Fontes rerum Germanicarum bd. Johannes Victoriensis und andere geschichtsquellen Deutschlands im vierzehnten iahrhundert. 1843

361쪽

tioni cum omnes consensum tribuerent et gaudenter, rex indutus regalibus, vexillis et ignis principatuum predictorum radiantibus, Albertum ducem Austrie et lirie, dominum Carniole Rudollam ducem S evie , Me in hardum ducem arinthie designavit, qui triginta milia arcarum regi dicitur optulisse, alii dicunt Carniolam sibi impignoratam pro viginti milibus arearum ad Alberti generi sui gloriam prosequendam. Rex autem Alberium dimisit, instructum ad opera probitatis, ut sapientum consiliis uteretur, nichil recipitanter ageret, pauperes n0n despiceret, nobiles diligeret et se omnibus consormaret verSibus Claudiani ad Theodosium, qui dicit. DTunc bServantior equi Fit populus, nec ferre negat, cum viderit ipsum Auctorem parere sibi. Componitur orbis Regis ad exemplum; nec sic inflectere sensus Ilumanos edicta valent quam vita regentis, Mobile mulatur semper eum principe vulguS. Mandavit sibi etiam de nuptiis fratris et sororis cum gloria celebrandis. Deputavit quoque sibi ermannum de Latinen bercti, berhardum de Walse secretarios, WeVicenationis Australes de Michsou e de Capella, de Len gen- pacti, de Puchaim consiliarios ei statuit, viros nobiles et prudentes, optans ei prospera. Filium sic dimisit. Generum suum regem Bohemi Arnoldo episcopo Babelibergens educandum, et nobilibus terre fideliter commendavit. Albertus iussa patris explens, pro celeris fratribus de Walse trico einrico riderico misit. Qui natale solum relinquentes, Alberio in omnibus casibus constantissime adheserunt, Australium lyriensem sanguini se miScente S, samosam et latam tam in honore quam divitiis familiam essecerunt, et suis in posterum filiis fidem cum bonis operibus reliquerunt. Dux etiam operibus liberali latis et munificentie insistebat, nobiles ad se venientes de exteris partibus largis honorando muneribus, nomen suum et gl0riam longe lateque dilatando, iuxta Salomonem qui dicit: DGloriam et h0norem acquiret, qui dat munera. Moritur hoc anno ridericus archiepiscopus Salcgbur 1284

362쪽

gensis, et eligitur Rudolsus cancellarius regis. Qui ex parte pape per episc0pum FStelensem et abbatem Salemensem

approbatus et confirmatuS, eccleSiam Suam et regi curiam pro vile et morum honestate multipliciter decoravit; licet inter eum et Albertum alienatio non modica Serenitatem amicili desuScaret .

Rex autem pro regni negotiis deambulans, venit in EZZ- lingam, que est civita imperii super fluvium exliarum constituta, ubi ad eum, sicut ubique, multitudo maxima consuebat. Et exclamans quidam, regium nasum, qui suerat aquilinus, Sibi sacere obstaculum transeundi, quod audiens rex in partem alteram naSum exit Transi, inquit, non tibi obicem facie nasus noster. t 0cundum ridiculum audientibus faciens, se alterum Tiberium exhibebat, qui huiusmodi convicia patientissime pertransivit, dicenS: Oportet in cipilate libera mentes hominum et linguas liberas esse. Et rudentius ,,Vidua est Virtus, quam non patientia firmat. De inthronizatione ducis minhardi, et consuetudine arinthianorum. Cap. ii. 1286 Anno domini supradicto Scitieet m. cc. xxx.vi. cum predicta iunii tempore essent gesta in Augusta, Meinhardus in capite kalendarum septembrium in sedem ducatus sui sollempniter collocatur, secundum consuetudinem a priscis temporibus observatam. Porro sub monte arinthianuprope ecclesiam sancti Petri lapis St, Super quem rusticus libertus ponitur per successionem stirpis ad 06osscium heredalus, tenens in una manu bovem discoloratum, et in altera quam eiusdem dispositionis, indulus habitu pileo calceis rusticalibus, inmobilis perSeverat. Princeps cum annerio terre, stipatus nobilibus et militibus, Vestibus exuitur pretiosis, et seorsum pallio pileo tunica risei staminis et calceis corrigiatis eodem modo quo rusticus induitur per quendam, qui ex Successione hoc habet, gerens baculum in manibus: sic procedit. Comes autem oricie, quia palatinus terre est, cum du0

