Variarum lectionum de re medica libri tres / [Sallustio Salviani]

31쪽

ribus nostris excalefacti fuerint plus iusto, a

calore non naturali igneo, &mordaci, tunc ista caliditas ignea, accensa in humoribus,parit febrem humoralem non pestilentem, aut salubrem, quae communiter dicitur putris, licet non sit; sed si humore7, non solum sint e calefaeti, sed putrescant,tunc pariunt febrem pestilentem Cocludamus ergo, quod Febres omnes Putres, sunt Pestilentes, quae quide sententia licet sit contra Gal. commune opinione omnium edicorum, non tamen temere in hanc sententiam descendimus quod autein febribus salubribus, quae vulgo putridae dicuntur humores adtu non putrescant proba tu primo a posteriori,&ab accidetibus ipsis, eo quia morbi magnitudo, Macumen cognoscitur ex magnitud me, saeuitia iam pio matusa docet Hi poc ubi morbus peracutus est statim extremos habet labores, sed in febribus, quae vulgo putridae dicuntur, non fiunt sym-thomata, accidentia, quae sequi solent putredinem humorum, ergo signum est in illis , humores non putrescereri minor probatur, quia docet experieti quod ubi in aliqua parte nostri corporis quantumuis extrema,&l6ginqua a corde, ut in pede,vel in extremo digito oriatur,4 fiat aliquis affectus putridus ,

Ut cancre na&c. statim ex putredine humorii,

orta in illa parte extrema,&ignobili fiunt se-uissima sympthoniata,vt virtus vitalis succubiti pullus inaequales, totum corpus ob extinetionem naturalis caloris in spirituum reso

32쪽

Iutione, refrigeratur Sc quanto ergo deteriora, maiora ierent accidentia, an quacumq;

sebre putrida alubri, si semper in ea humo

res ut communiter, creditui putrescerent invenis, vel etiam extra venas cum ista putredo, non soluin maior est, quam illa pauca putredo, quae fieri potest in extremo digito, sed etiam cst et in parte adeo propinqua ipsa cordi. Quare cum in diem febribus, magna ex parte mitissima,&pauca sint accidentia , nec ea adsint, quae sequi solent putredine humorum, licendum erit in illis subribus, humo te saetitio putrescere, sed quod tantu incalescuta calore non naturali, sic sit tertiana conti- aqua, vel intermittens ibi vero postea in eadem febre humores putrescunt, statim fit, dicetur tertiana pestilens, sic de caeteris febribus. Secundo comprobatur hoc idem eo quia in hoc predici pue distinguuntur febres pestilentes a non pestilentibus, quod in febribus pestilentibus, non biu partes extremae, sed omnes partes externa nostri corporis, ad laetusentiuntur fragidae, aut saltem adeo temperatae,ut videantur non febri re, in aliis vero febribus noni cstilentibus, uniuersum corpuS sentitur calidissimum ergo signum est naue bribus pestilentibus, humore putrescere incorruptos esse in venis, in ali)s vero no pestilentibus, non putrelce Ie.

Consequentia probatur, quoniam per purici actioncmidi corruptionem,omnia corpora red-

33쪽

LIBER PRIMUS. v

ra redduntur frigidiora, ut docet experientia,&licet dum corrumpantur incalescant, ubi tam sint corrupta, frigida sunt, ratio est, quoniam a superflua, Mnon naturali, hianaiditate, que acquiritur per putrefactione, stat catur,&extinguitur omnis calor tum naturalis,tum praeter naturam, qui reperiebatur in corpore putrefaeto, quoniam licuti vita consistit in calido, ita mors ct sit extinetio caloris, est rei rigeratio totius corporis, res omnes dum tendunt ad interitum e frigerantur, sed dum putrescunt,tendunt ad teritu, ergo non est mirum si refrigerantur: quare dicamus, quod ubi

