장음표시 사용
21쪽
cio amicorum tum flagitatione in primis CHRIsTIANI Gono-
Franco surti ad Viadrum summa et familiari consuetudine si uebatur. At neque horum expectationem neque nostrum desta derium expleuit, taedio, modcstia, negotiis, an fati invidia impeditus, ignoro , expleturus tamen, ut videtur, sit monitores vixillent diutius. Rem profecto secisset gratam, eademque vel maiore fortan voluptate nunc legeremus illa εις εαυ- του, quam qua legimus veterum aliquot iureconsultorum, veluti SEX. PompoNII, P. tvvENTII CELs1, C. AQUILLII GALLI, SALVII IULI ANI, et recentiorum FRANCIscI BALDUINI, IAC. CI IACII, BARΤΗ. CREsII , Gu ID. PAN cIROLI a
vitas eleganter ab ipis conscriptas, in quibus dictionis cultum , praeceptorum ubertatem , iudicii vim , eruditionem variam , obseruationum copiam facile unusquisque agnoscet. Magis certe accurata est inspectio , et maturior pleniorque meditatio, facilior quoque narratio eorum, quae in vita experimur ipsi, quam quae ex relatione aliorum siue audimus siue legimuS. Magna certe praerogativa, maximaque fides debetur historicis, qui aut ea, quae ipsi gel Ierunt, aut quibus interfuerunt, memoriae produnt. Sed spe illa, a Beato Patre olim facta, excisi, hoc interea Catone contenti simus. Sequar ego, pal-sibus licet non aequis, exemplum et pietatem Merici G boni, cuius elegans exstat vitae paternae historia, narraturus ea, quae tam ex sermonibus, quos Pater mecum saepe iam liariter de fatis suis habuit, quam quae mihi aliunde conflaut- Recensebo at breui, quae in vita sortunisque eius fuere nΟ-tabilia , plura sorte et certiora allaturus iis, quae in variis D
phemeridi s b de vita paterna leguntur. g. IL
a J Variae ilIae' ΙCtorum vitae Tomy II. et III. et vltimo operum paterno rum insertae fiunt. bin Veluti in der Pota-damiehen Quivi Essentet de a. Ir 1. In den an neuisen minehrichten von Imistifchin Buehern, Parte X i. Dans ia mu-lle RhiMheque Germanique, quae Amitelodami prodit, Tomo II. Art. p. I. et sorte alus.
22쪽
Natus diuae memoriae Pater est EIsESBERGAE , PrinCipatus Alici Lurgcnii, munIcipio, in Thuringiae oppidis et situs
amoenitate cor spicuo, ct tum CHRIsTIANI , ex Gothana ilirpe Saxoniae Ducis lede, anno erae Chiiltianae MDcLXXXI.
