장음표시 사용
21쪽
HEliotropium si esset eadem , ac selis gemmas, quemadmodum
Graecum etymon denotat, sic describendum esset cum Solino. cap. 3 o. Gemma percandida ad speciem fulgidi oderis , rutil que ex se jacit radios. Verum cap. o. ubi Heliotropii nomen adhibet, longe aliter gemmam hanc explicat, cum dicat, esse viridi colore non ita acuto, sed lnihilo magis represseius puniceis superspersam & Plin. l. 3 7. cap. I o. liotropium, inquit, porracei coloris snguineis venis distincta . Jo: Jonstonius in notitia Regni Mineralis eadem sere Plinii verba recitat. lIannonius de S. Laurent in ea dissertatione , quam paulo ante lauda- lvimus, Heliotropium ad Jaspidem revocat. Dicitur Heliotropium , non quod instar Solis eluceat, neque quod, sicut flos cognominis Solem semper intueatur , sed quia dejecta in mas aquae fulgorem filis accedentem percussu sanguineo mutat, maxime .g thiopica . Eadem extra aquam speculi modo flem accipit, deprehenditque desectus , subeuntem lunamosiondit. Multa alia sabulosa, de hoc lapide asseruntur, & irridentur a Plinio lib. 37. Cap. I. I. XI. De Hyacintho hodierna .HΥacinthi geminae neque in Exodo , neque in Apocalypsi mentio ulla fit. Quare, cum caeteroquin inter gemmas prMCipuas , nobiliIsimasque locum habeat , suspicatur S. Epiphanius eamdem esse atque illam, quam sacrorum illorum librorum authores Lygurium appellant. Vide D. Petrum Joannem Fogginum in suis Notis in eum S. Doctoris locum, ubi etiam opinionem hanc S. Hieronymi testimonio confirmat, qui in Epist. si . ad Fabiolam haec habet: Sat seque lintror cur Hyacinthus pretiosi fimus lapis in horum numero non ponatur , nisi forte ipse es alio nomine LMurius . Scrutans qui de lapidum , atque i gemmarum seripsissent naturis , Lagurium in Dentra non potui: alii legunt L ncurium . Adstipulantur Lodovicus de Alcazar & Corne l. a Lapide in cap. LI. Apocal. docentes una cum Anselmo Boetio de Boot c. 2'. quos hodie hyacinthos dicimus coloris esse aurei, & melici, ut potius Chrysolitos illos dicas . Si hoc est; Hyacinthus nostra erit prosecto Lygurius, vel Lyncurius , prout illum Historiae naturalis author describit lib. 3 . cap. 3. de inquit, dici cogit autho- srum pertinacia , qu pe etiam si non Electrum id est Lyncurium tamen
22쪽
esse contendunt. Et paulo post : autem qualem in Igneis succinis cο-lorem . Ecce tibi perspicue indicatus aureus, melleusque color, qualis est Electri, & gemmae illius, quam Hyacinthum nunc dicimus, vel etiam Crysopatium. Est tamen, & Hyacinthus alia, quam Gyasinto arnaccino Itali nuncupant, quaeque postremus a me recitatis Plinii verbis fortasse indicatur. 6se autem qualem in igneis succinis colorem ita , ut ad Rubinum, sive Carbunculum nonnihil accedere videatur .