humores putresciit in venis, totum corpuS re

frigetatur, sed ubi non putrescunt, sed solum fuerint alterati,ex calefaeti plus iusto, sentitur

in toto corpore maximus calor, quod probatur exemplo inflammationum, alium Orum raeter naturam, ubi enim in aliqua parte, O ri corporis, fiat thuna Or, aut erili pelas, in qua humores non sint corrupti, sed solum alterati, excalefaeti, lentitur in illa parte maximuScalor sed ubi in eadem parte, Sthumore, seu inflammatione, humores putrescant, corrumpantur, ita ut pars illa suerit aestio me nata,&fiat ibi cancrena, statim in illa parte, non sentitur amplius, nec calor, nec dolor, nec inflammatio .led pars illa corrupta frigida est. Idem contingit in Febribus in quibus humores si non it corrupti, sed tantum altera-U, Sexcalefacti plus iusto itist in febribus non pestilentibus, tunc excales actione humo

34쪽

1 DE RE MEDICA.

rum, sentitur caliditas magna acris, mo dax in toto corpore, ubi vero in febribus, humores putrescant, sint corrupti, cuni per illorum putrefactionem, mortificationem extinguatur naturalis calor, qui in sanguine reperitur, quid mirum si totum corpus refrigeratur ΘEt hac ratione in Febribus Pestilentibus

uniuersum corpus refrigeratur, corpora, quae laborant febre pestilenti, ad tactum sentiuntur frigida, vel adeo temperata in calore ut videantur non febricitare, quod quidem est signum certum Patognomonicum febris pestilentis:&corruptionis humorum.In ali)s vero febribus, ut in tertiana, quotidiana &c. in quibus magnus sentitur calor, lignum est, humores non esse corruptos, sed tantum alteratos, excalefaetos plus iusto, eo quia si caliditas magna, acris, mordax argueret in iebribus putredinem humorum ut communiter creditur, ergo in tertiana,&sinoco, in quibus maior sentitur caliditas extranea, mordax

qua in febre pestilenti, maior reperiretur putredo,quod tamen est falsumptae sertim in sinoco sine putredine ergo fatendum erit, quod quo maior caliditas sentitur in febribus, signum est, ibi nullam adesse corruptionem, sicuti inocus putridus & non putridus, distinguuntur ratione putredinis, eo quia in non putrido, humores sunt latum excalefaeti plus iusto sed non putrescunt, ubi vero putrescant,

fibris illa sinocha sit putrida sic docet. Gal.

35쪽

LIBER PRIMUS

&communis opinio,ergo secudum cominu viti m. nem opinionem poterit accendii ebris in hu d n cap. . moribus, ex eorundem sola excalefactione, etiam quod non putrescant, non erit igitur absurda nostra opinio,dum dicimus, quod sebres, trus vulgo putridae dicuntur,oriantur ex sola super excalefaetione humorum, non autem ex eorum putredine.

Potest etiam hoc idem confirmari, ex nominis et hi mologia, cum febris dicta sit a feruore. non a putredine, quare dari poterit febris,ex sola excalesamone humorum i- ne putredine. Confirmatur tertio, quoniam sicuti sits bris ephemera, ex sola excalefaetione spirituum, hectica, ubi partes sol adstantum incalescant, absque ulla putredine, quare non poterit etiam in humoribus accendi febris ex sola eorum superexcalefactione, abs

que ulla putredine An in febribus pestilentibus,ac putridis In pecte,

in veneno, ac morsu serpentum, conueniat

sanguinis misso. cap. LI. R Atio dubitandi, an in febribus putridis

conueniat mittere sanguinem est quoniam fatetur Gal. saluberrimum esse, in om Meth. ni febre putrida, mittere sanguinem tinnao

in sinoco putrido, docet mittendum esse san

36쪽

bricitarciat nemo in putredinis febrem inci .dit, qui prius sanguinem miserat, alibi qui ex putredine humorum febricita mitteradus statim sanguis et

