장음표시 사용
11쪽
ram , morbi longitudinem s reversiones Ilii. cant: videantur illa, quae de hoc Apho. rismo in Commentariis 3. 74I. habentur, ubi de diebus eriticis agitur. Damnavit autem frigidos sudores tanquam pessiimos uti &illos , qui circa caput tantum , & faciem ,& cervicem oriuntur; in acuta enim febre a talibus sudoribus mortem ; in mitiori vero morbi longitudinem expectabat: contra laudavit sudores, qui guttatim stillan r, Sc vaporem attollunt; tandemque pro universali sudorum bonorum vel malorum di. sinctione monuit, quod aliquando sudores ob corporum exsolutionem fiant ; quales
frigidi illi & viscidi in moribundis ludo.
res sunt, alii vero propter phlegmones vehementiam exprimantur In Proguo. Tom. 8. pag. 6op. I dum nempe in morbis acutis inflammatoriis liquidissima sanguinis pars sic exprimitur ; adeoque reliquum in spissatur pessimo cum e flectu . Qui ad haec omnia sedulo attendit , facile distinguere poterit , an sudor in febre ortus criticus & salutaris suturus sit, nec ne . Pulcherrimum autem foret , si Medicus cognoscere posset quibusdam signis, talem sudorem criticum suturum esse . Jacotius in Commentariis suis in Coacas Praenotio nes toller. et J acor. Comment. in Coac. PM. at 9. voluit , sudorem praemo rari urinae et alυi suppressione, cum absentia si
gnorum haemorrhagiae et vomitus : maxime
vero pulsu undoso et molli, deliris , dum in
crescit accessio , calore , ac robore extimarum partium , ac vapore quodam calido . qui ante
ποu fuit . Apparet autem praecipuum signum tunc inde colligi , quod materiae inorbosae solutae , & motae adsint indicia ;neque ullae notae doceant, illam per alias vias exituram esse . Pulsum autem illum undosum & mollem sudoris critici suturi signum esse, imprimis si praeterea altitudinem & vehementiam habeat, monuit Galenui De praesagitione expulsibus Lib. 2. c. p. T. 8. p. I o. et qualis autem sit ille pulsus undosus , accuratius alibi De Pulfibres ad Tyrones cap. 8. ibi. pag. definivit ; a Uermiculante enim pulsu sola magnitudine, diastoles distinxit undosum : se enim habet: Vermiculans, quum species exhibetur
uasi pcrreptastis arteriam. vermisi, undarumb
in modum insurgentiss , quumque non uno et eodem rempore ιota distencitur auerta . Si
igitur eum diastoles parvitate hoc far, --
catur vermiculans; sin autem cum metuitudine , undinus simpliciter . Videtur autem talis suisse ille pulsus, quem Hispanus it. le Medicus Solano de cujus miris praedictionibus ex pulsibus solis in Commentariis f. 387. dictum suit inciduum vocavit ,
quando nempe bini, tres vel quatuor, pulsus successivi insurgerent supra praecedentes non tantum, & supra se mutuo illo ordine, quo se invicem sequuntur, sic ut secundus robore excedat primum , tertius secundum , & sic porro. Si jam talem pulsum smul mollem inveniret , certissimum signum sudoris critici suturi statuitta dicitque, quod semel tantum invenerit duritiem in tali pulsu , quodque tunc loco sudoris, i Elerum criticum observaverit Niheli of the pulse etc. pag. 8. 9. . Disticilius autem cogit osci hanc pulsus speciem monuit , dum in singulis pulsibus, non vero in pluribus successsi vis, undosus ille motus apparet ; tunc enim vix distingui poterit ,& praesagium inde haberi , nisi arteria , dum incipit distendi, & taogentis Medici digitum serire , subito attollatur & validius solito digitum repellat. Certe pulsus illi successive supra reliquos, & supra se
mutuo insurgentes , non inepte undarum successive insurgentium motum referunt ;unde admodum probabile videtur, pulsum undosum & mollem Galeni convenire cum
pulsu illo inciduo dicto. Longe autem disificilius pulsus illi verbis describi possunt,
quam coram in aegris demonstrari . Firmum satis praesagium inde habebitur , ti& criticae perturbationes simul adsuerint ;& in die decretorio, & debito morbi tempore haec contingant; neque alterius evacuationis criticae suturae signa appareant,
Ubi vero sudores illi eritici adsunt , ob servandum illud, quod Hippocrates de omnibus criticis evacuationibus monuit, cuius in Commentariis f. 387. iam mentio. nem feci , nempe: quae iudicantur , ex quae perfecte judicata sunt, neque moυere , atque
innovare oportet, nee medicamen se, neque aliis
irritamentis, sed sinere Aphorism. et O. Sest. I. Tom. s. pag. I 6. γ . Optimum hine.