363쪽

decim vexillulis lateri principis adherebit reliqui comites,

scilicet Tyrolensis qui terre lanigravius est cum aliis, ossiciales atque nobiles cum suis signis quanto ullius poterunt principi se coniungunt. Rusticus autem super lapidem sedens clavice proclamabit: Quis est iste, qui progreditur sic incedens Et respondetur a consedentibus: Iste est princeps terre. Ad quod ille: Estne iustus iu-der, querens salutem patrie conditionis libere, ut sit dignus Dine Christiane cultor dei et defensor Respondetur ab omnibus Est et eri . At ille Ergo quo iure me ab hac sede amovere debeat quero Dicunt omnes: Cum denaisis seraginta, iumentis iis discoloralis, et restibus quibus princeps fuerit inrestitus faciet quoque domum suam liberam et absque tributo. Et rusticus levi alapa data principi bonum iudicem iubet esse, et Surgens iumentis predictis sibi altractis, principi locum prebet. Princep Stans super lapidem, nudum in manu gladium

habens, vertit se ad omnem partem, ensem VibranS, OSlendens iustum iudicem omnibus se suturum. Et sicut sertur spectat etiam ad hunc ritum princeps ex pileo rusticaliaque rigide potum facit, ut populus cernen non ad Vinum in quo est ebrietas estuet, sed in hiis que natalis gignit humus ad vite sustentaculum contentetur. Insuper Sclavica qua hic utitur prolocutione, in conSpectu imperatoris cuilibet querulanti de se, et non in lingua alia tenebitur respondere. Sicque incendiarius quem dicunt ad hoc iure statutum, incensis aliquibus socis pro reverentia principis, quod de adversa ortum est consuetudine non de iure. De monte princeps properat ad ecclesiam Soliensem que quondam pontificali viguit dignitate, et ecclesie subsuit aureacensi, que quatuordecim ecclesiarum primatum tenuit. Ubi presul ossicium misse vel dignior prelatus celebrabit, astantibus prelatis terre, prepositis et abbatibus, principem sicut in libro pontificali continetur positum adhuc in vestibus rusticalibus benedicet. Peraclo hoc ossicio hec vestes iuxta camerarii providenciam pauperibus sunt donando. Aliis quoque princeps induviis exornatus ad epulas accedit, ubi ars chalcus camerarius

364쪽

dapila et pincerna suis ministeriis se quo decentius poterunt exhibebunt. Deinde in prata Soliensia ad faciendum iudicium et iustitiam omnibus querulanlibus princeps pergit, ubi Sedes posita cernitur tribunalis ubi etiam lauda conseret dependentia a terra et respicientia ad eundem Fertur dux Mein hardus processum horum iurium in castrum Trolis ubi habuit suum conservatorium de-

In hac consuetudine tria circa principem Sunt signata, scilicet vestilus et modus rusticalis, inquisitio christianitatis et gratia baptismalis, extensio sive denudalio gladiatis. In primo ostenditur ducis ossicium. st enim venator imperii, qui dum per nemorum montium et vallium asperitatem pertransit, necessario habet hoc habitu et baculo se munire. Suum etiam est osticium canes venalicus enutrire, et in hoc Solatio imperatori deSse. Iumenta discolorata incolas terre hiis animalibus terram laborantibus exprimunt, propter disparos mores a ceteri planis, laboriosam nichilominus et setosam. In secundo notatur sacre fidei miSlerium, ex converSione gentis haben ortum. Nam anno domini Septuagesi in nonagesimo sub ar0l0 imperatore et Ingone duce arinthie, et sub Virgilio et Arnon episcopis uvavensibus, dux Ingo omnes sibi subditos servos et liberos invitavit. Et nobiles quidem ab oculis suis oris tamquam canes pane resecit, et vinum in vasis suscis ministravit. Servos autem in conspectu suo locavit, et in vasis splendidis aureis argenteis procuravit, dicens rusticos simplices et deles, mundos et sacro baptismate confirmatos nobiles inmundos et preMdia, edatos' uod dum nobiles persentirent, certatim ad baptismum fide servidi oecurerun Et ob hanc causam etiam investitura principis in simplices et non in nobiles est transducta. In tertio signatur principis iudicium et defensorium munimentum. Unde ad Machabeum dicitur: Accipe gladium Sanctum, munus a deo, in quo deicies adversarios populi mei. in chronica Golfridi ἡIudicii signum gladius monstrare Videtur, Quo malesaelorum seritas cessare iubetur. Cum igitur circa Meinhardum hec omnia agerentur.