a. d. Da. lduS Septembres. Pater illi fuit IOANNEs Micua EL HEiNECLE, siue ut a filiis postea Latine redditum est gentilitium nomen, HEIΝEccius , Lycaei patrii Collega, vir ad formanda ingenia, instituendamque iuuentutem non doctus, kd a natura veluti factus. Istud certe obstetricium munus, quemadmodum Socrates apud Platonem in Theaeteto lepide vocat, & quo omnium maxime gloriari solebat mortalium sapientissimus, et hanc via. biaticam vitam, quam multi molestissimam et despicabilem ducunt, ita semper amauit, ut Drancontemnenda sacerdotia, ipsi subinde oblata, cum illa permutare nollet. Neque deleruit umquam flationem, in qua et Optimi Principis, cuius munificentia schola alebatur, gratiam, et ciuium suorum laudem doctrina, moribus, diligentia, integritate meruerat. In maioribus numeramus MARTHNvM HAYNEccIvpa, Theologum, scriptis quibusdam et maxime Soreria aeterna, quae Lipsiae an. l so'. prodiit, non ignotum. Matrem habuit Do ROI HEAM , MATTHAEI PRUPERI , honesti in patria civis, senatoris et mercatoris filiam, quae eum post sororem unicam, IOANNAΜ DORΟΤΗΕΑΜ, adhuc superstitem, et duos fiat res , Io. Mi HAELEM , olim S. Theologiae Doctorem , sacrν in Ducatu Magdeburgi. o Tribunalis Consularium, fuerinIenisntem generalem mcarium, Inspectorem Ecclesiarum in Tractu Salano, Passorem Halensium pria marium et Gymnasii S holarcham, iam anno Ira a. vita functum , et Io. AN REAM , rerum sivesbium in Tractu in
23쪽
dam Ducatus Brunsvicensis quondam Praefectum, eodem quo noster anno defunctum, postremo partu enixa est. Et ita qui' dem enixa est, ut infantulum pro mortuo haberent parentes, jamque nulla vitae indicia dantis corpusculum terrae mandandum praepararent. Consilio tamen et ope cuiusdam, quae forte aderat, matronae, probe perfricatis pedum plantis, excitatus quidem infantulus , sed tam infirma per aliquot annos usus est valetudine, ut vix spiritum duceret, ipsique pMrentes illi non longam vitae usuram ominarentur. Omen tamen avertit Deus G. M. Ex quo enim infantiae annos trania gressus est, firma semper et 'stabili per omnem vitam valetudine usus est.
Primam aetatem sub faustis penetralibus patris, oculatissimi morum spectatoris, egregiique ingeniorum indagatoris egit. Is, simul ac in puero primus ingenii vigor, emicuit, iis dodtrinis, quibus puerilis aetas impertiri tolet, crudiuitis. Neque sine fructu suit haec patris tam solliciti cura, ut pote qui ustu in aliis discipulis decernere didicerat, quo tendendum
et qua, cuiue tamquam perito alicui explorata erant omnia, in quae procedendum. Magnopere patrem, uti deinde ceteros praeCeptores, iuuit summa discendi cupiditas, ingenii docilitas, & naturalis quaedam sollertia. Haec tanta in puero fuit, ut condiscipuli animum illius, bonarum rerum auidiis- me adpetentem, et a rebus ludicris auersum aequo animo non ferrent, sed tamquam morosum et dissicilem traduCerent. Cette iam tum immoderatius in studia serebatur, quam aetas patiebatur. Pater autem hoc impensius amauit filium, filiique amorem, indeque spem concepit non vanam, fore ut aliquando in rei publicae et litterariae bonum adolescat. At ille
24쪽
mature deceta, filio vix undecim annos nato. Tristis hoe casu in familia conueisio, mater vidua, liberi olbi, non lautares domi. Nihil nisi desiderium sui et bona omina liberis ,
matri tamen amicos reliquit. In Deo et matre liberis maximum
praesidium. Neque hoc defuit illis. Mater enim et pietate Deo et moribus amicis Cara facile inuenit, qui opeia, consilio, re iuuarent. Hoc itaque praelidio amicorum sustulta in primis operam dedit, ut filii probe instituerentur. Permisit itaque illos fidei ac disciplinae D1TERICI , PEZOLDI et GscKWD DII, qui ad litteras docendas in patria publice constituti erant. Numquam sine voluptate meminit illius temporis, quod in schola patria transegit, quin recordaretur ConrectoriS, Cu- . ius disciplinae traditus erat, cuiusque nomen tacere praestat, quam dicere, Orbilium per omnia reserentis , imaginarii, vehementis, plagosi, sordidi & ridiculi, ut sunt haud pauci,
