Magnae Britanniae deliciae seu Insularum et regnorum quae magnae Britanniae nomine, & sereniss. regis Iacobi, &c. imperio hodie comprehenduntur, descriptio ex variis auctoribus collecta, & reliquarum Europa nationum iam ante editis deliciis addita

71쪽

uia oritur aut espla a dorsonadenachi, ius meminimus: & no longe ab eius fonte lacus est,unde et upit Lutea,ac se in occidus mare deuoluit. Ad ostium eius ferunt opidum nobile fuisse , a fluuio Enner luteam nuncupatum Certe siue terrae vicinae spretes ingeni um,si uenauigationis& subuectionis mari timete Commoditatem , locus est admodum emporio aptus. Prisci quoque Reg s has oportunitates secuti aliquot saeculis ibi habitauerunt in Eu Onia arce , quam nunc multis falso persuasum est esse Stephanodunum. Eius enim arcis rudera, SI vestigium adhuc in Lorna monstratur. Ultra Spaeam usque ad Nessum sequitur Morauia,olini ut credits r Varar dicta. Inter eos amnes Oceanus Germanicus,velut retro in occidentem terram agens,sinu vasto eius laxitatem castigat. To. ta quanta est haec regio frugibus & pascuis Decunda,amoenitate vero, & fructiferarum arborum prouentu totius regni facile prima.Duo memoratu digna habet opida , Elginam ad Loxiam amnem, qui nomen antiquuadhuc retinet . &Nesi um ad cognominemi fluuium. N ssus a Lacu Nesso longo vigintiquatuor millia effluit. A qua fieret semper tepida , nec unquam ita frig da ut congelet. Quin &asperrima hyeme fragmina glaciei in eum inuecta , tepore aquarum breui sol uuntur. Ultra Nesium Lacum Occidentem versus octo millia conti nentis teri ae proten

duntur.Tantillum sane est,quod obstat , quo

72쪽

minus maria coeant , &quod reliquum est Scotiar, insulam reddant. Nam quod spacis abi, faucibus ad mare Deucaledonium in interi jcitur, fere sinibus mari S in terram irri pentis est intercisum. Od ultraNessum,&fauces illas angustas est nateriectum, in quatuor prouincias solet diuidi, Ni uerniam,seu ut vulgo,Stranauerniam , a fluuio Nauerno dictam. Ultra ostium Nessi, qua mari Germanico immergitur est Rosila, tu mare Promin Rufi torijs altioribus excurrens, quod&nornen ipsam indicat. Ros enim Motis promontorseum significat, Ea tota longior est quam latior. Nam a mari Germanico ad Deucaledonium porrigitur qua in montes attollitur aspera.&inculta:qua se in eam p os explicat, fruga fertilitate nulli prope Scotiae agro inferior. Valles habet amoenas piscosis amnibus irriguas:Lacus piscosos complures , sed maximum omnium Lubrum. Amari Deucaledo. nio littus paulatim se castigat ,& in orientuast tuum reflectit. Ab altero littore mareGero manicum inter rupium excelsarum scopulos

iter sibi pandens interius in sinum se spati

sum. explicat,aduursus omnes tempestates portum salutiferum,ac certum perfugium. Proxima Rosiue extremae septemtrionem versus est Nauernia,a Nauerno amne appeυ ὐ-.x

Iala:quam vulgo proprietatem sermones pa 'trij secuti stranauerniam appellant. Eam a meridie Rossia claudit,ab occasu & Septemtrione mare Deucaledonium eam alluit ,ab

βι oriente

73쪽

oriente Cathanesiam contingζt. Suther Iandia his omnibus ita in te essita est, ut omnibus sit finitima atque ab ali qua reginae coeli Cascotingat. N m ab occidente Stranauernia n, a mera die & odie me Rossia. a Septemtrione Ca hanesia habet obiectiti. Cultores magis ex natura regionis pascuo qua aruodediti. N hil in ea memorabile nisi quod montes candidi marmoris habet, raru in regionibus frigidis miraculum,& prope in nullos usus comparatum, quod nondum eius affectatrix luxuria eo immigrarat. Cathanesia vltima ad Septemtrionem Scottae reg o est,qua in plaga ei