365쪽

Albertus comes oricie, frater eius, se0da Sua recipere recusavit; sed ea conferri einrico silio suo poStulavit, et visus est fraterne glorie invidere. Dux arbitrans se contempni, uni filiorum suorum dixit potius conserenda. Actesserunt autem ad Albertum comitem ligo de Du-wino ex stria et Iulianus de eburch ex arinthia Albertum redarguunt dicentes non esse hanc loriam re-Spuendam, cum quondam Ludemicus imperator Arnolf δε-cutum urinthi cum castro Mosburch, quod ad Palatinum pertinet, contulerit adicientes: si alterius stentis dum esset per imperium destinatus, flectere stenua feoda Suscistere, homustium facere oporteret Mox ergo Albertus delitatem fratri secti, se oda suscepit, et que pellit obtinuit genuflexo non enim decuit esse iurgium inter eos. Et licet Jacob et Esau in utero colliderentur et pro primogenitis altercarentur, uterquo tamen largam benedictionem de pinguedine terre et rore celi, habundantiam frumenti vini et olei est sortitus. Et sicut narrat Iosephus: Aristobolus et Hircanus fratres do principatu contendentes ad placi tum convenerunt eaque lege in concordiam redierunt, ut Aristobolus regnaret, ircanus sub eo quibuslibet dignitalibus ungeretur. De secundis nuptiis rems, et de Alberto duce lio eius. p. viii. Anno domini m. cc.lxxxiii accesserunt ad regem a 12, miliare et amici, et quos participes secreti socii honesti

iuxta Iuvenalem, dicentes non competere restem sine mororirere conlustrii, sed debere liberos procreare, Silum SanyMnem illustrare et mnum linea sui steneris decorare. pSevero Orali versibus eisdem videbatur aliqualiter resp0ndere, qui dicit

is Singula de vobis anni predantur euntes Eripuere iocos, venerem, convivia, ludum. Tandem persuasus cogitavit si abstracta imperio reSarciret sicut est regimin Arelatense, quod rex Franci et alii per Burgundium et Provinciam possidebunt. Fuit tenim cordis sui meditatio contra regnum et regem Francio militem instaurare, et Super hoc amistis frequencius loquebatur. Auditoque quod dux Burgundi lilium corpore

366쪽

pulchram moribus bonis ullam haberet, milli sollempnes nuntios, et postulatam virginem impetravit, arbitrans quod per patris eius astipulationem contra regem Franci sibi facultas acquiretur satilior procedendi. Adducitur autem sponsa in Treverensium civitatem . Ibi celebratis nupciis, et regina coronata, visi latisque partibus inferioribus, et ibi dispositis diversis negociis, ad superiora revertitur cum

regina.

ire Hoc anno gestum est pretium illud famosum Wuringense inter episcopum et civitatem Coloniensem. Et fuit ibi os milici secularis. Et civitati quidem cum sua parte, ei licet duce Brabantie, comitibus Iuliacensi, de Monte, ac aliis magnis et reclaris viris, pretii sors favebat. Presulcaptus et comiti de Monte consignatus est, cui inposterum filius non est natus, nec heredem habuit ammodo comi latus inmediatum. Multi ibi et innumerabiles intersecti et captivati sunt, tres fratres partium resulis, comites de Lugenburch strenuissimi et famosissimi, ab aliquibus di cuntur intersecti ab aliquibus abducti sed nunquam postea comparuerunt nec ad propria redierunt. Ibi etiam comitis Adolsi Ggovi virtus sui plurimum divulgala, qui pro parte resulis mirabiliter decertavit, ut inserius est digestum. Comes ibi Gelrie captus a duce Brabanti nobilissimo ducatu Limburgens se exemit pro quo postmodum inter heredes comitum Lucgenburgensium et suos controversi atque litigia gravissima sunt exorta, eo quod iam hi quam alii excellentissimi ex huius ducatus pullulaverunt germine et radice Civitas vero triumphum glorie cum laudibus reportaVit. 283 Albertus vero dux regis filius, Heinricum ducem inferioris Bawarie pro quibusdam castris Schardilige et Vils-hosen hostiliter impelivit, asserens esse Sua. Cum enim olim inter suos duces oricus scinderetur, ita ut uni Superior pars altero inferior, scilicet Austria, proveniret, parSΝorici ripensis, videlicet vallis Anasi, Austrie est adiecta, ut pars parti per equi pollentiam responderet. Constat ergo exercitum, et circa opidum quod eis dicitur in eisdem finibus castra locat. Quod dux Heinricus presentit, mittit ad Mein hardum ducem, qui utriusque partis habuit assina