CAEterum ab Hyacintho nostra longe aliam extitisse Veterum Hyacinthum, clare evincitur ex Plinio & Solino. Plinius enim cap. 9. Ille, inquit, emicans in Amethsto fulgor misiaceus diluitur inmacintho primoque aspectu gratus evanesit, antequam satiet, adeoque non implet oculos , ut pene non attingat, marcescens celerius nominis sui fore. Quinam autem apud antiquos Scriptores flos cognominis, &concolor huic Hyacintho veterum fuerit, quam incertum sit, vide apud Io: Baptistam Porta de Villa lib. s.cap. I In eamdem fere sentenistiam Solinus: Inter haec , inquit, quae diximus Hyacinthus invenitur Iapis pretiosus, siquidem inculpabilis inveniatur . Optimus in tuo tenor, si nec de Ore succo sit obtusior , nec propensa perspicuitate dejectior, sed ex utroque temperamento lucis , in purpurae moderatum μaviter florem trabat: quae quidem Solini verba sic explanat Ioannes Camers asserens Marbo daei versiculos. Hyacinthus ex similitudine floris sui nominis Ac vocatur , m caeruleum colorem habere dicunt. Optimus huic tenor est, quem non depressior a quo obcurat succus , aut rarum perspicuum dat Sed flos purpureus mixtum componit utrumlue. Hyacinthum hanc translucentem esse oporter aperte significant utriusque Scriptoris loci per vocabula fulgoris, & lucis . Haec autem omnia, quae de Hyacintho veterum scripta sunt, nemo est, qui sapphiris nostris optime convenire non videat. Ex Sapphiris hodiernis
nulla est in Musio Oviscalcho, sed solum Chalcedonius Sapphirinus , ubi Iulius Caesar insculptus. inaenam autem ab antiquis scriptoribus gemma sapphiri nomine designetur paulo post, nimirum XIV.
considerabimus. De Duiligod by o le
23쪽
I. XIII. De Jaspide . NAm propositus reriam ordo postulat, ut nonnulla de Iaspide
summatim jam, S breviter perstringamus. Quod attinet ad duritiem , quomodo ab Achate differat, antea jam diximus. QDd vero ad colorem a S. Epiphanio , S. Hieronymo , Sanctoque Isidoro , a que aliis viridis esse passim traditur: immo Theophrastus, , inquit, similis smaragdo verus feret smaragdus , si maturesceret. Ex Jaspidibus viridibus, quae transversa linea alba media praecingitur, Grammatias vocatur. pluribus cingitur,; Ex ipso tamen
Theoprasti loco plures alios colores Iaspidis esse proprios dignoscimus. Eos nominatim recenset Plinius, Fumeum videlicet, , Caeru- lbum , Candidum , & alios. Optimam tamen Iaspidem esse concludens , iqus purpurae quicquam habet, deinde, quae rosi ; postremo, quae Smaragdi . Purpurae non parum habet Iaspis Diuprofvxigno grandiuscula ovata , in qua efficta est in Cruce sustixi Christi Liberatoris eiugies, quam- lque Museo Κirheriano Marchio Gregorius Capponius legavit: Ob ipsos diversis colores Iaspis ipsa diversa nomina obtinuit. Nam , ut
ait Boetius de Boot l. 2. cap. a. A commixtione cum Achate vocatur Iassachates, cum Onuebe ilia , quae nivem imitatur, m Crastillo ius est , quam hodie Chalcedonium vocant, Iastonia a Plinio Upellatur. 2Eae cum Sarda miscetur Sardoiaspis dieipotest. Ex Iaspidum crustis elaborata sunt in Magnatum domibus scrinia, & abaci elegantissimi. Apud nos in leodem Κirheriano, & ab eodem Capponio legata Patella est venustissima, in medioque depressa ex pluribus Iaspidibus coalescens, quae lsunt argenteis circulis inter se colligatae. Sed haec minutiora , si cum Sacelli Burghesiani in Sacra Liberiana AEde excitati columnis, cum tque pulvinaribus, quae in Sacello Laurentiano Magnorum Etruriae Ducum vidimus, conferantur. Jaspideam Thoracati Neronis essigiem unciarum undecim a se visam Plinius tessatur lib.3γ. cap. s. Jaspidem simnensem appellant, quamvis non admodum dura sit, tabulam bipal- lmem , minoremque aliam Pehino huc missas, & Musio Lirheriano a s R. P. Ignatio Vicecomite Vicario Generali societatis Iesu dono datas ; sin quibus accidit, ut simul cum primigenia illarum materia Iapide- lsceret testa piscis marini, qui a Graecis Orthoceros dicitur: quae quidem mirifice lapidis partibus utrimque continuata, translucet, dc in modum coiit identidem geniculati sursum versum porrigitur.
24쪽
De Lapide, qui dieitu a Turro .