12쪽
blando & intuente potu vehiculum submunistrant 'sudoribus, & cavere , ne frigidus aer, ineaute admissus , inceptam hanc evacuationem turbet ; calidis vero sudoriseris urgere semper periculosum est. Prudentissi. me illa , quae in sudoribus criticis agenda sunt, monuit AEgineta L. 2. c. 46. p. a I. vers. . , dieens: Craticor Iudores sinere must Qq- ad suspieiorem evaeum em ,- madruvare calore medioeri quiete ; - nee abstergatur sudor, alius enim alium ducis: Otiuo et ere, Droisione, somno . Neque magnum periculum est , ne nimia copia tales su dores profluant f hoc enim raristime fit, nisi ea lidis remediis urgendo im. prudenter ultra naturae modum illos duxerint Mediel. Et si aliquando contingeret,
nimia copia profluere iadores, sic ut sedata iam sebre aeger inde debilitaretur ; abstersio corporis, aer frigidiusculus sensim & eum prudentia admissus, facile hos compescent, imprimis si aeger de lecto surgat, & erecto
corpore sedeat, quantum vires serre possunt . . SALI v A. In variolis,&ini primis in eon,
suentibus , uti postea in illarum historia licetur, saepe ingens salivatio ex orei faucibus homines eripuit , qua suppressa , aquaeumque demum causa, omnia sympto. mala augebantur immaniter, & saepe sues. ta mors sequebatur. Salivam copiosissimam
excerni pariter videmus in illis fibribus , quibus Aphthae comites sunt, & magno sae
e cum levaminePs in reliquis morbis rapius hae via excretio critica contingit. et VoΜIT , Di ARRHuae A. Binishis eva. euationibus etiam remotissima corporis viscera expurgari posse, & diversissimos bu. mores educi, parebit postea, quando inter sympromata iabrilia de his dicetur . Non mirum ergo, si materies moria quandoque per has vias exeat, imprimis eum toties cor. rupta bilis vel febrium causa sit, vel saltem febris rempore talis fiat, commodissime his viis eliminanda . Uti autem dictum fuit de sudoribus , quod non omnes eritici ει -- ni sint, se & idem de vomitu & diarrhoea
verum est . omnes enim hae evacuationes tantum prosunt, quarenus materiam sebr .lem expellunt . de corpore, vel in torum ,
vel pro parte ; tunde vel abigitur integre
Morbus, v l saltem levatur. ob hanc cau- Tom. III.
sam dixit Hippocrater Uέον. ff. Ses. I. T. 9. p. alvi perturbatio ibus G υο--ribus , Ponte ortis , si quisem, qualia oporret purgari , purgentur , confert , m faciufreMut: sita minus , contra. Adeoque praecipuum criterium , quo cognoscitur harum evaeuationum utilitas ab effectibus , sequentibus , habetur . Magna tamen spes est , profuturum. mitorium 'aut diata rhoeam, si post eoctionem & statum natu- ra jam superante morbum, fiunt quae enim in morbi augmento fiunt , symptomaticae potius, quam criticae, evacuationes sunt & saepe magis nocent, quam prosune. Quaenam autem signa doceant, natur in in morbis has evaeuationes moliri, cogno- seere .Medicis utilissimum est . sequenti
Ii dixerit , caput dolere, aut etiam prae oculis tenebricosum quiddam apparere , si s oris inmriculi nis ui tui acresserit, biliosus vomitus aderis. si vero 'νων aeresserit , et
rit, et adhuc cistur vomisui aderat . Et siβbidatempus quid aderit, aut Lbent; id perquam
celeriter evometrer . Monuit autem
crates , haec obtinere in febre non lethali, quia capitis dolor de tenebricosa vertigo pes.smi ominis sunt in phrenitide, neque tunc vomitum suturum praesagiunt . In. Coaeis Praenotionibus N. I I. T. 8. p. 8s9. ha
betur: Quibvis febrisis, inus autem anxieta. res sunt , et oris ventricuo morsus, et sputatiocles, vomisus Ib: quibus vero ructus adissum , fiunt , βνepitur ventris , et elevationes, his fit alvi exturbatis . Signis autem his adduntur alibi N. t p. i./d. p. 8s4. horrores, lassitudines , & lumborum H res. futurae, nempe evacuatmnis per ala JGieia a Minus tanaen illiκ signis Dirithis Iti eonfisus fuisse Calmas videtur , dum illius
nullum man testum nee proprium signum
esse dixit GaIM.d Crisibus lib. in fine , m. 8. p. 4 q. ) ; sed tantum illius suspicio.
detri nasci , dum suturae crisis indicia apparent quidem , neque tamen ulla signa. docent , criticam evacuationem per alias vias suturam . In observationibus tamen
Hispani illius Medici NMeu of tho puti
13쪽
termittentem certum signum esse diar. rhoeae criticae: & pro varia duratione hujus intermissionis indicari majorem , vel minorem , materiae excernendae copiam :dixitque idem auctor , se nunquam obseris vasse crisim , quae solo vomitu , absque di arrhoea comite , 'fieret . Quando autem
hule pulsus intermissioni tensio , sive du.rities , pulsantis arteriae jungebatur , tune vomitum praesaegiri monuit. Aliquid simi. te apud Galenum De CrisibMi Lib. 7. cap. Misimo T. 8. p. 4 8. hauetur, qui tamen
inde potius vomitum , quam di arrhinam praevidit. Dicit enim : Durus a&tem pui. Ius, vomitus magis . qvam odores praeosten.
dere Diet. Paulo poli addit sequentia: b. regularii aurem pubiti sis in pia.
