장음표시 사용
11쪽
Coepimus nuper in vulgus edere atque a pristino squalore
vindicare fragmenta medicoriam Arabum et Graecorum de variolis, neque hoc disciplicuit coeptum veteris historiae curiosis. Fuerunt enim haud pauci, qui me publice privatimque hortarentur ad colligenda et eXplicanda reliqua fragmenta, et ea, quae magis ossieti, quam gloriolae captandae cause promulgaram, Praeter spem atque opinionem summa cum humanitate ac Plausu eXciperent. Ego vero maximi quidem facio clarissimorum virorum fiduciam, fauorem, amicitiam, quia nunquam Volui eam maliS artibus quaerere. Aestimo iudicia, non numero. Sperno mediocria et in turbam nascentia ingenia, quae saepe fortuna et res ludicra producit, laudo eXimia, quae et rara, et omni vulgi opinione superiora sunt. Dum me ipsum habeo, nihil perdidi. Beatum enim eum esse 'b non Puto, quem vulgus appellat, ad quem pecunia magna conflixit, sed illum, cui bonum omne in animo es, erectum, et excelpum, et mirabilia calcantem, qui neminem videt, cum quos commutatum velit, qui hominem ea sola parte aestinat, qua homo es, qui natura magisra utitur, ad illius leges componitur, fle vivit, quomodo illa praescripsi, cui bona sua nulla vis excutit, qui mala in bonum vertit, certus iudicii, inconcussus, intrepidus, quem aliqua Uis mouet, nulla perturbat, quem fortuna, cum in eum , quod habuit telum nocentissmum, vi maxima lutost, pungit, non vulnerat, et hoc raro. - Viri sapienti notum es , quanti res quaeque taxandast ' 9. Habet etiam ista veterum monimentorum inuestigatio aliquid commodi, plurimum voluptatis, neque poenitet insumtae diligentiae ac taedii, quod hor-
12쪽
ridum orationis genus parit. Satis est, nosse, quid et quantum de variolis et morbi is scierint maioreS nostri, nec refert, quam bene vel male sensa sua eXpresierint. Insunt tamen quaedam et scitia, et lectu digna. Poterunt tales reliquiae prodesse iis, qui origines morbi tetri et pestiferi curiossius rimari et inde a vetustissimis temporibu S ad nostra Vsque curatius persequi cupiunt, neque ad manuS habent fontes, Vnde sumi repetique debeant, Vel dumeta et taedia laboris abhorrent. His quidem haec Fragmenta PDabit larum de variolis et morbillis sacra sunto; Porrigimus ergo aequis rerum arbitris et aestima. tioribus, quicquid ad manuS est, ordinem temporum, quoad eius licet, secuti, et ab CONSTANTINO AFRICANO orsi, medico peruetu sto et seculo, quo ViXit, longe clarissimo. Summam rerum et indicem auctorum sub calcem libelli dare sini-
DE OMN1VM MORBORUM COGN1TIONE ET CURATIONE LIB. VII. CAP. Vili. PAG. 1sa. EDIT. BASIL. APUD HENRIC. PETRUM IS 36.
Variolae de sanguinis putridi nascuntur corruptione, etc mi de accidentibus synochum comitantibus. Quarum signa
se 'o Extat haec particula, sed paullo immutata sub Isaac nomine v. Fragm. de vario l. p. 32. seq.) et repetita a cl. Bernard sub calcem te si De Febi ib. p. s3. CInruit hicce medicus et in onachus Castinensis circa a. I Oso. scholae Salerni tange fundator, medicinae graecac et arabicae restitutor, strenuus veterum librorum interpres et editor, praeposito suo nomine, distimulato alieno, hine plagii accusatus, 1tili nec satis latiis
13쪽
sebris est fortitudo, cephalaea, rubor oeulorum et faciei, et plenitudo eorum, grauitas, dolor in gula, et in pectore tus sis, prurigo in naribus, sternutatio, punctura in stuperficie
corporiS, quia materia eXitum quaerenS carnem pungit et cutem, separans iuncturaS earum ad eXeundum. Quae cum videris, certa signa habeas huius venturae passionis. Medicandum est ergo initio cum calidis et humidis, quae materiam dissoluant, et extrinsecus eXpellant. Caveatur a frigida medicina, quae claudit humores et congelat. Medicina Vero cito eiiciens variolas et sine molestia succus est marathri, apii, cum OXysaccharo. Accipiant de hac confectione a nobis probata. Rec. ficus siccaS s. lentis mundatae drachm. X. laccae drach. marathri drachm. 4. Omnia coquantur in I. lib. aquae et semis usque ad 3. decoque, deinde cola, et mitte scrup. I. de croco, et da bibere ieiuno ante cibum, et hora dormitionis, donec totae apparuerint, et deinde cesiet. Aliud.
