장음표시 사용
931쪽
Lbovi est sub quibus ducibus aliquis ponat, nam ut domini in seruos, asseruiam. & magistri ad discipulos, sic Imperatoris ad milites fama & e perientia derivatur, atque ut suavissimae aurae de saluberrimis flantes regionibus,& clementi ssimo coelo, non salutem modo asserunt humanis corporibus, sed sortitudinem ; sic eximii ducis fama inclyta, omnibus qui se eius disciplinae committunt, non latum peritiam rei militaris instillat, sed multum praeterea ad sere ad famam & auctoritatem adiumenti , Qua de causa Euander filium suum Palanta comitem ac discipulum Aeneae adiungit Ingredere ὀ Teucrum Italumque forissime ductor, Hunc tibi praeterea spes e olatia nouri Pallanta adiungam inub te tolerare Magis Militiam, O graue Martis opus, tua cernerefacta Assuesat , primis O te miretur ab annis. Et Annibal missus fuit in Hispania nondu puber, Si militiae assuesteret sub Asdrubale Carthaginensiu exercitus imperatore,cum quo triennium militauit, nulla re quae agenda audendaque magno futuro duci esset, praetermissa, adeoque feliciter cessia illi hoc tyrocinium, ut minor viginti annis in locum Asdrubalis imperator faustis militum omni uacclamationibus salutatus fuerit. Marius etiam sub Scipione in Africa, prima belli stipei dia meruit;&e nostris ducibus, primi qui labantem in Italia militaris artis lib. de aim. disciplinam, praclaris suis facinoribus instaurarunt, omnes ex& litetar.cm schola unius Alberici Balbiani prodiere qua de re, quonia Augus2M stini Niphi testimonium sum antea pollicitus, en illud pro sero ex his qui patruum memoria in italia militarunt, praecipui fune
Mortia, Braccius, Piscininus, Collionus, Gattametata, Robertus. MalateHa, ct alii qui tanquam ex equo Troiano emerserunt ab
Alberici Romanioli Oiri illusris disciplina, qui in Italia primus militauit. Pari iure Baiardus eu promeruit honore, ut a Fracisco primo deligeretur, a quo ipse prius quamcu Heluetijs in Italia decertaret , cquestris albae dominae ordinis insignia tumultuario ap-- paratu susciperet; quasi via acu illis auctoritate& fortuna praeclari illius ducis, quibus potissimum ea die sibi opus sere intelligebat, accepturus esset, in summa talem laudo & desidero eius cui magna aliquando apud milites auctoritas esse debet,educ tionem qualis eorum antiquitus erat, qui communi applausu, ob egregias
932쪽
gias v rtutes&praeclaram indolem, principes iuuentutis salutabantur, horum enim ex numero cum se delectum fuisse Mutius Scevola his verbis fateatur trecenti coniurauimus principes iuuentutis Romanae, ut in te hac υia grassaremur, satis ostendit quantum in se nomen istud praecellentis naturae, & meritorum includat, etiam si Liuius non illud crebro usurparet, ad delectum totius populi Romani sorem,& dccus significandum, ut perspicuum est ex oratione Persei Macedonum Regis, ubi esserens se de victoria υictos dicit Romanos equites, illos principes iuuentutis, Ieminarium Fnatus , unde legerentur Patres,vnde Consules ct Im
Enimuero quia auctoritas ipsa tarde paulatimque, nec sine negotio paratur, quaerunt multi, num milites qui Vernante iam tum,& florida aetate ad Ducis ossicium pronio uentur, tantum auctoritatis consequi possint, ut muneri quod sustinent probe co- uenienterque administrando fatis esse possit, etenim cum iuuenes ex Aristotele in Rhetoricis, magis quana senes apti sint laboribus serendis, gloriae cupidi, honestatis amantes, animosiores etiam, & priuatae utilitatis, ac commodorum contemptores egregij, a quibus virtutibus omnis ducum auctoritas originem suam petere debet, non pauci idcirco i uuentutem quae veluti flos est humanae aetatis, haud ineptam censent, cui militiae supremus honos committatur, maxime sit annos mens superet, & canitie. .s,sta ipsa, non pili ostendant, quo sensu dicebat Plautus, quod non erat ed ingenio metitur Iapientia, & experientia compertum est multos iuuenes sua innata lagacitate, recoctorum senum diuturnae experientiae, alijsque velut sapientiae adiumentis obstr ere, quemadmodum, in Achille, & Alexandro obseruatum fuit, quos Ammianus virtut eniores quam aetate appellat, ac etiam
in Pisone, qui Silio teste ore puer, puerique habitu ,sed mentesag ci Aequabat senium. nec dissimile: iudicium, serendu est de Auguso, Scipione, Dauide, .