LApis est caerulao colore, quem Itali dicimus Lapis areturro, & qui,
usus inveteravit, ut latine, sed barbaro certe vocabulo dicatur Lapislaatquius, non alius esse videtur, quam qui Sapphirus a veteribus appellabatur.Quae de Hyacinto illi scripserunt,Sapphiris hodiernis convenire jam vidimus. de antiquo Sapphiro, quomodo conveniant apidi nostro Lazetulo, videamus . De Sapphiro Plin. l. 37. cap. 9. Sapphirus aureis punctis collucet. Deinde : Ceruleae oes Sapphiri raroque eum purpura optime apud Medos, numquam tamen peliaci haec enim emendatior est lectio P. Alia est etiam eonjectura in sequentibus; ubi Sapphirus inutilis halpturae esse dicitur intervenientibus Crisialinis centris , tit revera est lapis laZZulus. Huc accedit quod cyaneum, hoc est car-Iestem , & caeruleum colorem Sapphiro Plinius assignet; qui etiam est Lapidis laetetuli color. Hic tamen ipse color modo densior est, modo dilutior . Cum aliquanto est dilutior ab Italis appellatur Mavi, cum autem densior, Anetorro. Ob id ipsum hujus lapidis duo quasi genera distinguit Solinus ita,ut alium Cyaneum colorem,alium Caeruleum esse sentiat cap. 2s. Et Cyaneus, inquit, Lapis hoc est, s ut ego opinor Lapislaetetulus ) e Scythia est optimus , si eaerulo coruscabit, cujus gnari in
marem , m foeminam genus dividunt. Faeminis nitor purus est, mares punctulis ad gratiam interlucentibus auratilis pulvisculus variat. Romae multa visuntur arte ista ex hoe lapide, sive potius hujus lapidis crustis ornata . Tabernaculum ubi Sacrosancta Eucharistia reponitur in Vaticana Sacra Apostolorum Principis aEde . Columnae quatuor in Sacello
S. Ignatio Societatis Iesu auctori dicato intra Templum Sanctissimi nominis Iesu. Et in pluribus Sanctorum Caelitum Templis, ac Magnatum domibus alia plura. l. m. De Nyecolo , sive Onyculo. NIc tus pariter peregrina vox est, atque adscita, veroque simile
est corrupte deductam esse a Graeca onychium', quod onychium, ut scriptumTheophrastus reliquit, sco candidoque alternis distinguitur. onychinus etiam lapis memoratur Exod. 1 8. Ovehi in nra a colore VO cat Plinius lib. I s. cap. I s. Et onychina pruna apud Columellam lib. 1 1. cap. 1 o. sunt quae Onychis hoc est unguis similitudinem , & Armam habent. Non male igitur Benedictus Cerutus, de Andreas Chiocchius in Museo Calceolario Niccolum, sive Onyculum ad Onychem perti
25쪽
nere opinantur . Lapides, inquiunt, in colore nunc albi , nunc nigri , nunc subrubicundi , nunc variis coloribus disincti conspiciuntur, IV colique et ocantur , . s qui candidis aconis sunt interpolati, Niccoli veniunt nuneu pati , quasi Onyculi , quod ex colore candido cum aliis mixto se Ipsos demonstrant. Anselmus Boetius lib. I. cap. 3. Hodie Onyx, m Sardonyx a Gemmariis P iccotas vocatur. Agricola in tractatu de Onyche Niccolum ad Chalcedonium pertinere contendit. Si tamen a Gemmarum venditoribus perconteris, Niccolum esse respondent unum ex Achatibus, duorum colorum, vel plurium . Cur vero, qui Achates vere sunt, a
recentioribus hisce Scriptoribus Onyculi, quasi ab onyche vocitati l fuerint, inde arbitror esse factum, quod aliquam semper unguis hu- lmani similitudinem Achates etiam , qui Niccoli appellantur , praese- lserant.