Nauernia occurrit , haeque regiones Scotice latitudinem in frontem angustam contrahunt. In ea fronte tria attolluntur promontoria Altissimum in Nauernia, quod Ptolemaeo est Orcas, siue Taruedrum & Tarui-siu m: reis qua d uo neq uaquam aeque sub li m iain Cathanesia sunt,Veruedrum, nunc Hoia,& Betubium, fallo IIectori Boethio Dum eappellatum, nunc Dunis Bel vulgo dicitur, alij Duncans Bel vocant. Ex hoc nomine aliquot literis exemptis vox Dunis Bel facta videtur. In hoc tractu Ptolemaeus collocat Cor nam I,cuius nominis adhuc vestigia qua dam restant. Arcem enim Comitum Cathanesiae vulgo Gernico vocant. Nam qui Ptolemaeo, Sexteris Cornauij sunt, Britannis Xernici fuisse videntur. Nam cum non in hoc

tractu modo, Ied in diuersissima insulae par. xe,nempe in Cornouallia Cornauios ponat, eosdem

74쪽

eosdem , qui vetustum sermonem Britanianicum retinent, adhuc Kernicos Vocant. Restat nunc ut de insulis aliquid dicamus Recendiores insularum omnium, quae Scodiam Vel ut coronant tres fecerunt vel classes vel ordines. Occidentales , Orcadas , & Z Iandicas. Occidentales appellanturqliae ab Hibernia paene ad Orcades in mari Deucaledonia lateri occidentali protenduntur. Has

alij Hebri des. alij Maruanias, alij Beteoricas

appellarunt. Orcades in mari partim Deuca- Iedonio, partim Germanico,ad Septemtrionalem Scotiae pariem sparsae sunt. Harum, de nomine inter Scriptores veteres & rec tiores satis conuenit, sed qui eas primi tenu-.eri ni, non satis constat. Omnes Germanicae originis eos fui sse tradunt: at e qua natione Germanorum aduenerint, id non proditur. Si e sermone coniecturam faciemus, & olim& nunc quoque vetere Gothica lingua utuntur. Sunt qui Pictos eos fuisse arbitrantur, hoc maxime argumento, quod fretum eos a. Cathanesia diuidens,P icticu cognominature

Pictosque ipsos generis Saxonici fuisse existimat, Claudiani carmine maxime freti:

Maduerunt Saxone fuso Orcades, incaluit Pictorum sanguine Thule: Moto rum tumulosiuit glacialis Ierne. Sed quum de his infra in Bri annicaru insti-

Iaiu descriptione acturi simus, haec paucula sufficient,ut Scotiae finem imponamus.

Hibernia Insula sequitur, Orpheo, Aria.

75쪽

'a DELICIAR soteli & Claudiano Ierna, Iuvenali & Melae

Iuuerna, Diodoro Siculo Iris. Eustachio Vernia &Bernia, incolis Erin , Britannis Y uer . dhon, Anglis Ireland . Vnde haec profluxi ermi nomina variar ut in re obscura subi nde enatae sunt opiniones . Hiberniam alii ab Hibe u . Hibero Duce Hispano,qui primus magna homici dicta. minu coacta multitudine,ea occupauit dicta voluti ab Ibero fluuio alij, quod illius accolet

primi insulam habitauerint uel alij ab hiber

no tempore, quia ad Occidentem Vergit,Eulogi3 author ab Irna Ipho Duce. Hibernia &Iuuerna,proculdubio ab Orphei & Aristotelis Ierua dimanarimi,Ierua autem illa, Iris Iverdhon,& Ireland, ab incolarum Erin. Ab Erin ergo gentis Vocabulo etymon petendum. Hic Camdenus quid opinione augura. xi possit se habere negatr nisi forsan , inquit, si ab Hiere Hibernica voce illis occasum,si-

ue plagam occidentalem sonante, unde E-

rin quasi Occidentalis Regio deducta videatur. Prortenditur haec Insula ab Austro in Aquilonem,forma lenticulari, siue ovali, noviginti dierum nauigatione, ut Philaemon apud Ptolemaeum tradidit, sed CCCC. tan . tum mill . passLatitudine vix CC. implet. Ab ortu habet B ritanniam, a qua Mari Ilibernico&unius tantum diei nauigatione discluditur. Ab Occidente vastum Oceanum . ASeptemtrione, qua Oceanus Deucaledonius, quem Ptolemaeus vocat Hyperborcum, irrumpit, habet Isiandiam: ab Austro respicit Hispaniam. Aer huius Insulae est 1 luberri.

