Werböczius illustratus sive Decretum tripartitum juris consuetudinarii inclyti regni Hungariae

101쪽

PAR Tis I. TITu LUS 26. tes , & innoxios coram Regia Majestate male distarnassie intelliguncur. uod impetratores bonorum per desectum sie

. quis autem per desectum seminis cujuspiamo decedentis, & haeredibus deficientis bona, vel Jura possessionaria , tanquam ad Lacram Regni Coronam Jure devoluta, ab ipsia Regia Celiutudine impetraVerit,& tandem in eXamine causta inde movendae, eadem Jura possessionaria non ad collationem Reg am, sed ad fratreS 'aliquos gener'tionales, Vel foeminei sexus ipsius defuncti homines, aut alios legitimos successores derivata fuisse, literarum testimonio Verificabuntur; tunc impetrans ipse nulli subjicitur poenae, nec ullo Onere Propterea graVabitur: Eo quod mortui hominis bona, tanquam ambigua, haerede scilicet masiculino carentiS, destitutique impetra Vir, ut jurisdictio ipsius sacrae Regni Coronae in tempore CXquireretur,&ambiguitas deVolutionis A ipsiorum bonorum collere Lur. f. I. Nam ille quoque, qui causiam obtinuerit , & aosse bona illa devoluta esse declaris verit , ibrsitan Vi Vente eo,qui jam occubuit, Do

miniam eorundem bonorum reale non habuit.

Unde si etiam Jus Regium in hujusmodi liceris

102쪽

8 PAR Tis I. TITu LUS 26. Donationalibu3 per defectum seminis emanati&causa iri siertum vel annexum fuerit :& ulteriu&impetrator ille jus ipsum Regium prosequi Voluerit, in nullo propterga iudiciali gravamine convinci debebit. g. a. Si tamen ampliori processu pertina citer cum Jure ipsi, Regio agere non cellabit, rursusque succubuerit; tunc poenae praemissx subjacebit 9. 3. Poterit autem impetrator ipsin si voluerit ) in eausia juris Regii legitime proce

deres

, 4. Nam licet consideratione illius clausulae , quae in literis Donationalibus semper inseri solee, Videlicet: 'inmi sis sic, ut prin-jertur si utibus, . si habrutibus . erc. arbitrati sunt nonnulli cassata, & invalida a prima parte Donationis, quae per desectum seminis eras, etiam reliquam partem super Jure Regio coniectam cassari, & anni hilari debere; Quoniam tamen hoc Verum fuit, quod ille, cujus bona impetrata erant, sine semine decessit, clausula praenotata tali Donationi, & cum hoc Juri ipsi Regio derogare non videtur, idcirco impetrator ipse, si voluerit, causam super dicto Jure Regio rito posequi valebit. A

103쪽

euod bono in lite existentia, per desectum sie- minis A impetruri uont ut

TITULUS Advertendum est autem , quod si quispiam

praetextu haereditatis aliquorum Jurium posse idnaribruin causam , litemque siuscitare , dc antequam eam ad finem, effectumque perduceret , ab hac luce sine semine decederet , tunc in eb casu bona, & Jura ejuscernodi posse sessionaria in lite existentia, per desectum seminis ipsius decedentis, a Principe impetrari non possutat.

g. t. Quomodo propagatio i anguinis , ou

jus respectu decedens ille bona ipsa acquirebat ,& prosequebatur, extincta est: Princeps autem licet Successor ejus sit resipective ad bona , qua: sivens possidebat, aut pollidere poterat , non tarneu censetur esse propagativiis LPres ad coninsequenda, qtiae decedenS ipse juri suo nonduini appropriaVerat, & addixerat, sed in dubio ad. huc litis illa se consecuturum sperabat: g. 4. Verumtamen si habuerit b6rij, ac

Jura possessionaria P ue manibus alienis pignoris titulo , Vel pro Dotalicio, aut Quar nicio sive etiam alio redemptibili modo obligata; talia bona Regia Majestas , vel ille, qui Donatione Regia potietur, seu cui ea contulerit; ad se redimendi facultatem sempes habebis.