I. XVI. DE Rubino. Ret binus nunc dicitur , qui a Latinis Carbunculus, a Graecis Pyropus appellabatur. De eo Theophrastus haec habet: Aliud Ie-nus est lapidum . . . recusentium uti , ut qui Carbunculus vocatur , e quo
annulorum sigilla supunt coloris rutili adversus solem ardentis carbonis specie refulgens. Atque haec gemma longe omnium carissima est , cum veI minima facile quadraginta aureis permutetur . AFertur Chartagine, σMassilia . Ita vertit Adrianus Tu melus. Plinius vero lib. 37. cap. I. Principatum habent Carbunculi a similitudine ignium appellati: idem que sonant Graeca Synonyma , & o,si.t id est carbo, &-a quod est ignis . Ibidem postquam enumeravit Carbunculorum genera plura haec addit: Mastuli appellantur acriores , m feminae langu dius refulgentes. Carbunculus foemina apud nos est Rubino balaficio; mas Rubino Spinelio . Nobiliores teste Anselmo Boetio de Boot lib. 2. cap. 13. nascuntur in Insula Ceilant. Magnitudo tanta aliquando est, ut in sextarii unius mensuram illos camari, Plinius narret. Marcus Polus Venetus in libro Delie maramulie deI Mondo cre. cap. o. refert Ceil nensium Regem possidere Rubinum omnium pulcherrimum, quotquot liunt in Orbe terrarum, longum scilicet palmum unum , crassitie Vero ltanta', quanta est hominis brachium . Inusitatae etiam magnitudinis lCarbunculus est in Thiara Serenissimorum Ducum Venetiarum insertus . De nocturno Rubinorum fulgore audiatur Ulysies Aldourandus in l
ceat, adhuc non es exploratum . Gemmas autem in tenebris fulgentes posse a inatura produci a rmamus , dum eadem natura lignis putridis, nitedulis ,
26쪽
squamis piscium, oe oculis felium talem lucem impertitur, ut in tenebris fulgeaat, sed apud nos adhuc incertum est, num aliqua gemma hujus conditionis inveniatur.
SArdonychem ex onyche & Sarda mixtum esse quasi quodpiam nomen ipsum declarat, & Plinius l. 3 7. cap. . his verbis confirmat: Sarda, qua nomen cum Sardon'che communicavit . De ipsius colore haec jam cap. 6. docuerat: Sardonyches olim ut ex nomine ipso apparet intelligebantur candore in Sarda, hoc es velut carnibus ungue hominis imposito, mitroque translucido. Igitur sardonychis color partim carnis, partim unguis humani. Caraeis enim color est Sardae proprius, & ob eam causam Comerinam corrupto vocabulo pro Camerina Ludovicus de Alcaetar,& Cornelius a Lapide in cap. 2 I. Apocat. Sardam vocitatam esse Munt:
quamvis S. Epiphanius in lib. dexII. gemmis, quae erant in veste Ara nis Sardium Babylonium forma esse sanguinea, sanguinisque colorem sardio pisci sale condito, & inveterato similem reserre dicat. Onychis vero colorem eumdem esse , atque unguis onychis vocabulum promiscuum ipsum demonstrat, expretaque Plinius ibidem : Stidine, dicit in hac gemma h. e. Oilyce esse canarem unguis humani similitudine. Et Ulysias Aldourandus eam scribit, esse gemmam partim lucidam partim obscuram , quae instar unguis translucet perinde ac marmor illud, cui Alabastri tes nomen est. Hoc constituto Sardonychis color ipse erit mixtum quoddam ex duobus coloribus Sardae, atque Onychis. Sed cum Sardam quoque ipsam esse unam ex onychibus contenderimus , sequetur Sardonychem esse mixtum quoddam ex coloribus onychis, a que Onychis , quod omnino videtur inepte