장음표시 사용
481쪽
here medio earum tempore conditionem cujusquam deteriorem fieri, eum serme interdicti uti sedetis instar obtineant. Quod si in bellum trudimur hostium iniquitate, debet nobis cauta aequitas spem, ac fiduciam boni mventus addere. Nam υπε ων ἐλατuνlm μεχρι δυνατοῦ πάνὶμ που μοῦσι , πεσι δοῦ τοῦ πλεονεκlεῖν ουχ ουτως . yro his, in quibis injuria a Dium trir sumes, quantum omnino possisu, depugnant: at propere alieni cupiditas ε νrsia Devi 4 quod & Alexander Imperator ita expressi : το πιν ἄρχω άδε-
scientia Muciam secum fert, ita quia de vindicanda , non de inferenda injuria laboratim , spes etiam adpunt optimae. Si ita necesse est , perge gens mari invictissima , nec tuam tantum, sed humani generis libertatem audia
M M aue e te quod ei sis emunis remigas alis Terreat invito labitur illa mari. Qito e υebunt prorae Centaurica saxa minantu νTigna cava, V pictos experiare mei . Frangit, V attollis vis es in milite causa , Qοι nisi justa subes, excutit arma pudor. Si iusta multi , & ipse Augustinus f , arma crediderunt eo nomIne suscἰ-pi , quod per terras alienas iter innoxium negaretur , quanto illa erunt justiora , quibus maris , quod naturae lege commune est , usus commuis nis , & innoxius postulatur ρ si juste oppugnatae sunt gentes , quae in suo solo commercia aliis interdicebant , quid illae , qum populos ad se nihil pertinentes per vim distinent , ac mutuos earum commeatus inte eludunt 8 si res ista in iudicio agitaretur , dubitari non potest , quae a viro bono expectari deberet sententia. Ait Praetor τ : quo minis illi in f
mine publico navem agere, ratem agere, quove minin per ripam monerare
liceat , vim feri veto. De mari , & littore in eandem formam dandum interdictum , docent interpretes . , exemplo Labeonis , qui cum interdiceret Praetor r Ne quid in Ilionive publico , ripave ejus facto , quo satis,iseris navigio deteris sis, sat : simile , dixit , interdictum competere in mari r ne quid m mari , hiis littore faciaι , quo portus , statis , iteris navigio deteris sit , mi Φ. Immo & post prohibitionem , si quis sciliacet in mari navigare prohibitus sit, aut non permissus rem . suam Uen dere , aut re sua uti , injuriarum eo nomine competere actionem , Uupianus respondit i. Theologi insuper , & qui tractant casus , quos v eant , conscientiarum , concordes tradunt, eum, qui alterum vendere , aut
482쪽
aut emere impediat , utilitatemve propriam publicae, ac communi praeponat , aut ullo modo alterum in eo , quod est juris communis , impediat , ad restitutionem teneri omnis damni viri boni arbitrio. Secundum haec igitur vir bonus judicans , Batavis libertatem commerciorum adjudicaret , Lusitanos , & caeteros , qui eam libertatem impediunt , vetaret vim facere , & damna restituere iuberet. Quod autem in judicio obtineretur , id ubi judicium haberi non potest , justo bello vindicatur. Augustinus m t iniquitas partis admerse ista ingerit bella. Et Cicero r cum μιami genera decertauili , innum per disceptationem , alterum per vim , comfugiendum ad riserius , s uti non licet priore. Et Rex Theodoricus e v niendum tune ad arma , eum locum apud adversarium iustitia non potes reperime q. Et quod propius est nostro argumento , Pomponius eum , qui
rem rimnibus communem cum incommodo caeterorum usurpet , mauu pr
hibendisn , respondit. Theologi quoque tradunt , sicuti pro rerum cujusque defensione bellum recte suscipitur , ita non minus recte suscipi pro usu earum rerum, quae naturali jure debent esse communes. Quare et , qui itinera praecludat, evictionemque mercium impediat , etiam non e pectata ulla publica auctoritate , via sucti, ut loquuntur , posse occurri. Quae cum ita sint , minime verendum eli , ne aut Deus eorum conatus secundet , qui ab ipso institutum jus naturae certissimum violant , aut
homines ipsi eos multos patiantur , qui solo quaestus sui respectu comm neci humani generis uult;atem oppugnant,
483쪽
Cum sub hoc te in plurima Regis Hispanimum litera in mansu mis ras venissimi , quibus i ius . o Lusianorum infrutum maniferi