Salomone,Othone,quos omneS virtutis qua aetatis cursus celerioria
etia Lanugo genis inserpnet speciosa ut loquitur Ammianus regnorum gubernaculis admouit, quidni armorum,cu Honorius ita
de se & aliis praestantissimis ducibus loquatur apud Claudianum Lil. 3 Eor
933쪽
Cur annos obi scis,pugna cur arguor impar.
de .eonlul. Aequalis mihi Pyrrhus erat ,cum Pergamafolas Verteret O patri non degener i et Achilli. Qtia si vero inquiunt, Romani, ipsam. propemodum adolescentiam consulari dignitate non semper ornauerint ; aut Galli maiori unquam atque pleniori apud caeteras nationes auctoriutate fuerint , quam sub carolo VII . aut eorum arma seliciora quam sub Gasone Fumaeo, & Franciueo Borbonio Anchiano vix ado. lescentiae metam transgressis, ex eoque tandem ipsi concludunt quod
Virtutem non prima donant, non vltima negant. uumque duplex aetas varios comendat in usus,
Haec viget illa iacet, haec pullulata illa tiscit. At vero quam longe sua opinione decipiantur qui tam aperia tu
uentuti fauent, Vt reliquas etiam aetates,& senectutem praesertim cui Plutharchus integro libello hanc auctoritatem asseruit, cotumelia onerent, nescio prosecla an pluribus illud, sicut mihi omnino facile est, ostendere debeam , ne vice uersa illosi rubore sussundam, quando eiusmodi duces laudant, quorum S si mens senilis sit, indoles compositae, & ad verum decus erecta, caetera que ingenij dotes ita praecoci flore effundentes se, velut in primulae aetatis amoenitatem , quis tamen ab illis fructus unquam exegit ,& collegit ξ quis virtutum messem ab hac semente , . . quae Veia, non autem autumni conuenientissio tempore factae fuit expectet. Sane non potest aptus esse , qui maturus non est, nec alios regere, qui sibi adhuc vivere non didicit; tantum abest ut adolescentia quae regenda magis ipsa est, auctoritatem summis imperatoribus conuenientem haberepossit ; Temerita&inconsulta, ut ait Cicero,florentis est aetatis , prudentia vero se ne tutis , utra Vero praestantior sit,in rerum grauissimaru tractactione, idem non obscvia significat, cum asserit, quod non uiria hiis, aut velocitatibus res magnae geruntur sed consilio, aucto litate,& prudentia. Ideoque Solon cum iuuenes videretrondum
a sapientia& iudicio plene subactos, ita esse credulos mente, tur bidos motibus atque assectibus,&natura praecipites, ut quod modestum est ignauix speciem apud illos obtineat, quod cir-
934쪽
eum spectitum, & prouidum segnitiae , quod autem abruptum,& praeceps, id demum forte, & virile censeatur, quae omnia auctoritati comparandae tam sunt aduersa, quisa quod ei edirecto contrarium est , propterea sapientissimus Legislator ,
cdicto vetuit, ne iuuenis magistratum gerere, aut considere posset, etiamsi optime 1 mente cana constitutus videretur. Consentaraeum est igitur arbitrari felici illa, ct beata tempestate,veteranis ijsque tantum fortissimis aditum patuisse ad militares magistratus, & Imperatoris, praestrum dignitatem, que omnium . aliarum vertex sublimis esse censetur: atque hoc Iustinus de Alexandri quoque copijs verum fuisse stribit ordines,ut inquit ille, nemo ni exagenarius duxit . visiprincipia coborum cerneres, natum te alicuius prisiae Reipublicae υidere crederes; itaque nemo in praelio fugam .sed υictoriam cogitauit, neque in pedibus cuiquam es ined in lacertiouit. At vero non milius hic habeo, quod Galbis nostratibus gratuler, quorum in constitutionibus,expresic cauetur ne equitum clibanariorum, siue cataphractorum, quos comuniter grauiS armaturae dicimus, praefectura, alijs quam nobilibus , & aetatis iupra quartum, & vigesimum annum prouecitS, Viris demandeturn in quibus illud praeterea laudabile requiritur, ut velitariorum tribuni, vel signiferi prius fuerint in iisdem ordinibus , aut saltem pedj tum cohorti per sexenni una integrum pri- fuerint . Quorsum vero putas, Ludovice Comes, tot