rimis quidem iudiciis oe praecipue quum ali. quid prime in periculi haheaut ἔ mtilio vero magis, quum bilissi humores ad vovincia. tam consuunt , perstantιbus euam MIMs vo. Mittium signis iae. Quaenam autem praesagia habeantur ex co. lore , odore, &c. excretorum per vomitum aut diar rhoeam, postea dicetur , quando de his inter symptomata librilia agendum erit . Uni NA . Naturali lege per urinam de eorpore expellitur omne illud , quod ipso humorum motu & calore eorporis iani in
nimiam acrimoniam lendit, adeoque noceret s unde non nurum etiam in morbissimi. lia per urinae vias a languine separari. Materialem morbi causam, iam a natura morbum
superante subactam & mobilem, per urinas excerni, Si nisi hoc fiat , ab cessus nasci, deposita eadem materia ad diversas corporis partes , in Commentariis praecedentisparagraphi vidimus . Vetum , uti ibid. di. ctum fuit, illud tu febribtis to vir i DLiariter decumbentibus λ-μιοι observatum sust . mn autem in acutis morbis, velociter decurrentibus, post pertuitationes illas eriticas insenes, materia tr. orbi per lotas uri, nas saepe excernatur , dubitari potest sal. tem frequenter observatur, alias evacuationes tune simul adesse. Dum Hippocrater Ε idem. Lib. I. T. p. ' 74. enumerat illas evacuationes , quibus Epide mica constitutio, quam descripserati, solebat solvi; haemor. rhagiam narium , urinam copiolam multum ae laudabile sedimentum habentem ,
biliosa turbulenta tempestive per alvum prodeuntia , & dysenteriam , recensuit: sed simul monet , multos liberatos fuisse non unica tali evacuatione, sed omnibus simul concurrentibus . Dum alibi dixit ri74. Dct. 4. Tom. s. pag. 184. , ab abscessu liberare urinam copiosam , crassam , albam , addit in eodem Aphorismo: Quia si ex uaribus f faretur procluxeris , pane breυi ad. modum βιυitur. Sicque videtur indieare , saepe solam evacuationem per urinas iactam non sufficere , vel saltem frequenter alias excretiones hane comitari . Medi eus ille Hispanus Solano testatur, se nunquam erus m per urinas solas observasse, absque aliis qua saltem di arrhoea comite et adeoque &mallas notas peculiares crisis per utinas suis turae tradidit, sed tantum monuit , si intermissioni pulsus, di arrhoeae eriti caesgno,
jungeretur mollities tunc una eum diaris rhoea eriticam per utinas evacuationem exis
spectandam esse Nibellos the pulso G c.' I. . Videntur etiam Ueteres Medici coitionis& eruditatis signa frequentius quaesivisse inurinis, quam exspectasse eriticam materiae morbi per urinas expulsionem. Sic urinam illam erassam turbidam , non subsidentem in morbis aeutis, licet eontentis saturalitasma soret, damnaverunt ubique ; & ubi subsideret eras a talis urina, illud pro coctionis signo potius, quam pro evacuatio ne clitica habuerunt. Sie dixit Galentis Dot Saritate taenia Lib. q. cap. 4. Tom. 6. paginaiar. r Communιs vero omnism taerbidaissam urinarum nota tibi si separario . vel cito, uri tarde facta, mei omnino nulla. A
ι-e, c, aequabile, ostendit naturam fuerisis rem Aingesuceis, quos conmqnit. Si vero M. - uiam sit subfiaea ria, sta longistri tempore fiat, mrasciat nataram etiam longiori tradi rore μ' ruinam succus . si vero vel omni. πο nulla separatis far, ruri eum matis μό- fidentiis , imbecistis natura es , o iud/get aliquo auxilio ad Dccos percoque os . NO-tandum est, quod dixerit Galentit , natu ram adhue oecupatam esse in coctione ,
licet copiosum , laeve , album δι aequabile sedimentum in minis esset ; quod ergo erutieam evacuationem facere non potuit , eum haec coctionem factam supponat . Sic
14쪽
S Hippocrates dixit In Prognost. T.8l. 6qI. et Optima autem urina est , quAm alba fueris subsidentia , laevis , oe aequabilis pere toιum
rempus , donec iudiceιAr moνbus : notat enim securitatem, O bνevis temporis futurum mora
hum &c. Ubi iterum apparet, quod ex simialibus urinis salqtarem morbi eri si suturam
praeviderit, non vero pro critica evaeuatione haec urinae sedimenta, quamvis optima. ba buerit . . Plura alia auctorum loca adduci potuissent, quae hoc confirmant sed haee susti. cient ut probetur, rarius per urinae vias s Ias totalem materiae sebralis evacuationem
eriticam iactam; suisse: & pluta huius rei exempla in aegris illis, quorum morbos Hippo
mεntariis s87. dictum fuit, coctionem vocari in febribus, quando per librim cau
sa materialis febris se mutatur, ut minus noceat, & apta evadat, ut expurgari commode possit : unde patet evidenter ratio , quare coctio criticas evacuationes salutares praecedere debeat Illae enim evacuationes,
quae absque coctionis praegressae signis fiunt,
vi morbi superantis , non vero vincente na-
tura, fiunt et unde v. g. sudores uti paulo' ante dictum fuit adeo dainnosi in initio
morborum acutorum ; quibus tamen post eoictionem obortis, tam feliciter iidem morbi sanantur. Idem etiam de aliis evacuationibus verum esse, satis patet ex praecedentibus . Hine dixit innoc res D. Hu moribur , r. 8. p. 34s. : Iudicamiis in melius non statim appareant. Quando autem eodem in loco de cris agebatur, notatum svir , aute morbi statum eris es non fieri ; vel si tunc contingant, semper imperfectas esse , securas nunquam , quales sunt illae , de quibus hoc loco agitur. FERE INTRA . ATuon DECIΜ DIES FACTA CRIs I. Acutae enim sebres solent plerumque hoe spatio terminari a unde de Hippocrates hor. 23t Sect. I. t. p. p. 6 I. dixit: Acuti moνbι in quatuον decim diebus iudicantur. Merito autem in ' textu addi.tur Fere ; quia non absolute dici potes intra hoc temporis spatium hos morbos sem. per terminari pererisim iactam e uti enim pa.
ret ex illis quae ad j. 364. dicta suerunt, aliquando febres acutae longe diutius excurrunt, ,& tamen eriticis evacuationibus si 'an ur.
