Magnae Britanniae deliciae seu Insularum et regnorum quae magnae Britanniae nomine, & sereniss. regis Iacobi, &c. imperio hodie comprehenduntur, descriptio ex variis auctoribus collecta, & reliquarum Europa nationum iam ante editis deliciis addita

51쪽

expurgant, scinduntque& vi triarsidissindunt. Haec etiam Insula sicuti prior hortos virides & pomaria varijs arboribuscosita habet,unde vino e pomi s factitio plerumque utuntur. Portus autem commodita I te mercatorumque commeatu multo est celebrior quam Gerzey. in extrema enim fere ad ortum parte, sed australi latere, Iunato Gopidum s. nu portus admittitur, cui adsidet opidum s.

Perri.

Petri, longa platea , &angusta productum bellico apparatu plenum & mercatoribus cum bellum ingruit, frequentissimum. Porintus aditus utrinque castris munitur , ad sint.. stram vetus est castellum , ad dextram aste'. rum Corneli vocant e regione eminet iurupe satis adita,& mari circumflua. Incolae utriusque insulae sunt origine vel Normannici vel Britones,Galliceque loquuntur. V trobique vrate illa pro ignis est fomento vel fossiles ex Angl ia catbones, & piscium trobique maxima multitudo. Spectarunt o. Iim hae insulae cum aliis circumvicinis ad Normannia sed cu Henricus primus Roberta fratrem anno Christi no R. debellasset, Nor manniam & has insu IasAngliae regno adiim-xit,ex quo tempore Angliae firma fide adhae. serunt, licet GalIus , proscripto Ioanne An. gio, Norman niam occupauerit, & Henriciis tertius suo in Normannia iure pacta pecunigsumma,& Aquitaniae possessione , cesserae. Garnseiam tam e regnante EdvvardotoGal l l occuparunt,sed opera Richardi ad kr

Iestos

52쪽

ANGLIAE. 4'leston valecti de Corona ut eo tempore Vo carunt illi exturbati & Rex ipsi indignitatis praemium insulae & castri prae fecturam de- tulit. Atque haec dehisce quatuor Insulis,de' que Anglia tam generatim quam speciatim dicta sufficient.

D ELICIAE

Alterius magnae Britanniae regni.

DESCRIPTIO.

Ritanniae insulae Borealior pars Scotia dicitur,olim Albania. Α que etiamnum ab incolis qui aut- tam seruat linguam, Albam, εἴ ab Hibernicis Allaba ny , quasi altera Hibernia quae a Bardis Banno dicta est vocatur.Hiber Diam enim Scotiam maiorem , &Scotorum in Britannia regnum Scotiam minorem historici appellant: Ptolemaeus Britanniam Par. uam, Rufus Secundam, Tacitus a sylua Cale' stativudedoniam vocat. Videntur autem Scoti sic dicti dicti. a vicinis quasi Scythi. Quemadmodum enim Germani inferiores Schythas & Scotos uno inomine schulten id ςst sagittarios appellat, sic etiam Britannos virosque Yscot dixisse D e Bίi

53쪽

e Britannicis scriptoribus obseruatum est Id sane constat eos a Schytis oriundos ex Hispania in Hib erniam,& inde in hanc partem Albionis,quam nunc tenent peruenisse &cum pictis in unam gentem coaluisse. Uscrcatiη . de nomine, sequitur situs.Termini eius Au- μοι. strales Angliam versus, funt Tueda & Sol uetus fluit:j, ad Septemtrionem est Oceanus Deucaledonius, ad occasum Hibernicus, ad ortum Germanicus,ab alijs partibus undi- ,

que eam ambiunt Oceanus Λ mare Germanicum. Longa est LX vi I. milliaria Germanica, hoc est Anglica as7. lata L I I. Germanica, sive 39o.' Anglica. Regio temperatiotquam Gallia, remistioribus frigoribus , caloribusque,sicuti& Anglia cui tamen inferin. tilitate aequari non potest. Terra n agna ex

