem sanctas Romanae ecclesiae se erexerunt, non sponte os consensisse intelleximus. aeo

est lectio Vaticani. Editores post Carassam emendarunt: -schismaticis Sed excidit onει vel simile aliquid. L. m. p. 16 Μ. 202 B.). Sed ipse, huius mansuetudinis et tantas caritatis oblitus, huctum inoboedientiae in tris suae Romanae ecclesias dicitur reddidisse, privilegium

Venerandae memoriae antecessoris nostri papae Alexandri confringendo et excommunicato a nobis Enardo impudenter communicando et non solum ipsam decaniam, sed fere omnia ecclesiae ministeria symoniace vendendo, a Deo Suspensam ut olim apostolicae sedis sententiam operum suorum nequitia morito videatur in se provocasse. Locus vitiosus. Omnia vero optime concinent, si pro a Deo suspensam ut scripseris adeo in uve am. Praeterea matri initio emendandum est.

L. IV. p. 6 in. 214 Α.). Quod si nullo scismate. in illa, non nullo scribendum esse, ex ipsa epistola patet. L. 1 v. p. 15 in. 221 ). Adimplere contempserit. corrige eontempserine L. IV. p. 18 in. 224 A.). Quapropter apostolica auctoritate praecipimus vobis, ut colla vestra de sub iugo eius excutientes, ne illi a Gaerentes diabolo, cuius membrum ipse

42쪽

factus est, serviatis. Scribendum puto: colla vestra res vetis, iugum eius excutientes. L. V. p. 4 Μ 23 Α.). Misimus ad vos atrem nostrum Landulsum Pisanae ecclesiae in episcopum. Sic Vaticanus. Editores omnes lectionem in hunc modum male mutaverunt: fratrem vestrum Landulphum Pisanae ecclesiae episcopum. Nam et restituendum est nostrum et prosein scribendum electum. s. L. V. p. 2 semisimus ad vos hunc Datrem nostrum Landulfum isanae ecclesiae electum episcopum. L. V. p. 14 Μ. 247 E.). Nostram diffinitivam sententiam, ne sacere aliquid super hoc negotio praecipitanter et inordinate videremur, quoadusque vobis aut nuncium seu litteras nostras, per quod omnia eiusdem negotii acta plenius cognOScamus, Suspendere dignum duximus. missum est post nostras mittamu8 quo adiecto, in nulla re offendimus. Carata vero omnia novavit, cum in hunc modum locum typis excudendum curaret quoadusque nobis aut nuncium seu litteras vestras mittatis, per quas etc.

L. L p. 1 Μ. 25 D.). Sed quia pervenit ad nos, quod inimici Do sit filii diaboli quidam apud vos contra interdictum apostolicae sedis praedictum conventum procurent in irritum ducere et non iustitia, sed superbia ac totius regni desolatione suas cupiditates anhelent implere et christianam religionem destruere, monemuS VOS etc. - ac totius regni desolatione Gregorius, quod equidem video, scribere non potuit. Verba mea sententia sic emendanda simi ad totius regni desolationem. L. R. p. 4 in. 260 Α.). Lectis fraternitatis tuae litteris non parum mirati sumus, non ea te qua decuit apostolicam sedem pro reverentia sibi scripsisse, sed nos etc. Sic Vaticanus, quem omnes editores sine ulla dubitatione sequuti sunt. Desunt vero post decuit plura verba mod eis eroavo similia.

43쪽

solentiam praesumptionis vestrae, quod contra fas et excommunicationem apostolicam vobis delatam, abbatiam Dolensem, quam in tutelam hactenus habuistis, immo etiam adcumulum detrimenti tam animarum vestrarum quam corpo rum, abiecto eo, quem propriis manibus Deo volente vobis in abbatem consecravimus, Gualterium invasorem inrecuperabiliter deposuimus. oliquid excidisse post habuistis , iam

Carassa notavit. Vicinna ε is vel alia similia supplenda esse, manifestum est. Sed ne sic quidem locus sanatus est. Aliam enim praetermissionem post invasorem deprehendo. Supplere lacunam his verbis posse mihi videor: ,recepistis, quem inrecuperabiliter etc.

L. R. p. 32 Μ. 281 Α.). ,Ρervenit ad aures nostras, quod bona orgonis de Coequo, quae mortuo ipso in potestatem germani, scilicet Ugonis nostri fidelis et filii, ursdebent concedere, Ugo Delegini a quo iniuste praesumpsit

invadere. Sic Vaticanus Carina a quo omisit. M-duinus ingeniose coniiciendo: ,de Leginiaco prope ad veram lectionem accessit. Scriptum enim erat in archetypo de Ler- sinis . s. insta memόratum erginiacensem sic scriptum est in Vatidano, non Leginiacensem ) et o saepe

in codice nostro permutata sunt.