sapientisiimorum hominum tendere sanctiones, & conssilia, nisi ut artes, quibus potissim una bella geruntur,non cuiusuis eratis este signi. ficarerat, sed ab i)s tantum expectari debere, quibus ut inquit Cicero honeste a Iasuperior aetas fructus auctoritatis prsbet extremos. Porro ut forma sequitur aetatem florentem, lumenque iuuen-ra purpureum , ita qui ducem nondum exactae aetatis su pra commendabant,eunde quoque elegati specie,& formosuesse volunt, quoniam Homero iudice qui Porphyrium in hac opinione naul tosque alios consentientes habuit πώπι ι--αθον τυροι ιδες primo quidem omnium forma digna est imperio, & scribente Curtio plerisque gentibus in corporum male late veneratis es, magnorumque operum, non alios capaces putant, quam quos specie eximia, O egregia donare natura dignata e R. Ac certe nota est Indorum Aelbi seque consuetudo,cuius mentioncm iacit Aristoteles ita po
fuerant, ubi rursus de cui ratιs dicitur .
935쪽
liticis, maximae quibusq; staturae viris regnum populari suffragio deserendi, cui instituto plurimum auctoritatis addit Saulis exemplum,qui primus omnium Regis nomine Hebraeorum genti praefuit, is enim a Deo per Samuelem prophetam , spectacta no modo animae, sed etiam corporis praestanti 1 delectus fuit,erat, inquit diuinus scriba Saul electui ct bonus no erat de li=s Israel melior illo,
ab humero ursum emineba upra omnem populum: qua comendation e videtur etia optimus va tes Turnu non sine causa exornasse
Iase inter primos prae Banti corpore Turnus Uertitur, arma tenens, ct toto υertice supra est. quonia pulchritudo ips i nisi in magno corpore esse nequit, cum oporteat illam prae se ferre dignitatem quandam, quae pusillo ita corpore nequaquam reperitur, unde quoscunque historici aut poetae summos Imperatores suisse referunt, eosdem etiam proe- grandi corpore fuisse narrant. Atque hanc laudem praesertim tribuunt Cyro suo Xenophon, Poro Indiarum Regi Curtius; Decis, Scipioni Diui uis; Caesari Dio ; Statius Capaneo qui toto despectat corpore bellum; Eginarth us Carolo II agno Tassius coctifredo; adeoque apud Homerum aut Virgilium, nullus Heroum non maxi. mus est, praeter unum Tib uvi Eustachius,&Schesiastes Apol. oni Rhodii notarunt, quia breuitas ipsa corporis staturaque iusto minor, contemptum sui in generat ac despicientiam ; quare hominibus praeclaris minimὰ conuenit, quibus inesse potius debet heroicus decor, regium supercilium, oris dignitas, statura procera, totius corporis circunfusa maiestas ac gestus habitusq; Vere militares, S . perquam similes Marti non eiulanti ac saucio Ameide a. sed gradivo ; quali omnino Aeneam estigi eluisse Didonis verba
haec satis innuun auem sese ore ferens, quam forti pectore ct armis,
Credo equidem, nec vana Messienus esse Deortim
sed fallax id iudicium esse potuit, quia ab amore 'ui caecus est,&a memina quae facile decipitur,quare Didoni non credere nisi vadem se pro illa Virgilius os serret,ime ante vilios pulcherrimus omnes Infert se iocium Aeneas atque agmina iungit. ita igitur cum esse oportebat de cuius singulari fortitudine, pietate , auctoritate,caeterisque virtutibus exim ijs, tot exterae gentes
936쪽
apud quas peregrinatus est, indicium &coniecturam ab i psa sor: mae totiusque corporis praestantia facere debebant , etenim his signis natura loquitur,mores unius cuiusque praedicans, ct speculum quodda animi facies est, quae si pulchra, & elegans erit, multumq; decori ac liberalis aspectus prae se ferre videatur, non raro pulchrioris adhuc, & nobilioris animi intus hospitantis index esse solet, quasi diuinus ille,& igneus vigor, qui nostris se corporibus infundit,dignum prius in illis metaretur sibi hospitium,aut il- Iud iam pro sui dignitate conuenienter dispositum inueniens, honestius in illo versaretur: atque ita ambo haec maiora fiant, cuhoc modo se paria coniunxeriat, ut vere tunc dici posui .