qui in scholae umbra senescunt, litteris tamen inquinati, et in Graecis vertatissimi. Is enim non tulit praecox discipuli in illa aetate ingenium, et quo laetiora illius indicia dabat, hoe magis illum tamquam sciolum et ante pilos sapientiae inhiantem increpavit. Oderunt alii puerulos praecoci sapientia, Gxemplo veteris poetae apud Apuleium, sed non eo, ut in adolescentibus improbarim haud vulgarem diligentiam, et sciendi curiositatem. Adeo verum est, quod ait ille, Vir inimn habet Uores, nise ignorantes, et: numquam eminentia inti dia carere. Certe insanum aut necromantam illum credidisses, si quod elogium HEINEccio collegae darent, aut hic concinnius aliquid vel promtius reliquis condiscipulis elabo ratum traderet. Saepe scripturam in cathedra pedibus conculcare ac gelliculatione plus quam pantomimica conspuere, non quod esset male concinnata, sed quod opinionem illius superaret. Tali cum estet ingenio magister, co sue inuidia, siue animi impotentia se abripi passub eli, ut apud FRANc
25쪽
LivΜ , Superintendentem et Lycaei tum scholarcham Insist re non intermitteret, ut ex suo ordine in stiperiorem transso- caretur. Qui cum interrogaret, quidnam esset, quod Hg1NLcciv Μ, de quo nemo collegarum umquam quesitis esset, pati nollet 8 respondit: me miserum, de rebus quaeris, quasi e non :int uego, et ludibrio ideo apud ais tisis fum. Certe Spiristis sanctus in puero est. Haec ipsa verba magistri sunt, quae referre non piguit, quod honori cedant patris, in bona quaevis tum adolescentis. Interea Rector illius scholae, Gscii*ENDius, cuius disciplinae tradebatur, vir doctus et a
quior ingenii aestimator, nihil intermisit, quo discipulus ad
Optimarum rerum cultum formari pollet.
Vsus autem est horum praeceptorum institutione ad annum usque i 698. in quo temporis intcruallo assidua lectione veteres auctores Graecos et Latinos vertando sundamenta posuit scientiae elegantiorum litterarum et eloquentiae Latinae, in qua pollea excelluit maxime. Frater interea natu maior, Io. MIcu AEL , in libera imperii ciuitate Gosariens muneri e clesiallico admotus, multos et magnos sibi doctrina, morum cultu et eloquentia lacra, qua in primis pollebat, conCiliauerat patronos. Qui cum esset fratris amantissimus, et prose tuum, quos in utraque tam Graeca quam Latina, quin et Hebraica lingua ceterisque studiis humanioribus fecerat, gnarus , illum ad te vocavit. Patria itaque exiit, et Gonariam venit anno i 698. ibique breui tempore adeo se bonis qui busque probauit, ut commendatione fratris adiutus in domum et familliam illustris SEiDENfΥiκERi , ludicii imperialis aulici Consiliarii receptus benignissime haberetur. Multum
haec commoratio utrique fratrum profuit. Nam cum patruus meus
26쪽
meus illo potissimum tempore praeclara illa opera, alterum de Antiquitatibus G ariens ibus, alterum de Sigillis veterum Germanorum, aliaque scripta moliretur, illaque ex chartis membranisque veteribus instrueret, multa fratri describenda dedit, alia excerpenda permisit. Magnopere haec opera patruum subleuauit, patri vero idemtidem non instuctuosa fuit. Praeterquam enim, quod ille supersiedere poterat operoso librorum euoluendorum et vetustos caracteres in chartis medii aeui obuios expediendi et describendi labore, obseruationes quandoque patri natae sunt, de quibus non cogitauerat auctor, qua siue in rem suam vertere adeo non dubitauit patruus, ut memor semper fuerit nauatae operae fraternae. Pater vero hoc ipso variarum rerum Cognitione imbuebatur, et laboriosae inquisitioni et meditationi rerum a vulgi notida ab lirusarum paullatim adsuefiebat. Scriptorum etiam meliorum, m
dii antiquiorisve aeui instituta et mores illustraritium, tum se primum adquisiuisse notitiam, grate saepe professus est. q. V.