104쪽

1oo PARTIS I. TITULUS 27. g. g. Nam hujusmodi obligatio non exclu- dic bonorum proprietatem, qua defunctus ipleviVens potieba cur. 4. Et hoc idem est de fratribus quoque adoptivis per omnia semiendum, atquz tenendum : Qui successores legitimi, non tamen VC-ri haeredes fratris defuncti reputantur, & ejuscemoui bona redemptibilia sibi vendicare optimo Jure posIunt. . s. Hinc prodit illud tritum, & vetustum proverbium : Quod lites pretis venundari,ae coemi non postsi ut . Ab Quod quidem dictum

non est sic accipiendum, ut miserabilis aliqua persona egestate, & inopia graVata , Vel alio deiectu praeventa non possit bonorum suorum justo titulo se concernentium acquisitionem, &TLCUPerationem, Causarumque, & litium inde suscitatarum , aut movendarum directionern, &prosecutionem alceri commendare. Vel etiam hujuscemodi bona litigiosia,fieu in lite existentia , bonis sub condicionibus vendere, & a se alienare : B) sed ita proverbium ipsum est intelligendum; ut ille, cui bonorum ipsorum Venditio facta, vel ejus cauta prosecutio commendata lfuerit, nomine suo proprio in eadem causa nec ViVente , sied neque decedenee eo , C ) qui Venditionem hujusmodi bono uini secit, procedere potest, sied nomine ejuSdem venditoriS caulami piam dirigere, oc prosequi debet. g. 6.

105쪽

Io I PAR Tis L TITu Lus 28s s. Exitus autem , & finis litis dubius est,& interim, quoadusque pro pared actori, Causa ipsa finem sircietur, venditor ille bona hujusmodi litigiosa sua esse non poterit recte affirmare.' Ideo neque emptor ValeDic pro eis dem nomine suo proprio , tanquam pro Donis venditoris in iudicio Contendere. g. r. Unde si litis intermedio, antequam scilicet bona praenotata per sen tenti am diffiniti-Vam reontenta fuerint Venditor ille decesserit; tunc emptor ipse impensum, V oleum paritor perdet. Nam ex ratione praeallegata amplius in causia illa procedere non poterit, & ex COI- sequenti utes , hoc est, bona litigiosia non potuisse pretio comparare, manifestum erit.

Quod bona Donatione Regia A o rei ita, si

etiam pecuuiorum fumina co radictoribus solvatur , Fus formissum ustia Coia eruuiat.

I Tem sepenumero contingit impetratoreS aliquorum bonorum , & Jurium possessionariorum, aut per deiectum seminiS quorumcunquC decedentium, aut per aliam quam ViS notam, Vel etiam juris Regii titulo cum contradictoribuSillis, qui tempore executionis hujusmodi Donationum apparuerunt statutioni earum cou-

o Scilicet eadem ipsia actione: Quam tamen deponere, oc novam siuo nomine instituere, Omnicto' potest. Com. Sinsi. bis.

106쪽

3 2 PARTIS I. TITULUS 29. rodimonis velamine obviaVerunt,concordare, in unionem devenire atque summam aliquam pecuniarum eisdem contradictoribuS sulvere, ut citius,faciliusque Dominium bonorum impetra torum adipiseerentur. Aut eadem bona ab

omni prorsus ampliori solatione, cui forte printextu Jurium Quartalitiorum, aut Dotum, &rerum Parapbernalium. , & aliorum hujusmodi negotiorum subjacebant, liberarent. f. I. Unde putaverunt nonnulli, talia bona jus scumineum perinde, atque mas culinum sequi debere, quod minime verum Videtur, A

Nam o urium posse s uariorum proprietas ad

radicem , atque origiuem acquisitionis semper est resereno,prout iuperius B quoque breviter Uec aratum est : &ob hoc ex stipite Donationis acquisititia bona , & non ramo solutionis

emptitia esse censencur. a. Donatio enim, quae praecesiri, in

pausa tuiti ut solati' pecuniaria subsequeretur Quomodo cum Donatione Regia per desectum

seminis procedendum A P. TITULUS 29. Oualiter autem cum Donationibus Regith per desectum siemi iis editis, & consectis Proceu nuum iit, c) quidve de bonis, & Juribu

Possessionariis impetratis infra decisionem causi einde inchoandae agendum exiitat, quomodo

107쪽

PAR Tis I. TITu LuS 29. IO3 etiam causia ipsa finiri, & terminari debeat, ex ouo in Decreto generali A clara i Per ea rementio, & articulus consscriptus habetur: Ideo modus ille ibidem denotatuS in hac parte obsiervandus relinquitur, licet Vetustae Consuetudini R gni hujus in quibusdam clausulis praejudicari videatur. Nihilominu S, ut hujus rei notitia facilior habeatur , articulum in eodem Decreto inde conscriptum , verbolenus inserendum , &hic anninendum curavi, qui sic incipit: I, I. Item, si in quocunque Comitatu aliqua Jura per desectam ieminis quorumcunquz decedentium deVoluta fuerint, & de hujusmodi possessionibus manifeste non constet , an ad JuS Regium pertineant, Vel aliquos fratreS generationales seu homineS faminei sexus concernant,

sed inter ista duo videlicet jus Regium, S Jus

aliorum , scilicet generationalium, vel foemineum siexum dubium intervenerit; tunc homosiommunis Nobilis,& idoneus, in quolibet Comitatu ad id per Comitem parochialem cum Judicibus Nobilium , S aliis Nobilibus comprovincialibus in unum locum congregati S, non Γamen ex BaronibuS, nec de potentioribus, sed