dici, atque stulte. Sed modo memoria, quae supra diximus, repetamus, evanescet absurdum omne, cum Onychis color primarius unguis humani candorem preseserat, secundarii vero sint multi alii; inter quos carnis humanae similitudo, cui unguis humanus sit superpositus. In Sardonyche igitur partim primarius ille Onychis, partim hic secundarius , nimirum carnis, est CO-lor , ut apparet ex Plinii loco supra a nobis allato. Hoc ipsum Dactyl. cap. 3 9. Mar daeus sic explicat Sardonychem faciunt duo nomina Sardus,m Onyx . Tres capit ex binis unus lapis isti colores . Ubi tamen de Arabica Sardonyche loquitur, colores hos ipsos immutare paullulum Videtur Plinius, cum L3 7. cap-6. sic illas describit. Caeperuntque pluribus
haegemmae coloribus intelligi radice nigra , aut eaeruleum imitante, or unguem : creditum enim candido pingi, nec sine ρ adam spe purpurae candore in
27쪽
minium transeunte. Ob eorumdem colorum mixtionem nihil mirum
est , si utriusque gemmae , onychis videlicet, & Sardonychis nomina pro scue olim ad alterutram significandam accepta fuerint. In quam sententiam Boetius de Boot lib. 2. cap. 92. Onyx, Sardonyx, σChalcedonius vel idem sunt, vel potius species invicem a es , . cognatς Iunde apud veteres omnes sub onyche habeιantur . In alia opinione est D. Abbas de Laurent qui in laudata Cortonensi dissertatione cap. 23. contendit quidem Onychem a Sardonyche non differre , sed utramque esse sub Chalcedonii genere aifirmat ; discrimenque totum esse in eo, quod Chalcedonius aliquam varietatem patiatur: rursus onychem esse Chalcedonium duorum colorum , si tertius adjungatur Sardonychem extituram . Cum in hoc doestrinae genere tam incerta sint omnia , nihil mirum est, si tam variae etiam discrepantesque. sententiae Scriptorum suerint; ut a Plinio ipso diligentissimo caeteroqui rerum naturalium investigatore dissentire non dubitaverint. Audi Ruaeiam Sardam non solum a Sardonyche, sed a Sardio ipso lapide distinguentem. Carneolam sive Corneolam, quam nos eamdem esse ac Sardam posuimus, sic definit lib. 1. cap. zo. Gemma est vulgaris minii colore ,sublanguido tamen, seu videlicet in humanam carnem perspicuitasperfusa. Capite autem c. Sardius, inquit , a Plinio Sardam vocari invenio , tames non desint miri non lucelebres , qui ab hac Sardium mulium discriminari judicent, quod videlicet hie ruber , illa asia visitur . Forsitan vocum vicinitas Plianio imposuit. QEod autem ad Sardonychem attinet, illi assinis est Sa dachates, ex qua est apud nos in Kirheriano poculum instar cucumulae pavonaceis quasi ocellis distinctum : alius item Crater longe coloratior , M amplior in Martyrum sepulcris inventus ad viam Salariam , quae sepulcra Caemoeterium Priscillae , vel ad Clivum cucumeris nominantur. Huic autem vasculo aliud omnino simile in Musto Sereni C.
simi utriusque Siciliae Regis extare audio. Idem D. Abbas de S. LaurentCap. X. ingeniose probat, vasa Murrhina nihil aliud esse, nisi vasa ex Achate Sardonycse sive Sardachate ; ejusque rei in exemplum non Blum Craterem illum nostrum,sed etiam vascula alia, quae in Museis Caesareo-Viennensi, & Alexandri Albani Cardinalis visuntur, similisque materiae fragmentum a D. Barone Philippo Stochio possessum assumit. XVIII. 'De Smaragdo.