Rec. rosae, lentis mundatae ana drach. 4 laecae drach. 2. ma rathri, semen citoniorum, dragaganti, ana drach. I. et semiS, mastichis drach. I. Omnia coquantur, colentur, et bibere Unc. 3. dentur cum saccharo, demuS ptisanam, chrysolocannam , cucurbitam, betam. Epithimata omni modo vitentur, ne forte Vulnera intra reuertantur, et cadentes in cardiacam moriantur. Studendum in initio, ne in oculis pustulae nascantur, et lauemuS cum lotura olivae oculos mundificante. His
mundificatis, imponenda aqua rosata cum succo mali granati vel aqua rosata cum sumae. Si circumdando eXierint, laue-
latini, nec vero tam barbari, quo Gariopontus aliique medici utuntur. Hinc recte sentit Herm. Conring. Antiquit. Acad. P. IO3. ed. Η manu.): Occasione operum medicorum a Con sontino editorum per
es verisimile , excitata ibi poti stimum artis sudio. Cf. Eloy Dission. hist. de la Medec. voc. Consantin p. 699. T. I.
14쪽
tur cum visco psyllii et saccharo. Post septem dies oportet custodiri de medicina vel diaeta solutionis, quia haec passio propria est solutioni ventri S superuenienti. Quae si veniat, oportet eam stringi cum medicina, in diarrhoea dicta, vel in aliis locis huius operis. Pustulis eiu uentibus, et desiccari incipiuntibus, impleatur culcitra, Vbi iaceat infirmus de orygae farina. Superponatur vulneribus farina oryzae vel milii cum croco. II.
OPUS PANDECTARUM EDIT. LUGD. I 534.
Alchangi litargirium dealbatum est magis iuuatiuum ad auferendum vestigia Variolarum, quam non album, et aufert foetorem subassellarum, et prohibet sudorem, et si bibatur ex eo , stringit ventrem et Vrinam, praefocat et occidit. III.
TABULA PRACTICAE DICTAE LILIUM M ZDICINAE
PARTICvL. I. DE FEBRIBUS CAP. I 2.
DE VARIOLIS SEU PUSTULIS QUAE DICUNTUR GRAECE EXANTHEMATA.
Variolae et morbilli sunt quasi quaedam apostemata seu pustulae paruae, fere supra totam carnem apparentia, de genere Clarus fuit circa a. 13i7. et ob hoc dictionarium dictus Pandecta rius. sed si quis alius , perobscurus.' In edit. Veneta nihil legitur, nisi de variolis, reliqua vero in edit. Lugd. Isso. p. 46 et in Coll. De Febrib, Venet. IS76. p. 216. b. Scripsit BEi n. de Gordonio hunc librum post annum 'igesimum lecturae i. e. professionis, in praeclaro studio Mon is Pessulani, a. I 3ob. mense Iulii, clarissimus Monspeliensium professor, de quo vide SogDiction. p. 36S. T. II. et Merchlin. Linden. RenOVat. P. I 29.