Sic facies animo dignaque parique fuitat e contra Thersites ille Graecorum turpissimus, quemadmodum ore fuit maxime deformi,ita longe turpiorem animum , ultu repraesentabat, adeo ut domicilio inclutus conuenientissimo vide retur unde cu ita se res habear,ut quod inquit Latinus Pacatus in panegyrico ad Theodosiu augustissima queque Decies plurimum credatur habere de Coelo,adeoq; maiestati, S reuerentiae ac amori amnis esse videatur , ut eius tantum bene sicio Diadumenus Augustus, reserente Lampridio,omnium beneuolet iam sibi conciliarit ; Scipio, Xerces, Demetrius, Maximilianus primus ob eadem cunctis admirationi suerint, quia quae pulchra sunt, ea Vim etiam habere de praehenduntur, ut statim conspecta omnium sibi voluntatem concilient, amoremque adiungant, id que tam eui- .denti de causa, vi Aristotcles interogatus ab aliquo, qui ferct ut pulchri tam facile ab omnibus amarentur, caeci eam Interogationem esse responderit, haec inquam cum ita sint, nullus dubito quin maxima ctiam ab excellenti forma, ct membroru omnium
venustate,conciliari possit auctoritas: notum est enim illud quod idem Pacatus subiungit tua haec jorma venerabilis quam fortunae par est,quam longὸ lat*ue conspicua commendat Imperium. 1ed υιrtuti addit forma fusragium ita praesitis ut oporteret te principem fleri, haec ut deceret. Hoc modo nempe Alexander Philippi filius&si paulo breuiori corpore esset, quam ad exactae pulchritudi-
nis decus peruenerit, in vultu tamen, habituque corporis externo,magnitudinis su at notas circumserebat,quibus singularem sibi apud alios venerationem ast rueret: hac facie decora, & maie-ν statis
937쪽
statis plena Marius Centurionem, qui ad necem illi inserendam
missus fuerat perterruit , hoc sereno vultu, & venum per omnes aetatis gradus forma, oculisque micantibus, ct benignis, A gustus quendam in Gallijs Tetrarcham inhibuit, quominus in Alpium transitu eum sicuti destinarat in praecipitiu propelleret. Omnino igitur ad maiestatem, Sauctoritatem pulchritudo facit, ut quo praeclarius quis eius dotibus 1 natura informatus est, eo etiam felicior, de magis idoneus habeatur, qui CPteris praeesse is debeat. Verum tamen non statim sequitur in humili corporis statura, subagrestique S acerbo oris ductu, nullum ipsius personae dignum decus eminere, iram vera forma putanda est, quam virtus donat , quae tu animo inuenitur , quae diuina magis, quam humana est , ct pulcher dux existimandus , qui robore , scientia , virtute cornatus in . Unde ouanquam Thatius corpore paruus fuerit, animo tamen pugnax dicitur Homero. Quamuis Pipinus cognomen, ct Nicolaus Forte braccius Pice inini ab exiguo, & contracto magna parte corpore, tulerint, non propterea minus ingeniose feliciterque bella plurima,& difficilia tractarunt. sic Philippus Macedo, Antagonus ,Sertorius, Annibal, Friderisus Vrbinas, qui altero oculorum capti erant e Iulius Caesar, Caligula, Otho, Domitianus , Galba, Imperatores quibus tantosere decora caesaries, aut nulla, aut rara luit: Cocles, Andο-clidas, Philippus, Tamerianus . qui coxae debilioris incommodo vexabantum, Agesilaus, Philopoemen, Attila, Triuultius,Livianus, qui omnes specie corporis parum eleganti, & ingenua, ne dicam foeda, penitusque deformi fuerunt, praestantem virtutis,seser tiaeque tibi ἡ ind0lςm,sub Vitioso mutuo corporis tegumentos,pius latuitae,ς , se conuincint. Erat inquit Iovianus Pontanus in Carolo Octauo lib. x.de ma- Gallor u Rege foeda quaeda oris, corporis vero deformis deformis iba - ' effigies, adeo illi natura nouerca ilicrat, sed quanto ille pulchriorem animum sibi parauit, non summa modo liberalitate, verum singularis animi magnitudine, propulsandis periculi bellissque suscipiendis,ac humanitate etiam, comitate, popularitate tanta, ut in Rege; nec maior desiderari deberet. Sed amabo quis