detegitur , operae pretium visum est, ex iis . qua pleraeque eoden
erant argumento , binas in Latinum sermonem translusas exhibere. D O u i ua Nattine Alphon se de castro . prorex amice , ego Rex multam tu
hi l. lutem mitto. Cum hisce literis perveniet ad te exemplum typis impressum ediis eti, quod faciendum curavi . quo, ob rationes, quas expretas videbis , aliasque meis rubus corducentes , prohibeo commercium omne externorum in ipsis partibus In diae , aliisque regionibus transmarinis. Quandoquidem res haec est momenti, atque usus maximi , & qu e effici sutrinia cum industria debeat. impero tibi , ut simulatque Iiteras has , & edictum acceperia . publicationem ejus omni diligentia procures in Gmnibus locis . ac partibus litius imperii, idque ipsum . quod edicto continetur, exisequaris sine ullius personae exceptione . cuiuscunque qualitatis , aetatis . conditionisve sit , citra omnem moram , atque excusationem , procedasque ad impletionem mam dati via merae executionis, nullo admita impedimento , appellatione, aut gravamine in contrarium , cujuscunque nrateriae, generi , aut qualitatis. Iubeo itaque hoc ipsum impleri per eos ministros , ad quos executio pertinet , iisque significari, non modo gos , qui contra fecerint malam operam mihi navaturos sed eosdem me puniturum privatione officiorum , in quibus mihi 'erviunt. Quia autem relatum est mihi . to morari in istis partibus externos multos variarum nationum . Italos , Gallos . Gemma nos , Belgas, quorum pars major . quantum intellig mus , eo venit per Persida, ct Turcarum imperium , non per hoc regnum . adversus quoa si ex husus edicti prae
scripto, ac rigore procedatur , pota inde nonnullas dissicultates sequi, si illi ad Mamros inimicos perfugiant , vicinisque munitionum mearum dilpo Iitionem indicent , rati mesque monstrent, quae rebus meis nocere potant : exsequi te hoc edictum volo . Pr ut res . S temptis serent , atque ea uti prudentia , qua illae dissicultates eviis aentur , curando ut omnes externos in potestate tua habeas , eosque custodias pro cujusque qualitate . ita ut adversus imperium nostriani nihil valeant attentare , utque ego omnino eum finem consequar, quem hoc euicto mihi proposui Scriptae Ulyimpone 28. Novemhris, Anno t6o6. Sub lignatum erat , rex , Inscriptio . pro rege a
vid Dominum hiartinum Alphon sum de Caluo consiliarium suum , & suum I rotegem Indiae. prorex amice, rex muliam salutem tibi mitto. Etsi pro certo habeo tua praesemira disque viribus, cum quibus in partes Austrinas concessilii . perduelles Hollan uos , qui illic haerent , nec minus indigenas , qui eis receptum praebent , ita castigatos fore. xit nec hi , nec illi tale quicquam in posterum audeant : expediet tamen , ad . res tuendas , ut justam clarim , eique operi idoneam . cum tu Goam red. bis , in istis maris partibus relinquas , ejusque imperium , ct summam praefecturam mandes Amati eae Furtado mendosae , aut si quem ei muneri aptiorem jud cabis o quemadmodum Pro tuo in me affectu confido , ea in se non aliud te respecturum , quini quod rebus meis erit utilissimum. Scriptae Madtiti et . Jan. I 6o T. Signatum rex. Inscriptio, Pro rege : ad Dominum Martinum Alphoniam do Ualito suom consiliarium , ct suumeroregem Indias.
484쪽
I. Iure gentium quibusvis ad quosiis
libream esse navigationem. 4 9 II. Lusitanos nullam habere jus dominii m eos Iuris , ad Por B tata navigara , titulo iuvemtioris. om. Lusitanos in Indos non habere jus dominii titulo donationis Pontia
fria. 4 LIV. Lusitanor in Indos non habere jus dominii titulo belli. 4sa
U. Mare ad Indos , aut jus eo navigandi non eusa proprium MFianorum titulo oc pationis 4 4PL Mare aut jus navigandi proprium non esse Lusis orum titulo An tionis Pontificia. 4
VIL Mare aut Iin navemili proprium
non esse Lusitanorum tDeso pra scriptionis aut conquetitd .46s
non esse D tanorum titulo O cupationis. 47ῖ
non esse Lintanorum titulo δε- nationis Pontilicia. ibi t.