σ1. Moth. Contrarium tamen docetide Gai. dum diraedae. ι- cit, nec obstructio , nec putredo, curarito L.

sunt sanguinis missione, ut que alia remedia desiderent, haec Gal. ii ergo putredo non deriderat sanguinis mitsoncm ergo nec febres putrida', ut quae ortum ducunt ex humoribus putrescentibus, expostulant sanguinis misetionem, sed alia remedia. Et ii dicatis vos, qua ratione fastum est, ut putredini,&humoribus putrescentibus,no conueniat isse botomia . Respotui eo licc esse, Auctis, να quoniam Putredo nati it aliud est , quam ex-ris. Gai tineti naturalis caloris, resolutio spiri-M. . et uum, unc enim res putrescula quando ex- inguitur eorum naturalis caloi, spiritus rei Olulatur, Ni deo res putridae, corrupti frigide sunt, quoniam extin eius cst eorum calo spiritus resoluti, uia uti calor, spiritus praeseruant corpora nostra a puti edine . cum Cap. i. vita conia stat in calido, ita quoque ubi extinguitur calor, resoluuntur filii tus, corporZputrescunt, cadunt ad interitum , ut dixi

mus deicbre pestilenti ex ias dicatis, quod si

humores ideo putrescunt,quonia extinguitur eorum naturalis calor, spiritus resoluuntur ergo quo magis extinguetur eorum calor, ci-

.a. ' tu , di magis etiam putrescunt, sed sanguinis milli refrigerat sanguinem, quoniam ςr

37쪽

LIBER PRIMVS ,

flebotomiam resoluuntur spiritus, imita nuitur naturalis calor, unde ii res debiliores Nunt, ideo si mutatur sanguis inlcbre putrida, humoribus existentibus putridis,au exur, eorum putredo. o

Quod etiam videtur innuere Gai. dum met e quitur de sanguinis minione, sic dicit, Porro in continencibus cbribus quae ex meatuum stipatione accenduntur quoniam valida plerunque virtus est citra criculum , vacuatio adhibetur, alijs vero morbis, allim est periculosa, veluti si ea torte incidat an corruptione humorum Haec Gal. Tertio Augetur difficultas cum Gai doceat quomodo curandi in putrescendes humores, sic dicit quod iam corruptum est

omni ratione vacua nos , reliquum motibus moderatis ex refrigeratu per spiratu, ad exactam symmetriam reducentes, ac vacuationem' itidem illius per urinam, deiectione S, Vomitum , ac sudorcs moliemur: cinna licd,cit, quomodo tinoulis sat opitulandum, in i utium a putredin qua totum corpUS Occimat quae ipsas continuas sebres quas nocQ vocant excitat, faciemus ergo a corporibus,

quae sidat sciutur expellenda, que putria uti cper urinas Saluum,&sudorem supx, etiam per vomitum, si ad os ventriculi tua sponteam petum capiant, aliter autem non cst quod Caprcte naturam irrites; quibus verbis docet G l. put roscentes humores vacuandos L sic, ut Per urinam. aut per vomitum . non

38쪽

s Meth, c.

alio modo ergo no per sanguinis millionem. Quid ero dicendum iis , in re tam graui a. incili , t tueamur sententiam Gai non video, nisi sorsan dicamus loqui Gai de copiosa sanguinis minione, ,:que ad animi eliquium,uirtute pro sertim existerit debili, uuasi diceret Gal. non nisi in sinocho conuenit mittere sanguinem usque ad animi deli- uuium quoniam virtus plerunque valida eniti caeteris febribus talis flebotomia est maxime periculosa, Mideo non negat Gal. his verbis in ceteris febribus mittedum esse sanguinem, se negat mittendum esse vique ad am

ni deliquium Lesertim si virtus debilis x.