f. 393. Andem, si materies mali eiusdem' vi febris subacta , soluta, mox bilis reddita , sanis iterum assimilata humoribus , fluit sine ulla
Omnium optimus & saluberrimus foret Patet autem, illum sebris exitum exspe-- ille sebris exitus, quando nempe causa ma. ctandum non esse, nisi materia febrilis i terialis febris se subina fuit & mutata per ' les habuerit dotes, quae parum a conditio. ipsam sebrim, ut sanis humoribus persecte nibus sanorum humorum abludunt; simul assimilaretur : adeoque eum, illis absque que impetus sebris tam parvus sit, tam- ulla functionum laesione aequabilis eircula. que brevi temporis, spatio duret, ut indotioris lege per vasa fluere posset. Haeesb. non admodum mutentur sani humores. I linret vera & proprie dicenda πέ4ιι , sive, lud ergo tantum in levissimis febribus ob-eOctio: per quam nempe in eoquentis su, tinere poterit, & sepe diffleuiter distingui stantiam illud deducitur , quod concoqui. ab illo febris exitu, de quo in praeeedentitur vide ii Ia, quae in Commentariis 3. 38 . . paragrapho N. I. dictum suit; quando nem- de coctione dicta, sunt , distinctissima ab pe materialis sebris eausa; se subigitur &illa coctionis specie, quae et ara σριο , sive matu-- solvitur, ut insensibilis perspirati specie ex- ratio, Melius vocatur, per quam materiae mor- pelli possit . Salubris enim peripi rationisbi ad exitum praeparantur. Hujus rei exemis augmentum staticae sellae usu detegitur, vel plum babe mus in illis qui a largiori pastu,dum sensu levitatis & agilitatis . Sellae autem , nimia copia crudi chytr sanguini miscetur,fe- huius usus apud aegros adhiberi nequiti debricitant. Per hine febrim enim subigitur & ubi absque evaeuatione materia librilis sa assimilatur bonis humoribus crudus ille chy- nis assimilatur humoribus , levitas corpo- .lus I atque hoc facto cessat illa febris', absque ris & agilitas una eum omnium lanctio- ulla evacuatione observabilis se illa materiae. . 'num integritate redit . Nullum tamen
15쪽
tali errore aegris imminet damnum, cum utraque hac via cito, tuto, & iucunde, curentur febres. Dum autem libros sensim solvuntur , licet talem causam materialem habuerint , quae nec assimilari sanis hn moribus , nec
insensibilis perspirati specie expelli possit ;aliis viis de corpore exeunt illa, quae morbum fovent: sed sensim & absque pertur. bationibus illis subitis , quae criticas pro ' prie dictas evacuationes praecedere vel &comitati solent. Non enim credendum est, morbos omnes , qui paulatim solvuntur ,
absque evacuatione materiae morbolae sana.
ri: suisicit ad hanc rem, .ut sensim di sine turbis subito excitatis illa exeat : de quare in Commentariis 3. 187. quando de crisi agebatur , latius dictum fuit . Ubi ergo febris intensior fuit, vel diutius duravit, sic ut magnas mutationes insilidis & fluidis corporis partibus jam se. cerit ; salleretur, qui talem febris exitum
exspectaret . Unde prudentissime monuerunt
f. 396. Enius, di scrimen, duratio per adscensum, usque adnem, finem.
Maximi iam momenti est In Praxi Me. diea praecognoscere posse varios illos sebris
exitus, cquibus in mortem, alios morbos, vel in sanitatφm terminatur ; uti etiam varias illas vias, quibus febris in hos exi. tus tendit Verum ad hane rem sedula ob. servatio morbi a primo initio, per adscensum , ad statum usque requiritur . Quid nam autem per initium, adscensum & satum se.
hris , intelligatur ; & quam varia haec sint in diversis febribus, dictum fuit in Commemtariis f. 3po. Simul ac sebris incipit, qua .rundam actionum laesio adparet : quo au, rem a sanitate per graviorem, vel plurium lanctionum , laesionem magis divergit,. eo peior morbus est: uti enim ex Gauno di
morbi taura magnitudo est, quamum a na
turisi statu νecedis . Si ergo febris nata mutet labito omnem sanitatis enectum , periculosam fore praevidemus facile, illamqueia mortem tendere . Dum v. g. in ipso n)orbi initio omnes vires prosternuntur illico, appetitus integre tollitur, urina, sinces al-
Veteres Medici , seni per recidivam exspectandam esse, si in hoc casu sebris subito. deamat , absque evacuatione sensibili materiae sebrilis , vel abscessu, per quem ad quaedam corporis loca deponitur . Quibus. autem febres cessant , neque apparentibur δε- ιι ris signis , neque in Hebras criticii , iliis νecidιυa exspectanda es; dixit Hippocrates In Prognos. Tom. 8. pag. 673. , 5c alibi Or. a 7. Sect. a. Tam. p. pM. 69. : Non secundum rationem levantibus non oporaer sidere . Sic & Galenus De Diebus Crisicis Lib. I. cap. I. Tom. 8. pag.
s. in ipso initio libri primi de diebus
criticis habet sequentia : Sotationes morbo. rum qui non paulatim imminuti fuerunt ,
runt omnino excretisnem quandam copiosam
aut abscessum insignem et nam qui sine ὀis cessaυerunt, rectaιυam facere amant. V nde in tali casu exactum vitae regimen suadet, ut haec recidiva vel caveatur, vel saltem minori eum periculo fiat.
febris acutae ,- si observantur ab initio, statum, docent ejus exitum, mutatio-
vinae &e. plurimn m a naturali indole degenerant ; magnus merito funesti exitus meistus habetur. Optima autem quaevis sper mus, si contraria his appareant. Pulcherrime haec notavit Hippocrates in Prognostic. T.
is securissimis inceduns signis, die quarto autam e demunt: maxime vero malis ae , in qμα cum graυGymia fiunt signis , quario die inters .ciunt , veIcilius. Et postea addit Ibi. 66 . : autem brevissmo tempore iudicandae suur, facillime praenoscuntur, maxime namque ab iniistis inter Ie dissident. QMι enim superfuturi Iunt, faeiae spirant , edi dolore vacant, in . noctu dormiunt , iaciaque securisima habeat signa. Qui vero pereunt , didicιle spitant, deiιrant , vigilant , caeteraque signa ὀabent pessima Majorem autem disticultatem praesagiι agnovit in illis febribus , quae minori cum vel obitate decurrunt: in illis enim sanctio-
num laesiones nec tam validae sunt, ileque
tam subito increscunt ; unde in initis saepe satis similes febres apparent , quarum ςxi tua istaea v rius , & diverso te po-
16쪽
ris spatio eontingit. De his autem sequentia Hippocrases Ibid. 66s. habet: at 'ν-ram initia di cuius est praecognoscere , quis intra longi mum tempus . iudicari debeant ; illima enim sunt illinum principia . Verum a primo die auimadvertendum est , oe ad quemque qMaternarium additum con erandism , nec linebit, que venetur morbus .