L. I. p. 35 in. 283 D.). Provinciae autem multo ante Christi adventum tempor divisae sunt maxima ex parte, et postea ab apostolis et beato Clemente praedecessore nostro ipsa divisio est renovata, et in capite provinciarum ubi dudum primates legis erant saeculi ac prima iudicari potestas, ad quos qui per reliquas civitates commor bantur, quando eis necesse erat, qui ad aulam imperatorum vel regum confiigere non poterant vel quibus permissum non erat, confugiebant pro oppressionibus vel iniustitiis suis ipsosque appellabant, quotiens opus erat, sicut in lego eorum praeceptum erat ripsis quoquo civitatibus vel locis cele-

44쪽

-- 40 brioribus patriarchas vel primates qui unam sormam tenent, licet diversa sint nomina leges divinae et ecclesiasticas poni

et esso iusserunt, ad quos episcopi, si necesse fuerit, confugerent etc. Locus valde notabilis mirum in modum pediturbatus est, cum editores verba non intellecta perperam distinguerent. Una littera mutata omnia optime se habent. Pro leges divinae scribendum est legis divinae. rimates

legis divinas Gregorius opponit primatibus legis saeculi, et ipsos apostolos cum Clemente fuisse contendit, qui olim illos primatos legis divinae institui iuberent. L. m. p. 2 in. 289 D.). Eos ab ordinibus et praebendis ecclesias sancti Martini in perpetuum submovemus et decernimus, ita ut nullum deinceps inter canonicos eiusdem ecclesiae locum teneant. Pro decernimus eoemim acri bendum est. L. m. p. 6 in. 292 Ε.). EX more sanctorum mistimus vobis claviculam auream. Gregorius fortasse scripsit:

L. m. p. 10 Μ. 295 ). De poenitentiae consuli tions diligentius pertractetur. Lectio est codicis Vaticani, sed vix ferri potest. Nescio an corrigendum sit: poenitentiae onmetudine M.

L. VII ep. 11 Μ. 296 Α.). Huius modi salutationis

nostrae consuetudinem, scilicet apostolicae benedictionis, eam tibi mittentes non sine haesitatione modo servavimus. ἡΕ- a Gregori scriptum suisse, vix mihi persuadeo, in sim epistolam vel litteras. Eodem Deo in. 296 B.). Quicunque enim bona ecclesiarum invadunt, id si sine certa licentia episcoporum vel abbatum diripiunt vel ab aliqua persona accipiunt, non solum ab apostolica sede hoc tempore, verum etiam a multis sanctis patribus, sicut in scripturis eorum repperimus. Plura excidisse, manifestum est. In hunc sere modum locus

45쪽

- 41 restitui potest in multis sanctis patribus olim pro Geommunieatis habebantur. Eodem Deo in. 297 Α.). Ex hoc nempe saepe Volventibus sic. alim: ex hoc nempe, quod nobM Saepe Volventibus. L. m. p. 17 Μ. 302 Α.). Nos itaque iuxta atrum nostrorum consensum atque consilium, quod supra liberatum est, confirmantes, mandamus vobis atque praecipimus. -Liberatum ad fidem codicis Vaticani Carassa, posteriores editores correxerunt deliberatum . Sed libatum scribendum est.

L. m. p. 19 Μ. 303 Α.). Clamor abbatis Aureli censis coenobii, quod proprii iuris beati etri concessions landatoris, scilicet beati inraldi, esse dinoscitur, auribus nostris insonuit, videlicet super quibusdam personis, qui iniusto detinent boneficia praeelicti monasterii apud a praedecessoribus suis sub fidelitate et hominio pro defensione

ecclesiae suae sibi et suis antecessoribus olim concessa. Cariati omisit apud ; quo restituto adiiciendum est e. L. m. p. 23 in. 306 Ε.). Non solum autem, sed stin hoc mundo tibi et heredibus tuis victoria, honor, potentia, sublimitas amplius coelitus tribuetur. Sic Vaticanus omnesque editores, lacuna nusquam notata. Sed postisautem exciderunt in coelo gloriaberis vel alia eiusmodi

verba.