Eunuchorum gracile corpus,aratam rugis irontem, PEdulas genas,depile mentum, fractam, & emasculatam Vocem, desectum
corpus , languidos, & degeneres conatus, intueri poἰest,& non ,
938쪽
continuo existimare cum Arrio Menandro, quod Eunuchus iure militare n5 potest,ac math fecisse Messalinam, quq ut Aurelius Victor memoriae prodidit,POHEu micho post trisphum Britan tib r. de re nicum,arma insignia inter viros fortissimos, ta quam victoriae participi dedit,maxime cum liqc duo Eunuchum esse,& arma tractare,sibi prorsus aduersari doceat Sidonius Apollinaris,& Claudi
nus idcirco querat lib. 2.epist. 2.
Eunuchus quae bella tulit, quas condidit arcessc nihilominus ostendi libro primo illius syntagmatis, no obfuisse eiusmodi Hrmet, ac tem p eramenti iniquitatem varijs Eunuchis, quominus p rq statissimorum ducum officiu egregie sustinuerint,
vi preter Marsitem secerunt Solymanus Enrota, Sinamus,Cadum basia, e& nonnulli in historicorum monumentis celebres. Atque his de causis pro explorato habendum est, quod exteriora illa assectionum internarum indicia, coniectantium aliquando iudicia nilunt, itaut hominum virtus, & p restantia ex illorum vesti-gijs no recte semper colligi possint. Quod Homerus cum suo more latenter significare vellet, non modo ridi iam finxit, cuius deforme corpus, magnae & bellacis animae esset domicilium , sed Nereum praeterea omni arte, ac industria venustissimum repraesentauit, ut declararet cum eius nulli bi praeterquam in Catalogo nauium meminit, quam sint inutiles viri exacta forma, ct emendata conspicui, quoties illis praeter eximiam speciem, nihil adest aliud, quod ad usum vitae conducat, sic enim Galenus in ex horatatione ad bonas artes , mentem Homeri, nec absurde quidem meo iudicio interpretatus est. Unde quia non eadem religione a Duces eliguntur, qua Sacerdotes, quos malum omen erat cerne . re corpore m utilo, aut potius,ut Taciti Verbis utar, mulcato,nec adeo constans est virtutis ac formae mutua necessitudo, quin
hae diuidias plerumque faciant, itaut sub penitus diuerso corpore idem ferme animus reperiatur, ut doctissimus vir Scipio Cloromontius exemplis ostendit Rueerest Normanorum, S Apuliae Reguli, A M/Arragonii Regis Neapolitani, & Caroli Emanuelis Sabaudiae ducis,qui permultu inter se similes ingenio acuto,benigno, forti,bellicoso,sorma tamen S statura corporis omnino dissimiles extiterunt: cian Rogerius supra modum alia&
939쪽
crass1 fuerit, Carolus Emanues infra mediocritatem , & pro tu. berante dorso, non ita eleganti, Alphonsus denique iustam illam ac prolixe elegantem obtinutilet. Propterea4nquam neminem puto tam inquum fore summis ducibus,ut illorum auctoritati de tractum aliquid iri velit, ob eiusmodi formae naeuos Scum minus aequu sit deformitate corporis foedari animu, quam .
pulchritudine animi corpus ornari.