parte su lphurea est & viscosa,atque ob id pabulum est ignis. praesertim cum ibi defectus

sit lignorum.Tantilia r tamen hic crescit frumenti quantum incolae absumunt. Profert tiam terra varia metalla. Habet Aurum , Argentum, Argentum vivum,Ferrum,Plumbu,& Cuprum magna copia. Habet in Drissialia aurifodinam, in qua etiam Lazurum inuenitur. IIabet & gemmas, praesertim Gagatem qui in aquis ardet&oleo extinguitui Pascua item optima quae omnis generis nutriunt Armenta: unde Carnis, Lactis, Binyri, Casei, Lanae abundat copia. Caeterum Scoti cum ad , Pictos in Britanniam accessissent , quamuis

Anglos proeliis & praedationibus contine

54쪽

ter lacesserent,non tamen res Scotica statim adoleuit , sed in eo quo appulerunt angulo, diu dili tuerunt, nec, ut Bed3 innuit, per annos plus centum viginti scptem contra Nordanhumbrorum regulos signa efferre au sirdonec Vno eodemque tempore Pictos fere. ad internecionem deleuissent,& Northum briae regnum intestinis malis , Danorumque incursionibus cos Hectum,corruisset.Tunc Onim omnis septemtrionalis Britanniae pliaga in Scotorum nomen concessit, Una cum

citeriori illa regione citra Cluidam , &E denburg frith. Scoti in bello fortes , ac strenui milites, inediae, vigiliae,algoris patientissim t. Primaria scotiae urbs est Edilaburgum, vulgo Eden boroVv,Ptol. castrum alatum. Sedes haec Regia, & metropolis non tantum Lau doniae, sed etiam totius Scotiae , fisu editiore. inter montzs, eo ipso Pragae BOhemorum haud absimilis : longitudine ab Oriente in Occidentem mille past porrect a, latitudine dimidio minore. Tota vi bs ex monte de . pedet. Hic ad occasum altissimus ersusSep- tetrione praecipitio munitur be,caetera ad Oriente & Meridie iurat muro circundata; distat a sinu maris & ost ijs Fortiis passibus mil Ie. Ad Orierale urbis parte est Regis Palatiu quod Ca: hedraArthuri vocat.Adoccidetate, Rupes cst praerupta,& in rupe Arx maxima quae Scotis vulgo Castellii puellam dici turrquod vere est alatum illud castrii Ptolemaei.

Sunt aliae huius regni urbes & opida insignia Di quae

55쪽

sa DELtCI AB quae suis Iocis in particulari descript ione ad 'ponemus. In vallibus plurimi sunt Lacus, Plaudes,Fontesque&Fluiiij piscosissimi,quo

tum pars maxima e monte Grampio Oritur,

de quibus in descriptione proxima mentio nem faciemus. Mare i psum Ostreis, Halec Corallis, Myt i lis,Conchisque diuersi generis plenissimum. Multos etiam Scotia passim portus habet & aditus marinis aquis pervios inter quos Letha portus commodissimus. Regio ipsa aspera& montosa admodum est,& in ipfis montibus, habet squatam agri planitiem pecori pabulum ubertim suppedita

tem. Inter montes maximus Gram pius qui mediam Scotiam intersecat. Hic vulgo Gra- sebaim seu Gratabaine, id est mons incuruus dicitur: is enim a Germanici maris littore ad ostia Deae funij per mediam hanc regionem in Hibernicum mare tendens ad Lacum L mundum sistitur , qui etiam Pictorum olim, Scotorumque regni limes erat. Ad Aberdo aliam montes sunt sy luosi. Hic creditur fuisse Sylva Caledonia, Lucio Floro Saltus Caledonius, in immensum spatium diffusa,proce risque arboribus invia , & Grampio monte divisa. Scolos autem non postremos inter Europaeos fuisse qui Christianam Religionem amplexi sint, eamque prae reliquis ser uarierint & coluerint, non solum scripta &monumenta: verumetiam templa , coenobi

monasteria,xenodochia,& alia religioni deuota Ioca testantur. Est&Edinburgi Palatium