SMaragdus Plinii ricum Smaragdo nostro plane congruit. Nulliui
enim, inquit, coloris aspectus iucundior est Nam herbas quoque viarentes ,frondesiue avides'ectamus, smaragdos vero tanto libentius quoniam
28쪽
nihil omnino viriditis comparatum illis viret. Addit postea nobilissimos esse Scythicos, deinde Bactrianos , quos incommissuris saxorum colligere dicuntur etesiis flantibus; postiemis AEgyptios &c. S. Epiphanius dicit gemmam hanc appellari etiam Prasimum , quam alii Neronianam vocant ab Nerone quodam artifice smaragdorumque scalptore praecipuo Haec omnia ex Plinio l. 3 . cap. 1. Theophrastus Vero Smaragdum , &1aspidem in Cypro gigni narrat; imo ex Iaspide fieri, cum aliquando in ea Insula lapis, cujus dimidium smaragdus esset, dimidium Jaspis,
repertus fuerit. Plura vero quae de Sinaragdo commemorat pura puta sunt aenigmata &fabulae ubi dicit: Smaragdus facultatibus praeterea qui-ἐusdam pollet: Nam cum aquam, ut diximus , concolorem sibi reddit, mo- uica pauculam , maxima totam, deterrima sibi vicinam . Raphael Volaterranus Catini Smaragdini celeberrimi meminit, quod in templo Ianuensis Civitatis principe custoditur . Leander Albertus in Italiae descriptione a Balduino Ianuensibus datum memoriae prodidit, quod in Tripoleos & Caesareae expugnatione ipsum juverant. Paullo aliter hanc ipsam rem narrat Bartholomaeus Rogati: soria dei riacquisio delia Dagna oec. p. . l. 2. num. . Paschalem agnum in eo catino appositum , communi fama celebratum est, Christum Dominum in postrema illa coena una cum Apostolis comedisse . Saxum cum Smaragdis innatis habemus in Kirheriano haud ita magnum . Multo grandius cum gramdioribus pluribusque in Sacrae Lauretanae domus Thesauro asservatur. I. XIX. De Playinate. SMaragdi utique rudimentum est lapis, quem ustato vocabuloma, & communius Prasma ab antiquitatis studiosis nunc dicitur. PIasema est a verbo minis , sive j-- , quod est 'go , formo , more δεμ Iino sermo. Quod si hanc spectemus originem Ptigiua nihil aliud erit, ni- figmentum,simulacrum, fingendi artificium, . Agnum. Verumtamen haec nimis late patent, utpote quae quibuslibet aliis materiis possunt accommodari. Non itidem Prasma quasi corrupte a Graeco Mia,M idest color miridis, Vel a ω- , , vel quae duo idem sonant, ac Viridis. Suspicor ex eo genere fuisse Smaragdum, de quo Plin. c. s. Inseritur aragdis qua vocatur Tanos e Persis eteniens gemma ingrate viridis,o' intus fordida ; vel illam , de qua paulo post : Chalcosmaragdus e C pro turbida aereis etenis. Ex alterutra fortasse materia Smaragdus fuit quatuor cubitorum longitudine, & trium latitudine, quem ab Rege Babylonio Persis finitimo missum suisse AEgyptiorum Regi, Theophra- Tom.L. f stus Diqiligo Corale
29쪽
stus in eorum Commentariis scriptum reperiri, ait. In quibus commentariis legebatur pariter fuisse in Jovis delubro Obeliscum ex quatuor Sma, rudis quadraginta cubitorum Iongitudine, latitudine vero in parte quatuor:
Seque scribente , addit Theophrastus , fuisse in Tyrio Herculis templosantem pilam Smaragdinam , seu potius ex Pseudosmaragdo . Apion ut est apud Plinium, cognominatus Plistonices scriptum reliquit, in Labyrintho AEgypti Colosi,um Serapim fuisse ex Smaragdo novem cubi
torum . Habemus in Kiaeriano ex hoc lapide icunculam Hori, vel, ut alii interpretantur, Harpocratis. Camaeum item grandiusculum, in quo effigies muliebris, qui per quatuor foramina trajici retro potest. ornamentum fortasse pectori adhiberi solitum. Ibidem ex prasina Languidiori vulgo Giada patella visitur figura ornata , modicusque crater aureis quibusdam circulis circumligatus, Giadam autem , nescio an suspicari possim , esse Omphacem , quod vocabulum cum uvam acerbam , & immaturam , tum gemmam peculiarem, uvaeque illi concolorem apud Theophrastum sisnificat. . XX.