Iisam 'propriam jure praesicriptionis, aut consuetudinis. 473
prohibendo commercis. 474 L Baiaυis is commercii Indisam .ua pace, qua in Hiis, quae o retinendum. 47 s
485쪽
P C N U M Justitia universalis dicta In legum observatione consistat .
' cum qua aequitas maxime pugnare videtur , ut & indulgentia a que facilitas : haec quomodo inter se conveniant & distinguantur , viro bono & inprimis jurisconsulto intelligere necessarium est. α Et ut de sequitate primum loquamur , ejusque σαωνυμιαι evitemus , scire oportet , aequitatem aut aequum de omni interdum jure dici , ut eum jurisprujentia ars boni & aequi dicitur t interdum de jure naturali absolute , ut cum Cicero ait , jus legibus , moribus & aequitate conrustare i alias vero de hisce rebus, quas lex non exacte definit , sed arbitrio viri honi permittit et sepe etiam de jure aliquo civili propius ad jus naturale accedente , idque respectu alterius juris , quod paulo longius reia cedere videtur ut jus Praetorium , & quaedam jurisprudentiae interpre
3 Proprie vero & singulariter aequitas est virtus voluntatis , correctrix ejus in quo lex propter universalitatem deficit.. Equum autem est id ipsum , quo lex corrigitur. Nominis sui orἰginem a Graecis traxit , qui εἰκος , Dorice vero αλος dixere, id est , quoa alicui congruit , ac respondet. Cum enim insequalibus idem non poisitsse Aquato , Ies autem sepe simu inκquales. lex vero una semper atque eadem o
486쪽
-lem , necessario consequitur , alia virtute opus esse , quae inaequalibus rebus suam cuique aequalitatem praestet , unde haec Virtus aquiis Latinis, Graecis vero .ma ομια dicitur.
Est porro voluntatis habitus , non intellectus e Graecis enim intelligendi a virtus, id quod aequum est , αγνα μοι νη dicitur , Latinis autem aequi prudentia vertitur , quae sese ita ad aequitatem habet , ut jurisprudentia ad justitiam. Esse autem hanc vIrtutem necessariam , ita colligitur et quoniam vaga & slubrica hominum ingenia ad eum. finem , quo vera natura ducit, dirigi
non possient, nisi artis quibusdam regulis , quae ex naturae ipsius principiis desumerentur: eae autem regulae ad coercendos homines cum finitae esse deberent , ipsa autem rerum atque actionum materia infinita sit , imum hatur multa saepe occurrere, quibus illae regulae non satis congruerenti In quibus oportuit non regulam, sed ejus qui regulam dedisset mentem atque
propositum sequi, id quod erat omnia dirigere ex principiis naturae ι unde ad ipsa naturae principia recurrendum fuit , ut ita ex infinito suppleretur quod finito deerat: perfecta etiam norma rei infinitae finita esse non pota est. Quo pertinet , quod philosophi & jurisconsulti dixere, leges , non his, quae nunquam accidere possunt, sed illis, quae plerumque accidunt, aptari. Legem ergo cum dicimus quae aequitatis ubjectum est late ejus vocem εsumimus , & non tantum constitutiones civiles , sed & ipsas juris gentium atque ipsius naturae notitias comprehendimus, quae etsi nec scripto, nec jure proprie constant, universaliter tamen concipiuntur, ut: redde
dum depositum : neque enim locum habet in surioso ensem reposcente. Quin illa etiam , quae Deus extra ordinem vetat, aut prκcipit, compre- Ihendere non dubitamus i quia is desectus , quem aequitas corrigit , non semper est ex desectu auctoris , quanquam is in humanis legibus plerumque concurrit : sed ex desectu materiae , quae certae & definitae regulae non est capax. Unde etiam Dei leges ex notitiis natum impressis ab ipso Deo supplere minime absurdum est , ut cum dicitur : Non occides , supplebimus , nisi tuendae vitae , aut publicae animadversonis causa. Sed prima naturae principia, & quae leges virtutem ponunt , nihil nisi s ilium tollunt, aequitatem non recipiunt i illa , quia id quod suppletur Necesse est legibus praestantioribus suppleri r principia autem prima Naturae leges sunt praestantissimae , ut et Deum esse colendum , atque amandum. Hae vero leges, quia virtutes ipsae finitae r vitia infinita , propter unive Ialitatem non deficiunt, ut d non moechaberis , non sura sis, Vivendum