Paret ergo , aliquando in ipso fibrium acutarum prinei pio apparere phaenomena quaedam , quae indicant , qualis exitus bris suturos sit firmius tamen praesagium habetur ex illis, quae in adscensu febris ad
statum usque observantur . Stib morioriam
enim principia considerandum es, an satim floreant ω αι ικα quod eleganti me taphora morbi vigorem indicare Hippo. eratis interpretes testantur quod ex secremento manifestum es Hippocrat. Epid. i. a. rexIu 6. tom. p. pag. II9. . Si enim cito timcrescat morbus , brevi ad satum perveniet;& contra Ex lenitate vero aut malignitate symptomatum horsus vel malus praesagitu eventus. Simul inde praevidemus , an subitam eritieana mutationem in melius vel pejus habitura sit fibris ; an vero lenis te solvenda . Uti enim ante dictum: fuit
omni o ; parvi solvuntur Dium . An vero bona vel mala crisis sutura sit , pariter inde discimus . si enim in satu morbi, vel post statum, praegressis coctionis signis, natura morbo praevalente , subitae illae mutationes cqntingant, & decretoriis diebus i de quibus postea agendum, erit ), bonam crisinasperamus . Si vero absque signis coctionis ,
in morbi adscensu , morbo n'turam superante , neque in diebus decretoriis continia. stant similia , malam crisim jure metuimus. duas vero vias a flectet natura in expuuio
nibus eriticis materiae librilis, similiter col. ligere licet ex illis, qpae in morbi decursu
attenta observatione deteguntur ; uri in
Commentariis β. sp . latius dictum suit .
Genius autem febris cognitus maximam bis omnibus lucem assundit . imprimis autem. haec cognitio requiritur in illis sebii-bus , quae Midemice grassantur . Monuit Ddenhamus , rapientissimum etiam Medi. cum in talibus morbis nec firma praesagia, nec veram curandi methodum, habere pos-
se , nisi 'prius attenta observatione in de .cumbentibus didicerit genium horum morborum , dc vias , quibus natura utitur insanandis his morbis. Sic v. g. dum variolae grassantur, si quis viderit aegrum, qui nunquam antea his laboraverit, decumbentem libre eontinua cum talibus symptomatibus , quae in aliis hominibus, variolis decumbentibus, notavit, exspectabit tertio vel quatato die criticam depositionem maleriae morbosae versus superficiem corporis ; simulque cognoscet , eri sim illam non persectam Q. re , non enim terminatur fibris . variolosa in sanitatem sed potius in alium morbum :dum nempe pustulae illae inflammantur , suppurantur , gangraenescunt aliquando &e. Idem verum est in morbillis, sebre Erysipelatosa, petechiui M. In omnibus enim his felix curae eventus , quatenus Medicodabetur , a cognito morbi genio pendet .
Discrimen autem varium ob eandem eauissam notari meretur illud autem cognostitur maiori vel minori velocitate increscentis morbi, uti etiam pro varietate partis aflectae per febrim. Caereris enim pari bus, naajus discrimen sti sebribus, quae subito ad suminam vahementiani perveniunt :& longe alia praevidentur , si per febrim
materies inflammaioria, .ves Erysipelatosa, versum cerebrum deponatur vel pulmones , quam si eadem haec materia brachium occuparet . Ideo di xli Galenώs De.Crisibus i. a. p. 7. r. 8. po I 6. : Disiuguere auιem oportetio singulo Agrotaurei , prιmo quidem se sino ioco a ecto, sis febris, ex , humorum putrediane, vel quia Iesus I risus alteratus es. So. cundo. autem fi membrum qMod in assectum sis causa, quaena .sit ejus coniurio . . Duratio febris etiam magnum momen tum habet in determinando vario ejusdem exitu .. Si enim diu febris hominem asili4xerit, rebellem fatis materiam sebrilem in. dicat, quae hine blanda resolutione f. sys. non curabitur : imo Ac raro per criticas evacuationes simul & semel tolletur s led pluribus saepe recidivis factis , & imperia.ctis crisibus , longo te ni pote solvetur senissim vel & in alium morbum desinet . Undo Hrnocrates, uti dictum fuit ad 3. 39ῖ. iii longis febribus , licet salutariter decumbeis rent aegri, tamen abscessus exιpectabaei.
17쪽
eontra in febribus, quae parvo tantum tem- spirati specie g. sp . a. . Si vero validae pore duraverunt, si mites fuerine, blanda fuerint tales sebro . victa morbo natyraresolutio ueps. sperari potest; vel & suceumbet brevi, & morietur aeger; ves, materiae sebrilis , per febrim suba, & m. natura morbum vincente, eriticae evaeuabilis redditae, facilis expulsio insensibilis per- tiones f. sy4. a. exspectandae eruur.
f. 397. TDeoque ex omnibus his sab 338. ad 367. enarratis generalis diagno- I sios & prognosios dogmata in febribus satile elici queunt.