L. m. p. 26 in. 309 Ε.). Haec et his similia a smunera optamus ut integra et simplici diligas, nobilitatem tuam precamur, dilecta obtineas habita nunquam derelinquas. Hanc Vaticani lectionem Carassa retinuit, posteriores editores pro simplici correxerunt simplicia . Verba do-prmarunt, non emendarunt. Gregorius enim athiidem hortatur, ut virtutes diligat, quas ante commendavit. Scribendum est simplici mente L

46쪽

Cone Roman in. 523 D.). vixima siquidem pars

panem et vinum per sacrae rationis verba et sacerdotis consecrationem, spiritu sancto invisibiliter operante, converti

substantialiter in corpus Dominicum de virgine natum, quod et in cruce pependit, et in sanguinem, qui de eius latere militis effusus est lancea, asserebat atque rationibus tam in ecis quam Latinis' modis omnibus defendebat quidam vero, caecitate nimia et longa perculsi, figura tantum quas substantiale illud corpus in dextera patris sedens esseJ, se aliosque decipientes, quibusdam cavillationibus conabantur

astruere. Locus ad causam Berengarii spectans manifesto corruptus est. Verba, quae uncis inclusimus, in codices licano expuncta sunt. Sed quamquam librarius quidam ea deleri voluit, tamen restituenda atque in hunc sero modum emendanda esse arbitror: quidam vero, caecitate nimia

et longa perculsi figura tantum seconverti subaudias), Gque substantials illud corpus in dextera patris sedens esse, se aliosque decipientes, quibusdam cavillationibus conabantur astruere. Carina meo iudicio sententiam pervertit magis quam constituit sic scribendo: figuram tantum substantiale illud corpus in dextra patris sedens esse, seque et alios decipientes etc. V. Iam satis do antiquissimi codicis Vaticani et pras- stantia si vitiis dixisse mihi videor, neque amplius quisquam

b In margins codicis Vaticani haec leguntur: auctoritatibus orthodoxorum sanctorum patrum tam Grecorum quam Latinorum 4 quae a rasu recepta in omnes editione transierunt. Dj0jtjgod by IOOQ le

47쪽

praesidia, si modo explorari potuerint, adhibenda esse censeat. Verumtamen, si quis ex iis exemplis, quae praeter

Vaticanum per Italiam in tabulariis et bibliothecis hic atque

illic habentur, magnum huctum expectaverit, periculum est, ne expectatio eius vehementer decipiatur. Nam quotquot in Italia a me investigari poterant ), fluxerunt omnes X ipso codice saepe laudato, neque antiquitate aut ulla aliare excellunt. Quamobrem codicis Vaticani lectione cognita, iam parvi interest adnotare, quodes illa exempla cum eo conveniant, quoties ab eo recedant. Fide certe atque auctoritate cum archetypo suo nullo pacto conserri possunt. De codice utinensi, quamquam non ex ipso Vaticano

fluxit, vix aliter iudicandum erit. Descriptus est procul dubio ex codice vetusto', qui olim monasterii Clarevassensissest, nunc in bibliotheca recensi servatur'. Nihil enim Zacharias iudicio singulare habet' praeter epistolam unama Bertramno comite Arelatensi ad Gregorium datam, quam Hansius XX. c. 363. 364 excudendam curavit. Eandem vero epistolam ex Clarevassensi codice Oxcerptam Stephanus

Balugius iam dudum in iscellaneis VII. p. 128 publici

iuris secerat, et collata ansiana lectione cum Balagianai Praeter laudatum codicem tabularii Vaticani, octo per Italiam iter faciens ipse inspexi alterum exemplum tabularii Vaticani, quinque in bibliotheca Vaticana Codd. 3797 4b7s. 4906 4907. 638), unum Vallicellianum Cod. c. 17), Venetiis unum in bibliotheca sanctimares App. l. m. s). Omnes hi libri recentioris sunt aetatis, non ante saec. n. vel XVII. confecti. 2 M sb2. Cf. Catalogus gsinsiria de manuscrus publique de Mparte- mendi publie fous te auspices ta ministre de instructio publique. Paris 1856. I. U. p. 392.3 Quas ad ealcem p. 12 libri m. in ius tanquam nova ex vitinensi communicavit, totidem verbis sub finem epist. 9 eiusdem libri

leguntur.