pie , honeste , sobrie. Caeterum & ad leges inferiorum potestatum , & ad patrum, maritorum, sdominorum imperia, ad vota etiam, pacta , S testamenta aequitas perturiet : idque dupliciter, aut enim verba atque conceptus jubentium , vove tum , paci lcentium. testantium. corrigit, prout casus ex ipsorum prae-
487쪽
sumta mente poscit : a it etiam cum mens expressa est, legem ipsam , quae jussa, Vota , pae a, testamenta servari jubentur , restringit ex superioriabus. Prioris exemplum est : promisit quidam constituto die , certo loco adesse e si tempest is obest , aequitaς supplet id , quod pacto deeit. Si p ctuni est , ne quis de dolo teneatur , lex ipsa , quae pactum servare ju-het , exceptionem patitur. IO Cum autem aequitas frequentissime circa leges poenales versetur , sal Mntur qui putant leges semper ita aequitate corrigi , ut poena minuatur , cum
etiam aequitate intendi illae pollini. Ut si lex sit de homicidii praeseriptione Post Vicennium , excipiemus parrietilium , & augebuntur legum supplicia ob circumstantias delictum gravantes, aut quia delictis grassantibus severiori
II Correctionem cum dicimus ejus , in quo ob univer itatem lex deficit . Primum excludimus eas leges , quae inhonestum quid praecipiunt simpliciter , aut id , quod ex officio necessario faetendum est, vetant. Si dubita- tio oriatur , quum tota lex , sumta secundum mentem clarum ieeti Stat ris , pugnae cum lege naturae, an non hic quoque aequitas locum habeat nullus deseetus ex universalitate est , sed sequenda lex huc casu r quamquam enim de legis justitia dubitatur , non tamen & hoc diib tatur , an in dubio valere debeat legiq auet tritas , quod quidem perquam durum est , sed ita lex scripta est , inquia Iurisconsultus ; & pleiumque habet a quideX iniquo omne magnum exemplum , quod adversus singu. , utilitate publica pensatur. Contra has enim , cum vim obligandi non habeati , aequitatis remedio opus non est. Ostendimus praeterea eorum , quae in i ge obscure dicta sunt , interpretationem , aut productionem legi, ad casus similes. Ia Fit autem haec correctio , non tollendo legis obligationem , sed declarando legem in certo casu non obligare t quod si apparet , nemo ad contraria obligari potest. Undo leges , quae ipsa intentione pugnant , ult ra per alteram necessario abrogatur. Fit autem interdum , ut non intentione , sed casu pugnent, quam εκ νομων μαχην Graeci vocant: quod ubi fit , necessario in illo casu lex una per alteram excuptionem Patitur. Ut augur collegam coram populo nominet i damnatus publico judicio , cum populo ne agat : si augur damnatus sit , addetur priori legi exceptio ex posteriori. Unde sequitur, omnes leges, quae aliquo casu inter se committi possunt , ita subordinatas esse , ut altera alteri cedat i quae autem cedere debeat , facile definiri non potest , sed hoc ipsum e naturalibus prin ipiis pendet , quae docent , fortiorem esse legem jubentem permittente et vetantem jubente , poenalem non poenali, generali parti larem , stitim implendam , ea quae moram patitur : inprimis Vero pertinentem ad imjora pertinenti ad minora , ita in legibus, etiam divinis, cedunt spectantes ad proximum , spectantibus ad Deum : ceremoniales mora: ibus , &in humanis legibus eae quae ad privatam utilixatem pertinent, iis quae ad publicam δDiuili do by
488쪽