Atque illud idem dici potest de generis obscuritate cum virtutibus comparata, in quaestione quam nonnulli proponunt, Vtrum plus auctoritatis Obtineat Imperator, qui nobilitatem generis una cum opibus & fortunis a maioribus suis accepit, an ,
ille quicum eiusmodi prauidijs omnibus destitueretur, propria industria fortunam sibi finxerit , illucque sua virtute conscendit unde non facile quisquam possit illum deijcere. Et si enim primo statim aspectu,aequius videri possit illud suifragium , quod multi
pro nobilitate ferunt, non dubito tamen quin contrariu illis videatur,qui propius in rem intueri,& aitcnta secum cogitatic ne replicare volent,quicquid in huius opinionis labefactatione, tam vere quam eleganter apud Salustium Marius perorauit, cu nobilitas Romana aegermine ferret, huc a populo delectum qui bel lis iam diu antea paru feliciter cum Iugurta susceptis, sine optatu imponeret, sic enim ille ad Quirites, βι eo reputate cia animis vestris num id mutari meliussit;/que ex illo globo nobilitatis adboc aut aliud tale munus mittatis, hominem veteris profvis, ac multaria imaginum ct nullius Ilipendi, scilicet mi tanta in re ignarus omnia trepidetinestinet, mat aliquem ex populo monitorem, inci ut sculicet non poterat melius ignauete nobilitatis ingenium repraesentari,quam illud tribus aut quatuor tantum lineis expressit nouus ille ab aratro dux, qui nulla maioru gloria Ad summa tantu vir tute commendatus, Africam subegit, Iugurtam Regem ante currum egit,& Romanum imperium a Cimbrorum impetu, timentibus ipsis patrici js,nec quicquam tunc cum valde opus erat consulatum ambientibus defendit, ut merito Iuvenalis cum non ex maioru titulis, sed propria virtute homines aestimandos docet hoc ipsum eiusdem Marii exemplo confirmarit, qui licet Volscoruin e montibus ortus, Scastra munire dolabra solitus. - . . His tamen oe cimbros, pericula rerum
940쪽
Exeipit, O lus trepidantem protegis urbem. At inquiui, nobilibus longe capaciores animos indidit natur , , quam obscuris, ut inquit Plato a & virtus etiam maior illis i ne sie let, ut de Dione constat, nec tam facile decipiuntur, qu1m illi quos, ut Thucydidi placet, contemptus videtiit sequi . Praeterea nemo libenter ei Duci obsequium praestat, quem sibi genere&fortuna parem intuetur, nemo libenter obscuro & plebeio ini. peratori paret: in nobili vero ., facit gentis splendor, ut fasces, &lictores, ac carie ra insignia dignitatum, sint extra inuidiae neb tam , & umbram, quasi is lucem merito obtineat, qui e tenebris non venit. Denique vehementem ingenuis animis stimulum incutit natalium splendor , & gloria maiorum, ne illis impares esse videantur: Nec alia de causa Romae in Atrijs, & seribus ac circa clamorum limina, pegmata seu hostium spolia quae quisque vicisset, enses, clypei, Galeaeque, & currus ac deuictarum nauium rostra exponebantur, nisi ut intuentium animos cogitatio subiret, quomodo pari & ipsi exemplo ad magna facinora, magnasque res audendas inuitarentur: non minus pro secio quam si ad illos etiam pertineret,id quod ad Reparatum Vrbi praesecium scribebat Rex Athalaricus ,redde laudes poseris tuis, quas tu a maioribus accepi ii. Et sane quantum haec ornamenta, Virtutis infunderent liberalibus animis, praeclare his verbis testatur Salustius, Soepius ego audivi tauinium Maximum, P. Scipionem riuitatis nostra claros viros litos dicere, cum maiorum imagines intuere niur, vehementi me sibi animum ad υirtutem accendi; scilicet non ceram illam eriguram, tantam vim infe habere fed memoria rerum geHarum eam flammam egregi=s viris in pectore crescere eteque prius sedari, quam virtus eorum famam atque foriam adaequauerit. Verum si his exemplis ac rationibus standum est, in istius quaestionis diiudicatione, non iam ambiguum esse potest, quin pro plebeis aduersus patriciorum auctoritatem pronunciandum
sit, postquam ipsorum met Fabii, & Scipionis silij, non tam homines fuerunt quam portenta quaedam nobilia, teterrimis ignauiae ac nequitiae sordibus inuoluta,quod idem cum M. Tullio, Antonino Philosopho,&tot aliis contigerit, ut fides inde prouerbio enata silii Hem noxae raro sesellerit ὸ nec philosophi perperam arbitrati sint, claritudinem hanc sanguinis, nihil in poste