Agitur enim hie tantum dε generali se bris cuiustumque cognitione ; in sequenti. bus autem de variis speeiebus febrium age. tur, quatenus nempe vel continuae sunt , proprie , vel εemittentes , vel intermittentes ; tuncque dabuntur signa, quibus hae febrium species se mutuo distingui possunt. Diagnosis autem vocatur vide Commenoraria f. et . evidens ciuestio morbi praesentis, distinetissimi ab omni alior simulque
denotat naturam morbi indiciduam. Bina autem sunt Diagnosos in morbis iundamen. ta: primum pendet a cognitione causarum praegressarum , quae tales sunt, ut illas moribum illum antea fecisse eonstet. Seeundum suadamentum habetur ex cognitione morbi
in sua tiatura. & effectis, praesentibus. omnia autem h ex anteeerentibus faeila de. doei possum . Enumerulae enim sunt , &in varias classes distinctae , febrium eausae S. 386. Febris natura invidua , & signa pathognomica g. s7o. 37I. 372, 37ῖ S 74
explicata fuerunt. Febris autem effectus re.
censiti fuerunt f. 18 . Adeoque omnia illa , ex quibus febris Diagnosis habeti poterit, iam
pertractata sunt: neque poterit dubium superesse in hac re, eum pulsus velocitas semper in omni febre, & omni quidem fibris tempore, prἱ ens, minime fallax signum prae. beat . Praetera ad Rugnosin febrium peritinet , cognostere varia fibrium stadia , . an nempe adst initium , incrementum , flatus , vel deerementum . Verum & de his. omnibus ad spo. dictum fuit. Prognos veto morbi vocatur, quae vel
determinat morbum nasciturum, qui nondum adest ; vel morbi jam nati varios ecfectus & exitus praevidet: sed ex antedictis.& illam haberi posse saei te patet. Causae enim febrium singulares enumeratae fuerunt; quae quidem solae , uti in Commentariis 3. 186. Alictum fuit , febrim non faciunt , sed tantum , vel saltem frequentissime, in praedispostis eorporibus. Sic v. g. si nove. rim . hominem dabilem M valetivsinarium in prandio, assumptuum esse carnis suillae, sumo vel sale induratae, magnam e iam , facile praevideo, quod aliquot horis postea febrieitabit . . Si plethoricus vini generosi eopiam ingurgitet , fervidoque aeris ealori expositus - validis motibus' corpus exemeeat , acutae febris periculum incurret: &se porro. Ex illis autem, quae 6, 787. s 88. 189. dicta saerunt de febrium effectis; uti etiam ex lio, quae s. sta. IPI 394- 97, 3P6.
de vario, febrium exitu. in sanitatem , mo rem, ver alium morbum, habentur, faei-le colligi poterunt reliqua , quae ad Pro-- gnosin sobrium pertinent..His ergo absolutis sequitur , ut de ge-
nerali febrium curatione. agatur .
398. Uratio optima febrium generalis obtinetur, si I. Vitae, eiusque vi- ia ribus consulitque . a. Acre irri s corrigitur expellitur 67 . . 3.
Cura generalis , libris debet 'talis esse, bus diversa , imo & aliquando tontrariae . ut omnibus conventat , quamvis tamen in reperiuntur,. postulant, ut generali librium omnibus non sufficiat semper . Respicit enim curationi addantur talia , quae his malis haec curatio tantum illud , quod in omni. debellandis inserviunt . Unde post genera. bus febribus commune est, nempe velocio. lem sebrium curam dicetur, de illis , quae rem eordis contraditonem c 373. e reliqua praecipuis & maxime urgentibus sympto.' autem febrium sympromata , quibus illud. matibus febrilibus conveniunt ri& deinde
18쪽
L 398. Iquid praeter generalem hanc curam in di. vel sis febrium classibus adhuc observandum requiratur. Ob hanc causam postea adhue quaedam dicenda erunt de febribus eonibnuis, remittentibus , & intermittentibus . Omnes enim singulares librium species en merare difficillimum foret, & summa imde nasceretur confusio. Patebit autem, ex
generali sebrium & praeeipuorum sympto. matum euratione iacile deduci posse illa , quae ad particularium febrium curam reis quiruntur, si simul cognita habentur illa, quae in diversis librium classibus praecipue
Recensentur jam hae paragrapho gen ratis eurationis febrium requisita, quae dei de singula in sequentibus fusius deducuntur . I. A morte cessat omnis febris f. s l. sed sanatio motia, uti dictum in Commen.
tariis 4. sst mutatio corporis viventis talis, ut conditio eorporea , quae vacab Iur morbus, tollatur, & restituatur illud, quod ablatum iaciebat morbum . Supponit ergo omnis sanatio vitam superstitem , erago hae conservanda erit. Collectio autem omnium , quae in aegro de sanitate super. sunt, vires constituit; & contra , omnia, quae a sanitate defecerunt , morbum s ciunt . Unde morbi magnitudo. mensura. tur majori vel minori a naturali statu , id est a sanitate, recessu cuida Commentaria g. g. , & eontra, virium magnitudo in aegro colligitur ex sanitatis residuo. Ex his solis Hippvirales deduxit in prtetnosticis tot saeculorum consensu probata praesagia ἔdum attente cons derabat aegri saetem , o. eulos. linguam, rem externam, decubitum in lecto varium , alacritatem in surgendo&e. sicque dicebat, quantum a sanitate deficeret , Midque a sanitate peresset in moris . Hi ne omnia conremptatum Medicum in morbis a r duo capita redigere iussit Galenos
μιε. Medis. ad Glaucom L. I. e. s. t. IO. p.
tis vires. Duo haec considerans Pro per M. μαωι De Praesing da vita . morae σἔνα. c. I. p. 4. o c. morbum inimi eo, eorpus humanum destruere conanti comparavit s naturam vero tanquam arcis o Mugnatae praes clum, qui corpus contra insultus hostilis mor.
bi delitideret . Moibi symptomata & vires
aegrorum , tanquam adverso Marte intersa dimicistes milites, posuit: atque uti areis praesectus inopinanter aliquando contra obiss dentem exercitum pugnam tentat: se eistiam natura robustissimis munita iacultati.