blicam ; unde lex ad reddendum depositum , exceptionem patitur in d positore , cujus bona publicata sinat s & lex, capitalia crimina morie punienda esse, intelligenda est, nisi magna pars populi , aut unus populo admodum & summopere necessarius peccaverit. Idem sic quoque probatur : vis obligandi , ut in pactis ita in lege ne. 3que ex scriptura , neque ex verbis proficiscitur , sed ex ipsa mente &'voluntate. Uult autem nemo contraria, & legislatoris voluntas fuit , ut omnes Observarentur , quatenus fieri potest ue noluit ergo legislator suam valere , ubi exceptionem lex altera suppeditat , & consequenter eo casa non obligabit. Unde recte a nonnullis dictum est: aequi esse hominis non legem, sed legislatorem respicere. Hac de causa jus strictum quatenus opponitur aequitati , jus este negamus , sed ita dici aequivoce , ut hominem pictum, hominem dicimus. Opponitur ergo aequitas stricto huic j Ti, ut honum malo. Eo autem juri , quod lex ipsa dictat , in casibus Mon excipiendis opponitur , ut bonum diversum bono , & bonuin bono
Restat videre, quibus personis aequitate uti conVeniat. Nos eam , cum I iustitiae pars sit , omnibus & cuivis convenire posse non dubitamus adhi-hita tantum distinctione. Aut enim evidens est exceptio , qua lex suppletur . ut in lege hac cives omnes ad comitatum veniant et exceptio , nisi morbus impediat e &haec exceptio tum fieri potest a privato , tum a judice , si judicanda
Aut dubia est exceptio , quia ambiguum est , utrum aequius , utrum. Isve publico utilius sit , legis verba sequi , aut non sequi. Sed iterum distinguendum : aut enim res moram patitur , aut non et si non patitur moram , faciet privatus id, quod in re duhia recte ratiocinando te uius &melius inveniet 4 ita tamen , ut si dubius maneat , nec se recte explicare 'possit , legis verba sequatur 4 quod & in judice , si res subito dijudicanda sit , locum habebit. Sin moram res patitur, consulendus est legi lator , sive summus, sive inferior, qui legem posuit , ut ipse sit mentis suae verique juris interpres. Et hactenus de aequitate.
o Indulgentia. I Ndu gentiam voeamus virtutem voluntatis in eo, qui potestatem habet sad tollendam legis obligationem in personis , fictis aut rebus , particul ribus aut singularibus , quatenus id fieti potest siae imminutione austitiae . aut publieae utilitatis.
489쪽
autem indu'gentiae a dulcedine deductum videri potest , quia leges omnest,huatenus libertatem impediunt, habent aliquid acerbi, contra iis liberari
dulce est. 3 Dispensationem autem dictim credibile est , quia exemtio a legἰbus magno temperamento fieri debeat, expensa hinc legis necessitate, inde qualitate rei positae. Differt haedi ab aequitate multum, quod a viris doctis non recte negatur rhaea enim obligationem tollit, aequitas vero nullam ede legis obligationem
Q iod ut recte intelligitur, scienssum est, mentem legislatoris duplIciter pota cessare in spe tali casu sub verbi legis cadente; aut enim cessat ita ut simul cum casu pugnet, aut sine pugna cessat : subtiliter loquendo , illud
vocant celiare contrarie, hod negative. Prioris sit exemplum i qui bominem occiderit, gladio seriatur , si quis tuendi sui causa occiderit, mens legislatoris cum casu accipienda , est enim in hoc casu is , qui occidit, innocens, innocentem autem puniri cum justitia pugnat & cum mente legislatoris. Posterioris exemplum tale r an e annos viginti quinque nemo magistratum gerat , movet legislatorem, quod juvene3 plerumque destituat prudentia, Rautoritas: itaque cessat haea ratio in juvene, cui utrumque ad lit , nihil tamen vetat eum aeque excludi , si majores sint eique idonei. Immo quai quam hunc non aspexit legislator, neque eius causa legem laturus fuerat, tamen maluit hunc comprehendere , quam a lege utili abstinere t neque mens legislatoris ibit tantum in imprudentes legem ferre, neqtie hanc reis