15쪽
nere insectionum et corruptionis sanguinis et humorum, ita, quod variola generatur magiS de sanguine, et morbilius magis de cholera. Ista passio generatur ex sanguine menstruo retento in porositatibus membrorum foetus, et natura fortificata eXpellit et mundificat corpus in infantia, aut pueritia, aut adolescentia, raro autem in iuuentute, rarissime autem ii, senectute, et iste modus euacuandi est communis omnibUS. Accidentaliter autem venit ex aliis caussis, ut si aliquis esset generatuS in tempore menstruorum, et iste modus est valde malus, quia tales sic generati raro effugiunt lepram, aut aliquam terribilem aegritudinem. Generatur etiam ista passio ex malo regimine, et potissime cum utuntur cibis de facili et cito
corruptibilibus, sicut est lac et pisces in eadem mensa et PO'tissime calidis et humidis, negligentibus phlebotoniam. Quarto generatur ista passio in temporibus corruptis et pestilentibus. Quinto consueuit sequi malas cris es febris sanguineae. Quinque igitur possunt esse caussae, et quatuor sunt eiuS species, quoniam quaedam sunt de sanguine, quaedam de Cholera , et quaedam de melancholia, quaedam de phlegmate. Signorum quaedam sunt, quae praedicant variolaS futuras, sicut est prurituS narium, apparitio lampadum, timor in somno, rubedo in facie, punctio veniens in toto corpore, et cum incipiunt apparere, sunt, sicut capita acuum, aut sicut granum milii, aut sicut caput formicae, deinde incipiunt multiplicari et magnificari, deinde faciunt crustam et saniem, deinde desiccantur et cadunt. Et si fuerint ex sanguine, Vergent ad rubedinem, et si eX cholera, ad citrinitatem, et eXphlegmate, ad albedinem, et si ex melancholia, ad quandam fuscedinem et terrestreitatem. Si fuerint paucae et cito apparenteS, et quod cito maturarentur, signum est bonae crisis, quia quasi per modum crisis eueniunt. Si autem vergant ad colorem Violaceum aut liuidum, aut viridem, aut nigrum,
16쪽
omnes pessimae et mortales. Si autem appareat sanies se tulenta, mortale. Si modo appareant, et modo occultentur, pessimum est. Si autem fuerit dissicultas anhelitus, pessimum: Si autem fuerit cum debilitate anhelitus et alleuiatione, bonum est. Si autem in variolis febris fuerit fortis, et angustia magna, et sitis vehemens, et Virtus debiliS, et anhelitu S constrictus, signum est mortis proximae. Vt plurimum enim moriuntur sv ocati. Si superuenerit syncopis, pessimum est. Et si1 urina fuerit nigra aut viridis , ista sunt pessima et mortalia. FluXus enim ventris in variolis est malus. In primis si corpus est plethoricum, aut si sanguis dominatur, aut Virtus est sortis, fiat phlebotomia de mediana, postea de summitate nasi. Cauendum est in hoc morbo,
quod non ponantur repercussiua, quia materia repercuteretur ad membra nobilia, nisi in oculiS propter nobilitatem eorum. Secundo vero aduertendum, quod cum olei S non inungantur.
Tertio, quia frigida ab eXtra non applicentur, nec aer sit ita
frigidus, quod pori possint claudi, nec detur aqua frigida,
et caueantur ea, quae in frigidata sunt in niue aut in puteo. Omnia acetosa videntur competere secundum AVICENNAM, et pro tanto competit succuS acetosiae, succuS mali granati, et succus Uuae acerbae, et succuS citrangulorum, et succus omnium fructuum aceto sorum, et competit coriandrum, et nenuPhar, et camphora, et sandali et similia. Cibus eorum sit hordeatum, auenatum, amidum, Vua Pasia munda, caricae, tu iubae, sebesten, lentes coctae in duabus aquis, et postea coquantur in alia aqua. Si igitur fuerit materia sanguinea, digeratur materia cum o Xysaccharo in plus, et syrupo Violarum in minus, et syrupo de fumo terrae. Et si cholerica, cum syriapo Violarum in plus , et OXysaccharo in minu S, et syrupo de fumo terrae. Et si materia fuerit phlegmatica, cum OXysaccharo composita, et sy-rupo de fumo terrae. Et si materia fuerit melancholica, cumo Xymelle diuretico et syrupo de boragine et fumo terrae. Et aduertendum in laXatiuis et mundificativis, quod sint multum debilia, si exhibeantur, quia ista aegritudo libenter eoneordat cum fluxu Ventris, et hoc est, quod multum abhorremu S, deinde inuoluatur totum corpus in panno rubeo. Deinde fiant
17쪽