Quare secundum communem sentetiam Gi

cendum est ad difficultatem, quod ubi sit no

tabilis putredo, non est mittendus anguis, usu ad animi dc liquium, cum ex tali coliOs euacuatione, debilitatur virtus, ut non poliat concoquere, kressistere putred mi quod ii ipsam virtutem post illam copiosam flebotomiam fouere volueris, cogeris, intempelli ue cibare, quod erit causa maioris putredinis, Mideo in febre sit noctia sim putredine, nqua tantum humore incipiant putreicere, conuenit sanguinis mimo viq; ad animi deliquium sed ubi iam facta fuerit omnino pu-

, trida, non amplius conuenit .Eth dicatis vos

mittit sanguinem Galenus, usque ad animi deliquium in carbuculis, in quo tamen adest maxima putredo; duobus modis responderi

potust, primo si dicamus, quod ubi putredo totum

39쪽

LIBEM PRIMUS. Is

totum corpus occupat, fit in omnibus venis, ut in febre pestilentide Non competit mittere sanguinem usq; ad animi deliquium

sedubi allima putredo occupat tantu unam partem, ad quam humores vehementissime fluunt, ut in tumoribus, cimminet periculum assum doloris , aut ne pars corrumpatur animi , multas uxione, tunc conuenit flebotomia usque ad animi deliquium, vel secundo dicatis quod Gai in principio

carbunculi, quando non multa adest putredo docet mittendum esse sanguinem usque ad animi deliquium, ratione reuulsionis,non autς in ratione euacuationis, quoniam materia illa corrupta, quae reperitur in carbunculo, non potest, nec debet euacuari sanguinis missione, dicendum est igitur, quod materia existente omnino corrupta in iam putrefacta, non conuenit flebotomia, sed in principio quando adhuc est in fieri,&in putrefieri,coi uenit flebotomia. ideo docet Gai in omni Lib. de eo magna inflammatione, mittendum esse san rarari ratio guinem usque ad mutationem coloris exce 'ρς μ'

Pt ii virtus sit debilis, aut phlegmone mali 's

gna, dum sic dicit, non tamen omni ex parte hanc mutationem expectare oportet, verum accidit interdum, ut ante quam haec fiat cessandum sit duabus de causis, quod virtus sit imbecilla , aut phlegmone maligna, ergo Gai in phlegmone maligna mittit sanguine non tamen usque ad animi deliquium, S mutationein coloris. Non

40쪽

Non laudo hanc communem sententiam, &pro maiori declaratione considerandum test primo, an putredint,in putrescentibus hu-nio ibus conueniat sanguinis milii . Ad quam inicultatem. Respondeo non

conuenire non solum, ea ratione, qua dicebarmis quoniam cum ex millione sanguinis imminuatur naturalis calor resoluatur spiritus, ide humores citius, facilius corrumpuntur: Sedic cundo dico non conuenire ratione virium. Cum enim in materia putrida ac corrupta a mala,&putrida xvenenosa eius qualitate, vires succumbant, imminuantur, debiliores riant, ut nos comprobauimus,ubi,

elat sermo de febre pestilenti,4 hac ratione in omnibus febribus pestilentibus, is ali.

enis, in peste in veneno, in moris serpentis, vires prosternuntur,& redduntur debilim mel, . quare non sunt apte posse bene tollerare sat guinis mi issionem a mittatur sanguis, cita quod mittatur in pauca copia, cum temper

per flebotomiam resoluantur spinatu S, Im- . minuatur naturalis calor, ideo i ires debiliores redduntur, quare a debili virtute erit

impossibit ut humor peccans, pultadus, pestilens possit concoqui superari a natura, quoniam cum sit adeo prauus non potest co- coqui, nisi a virtute valida,&forti, sed semper cum tali materia, virtus cst debilis, ii debilior fiat singuinis missione,tanto minus apta

erit, posse morbum cocoquere, quare natura

superata a morbo succumbet, eger Orie

tur.