eral

76쪽

mus,eoelum mite,clemens, blandum . nam neque aestiuo calore incolae ad umbras & lo. ea opaca impelluntur: neque frigore ad focos;semina tamen ob Autumni humiditatem rarius maturescunt. Hinc Mela scribit, coolum ad maturanda semina iniquum habere. Salubritate tam e& serenitate aeris multum Britanniae praestat. Terraemotu; hic num- quam,vix semel in anno tonitru audie3. Re Ηώ ogio gleba praepingui,Vberique frugum pro' feriilis ventu felix est,pascuis tamen quam frugibus,gramine quam grano foecundiorarit, Cinamque grana sunt hic contracta& minuta,& vix alicuius vanni beneficio purganda-QἹod ver gignit,aestas nutrit, vix in messo pluuialis aquositas colligi permittit. Aeolicis namque flatibus, di pluuialibus inund tionibus prae alijs terris haec exuberat . Ve-

rum ut inquit Mela adeo luxuriosa herbis non laetis modo, sed etiam dulc*us, ut si exigua diei parte pecora se impleant, & nisi i pabulo prohibeatur,diutius pasta dissiliant. Quod etiam Solinus de hac Infula testatur.

Hinc pecorum infinita multitudo, primae &praecipuae Incolarum opes,ouium etiam greges plurimi, quas quotannis bis tondent.

Equi item optimi Hobies vocantur quibus non idem qui carceris in cursu gradus , sed mollis alterno crurum explicatu glomera tio. Nullum ibi reptile degit, nullus serpens, priuilegio cum Creta communi :saepe etiam illuc de Britannia allati serpentes , mox Vt E s proxia

77쪽

auferes

Proximantes terris odorem aeris illius attraxerunt, intereunt . Beda testis est, vidisse se, quibusdam a serpente percus- :sis rasa folia codicum ex Hibernia asportatorum propinata esse , & continuo totam Vim grassantis veneni, tumoremque inflati corporis recessisse. Palcones praeterea, accipitres & nilos, prae al:js regionibus copiose producit. Aquilarum quoque ron minor hic copia, qua alibi miluorum. Tanta vero multitudine se grues ingeriit,Vt uno in grege ce- tu frequenter reperias. In Boreali plaga Cyg ni et tarn abundant, Ciconiae vero per uni- Dersam Insulam rari simae sunt,&illae nigr rPerdices, Phasiani, Picae & Philomelae deesse dicuntur. Apum tanta multitudo ,sVt non solum in alveari)s, sed etiam in arboru trun-

cis & terrae cauernis reperiantur.Scribiteti. am Giraldus de auibus prae caeteris hoc me-

morabile, e lignis quibusdam in mari temere natantibus,gummi primum effluerer hoc gummi postea in crusta indurescere , intus nasci animalcula, quae primu vita,postea ro stra, pennas,alas concipiant, quousque vel in aere volitent, vel aquis innatent, neque aliter generari hoc animal. Sylvester G1raldus quem dixi,testatur se istiusmodi aves permultas vidisse semiformatas , rostro ex te-ulis pendentes,quae si perfecte fuisset, reli-qIarum more volitassent. Sunt & aues, eodeteste,biformis naturq, quas Aurifrisios v

cant,plurim aquila quidem minores,accupitre

78쪽

Hi a NI AE pitre maiores, quibuS alterum pedem unguibus armatum,apertum & rapacem, alteri xum veroclausum & pacificum , solique natatui idoneum naturae ludentis opera coli tulit ad Diranda sunt& aliae quas Martinetas vocant, merula minores, in modum coturnicum curtae, ted albo ventre nigroque

dorso degenerant. Miruin de lais aviculis, quia si mortuae in loco sicco seruentur , pi trescere nesciunt inter vestes aliasue res locatae, eas indemnes a tinea conseruant. Et quod longe stupore dignius est, mortuae quoque in sicco suspensa , rediuiua plumarum renouatione singulis annis immutantur. Ferarum quoque Omnia fere genera continet alabet enim Ceruos, quia rae nimia pingue dine parum ad curtum apti sunt:& quanto minores sunt corporum quantitate , tanto praecellentius efferuntur cornuum dignitate. Aprorum magna copia est,Sunt & Lepores multi. Sed omnium animalium ferarumge auium corpora, hic quam alibi minora. Est de Taxus, Mustela. Sed caret Capris, Danais,