stoictionem passiis esset ad legem adscribi , quia oportuisset in singulorum prudentiam anxie inquirere, & ita lex sui det inutilis. posteriore igitur legis specie obligatio manet; priore autem illa, nulla est obligatio : in priore i cum habet aequitas, in posteriore dispensatio. 6 Aecidit, ut mens legis , aut ratio cesset duobus modis r aut specialiter quia in hoc aut in illo non invenitur , quod movit legislatorem proprie: aut promiscue, quia talis est legis intentio , ut ei satisfieri possit, si non iii omnibus, at in plerisque observetur: observari autem in plerisque qui potuit, nisi universaliter obligaret 8 ut, cum omnes excubias agant, non multum refert, utrum pauci ab excubiis eximantur et item nemo perestrinus magistratum capiat, nihil enim nocebit unum sit alterum idoneum ad
Uirtus est hasta indulgentia , & beneficentiae speciem habet, quia homines
Onerin non Omnino necessario sublevatis Habet locum in legibus tum divinis tum humanis, nam & Deus ipse in lege sua quosdam solvit. Excipiandae sunt leges, quarum mens & ratio ianullo cessant, quales sunt navurae prima principia , & quae inde necessario fluunt, ut decalogi praecepta moralia: in his enim Deum unquam dispensare negamus , ac ne tum quidem dispensat, cum Abrahamo immolare Isaa- cum aut Israelitas res rigyptiorum praecipit auferre et hoc enim furari nomisit ν
490쪽
suit , sed a Domino accipere ; lex autem non occidendi in se exeeptionem iustae auctoritatis continet. Unde falli eos putamus, qui docent, rinionem legἰs iniustos concubitus prohibentis in speciali cessare posse , ideoqie gehanc legem dicimus indispensabilem, sicut & Legem de non mentiendo . etsi multi contrarium sentiant. Legem autem de indiffolubilitate & matri monii unitate esse dispensabilem, & a Deo olim dispensiatam , in hae te
Fit autem dispensatio per modum ut diximus tollendae obligationis, non sin universum, idem enim edet abrogare legem, ) sed particulariter, aut snghilariter unde dispensationem quidam privilegium dixere , cum tamen privilegium non a privanda lege dictum sit, ut illi crediderunt ε. sed quia lex est non in commune lata , sed in certos homines privatim , ita ut tantundem distent si latine loquamur lex A privilegium, quantum abrosatio & dispensatio. Dispensare, hoc est, lege solvere, is solus potest, qui serendae abrogandaeque legis potestatem habet. Deus igitur in omnibus hanc potestatem habet: in legibus , autem Dei it& naturae nemo e atque adeo ne in istis quidem legibus, quae ad gentium jus primarium pertinent. Iis autem in legibus , quas Deus populo Israeliatico tantum praescripsit, dispensatio locum habere non potest respectu ali Tum gentium, cum nulla sit obligatio. In jure gentium secundario jus est ut dispensetur, quia est de concessu t agentium, ut hoc ipsum vix apparere possit. In legibus autem civilibus dispensare est ejus, qui summam habre pote-r 3 statem , & minorum etiam magistratuum , quatenus serendarum & abroga darum legum potestatem acceperunt. In domesticis quoque legibus pateria. milias dispensat. Cum maximus sit usus dispensationum circa leges poenales, sciendum est, i. In iis delictis, quae poenam ex sua natura commensuratam habent, ut est poena mortis iii homicidio deliberato , dispensationem justam esse non potia i in aliis autem, quae naturaliter illicita sunt, posse per dispensationem po nam alterari, dum ne aequa proportio & publici exempli ratio negligantur . tolli autem omnino non pone : in his autem , quae sunt civiliter illicita, e tenus in poena posse dispensari, quatenus in ipsis legibus ; si scilicet non siue tales , quae semper, & in omnibus servandae sint. An dispensatio non iusta de causa facta vim habeat, quaeri potest Distin-1σguendum putamus : aut enim contra jus naturae, gentium, & divinum facta est dispensatio, & vim nullam habet: non tamen possunt judices, vetante loqui, summam in republica potestatem habente jus illud , super
quo dispensatum est , exequi; cum vis omnis coactiva a summa potestate pendeat, neque contra ejus voluntatem debeat exerceri r aut vero cγntra jus
civile & domesticum & valere credimus dispensationem non juste facti Sicut enim lex, quamvis utilis, non obligat, nisi lata sit; ita etiam non