bus & a morbi symptomatibus irritata, iactis bus mωbum iuvinanter adbritur , illumque vel omnino viceit, vel saltem fripe plurimum morbi vires hausit. Patet erisso, nihil magis ad sellam sanatiopem eo ducere , quam si firmae fuerint aegri vires tillae ergo omni ope servandae sunt . Unde indicatio curatoria , quae vitae & vitibus pio. spicit, metito primum locum tenet. I. Quidquid velocitatem reciproei inst xus liqvidi nervosi i a musculos, & sargui, nis in vasa & cava cordis, auget, huc pertinet , de communi acri irritaniis nomi. ne designatur, quia aptius vocabulum n habetur . Certum est , plurima corpora , quorum aerimonia sensibus obvia est , sti. mulo suo h ne irit tionem sacere ; qualia f. 386. enumerata suerunt; &dum ab aliis simulis , qui sub sensis non cadunt , s-milis irritatio fit, solent, ab assectu suo.
pariter acres dici. Sic v. g. contagium v riolarum , morbillorum , pessis &e. irrit ilone sua validissimas febres facere valet :nemo tamen hactenus vera fide ad ullam speciem acrimoniae cognita haee reducere potuit. Ubi ergo tales irritantes causae ad sunt, indicatio curatoria iist, ut vel sic corrigantur, ut tum noceant amplius; vel ex pallantur ci corpore . Correctio autem haec vel fit dilutione, qua nempe acria , quae collecta stimularent, dispersa, vel non , vel minus saltem, nocerent: vel denique tali- .
bus i 'gestis , quae opposita vi priorum enficaciam domant, & eadem penitus inerita reddunt . sic alcatinos stimulos cidis ς &eontra , acidos alcatiuis corrigi novimus .rn plurimis tamen his hactenus arx deficit , licet sorte in rerum natura sagulis stinuitis venenatis antruota opposita ou Iineant. Numquid enim homo , qui semel variolis laboravit, veram hujus veneri antidotum, incoginta at quamvis, habet, per quam contagium variolesum , licet saepius pollea susceptum, iners redditur Nunquid adsunt in rerum natura causae , licet incoinguitae, quae iaciunt, ut pestis, quantumvis etiam
19쪽
etiam late vagata suerit, tandem desinat tSive autem tales antidoti enervent hos sti mulos venenatos , sive corpus humanum sic disponant , ut non irritabile ampliussi ab iisdem stimulis, lieet hi omnem suam
esticaciam retineant, est ei ius erit. idem O. ninino. clanc rem viderur indiχasse Helmou-rius in f e tractatur Ignotus Hydrops p. 7. N. 49. so. . , dicens : Morborum F.
quidem quo meumque, etsi duae sunt columnae , quibus adoletam morbosum innititur mate. ria aempe occasi alis , ta materia cum essi. eiento Archeali , alterutνa ιamen cofiamuarum Iublata , ruit rotum quod illis Ivefructum erat. Arciana iraque Paνacessea omnem morbum a consequenti tollunt , quatenur causam oceamnaiami demetant: atque deinde Decultio
via est alterius arca ii per quod scilicet in durituν pax. putes, O solacium Archeo, ne sciliori ivdquatus morbum pariat , partu que potius deleat : imo etiam profigatiovemeausa oeea*4atis morbi ipsius meditetur . Talia remedia plures quidem laetaverunt ; hactenus autem incognita , in votis Iantum habentur Alterum superest adhuc , nempe ut acre irritans expellatur de corpore ;quod saepe salutari naturae molimine , ali. quando & per artem fit. Sic SHeniamur felicissime in ipsa peste .pe sudores , viginti quatuor horarum spatio protra os ,
venenatum stimulum de corpore expulit Sect. 2. . casua. pag. II 4. &e. ).- 3. In Commentariis 388. dictum fuit, omne obstaculum circa extrema vastu a na.
tum , quod liberum sanguinis transitum per illa impedit, generali lentoris nomine comis prehendi , qualecumque demum illud sue rit , sive vitio humorum , vel vasorum , vel utroriamque contigerit . Poterit enim , manente quamvis debita fluiditate sangui. nis, per errorem locis vide g. ii 8. tale
obstaοulum circa extremitates vasculorum nasci , dum crassiores fluidorum ni oleculaed latata oscula canalium minorum coni. corum ingrediuntur, atque in illorum angust s haerent 'immeabiles . Integra autem
febris curatio requirit , ut ille lentor sub.
latus siti nisi enim hoe factuin suerit, licet velocior cordis contractio , in qua febris natura individua consistit, vide 3. 37ῖ,
absit , tamen non redibit omnium actionum integritas, quae liberrimum motum hum rum per omnia vasa supponit ; quia ille lentor residuus in quibusdam partibu3 actiones laedet. V ade toties, sublata per Cotaticis Peruviani usum sebre , mala pessima chronica manenx, quia una cum febre lenistor ille curatus non fuit. Ob hanc causam etiam in morbis inflammatoriis curandis saepe erratur, dum per venae se niones, elys, mala &c. sopitur quidem febris impetus , neque tamen resolvitur inflammatorium illud viscidum , cuius primarium solvens est febris ipsus moderata vis . uti postea in Commentariis f. 6op. dicetur . si a I . Symplomata, uti dictum suit in Commentariis f. II. vocantur omnia illa praeternaturalia , quae ex morbo , ut causa, iacorpore aegroto fiunt ita ,' ut distinguitanae αqueant ab ipso morbo & eius causa proxima . Pertinebunt ergo haec ad febris e sectus f. 387. enumeratos , adeoque optima euratione febris tollentur & symptomata , quae ejus essectus sunt. Uerum aliquando haec symptomata adeo molesta sunt aegris , ut peculiarem attentionem requi.