56쪽

Seo T I AE. um regium de quo supra,valde superbum &magnificum, & in medio urbis capitolium. Habentqne Duces,Comites, Barones & Proceres Regni in ipsa urbe sua Palatia, quando ad Comitia vocantur. Vrbs ipsa non est con Edimbur. structa excoctis, sed naturalibus & quadris lapidibus,ut etiam singulae aedes magnis Palatijs possitat comparari. Sed de his satis ad reliquas partes transeamus. Populus Scottiacus in tres ordines dispescitur, in Ecclesiasti cum,Nobilitatem,& Plebem. Ecclesiasticus ordo duos habet Archiepiscopos, S. Andreae totius Scotiae Primatem , & Glasgo ensem. Archiepiscopo S. Andrea octo subsunt Epi. . scopatuS,Dunkeldensis, Aberdonensis, 116 'φνη MArgadiensis, Sodoreusis seu Insularum,vide. licet Surre, Mulae,Ylae, &c. Nobilitatis ratio haec est ut primum locum obtineant Rex fiali j que Regis,partu legitimo editi, quorum si plures sunt, natu maximus Princeps Scotiar, feliqui absolute Principes dicuntur.Rex au- Nobilitis tem cum publice inauguratur , populo uni. 'uet sancte promittit se Leges & maiorum

ritus veteraque Instituta seruaturum, eoque iure quod a Maioribus accepit Vsurum. S cundum locum obtinent Duces e TertinmComites: Quartum illi Nobiles qui apud alias nationes extra insulam non vigent,& araui ensis,Dum blanensis,Brechinensis, Rosia

sensis,Cathanensis, &Orcadensis. Glasgo. ensi tres,Candidae casae, Lismoriensis , siue Scotis My Lordis appellantur. Quod nometa Da tantam

tantam

57쪽

rantam dignitatem in se continet , ut etiatri

illud εpiscopis,Comitibus & summis Magistratibus honoris ergo tribuant. Hoste Ma nates posses dicere. Quintum locum Equites Aurati aut Barones sibi vendicant , qui Lor dis dici solent . in Sextum & vltimum locum rei jciuntur illi, qui nullo certo honorii

titulo insigniti, scd nobili familia prognati

vulgo Genti l mei, appellantur , ut sunt fra tres Comitum, Dominorum,Equitum Ruratorum natu minores: qui in nullam ha reditatis partem succedunt;siqui de ea tota in filium natu maximum conseruandarii familiarum causa iure Scotico deuoluitur. Plebs autem omnes qui diuit ijs affluunt, quiq; hospitalitatis & clientelarum nomi ne bene audiunt, hoc fere titulo Gentii me semper decorat. Ab his autem Nobilibus infimi gradus,totum fere belli pondus pendet.PIebed Vero ciues partim sunt primari j opibus insignes qui magistratu in suis urbibus singultiri

partim mercatores: partim opifices, qui omnes propter supradictam a vectigalibus alijsque oneribus immunitatem facile apud eo ditescunt. Ne quid autem grauius in aliquam ciuitatem in publicis comit ijs struatur, permittitur aRege tribus aut quatuor ab unaquaque ciuitate euocatisciuibus,ut cum rei i quis duobus ordinibus suam sententiam de rebus propositis libere interponant.Ecclesiasticio. lim decretorum & conciliorum authoritate eontinebantur,nunc autem ut caeteriLegibus