Ericijs. Talpae nullae vel rarissimar: 1ed Mures infiniti. Lupum item, & Vulpem habet. Sed de his satis, ad alia transeo . Hibernia quondam multos Regulo5 habuit, nunc autem sub Anglorum regimine & per Prore-gena quem Dominii deputatum vocat, administratur Hibernia vero sub dominio Regis Anglorum inclyti circiter annum ii 7S. quo Rodericus Connaciae Rex, se Regem uniuersae Hiberniae nominauit,qui cum totam

insulam

79쪽

. D strer Aa insulam subiugare contenderet , bellum

continuum cum caeteris Regulis gerebat, ex

cuius quidem seditione factum est, ut alii Reguli se sponte,ac sine ulla se giunis effusione Anglorum Regi Henrico secundo ded Tint:&inde omnes It berniae Domini dicti sunt usque ad Henricum octauum , qui Rex Hiberniae ab insulae ordinibus & Proceribus declaratus fuit,quia quibusdam seditio sis Domini nomen erat iuvisum. Quatuor in hac ciuitates praecipuae, Diablinia totius Hia herniae Metropolis, Sedes Regia & Archie. piscopalis, Comitatusque titulo exornata. Secundas partes tenet UUaterfortia, tertias Ummiricum,quartas Corcagia. Sunt & alia 1bi oppida ac municipia satis magna de quibus in particularibus descriptionibus alii fusius. Lacus quoq; plurimos haec terra habet, inter quos Iacus est in Uultonia ab Erno lacu xv. miit. distans , de quo ali; fusius. Super Armacum urbem stagnum est haud amaplum, in quod si hastam defixam aliquot me ses relinquas,pars ea quae luto inhq sit ferrea, quae aquae immersa saxea, exstans lignea futura sit. Est & Erno lacus,qui xxx. mili. pass. in longitudine,xV. in latitudine diffunditur, sylvis opacis coronatus,& adeo pistolus, ut piscatores nimiam frequentius piscium copiam, retiumque rupuiras potius quam defectus conquerantΠr.Fluminibus item egregijs scinditur & rigatur insula r quorum no.

mina haec sunt: Aueulisius, Dubel perfluens,

80쪽

Ioandus per Mediam, Baiana per Vltoniam: . per Connaciam, Linnus,& Moadus, per Κenet cunilliam, Sticheiam,&Samairam : Mo. darus vero & Furnus per Keneleouiam,& alia plurima. Inter omnia vero flumina Hiberniae no immerito principatu Synneus obistinet , tam quantitatis suae maiestate longisque terrarum excursibus, quam foecundita yma piscositate. Caeterum flumina & Lacus suis sibi innatis foecunda sunt piscibus Terraina qualis est &montosa , mollis &aquosa. In summis montium verticibus magna reperies & plaudes.Pecore montes, necnora feris

abundant. De mari quod Hiberniam & Britanniam interluit sic scribit Sol inns : Mare quod inter Hiberniam & Britanniam inter Iuit, undosum & inquietum toto in anni, nonnisi aestiuis pauculis diebus est nauigabile. Sed errat. Satis enim tranquillum est , nisi ventorum Vi agitetur. Et non solum aestate, sed etiam summa hyeme, vectores vltro citroque nani gant. Marinis autem piscibus per omnia latera maritima,satis abundat. Habet ia . .

Hibernia in uniuersum Comites triginta

tres. Archiepiscopos quatuor: Armachiensem totius Hiberniae Primatem : Dublinensem Iliberniae Primatem : Cassilien scin , de Τoa mensem. Et hi quatuor viginti nouem suffraganeos habent. I Lbernia ex incolarum moribus in duas partes distribuitur. Qui e- nam legibus teneri recusant & incultius vi

uuat, iii uire, di vulgo vVudiris h. id est.