367쪽

lum. Qui veniens verborum facetia et interp0sitione paclorum partes amicabiliter concordavit. Deinde Albertus contra comites Ungarieabanum et filios eius do Guginge arma corripit, frequenter metas Austrio et lyrio depredantes. Et dum exercitum electorum mitteret armatorum, ad pretium est deventum, in quo agiliter et viriliter ex utraque parte a viris bella scientibus est cortatum. Et dum sub dubio admodum victoria fluctuaret, Ungari artem mittendi iacula propensius scientes, Alberti partem acerrime perturbabant, vulneratos et deficientes captivos secum in Ungariam pertraxerunt. Quo disturbio, interagente nobili viro Hugone de TauverS, sedato, per pacta mutui iuvaminis amicitia confirmantur. Ungaris tamen iuxta suum morem Sepius vacillantibus in promissis. Inter Albertum et udollam archiepiscopum post hec grandis altercatio est exorta. am dux quedam castra presule in eodum postulavit, quo reciso pontifex denegavit. Quod ducis animum amixit tam graviter, ut etiam per interventionem capituli Salinpurgensis animum nullatenus

mitigaret.

Hoc tempore inter multos, qui in curia regis inclitabant, sui miles quidam ex territorio Curiensi, sirennui militis filius, qui miles mortuus dicebatur, quemmeinricus dux

Earini hie, Meinhardi ducis lilius, vir magne prudentie, et Chunradus de uvensinin asseruerunt Sepissime so vidisso, et secum collὀquia miscuisse. Cuius mater dum quando quo peperis Set, anxietate partus perterrita moritur et sepelitur, frequenterque visa est infra tricenarium diem sui obitus introire, et genite proli ubera sua dare. Quod nutrix ad dominum detulit de morte coniugis valde mestum. Qui, observato eius ingressu, eam rapuit, et abscedere non permisit, eiusque amplexibus amplius quam per biennium secum cohabitando vacavit, duosque filios progenuit, quorum unus iste extitit multis in miraculum et stuporem. Quod ponitur non ut credatur per naturam hoc posse fieri, sed ut multiplex versutia diabolice fraudis et prestigiorum, illusionumque demonialium illaqueatio cogn0scatur.

Anno domini m.co.lxxx.viii moritur Honorius papa et 287 succedit ei icolaus quartus post sui transiuis decem men-

H et inhil in deras.

368쪽

ses. Hoc anno Tartari ad montes Ungari eorum finium eum innumerabili multitudine pervenerunt, condicentes Coloniam se ituros ei tres reges ubinde iam quam Sue patri quondam incolas ablatur0s. Sed nemoribus condensis et inmensis nivibus atque Ungaris obsistentibus redire ad propria compelluntur. Hoc eciam anno misi Rudulsus archiepiscopus ad 0nsulendum papam, quomodo Alberium evaderet, quia eum nimium metuebat. Sed aliud consilium habere non potuit, nisi quod concilium indiceret, et in audientia sust agane0rum et totius cleri publicaret, sibi non licere sacere, qu0ddux petiis iuxta Sanctorum canonum SanctioneS; ut per alios dux cognosceret, quod ibi ponit sex petila non e0ntemptibiliter sed rationabiliter denegasse l. In Super preSentibus omnibus sustra ganeis corpus beati Virgilii Κarinthia negentis apostoli, cum psalmis et canticis transtulit, ei cum maximis laudibus elevavit, qui quingentis et quindecim annis legitur quievisse. In tumulum eius corpus venerabilis Eber-hardi archiepiscopi translatum de Rastat, qui ibidem xliiii annis quieverat, Ollocavit. Albertus dux in adiectione felicitatis humane patris sui monita servans, Suum duculum proinde gubernavit. Genuitque ei ligabelli uxor sua, silia Meinhardi ducis, sicut vilis habundans velut novellas olivarum filios et filias ad maximam seculi celsitudinem excrescentes silio scilicet Ru-d0lsum, Fridericum, Leupolitum, einricum, Albertum, Oll0nem et in Laybaco unum qui ad talem legitlimam n0n pervenit, ibique moriens in Stinensi monasterio tumulatura silias etiam Agnetem, ligabeth, Annam, atherinam, Gulam. Quorum quarumque statum et cursum per huius occasum mundi se rotantem locis congruentibus il Seremus, optantes iuxta Virgilium, ut gonus hoc immortale mctne ali. multosque per annos Stet fortuna domus, et avi numerentur avorum. De empeditione rems in Bumuniam et ibi gestis p. z. Anno domini m.cc.lxxx.ix rex nuntios mittit ad comitem Burgundi repetens ea que ad imperium pertinent, ut uti-