tant, & mitigari debeant saltem , si non integre tolli possint. Sic v. g. in phthisicis intolerabilis anxietas oritur, dum post assumta alimenta crudus chylus pulmonem gravat ἰlicet autem saepe non omnino tolli possithoe symptoma , multum tamen mitigari poterit, si diluta alimenti parca copia sint ut, & repetitis vicissbs', sumpserint aegri . Itaquirendum iam per quae generalia iula quatuor capita opthnae curationis febrium postini obtineti primo agenti m erit de illis, per quae vitae & viribus consulitur. Primo ergo dicetur de qualitati stilsis, quae requiruntur in cibis & potibus qui sebre decumbentibus offirendi sunt p deinde determinabitur , quo tempore commodissime exhibeantur; atque ultimo qua copia illos dare
s. 399. I Itae & viribus consulitur, cibis & potibus 'fluidis, lacile digeren-V dis , putredini adversis', siti contrariis , appetitui citando ido
neis, causae morbi cognitae oppositis.
20쪽
Fuerunt aliquando Medici eelebres in ii. la opinione, in librium initiis nulla dan. da esse omnino alimenta Celsus p. Ii 8. II9. ; imo ad sextum diem uiaque quandoque hoc factum suillis legitur. Quin imo Asclepiades , non servandas ,
verum conυeIImdas etiam υires aegri puta-
vir , tace , vigilia , siti ingenti, sic ut ne orquisem nimir Hebus elui siueret ebe. ULterioribus e tot diebus cubantis etiam taxuriae Iubscripsis; primis vero tortoris virem exhi. buit. Quamvis autem hane methodum non
in universum probaret Cessus, & minime
convellendas vires aegrorum crederet, quo
niam ex imbeciliate summum periculum es ;ta meu abstinentiam a cibo primis diebus laudavit, quia mareriam superantem minui oportet, quae naturaliter digerituν , Abi nihil κουi accedit . Sed novimus hodie , etiam
in sanissimis hominibus, nisi cibo & p tu restituantur perdita , summam sequi imbecillitatem, atque omnia in putredi.
nem vergere: multo magis ergo hoc me-
quendum erit, dum per febrim augetur circulationis impetus, adeoque materia superans non digereretur naturaliter , uti Ceistis eredidit, sed corrumperetur potius. Videtur autem haee methodus satis antiqua suisse. Hippocrates enim De Victu a. tor. tom. II. p. 48. jam dixerat, se u visse Messicos, his, quae deceant, maxime
contraria Iacientes. Volunt enim omnes , Miasib initia morborum homines , aut duos , aut tres , aAt etiam piares, dies inedia praemae raυerint, ita tum sorbitiones H lxm otur ex.
hibere. Verum quidem est, damnosum es.se cibis implere imprudenter aegrotantes, sed& noxium summopere nimia abstinentia debiles reddere ia Medici enim pineium est, urrarum neque superυacua materia oneret, ne
eae imbeciuiorem fame perdat Cels lib. 3 c. q. p. I 2 o. . Apparet ergo, ut vitae & vi. ribus consulatur, cibos & potus exhibendos esse ; quales autem dotes imprimis habere debeant, jam dicendum erit. Corpus sanum & robustum ex quibuslibet sere ingestis bonos humores conficit :& de his verum est sere, quod dixit Heι- montius Paracioxia Sentent. N. I. p.
n quam quatitatem cibo rum, quasenus imitam, nocumentum adferre 9 bolam vero qu-ritatem obesse posse . Verum ubi a sanitate deflectit corpus , deficiunt requisita ad debitam elaborationem ingestorum ἔ unde tunc major cautela requiritur . Credebat autem, emeatissima, qtiae se possidere ii-ctabat, remedia , una eum morbo facile tollere posse symptomata a cibis oriunda, ideoque voluit, Diara necestatem a penuria aliorum medicamiorem , non ciborum
tinocinio, inυrctam fuisse Paradox. Senteσt. N. Φ. III. . Sicque agnovit tamen , diaetae vitia in morbis noeere posse, licet
una cum morbo mala inde orta remedi
tum esticacia tollerentur. Mi ssis ergo his videamus, quinam cibi & potus febricitan.
ex ingestis fiat nutrimentum, videmus illa prius in fluidi naturam convertie su dus enim chylus est , antequam sanguinimisceatur; & praeter potum ingestum ingens quantitas liquidorum ad mi icetur cibis. In ore enim saliva, in ventriculo lataeus gastricus , in intestinis succus enteriiseus , pancreaticus, bilis utraque, admiscentur ; & deinde chylo , 'in cillernam lumbarem & ductum thoracicum delato , lymphasere totius corporis affunditur . Ut ergo debita fluiditas chylo eoncilietur, tot viscerum conspirantiu in integritas desideratur,
tot humorum misceta requiritur. In moris
bis ergo, ubi plures saepe iunctiones bucia cientes turbant ut , maxime eonvenit lia
quida dare, ut minori molimine in bonum chylum converti possint. Hine dixit Hippoerates hor. II. Ses. a. rom. s. p. IO. Potu repleri facilius est, quam cibo . Et alibit Aph. Id. sees. l. ib. ρ. I a. ): omnem υictum humidum febricitantibus prodesse, monuit. FACILE DIGERENO Is . Digestionis disti. euitas in materia digerenda pendet, vel animia ejusdem copia, qua corpus gravatur etiam sanissimum ; vel a tali conditione ingestorum , per quam non pari unius se iacile transmutari & assimulari in naturam nostram. Parca copia ingerendos esse cibos, demonstrabitur j. 6ox. Cum autem in febricitante plurimae sanctiones viscerum
turbentur saepius, & dissicilioris digestionis
alimenta integritatem harum omnium requirant ἱ patet evidena ratio, quare se lidi