Etsi vero multum apud Patrem fraterna consuetudo et Nxempli vis valeret, bonarumque rerum cognitio maiora in- dies incrementa meliorum lectione librorum, quos diurna nocturnaque manu versabat, caperet, non tamen hanc studendi viam rectam et satis commodam aut sufficientem arbitrabatur. Accedere oportebat institutio vivae vocis, quae tu dicio doctissimorum hominum maiorem lectione vim et efficaciam habere solet. Firmius certe haerere in animo et memoria solent, quae audiuntur, quam quae leguntur , et compendium discendi facimus audiendo viros doctos, de pulpiato dicentes. Vno enim momento remporis, ut verbis utar A-
In arcana stidiorum methodo Cap. 1 .
27쪽
fimo plurium areorum labore eoaceruaruns, atque hoc nulli no a Iabore, magnaque cum animi nostri MIVIate contingit. Fratii inde exposuit dcliderium, Academiam aliquam adeundi, ibique seuerioribus litteris operam dandi. Fratri non abnuit si ater, qui ne seruorem illum diicendi restinguere videretur , illum ex amplexibus suis aegre tandem dimilit. Anno itaque Iroo. almam Lipsiam adiit, beneficiis illustris S EIDENsTicRERI potis . simum et commendatione fratris subleuatus, eoque animo μdiit, ut sacris litteris operam sedulo nauaret , munerique ecclesiastico, cui tum a matre destinabatur, sese praepararet. Lipsiae in contubernio vixit SEIn ENsTicκERI iunioris, cui abilluliri parente tamquam studiorum socius et moderator additus erat. lam ibi crat, ubi ingenii neruos intendere, illudque tamquam in palaestra aliqua sapientiae et virtutis iuuare, ornare, roborare et in maius meliusque promouere pol set. Academia illi obtigerat elegantiarum omnium sedes, sapientiae bonaeque mentis domicilium, musarum ac gratiarum augustissimum sacrarium. Docebant ibi tunc temporis Io.
magna in Theologia , Philologia sacra et Hiltoria ecclesiastica nomina. His aliisque claris viris operam sedulo dedit. Neque satis illi fuit, tantos Doctores audire. Expendere enim singula solebat, et quam firmis probationibus quaeque niterentur dispiciebat, perque bibliothecas exquirobat, quid consignatum ab antiquissimis atque fide dignissimis auctoribus exstaret. Magno autem usui illi tum fuit continua consuetudo AD A ΜI REcAENA ERGII , in cuius aedibus sibi socioque muscum conduxerat, cuiusque ex ore et disciplina maxime pependit. Hic vir paterno discipulum amore complexuS est, atque ut assiduae diligentiae subueniret, bibliothecam suam, quam instruetissimam habebat, illi utendam fruendam benigae
28쪽
Concessit. omnium autem maxime tum Pater delectabatur historiae ecclesiasticae et sacrarum Antiquitatum studio. Hanc sitim expleturus BARosii Annales diligentissime legit, atque cx optimis rarissimisque libris grandia aliquot aduersariorum volumina excerptis obseruationibusque repleuit, iis aliquando usurus ad nouam et plenissimam Ecclesiae historiam, cuius sibi iam tum ideam impresserat, concinnandam. Sed mutata paullo post vitae studiorumque ratione in spongiam tandem incubuit hic Aiax, ipsaque Aduersaria magno dil- pendio pridem, fraude an Casu, non dicam, perierunt. EX ungue tamen , ut dicitur, iudicare leonem poterit, quisquis illius dissertationem, de habita et insignibus Apsolorumsacerdotibus, anno tro I. sub praesidio lo. Scn Minii publice
defensam, legerit. Primus hic ingenii foetus suit, et cum auctor ipse huius scriptionis historiam texat, ipsum audire iuvabit. M vero, inquit, de Amulis nonnulla, quae scirere, tua inserest videtur, moneam , primum Acum occupaso fieri alio paulis dissuφων, de habisti et insignibus Apostorum