369쪽

Iitati proprie consulat exhortatur, laboribus et expensis parcat alia cuiatra se bellulia movendum Sciat. Fuit autem regis queSti de iure advocaticio civitatis Bisuntino cum suburbiis et circumiacentibus viculis possessionibus et iuribus eorundem Comes autem hec omnia iure heredi-lario possidere et Romanorum regibus se in nullo asseruit obligari. Quam inconvenienter hec dixerit ex gestis

primi riderici, quo exquisito fibro di gessit illo episcopus Frisingensis, colligitur. Qui dum Burgundiam cumc0piis introisset, ut eam ad imperium conduceret, que iamdudum ex appetitu libertatis dissuetudinem induerat imperatoribus obsequendi, ad edictum imperiale convenerunt: Stephanus archiepiscopus tenensis archi cancellarius regni

Burgundie, EractiusJ primas et archiepiscopus Lugdunen Sis, Odo episcopus Valentinensis, aut rediis episcopus Avini inensis et Silvio de Claria vir nobilis atque potensi, atque limperatori hominium secerunt, et iura sua de manibus eius cum reverentia susceperunt. Archiepiscopus Arelatensis,

ubi est sedes regni illius, omnesque primat es et viri nobiles per taestos nuncius fidelitatem pr0miSerunt, et Si rege in t alia negocia non traxissent in suo propo Sito, ad libitum profecissi et Erat autem Burgundia quondam Iatissimum regnum, ripas Roduni I subiique fluminum cum in-

inrclusis erri ac provinciis sursum usque deors uni ad ma re Marsilicum contingentibus comprehendens, qu Io SoreX imperatori, vel Heliarico ut quidam dicunt, cum lancea sancti Masuricii sceptrumque cum Tademate legitur designasso. ue resignatio mirabiliter per regi vesaniam, qui resulem urbis Arelat ensis in sanctu nocte paschatis includens horribiliter vulneravit, et se regno inhabilem imperio applicavit. Alibi legitur quod Rodulsus rex Burgundi fixe Gallie Lugdunensi moriturus Heliarsico ne poli suo, filio Chun radi regis primi, quia patro iam dudum heres fuerat designatus, regnum cum dyademate aliisquo in Sigi nibus sub lestamento reliquit. Magnum est etiam imperium archi cance tiarios tres habere Maguntinum per Germaniam, Col0niensem per taliam ,

370쪽

Treverensem per Galliam. In qua includitur idem regnum Burgundio, per quod Germania Gallia ab invicem distinguntur. Quidam autem metri si calor ta ait: is laguntinensis, Trevirensis, Coloniensis,

Quilibet imperii fit cancellaJrius horum. et subiunxit de ossicialibus in quos electio est transducis: is PalJatinus dapiser, dux portitor ensis, Marchio prepositus camere, pincernJ B0bemus,

Ilii statuunt regem cunctis per secula summum. Anno domini nongentesimo nonagesimo sexto factum est

hoc statutum sub papa Gregorio quinto, qui sui Sax0, ei

Ottone imperatore tercio, cuius con cus papa fuit, qui etiam ad eius instantiam est electus Igitur Rudolsus coacto in unum exercitu, montes transiti Burgundiam et Alemanniam dividentes, urbem Bisun linaci sortissimam et populosam aggreditur tempore autumpnali, et obsidione stricta cingit, vineta pomeria agros omnia deStruens, castra ex una parte Dubii uminis, qui civitatessi inssuit, collocavit Comes vero ex altera parte eiusdem aque tentoria sua in oppositum regis fixit. Et cum pro tempore aliquot opp0sili sic vacarent, multa exercitia inter eos agebantur, que pretium preludere videbantur. Rex autem Franci Rudolis mandat, ut a terra comitis abscedat, alias illeius adiutorium se venturum sciat, et iuvamen efficax allaturum. Rex Rudollas respondit intrepide, animatus pariter et armis armatus, verbis Bucghard presulis Metensis: Non ad choreas ducendas semiet rem Francie nos a misse, et sciat quod sustinebimus et eaecipiemm eum ad prelium, et auxiliante deo nosterila re denudabitur contra suum nes hoc terrore campos deseremus, neque tentoria confringemud.

Et suos Virgilii versibus visus est assari D0u0 Superest, et bene gestis corpora rebus Procurate viri, pugnam sperate parati. Rex Francorum Rudolsi constantia comperta, comiti mandat sacere concordiam, quia et ipse regis Alemannie c0lloquium assectaret Metuens tamen Teutonicorum potentiam, inceptum iter retrogrediens non perfecit. Rex autem