ista, Vt traliptur materia ad eXteriora. 91 Apii, foeniculi an a fasciculum l. decoquantur in aqua cum lenticulis multis, et cum tepidum fuerit, linteamen intingatur in illa aqua, et eX- primatur, et patienS inuoluatur. Cum Vero maturantur, PerforentUr cum acu de auro, deinde totum corpus isto puluere aspergatur. P Farinae fabarum , cicerum, lentium, lupinorum, Orobi, lis argirii, cerusae, aloe, fiat puluis. Iste enim puluis desiccat et cicatrigat, et carnem regenerat. Et si fieret culcitra ex istis pulveribus, bonum esset. Ad cusodiam ocularum. 9: Coriandri, sum ac, aquae rosarum, album in i S OLIO-rum, fiat collirium, et frequenter oculis instilletur. Ad cujs9diam narium. Inungatur cum agresta, et aceto, et aqua rosarum. Ad cum Zodiam gutturis. Gargari Zetur frequenter Vinum mororum cum aqua hordei calida. Ad cu lodiam pulmonis Vtatur diapapauere. Ad custodiam intestinorum utatur tro discis frigidis de sum ac et coriandro, et spodio, conditis cum succo acetosae. Ad remouendum mala insigia, quae in facie post Uariolas remanserunt. Litargiri, cerusae lotae, cathimiae totae , pulueri S Cannarum adusturum, pulueri S conchularum marinarum,
et eum oleo de lilio et cera, quod sufficiat, fiat unguentum. Si dubitaret aliquis de caricis, quomodo competunt, postquam vergunt ad calidum et humidum, dico, medicamen bonum consueuit fieri de caricis, et de dragacantho infuso , laeca et semine foeniculi, et croco, et lentibus eX coriatis, istissimul coctis et tritis, et simul pastatis et confectis. Istud enim medicamen Valet in principio, et confortat virtutem, et facit ad expulsionem. Ibi enim sunt caricae et dragacantum propter pectus alleviaiaduin, ad praecauendum stricturam peStoris, quae libenter venit in ista passione, et ibi ponitur semen foeniculi ad aperiendum et ad subtiliandum, et laeca ad rem Ouendum oppilationem hepatis, et crocu S ad confortandum Cor. Et propter hoc Vetulae ex quodam instinctu naturae quotidie dant in tali casu aquam, ubi est crocus, et lentes ad confortandum intestina. Patet igitur . quod talis miXtio est utilis. Valent igitur caricae propter vias anhelitus conseruandaS et ad multa alia. Secundo posset aliquis dubitare, quare non competit fluxus ventris. postquam per illas partes fit fluXus criticus, et eum hoe illa membra sunt apta ad recipiendum su-
18쪽
perfluitates. Dico , quod fluxus Ventris non competit in variolis, postquam manifestae apparent, et potissime si fiat a natura. Cuius ratio est, quoniam postquam natura incipit hanc materiam venenosam eXpellere ad eXteriora, si postea reuerteretur ad interiora, timendum esset, quod hoc esset vi symptomatis, et ita esset timendum , quod iret haec materia venenosa ad aliquod membrum nobile. Praeterea ex alio ista materia est acuta et Pungitiva, et esset timendum de eXcoriatione intestinorum. Igitur fluXUS VentriS Prohibeatur, quantum erit possibile. Tertio intelligendum, quod variolae fiunt magis, cum sanguiS purus recipit ebullitionem, et si sanguis cholericus ebulliat, Vocantur magis morbidi, et sunt minoris quantitatis et minoriS acuminis. Et si sanguis cum phlegmate, erunt variolae Phlegmaticae, et ita de melancholia. Quarto intelligendum, quod) ex parte purioris sanguinis nutritur foetuS, et quaedam ParS impura et immunda remanet in porositatibuS membrorum, et haec est materia variolae. Quinto notandum, quod ad hoc, Vt Variolae generentur, oportet duo concurrere, scilicet ebullitionem et fortitudinem caloris impellentis, et propter hoc non generantur in matri. ce, quia membrum frigidum est, nisi esset per accidens, et sequeretur morboS sanguineoS, nec in fetu eXistente in utero, nec statim post Vierum, sed post, cum calor incipit vigorari et consortari. SeXto aduertendum, quod variola et morbilius possunt generari in membris interioribus, sicut in pulmone et intestinis, et similibus, sicut dicit Avi CENNA, et est valde malum, quia debilitas Virtutis eXpulsivae significatur. Septiamo considerandum . quod ista passio magiS generatur in vere, et quia sanguis magiS abundat, et quia VirtuS fortior est, secundo in autumno, ratione corruptioniS, in aestate autem minus , quia materia exhalat, et in hieme longe minus, quia pori sunt clausi. Octauo intelligendum, quod in variolis, postquam manifeste apparent et expansae sunt Per totum, non competit phlebotomia, quia tunc attraheretur materia ab ex. terioribus ad interiora. Sed quando materia adhue est in interioribus , tunc bene competit. Et hoc est in principio, et ista videtur fuisse intentio AVICENNAE. De
19쪽
DE CONSERVATIONE VITAE HUMANAE Λ DIE NATLViTATIS USQUE AD ULTIMAM HORAM MORTIS
De pusulis in toto corpore. Si fuerint albae aut subrubrae , aut subcitrinae, de facili sa
nuntur, sed virideS aut nigrae, liuidae aut Vleerolae, omnes malae. Recipe cerussae lotae, lithargyri, fuliginis, gallarum antiquarum, minutim Perforatarum, aloe, myirhae, PulveriZei; tur, et mIsceamur cum oleo nucum, et inungantur.