58쪽

quas Reges deser ipserunt, aut Regum voce confirmatas,tres ordines fixerunt,reguntur. Liber qui Leges Municipales Latine scriptas continet, titulum Regiam Maiestatem ) ha bet , quod ab illis vocibus libri exordium ducatur.Reliquis legum libris Scotica lingua Comitiorum quae Paria irrenta dicuntiu Acta instrabuntur. Magistratus sunt in Scotia, ut apud alias nationes,complures Rr diuersi. ι . Inter hos proxime & secundumRegem, Re gni Procurator quem Gubernatorem appet Iant facile princeps est. Huic prouincia Reg. ni gubernandi incumbit,si Respublica Rege forte orbetur , aut si Rex per aetatem Regni negotia non possit obire. Est & ibi Senatus perpetuus Eden burgi ex Clero & Nobilitate1ta constitutus, ut Laicorum semper numerum aequet pars altera Ecclesiasticor uin. Quibus ad ij citur ex Ecclesiasticorum numero Praeses , qui in dicenda ferendaque sententia principem locum obtinet,nisi iudicio Regni Cancellarius intersit, etenim in omni Rei publicae negotio scoli primas deseruir ui capitis iudicio, magnum iustitiamu :quixei nauticar Admiralium:qiii castris figendis, Marescallu: qui delictis inter aulae septa vindicandis praeficitur, Connesti bilem appellant. Sunt quos in singulis prouincijs, quas vicecomitatus appellat,quibus praesunt singuli, quos Vicecomites antiquo vocabulo vocant. Horum authoritas in his rebus , quae ad ciuiles causas & capitis sum ma pertinenti

59쪽

DgLICIA decidendis non aliunde pendet, quam a iure quodam haereditario, quo etiam illos sibi Uicecomitatus vendicant. Ut ij Vicecomites non a Rege creati, sed a parentibus nati iure .quodam dici possint. Habent quoque ciuitates atque oppida suos Praefectos, Ballivos ac id genus alios Magistratus, qui ciues in officio contineant & ipsarum ciuitatum priuilegia tueantur. Ita fit ut Scotorum Respublica ordinum apta dispositione, Legum sancta maiestate,&Magistratuum firma authoritate,floreat & summam laudem mereri videa.

tur. Nomina autemDucatuum,Comitatuum& Uicecomitatuum Scotiae haec sunt. Duc . . tus Rotlay, Albiniae. Comitatus, Carnes, So-

haec ab Alexandro Rege & sorore Isabella multis ornata est priuilegijs circa annum M. CC. XL. illa sub Iacobo rege inaugurata, Anno M. CCCC. xI . Quibus additur Glas. Mensis.Ingenia Scotorum vivida sunt, exci-

60쪽

tata, ignea , sapientiae capessendae maxime i

donea.

Generatim quae de Scotia dicenda habui, absolui: postulat Methodus, ut speciatim de

per partes eam perambulem. Dividitur au-iem Scotia monte Gram pio mediam secan. te in Australem siue superiorem, &in BO' Fines realem siue inferiorem. Dirimitur Vero ab Scottae. Anglia primum Tu eda fluuio , Zeu tota rnon te altissimo,&qua mons deficit, vallo non adeo pridem facto, ac deinde Elca & Solua ofluminibus.Citra hos limites a mari Scotico ad Hibernicum regiones hoc ordine iacent. Prima esst Marcia vul Merchia, sic dicta quod limitanea, haec sinistrum Tu edar latus attingit: ad orientem Fortha aestuario,ad meridi em Anglia clauditur. In Marcia Beruicum opidum quod Angli tenent. Est& hic Humecastrum , antiqua possessio Dominorum de Hume qui a comitum Merchiae familia oriundi, in amplam & insignem familiam sunt propagati. Cui vicinum subsidet Κelso monasterio quondam celebris, Sc antiqua habi tatione Hephurnorum qui Both vvelliae Comitesn haereditario iure Admirati ij Scotia diu fuerunt,qui honores per sororem Iaco bi Comitis Ioanni filio naturali Regis Iacobi enuptam , ad Franciscum eius filium nunc Bothuelliae Comitem descenderunt. Inde Coldingliam cernitur, Bedae Urbs Coldana& Coludi urbs Ptolemaeo fortasse Colania. Ad Occidentem Marciae ad utrumque ΤuC