mediocribus Nobilibus electus, hujusmodi Jura devoluta , & dubia, & alia similia, siqua contigerint, tamdiu conservec, manu Leneat ab S- quedamnificationequalibet, exceptosiolum, quod

de proventibus consuetis hujusmodi possessio-G 4 num

108쪽

Io4 PARTIs I. TITu Lus 29num quamdiu in manibus sivis remanent) ex pensas moderatas capere, & iacere possit, de quibus tandem rationem reddere Valeat , & tengatur, quousque hujusmodi devolutio Jurium sine haeredibus decedentium, in Sede judiciaridi Curiae Regiae publicata fuerit, ipsaque publicatione facta quicunque eaSdem possessiones, S Jura sibi pertinere allega Verit, infra anni unius integri revolutionem Jura sua producendo, eaS-dem ad se pertinere comprobet. Quod si facere poterit, Judex Curiae Regiae eidem statui mandet, & faciat cum effectu. a. Si vero in probatione defecerit, Juri Regio relinquantur. A) Et si qui ulterius ad easdem Jus habere siperaVerint, eas de mani bus Regii, legitime requirant. f. 3. Ubi autem uxores, & filiae hujusmodi hominum absque haeredibus masculinis decedentiam in talibus possessionibus, & JuribuS reman se mi; tunc possessiones eaedem, & Jura e manibuS earum occupari, & auserri non debent, priu,quam de earum JuribuS, Videlicet, an haereditarie, & perpetuo ad Jus immineum pertineant, an ne, B VerizaS inquiratur.

4 Quodsi repertum fuerit, eadem Jura

Juri inmineo non competere i tunc dictis uxoribus talium decedentium, antequam de Domin O dictarum possestionum excludantur, per Re

giam Majestatem, Vel alios, ad quos reperta:

109쪽

PARTIS I. Ti Tu LuS 29. Iosfuerint esse devolutae, de earum Dotibus, dc Juribus plena statisfactio impendatur. A si . s. Filiabus vero usque ad tempuS maritationiS earum, domus paterna Cum quarta parte possessionum paternarum , pro quarta filiali, secundum Consuetudinem Regni siequestetur, & possidenda relinquatur. f. 6. Postquam Vero maritatae, & traductae fuerint; de earum Quartalitio pecuniaria solutione mediante satiSfiat.

9. 7. Ubi autem aliqua ex ipsis filiabus homini impossessio nato maricata fuerit, dictan te eadem RegniConsuetudine, in perpetuo Jure,& Dominio hujusmodi quartae filialis possessionariae succedere debet , & remanere. 5, 8. Da tamen , si ipsa de Voluntate , &conse asta fratrum, seu consanguineorum suo 'rum , in quos post ipsius matrimonium hujusmodi jura, seu Puartalitia reverti, &redundari debeant, homini, ut praesertur, impossessionato nupserit 9 9. Alioquin sive de domo paternali , sive de curis, & servitiis Baronum, seu majorum Nobilium, dicti. suis fratribus, seu consangui n is, aut parentibus irrequisiitis, & nolentibus. se a non consentientibus id fecerit; Jus suum Quartalleium non cum posseisione, sed cum sacriiadtione pecuniarum requirendi habebit

110쪽

Ios PAR Tis I. Ti Tu Lus 3οDeclaratio Articuli , Decreti figer bovis per- defectum seminis impetratorum editi.

OUi quidem Articulus, prout praemisi, Vetuitie Consuetudini Regni hujus praejudicare Videtur. Α) Primo siquidem in publicacione Jurium modo praedeclarato dubiorum. f. I. Secuudo Vero in termini octavastis inoni praefixione. B a. Tertio insuper in Quartalitiorum puellarum ignobilibuS nuptarum restitutione.

g. 3. Nam hujus publicatio juxta Veterem , & approbatam Regni Legem, non in Curia Regiae Maje statis, sed in faciebus ipsorum jurium

possessionariorum, in xime Vero in loco solitae Residentiae illius, qui in semine defecit, tempore videlicet legitimae statutioniS eorum, prae- lentibus vicinis , & eommetaneis fieri debet , & a die ejuscemodi statutionis, atque publicationis infra ipsius anni unius integri revolutioinem; quicunque statutioni praenarracae contra. dixerint , vel etiam alii, qui postea causis, &liti ipsi sieile ingerere,&immisicere voluerint, sive sint filiae illius defuncti in domo paterna relictaea sive fratres generationales: sive autem Caeteri, foeminei sexus homineS Jura sua producendo coram judice suo ad id specialiter, & expresse- deputato; nunc videlicet coram Domino Ju- ilice Curiae Regiae nam alias coram Domino