IOANNIS ANGLICI 'I DE GADESDEN ROSA ANGLICA
PAPIAE I 491. F. LIB. II. CAP. IIll. PAG. so. ET AUGUSTAE VINDEL. I 594. PAG. IOO I.
De Variolis. Variolae dicuntur quasi varie ipsam I9 cutem legentes et , quia in cute diuersas parteS Occubant apostemando et inficiendo
19 Deest in altera edit. ab incientes vel inscientes. Scho .
Wi Deest hicce tractatus in ceteris editionibus, videturque hoc caput pertim re ad Variolas propter symptomatum et medicamenti similitudinem. ηὶ Inscribitur haec perantiqua editio: Rosa anglica pramea medicinea capite ad pedes. - in sine, Emenuatum per mag/sru Meolaum Scylla eiu scutu me panum artium doctorem in forenti simo putes gr-nalio phie extraor uinaria legentem. Papie I pa rete a Ianuarii. loanes antonius bis reta Fresioni tradidit. in hac ordo Capitum,materiarum et verborum paullo diuersus est ab eo, quem sequitur altera editio,
20쪽
do, ex sanguinis eorruptione causatae 3 , et per hoc disserunt a morbillis et punctillis. Morbilli sunt parua apostemata in cute 4 de colera generata, et sunt diin inutivum s) morborum
apostematum 69, quia minu S de loco occupant ratione ac uitatis materiae colericae. Sunt enim in re variolae materiae
colericae et pustulae paruissimae 8 . Sed punctilli 9 sunt in-
Adtiones communiter sanguineae, sicut io) si1 essent de mordicatione pulicis, sed morantur continue. Et punctilli sunt ii duplices , magni et parui. De paruis modo dixi ia). Sed magni sunt infestiones latae, rubeae 13a et obscurae I )in tibiis pauperum et consumtorum liuxta ignem discalciate sedentium, quasi continuae I b, et Vocantur anglice mestis. Ex istis patet dissnitio variolarum, quod sint Ig) apostemata parua vel pustulae Paruae, in cute apparentia II , in colore viplurimum rubea l8 , ad carnem aliqualiter 19 se profundantia et totum corpuS inficientia et C), eX corruptione sanguinis menstrui prouenientia 2I , cursu malarum crisium currentia et et , quas antecedit Viplurimum 23 febris conclusia et putrida
in Oriae, disseruntque S. 4ῖ erampentia, gen. e chol. s diminutiva 6 opinematicorvin suntque reuera. 89 minimae. 93 inaculae seu punct. Io) ac. IIJ Sunt autem punct. Ia) parv. dictum est. magni. I,D rubrae. I apparentes in lib. I ad ignem A. ne calceis, continue fere sedent. I 64 nimirum quod sint. IIJ apparen
tes. I 89 rhbrae. I99 aliquo modo. 2OP profundant es, totum uecorpus inscientes. a IJ prouenientes. 22b currentes. 23 ν Iur. anteced.
quam ad manus habeo : Ioannis Anglici Praxis medica, R a Anglica dicta , quatuor libris dissimcra: de morbis particularib. de febribus, de Chirurgia, et Pharmacopoeia, emendatior et in meliorem redacta ordinem, recenS edita opera ac ludis clar. V. Doct. Philippi Schoinii, Medici V sci Durlacensis, in Medicinae studio lorum gratiam . Augu-sae Vindelic. typis Mich. Mangeri I 594 4. Sed editor pro lubitu mutauit et transformavit verba auctoris, capita transposuit. Scripsit vero Ioannes Anglicus, clericus, Professor Collegii Merionensis. Oxonii, aulae medicus, hanc rosam, testes malo. Hist. Medicin. p. 9 .seq. circa a. I 3os quam Guido de Causiaco p. 2. 6. ed. Vera I 98. pl. S. ed. Lugd. IS72. 8. et p. 6. ed. Lugd. IS8, . 4.) dixi troyamfatuam, laudant alit,inprimisque ConritatuS.CLEloyDiction.T. I l .p. 287.