48쪽

suisse quam vitiosum apographum Clarevassensis. Itaque Mutinensem, qui ante saeculum XVI. consectus non est, tanti aestimare non possum, quantimansius secit praesertim cum comparatis lectionibus eius cum Vaticanis persuasissimum habeam, et ipsum Clarevallensem, quem descripsit, ex V ticano originem ducere. Quamobrem ne ex hoc quidem magnum fructum ad Registrum emendandum expectem. Tanta autem antiquitate Clarovassensis excessit - iam saeculo XII. exaratus esse dicitur , ut magna me cupiditate flagrare

confitear certiora cognoscendi de eius habitu et conditione neque gratius mihi fieri posse, quam si quis ex viris doctissimis, quibus lacilis aditus bibliothecasarecensis pateat, me

de his rebus certiorem sacere voluerit. Neque vero in Mutinensi neque in aliis codicibus recentioris aetatis moror. Persuasum enim mihi est, operam et oleum perdere, qui hos libros accuratius perscrutari statuerit, cum parvam vel nullam utilitatem afferre possint ad verba Gregorii restituenda. Restat denique aliud genus praesidii, quod non negligendum videtur, quamvis caute adhibeamus oporteat. Iam enim saeculo XI. exeunte et subsequentibus temporibus Ro-gistrum adhibitum est a scriptoribus quibusdam, qui melioribus exemplis, quam quae nunc habemus, si esse videntur. Ex eo numero est Deusdedit cardinalis Romanus, qui ad colis-ctionem canonum conficiendam haud raro Gregorianas epistolas adiit, est Hugo Flaviniacensis, qui in chronico Virdunensi plurima ex Registro ad litteram descripsit, est qui librum pontificalem continuavit Pandulfus), tum Ulaicus, compositor codicis epistolaris Bambergensis, Paulus denique Berarie- densis, qui praecipue Registrum secutus commentarios suos de rebus gestis Gregorii m. scripsit. Hugonis chronico ex autographo Pertetius summa cura edidit Mon Germ. Script. Vm. p. 288 - 502); ceterorum operum, suae laudarimus,

49쪽

nuina lectione eorum raro scrupulus resideat. Haud igitur ab re erit etiam haec praesidia adhibere, ubi de recta lectione Registri alia ratione certi quidquam statui nequierit. Equidem satis habeo tribus vel quatuor exemplis ostendere, qui huctus ad emendandum Registrum hac via percipi possit. L. II. p. 70 M. 180 ). Dominus autem iniuriam suo illata principi praevidens, potestatem regni suo ad te iudici transtulit. Et ita, si quid in obtinendo regno iuris prius habuit, a se sacrilega usurpatione privavit. Sic locus manifesto corruptus in codice Vaticano. Pro illata correxit Carina illatam, id quod Deusdedit agnoscit, qui insuper post ita 'bene addit consanguineus tutis. Pro a se Carata suo iure eo e emendavit. Iam totus locus restitui

potest. Sic enim scripsit Gregorius: Dominus autem iniuriam suo illatam principitetro videns, potestatem regni suo ad te iudicio transtulit. Et ita consanguineus tuus, si quid in obtinendo regno iuris prius habuit, eo se sacrilega usurpatione privavit. L. IV. p. 1 M. 207 Α.). Nam vestra fraternitas minime ignorat, quanto tempore sancta ecclesia inauditas pravitates et diversas iniquitates regis, et utinam christiani et vestri sustinuit. maec est lectio Vaticani. Sed vestri

stare nequit, quamquam Hugo laviniacensis l. l. p. 441)assentiri videtur. Scribendum est ore cum continuatore libri pontificalis. L. m. p. 21 Μ. 333 Ε.) Nota ergo, carissime, si

4 collectionis Deusdedit cardinalis antiquissimum exemplar habetur in bibliotheca Vaticana No. 3833 , continuationis libri pontificalis in eadem bibliotheca No. 1437), odicis epistolaris Bambergensis in bibliotheca caesarea Vindobonensi Iur. m. o. b). Pauli em-riedentis opus in pluribus libris antiquis bibliotheca Vindobonensis invenitur Hist eccles No. b. S. Cruq No. 12 . Dj0jtjgod by IOOQ le

50쪽

- 46 eum, quem amistia vel colloquio iis, quibus pro actibus suis aversus est, sociatur, tam graviter iudicat, quanto illum ipsum, cui pro actibus suis aversus est, animadversione da nati ro quem go Flaviniacensis l. l. 455 habet qui, quod Harduinus iamdudum coniectura assecutus erat. Concilium Romanum VI in. 525 Α.). Conquesti sunt legati regis Rodulfi superinei ico, quod nulli loco nullique personae parcens religionem transalpinam contereret et conculcaret. In continuatione libri pontificalis ,regionem transalpinam Gogitur, quod sine ulla dubitatione nemo non prae-

foret.