De gemma factitia. quae dicitur Pasta araturra . ΡRaeter gemmas veras , atque germanas est in Museo Odescat eho gemma quaedam factitia, quae ab harum rerum peritis dicitur Papa arrurra . De Gemmis factitiis vide Plinium lib. 3 7. cap. I 2. Tertuulianus cap. . lib. ad Martyras cum vero Margarito vitrum consert. Tanti, inquit, vitrum, quanti verum Margaritum. Meminit etiam S. Hieronymus ad Demetriadem . Etiam apud S. Anastasium Sinaitam. Examer. l. 3. pag. 898.ΤOm. 6. Biblioth. PP. mentio est artificum, qui hujusmodi ementitas gemmas conficerent. De illarum autem venditore nescio quo lepidam Trebellius Pollio in Gallienos duos rem narrat. Idem , inquit, cum quidam gemmas vitreas pro veris vendidisset ejus νxori , atque illa re prodita vindicari vellet ; surripi quasi ad Leonem venditorem jussit. Deinde a caetea coponem emittit, mirantibusique cunctis rem
tam ridiculam, per Curionem dici jussit: impossuram fecit, o passus est
Deinde negotiatorem dimisit. Pasta igitur araturra est gemma factitia lapidem Iazzulum quadamtenus imitata. Verum illud hac in re molestiam exhibet, quod tam Araturro , quam Turchino Grammatici Latine reddant per haec eadem vocabula Cyaneus , Caerulus , Caeruleus , & -- fus cum caeteroquin is Rurro a Turchino plurimum distare compertum sit. Hoc autem ob vocabulorum inopiam evenire, nemo est, qui non videat. Possumus tamen alterum colorem ab altero discernere, si dic Diuitigod by Corale
30쪽
dicamus etiam Turchino esse quidem Cyaneum, atque Caeruleum , sed multo dilutiorem , quam sit lapidis laetatuli color sic , ut nonnihil ad
viridem accedere videatur. Vere tamen dicam. Hac in re quemadmodum in multis aliis, caecum esse me ita profiteor , ut nequeam plane dehisce praesertim coloribus judicare . Quocirca recitabo solum quaedam Iulii Caesaris Scaligeri loca de subtilitate ad Hieronymum Cardanum, ut videat Lector in tam dissielli argumento , si possi inde aliquid expuscare . Exercit. I 2s. I o. Turchinam a Turcis appellari dicit. In eadem exercitatione I s. docet Caeruleum a Caelo esse ductum , dicique etiam
Caesium , haud alium a Glastino Glastum est Guari quem Germani
vocant Blamu poterat etiam addere quem Galli vocant Indicum Pictores Itali. Addit hujus coloris modos, sive gradus, & species esse Persum , Turchinum, Acaturrum : Mauram vocem esse Arrurro , &Arabicam Larul a gleba, sive lapide quem K-,., Graeci dicunt, nos Coxuleum . Si praeterea interroges de Cyani colore dicit eum conflari ex lucido candido, & Ieviter nigro . Qua in re se dissentire , profitetur
a Platone in Timaeo, qui mavult ex nigro admodum saturo Exercitatione tandem xy8. 13. hunc ipsum colorem cum viridi comparans: midetur , inquit , Caerulei subflantia tenuior, quam et iridis . Etenim quod eruitur in Germania Caeruleum , eo si oleo admixto pictores utantur , Hunt tandem viride e adere . Abit ergo tenuior pars . Ex altera parte aliter videtur . Nigroris enim species magis es in Caeruleo conspicua. Tunc autem ex mixtione Lutet , ac Caerulei viridis fit, ex nigro m v jidi Caeruleus . Philosophus in Iride αἰ ri . .. . hoc est: Purpureus color nigrior viridi . Quinam vero sit color purpureus ,
posset poni alia quaestio , & inde aliae innumerabiles, & infinitae. Secundus igitur Caerulei coloris gradus ille, quem scaliger indicavit, erit illius alterius Gemmae proprius, quam barbaro vocabulo Turchinam appellamus, Turchoidem , atque Turchesiam. Audiamus nunc quomodo hanc eamdem Gemmam Io: Jonstonius in notis Regni Miner. describat cap. . art. 3. Turcoidi Turchesia Turqusa , Turcosa, Turchina ) eadem quibusdam ac Plinii Boreas, Callais Iaspis --, inruginis color, sed qui in Orientali ad Caeruleum potius, quam ad viridem tendit ; in Oecidentali , aut plus albicat, aut magis mirescit me. Enucleatius id ipsum in Hossmanni Lexico, ubi dicitur esse Iaspidis species Caelo autumnali Fmilis, adeoque Caelini , sive Aerini coloris . Hinc a Graecis dictam esse
bicum Ferrugi. Ab iisdem autem Graecis ideo Boream vocitatam fuisse additur, quod eo sit colore quo Coelum , cum Boreas flat. Quamvis autem nomen Turcoidis inde natum esse, etiam Ulysses Aldourandus existi-