facerdotatibus, quam undeviginIi annorum adolescens Lipsiae,mbi tum prima studio m academicortim rirocinia faciebam, sub praesidio V. C. Io. ScaΜIDII , e cathedra philoseophica δε-fnia. De natus tunc a matre veneranda Audis theologico , facile animaduenebam, me vix operae pretium facturum , nisi cum illo et elegantiores litteras es philologiam sacram, et quiarum in ista Academia quam maiume florebat, antiqvrtatum ecclesiast carum studium coniungerem. Cum itaque ea diligentia
mihi viri fiamme reuerendi D. ADAΜI RE HERBERGII , cuiur
is aedibus mihi mustum conduxeram, amorem ac benevolem
29쪽
ITTIGII praelectiones Udue audio , diesque ac noctes antiquae GH ad monimenta volvo, noriIiam non mediocrem hi floriae ecclesiasticae mihi compararem , quam deinde non pa=um sicupletaua , cum relicta academia Li iensi in fratris τοῦ μαsuruuntubernio aliquamdiu vivere, eiusque et confitiis, et a Fru-tione et bibliotheca frui contingeret. Cum ergo profectuum Decimen a me exigerent patroni, a quorum arbitrio rum pendebam, eι legens inter al/a B Rosis Aunales auimaduertistis, Minalem latam Apostolis habirum atq .e insignia faceraeotalia, quatibus hodie Gerus Romanae Dusae mire sacra superbis,pasm tribuere non dubi are : miratus sium eam viri purpurari audaciam, et audire mihi visus sum ciamantem Melicertam,
Itaque iuuenili fertiore arripui calamum, illaque BARONII Hiorumque Pontificiorum argumenta excus, et iustuarionem ea is re conscriptam obtuti venerabili ScΗΜIDIO , qui ita iam unice probauit, suumque mihi obtulis praesessium. Quamuis vero iuuenise hoc sit opustutam , G multa sint, quae ipse iam oel in is aisne via in elaboratione desiderem e eo ramen magnopere me deIectari fateor , tum quod hae sint stadiorum meorum primitiae, tum quod mihi postea viam ad beneuolentiam Reuerendissimi VRsisI DE BAEuR, fiammi in aula Regia sacrorum Antistitis, mumuis , cui pers Ia diser atis ita placuit , ut mihi anctor est , ne iliam auctiorem edere dubit rem. Ita prodiit ahera edisio in forma minore, qua n octauam vocant, ea=ue ita Aoupletata , Ut iussi molem libridi ferrei, qui ita ad palatum fuit viro reuerendissi uo, cui dicatus fuerat , ut eius commendatione paullo post publicum docendi munus mihi in A. ademia Halensi longe comeniis e demand
30쪽
Edito illo ingenii specimine, non indignus a praeceptoribus habitus cst primo honorum Academicorum gradu, qui tamquam praemium vigiliarum et in vicem stimuli ad co
nandum maiora olim tribuebatur, iam vero, ut sunt tempo
ra, petentibus potius, quam merentibus dari mos est. Homtantibus itaque amicis ci consilio fi atris, quo in lalutato adhuc nihil agere audebat, ordini se te philosophico ad examen magisteriale obeundum obtulit. In hoc cum plausu inter ceteros magisterii candidatos stetit, et anno 17O3. a. d. v m. Februarii magiiterii philosophici honoribus ornatus est, lauream tribuente CnRis Topuo Ro PPAva Io , Matheseos proselsore publico. Hoc quoque doctore in mathematicis et chro- nologico in primis studio, in quo prae aliis excelluit, aliquamdiu usus est. Praelectionibus cnim chronologicis, quibus AEGIDII STRA vcnsI Breuianum chro logicum explicasat, assidue intersuit, non sine interiore temporum notitia historiam siue profanam siue ecclesiasticam, quam in deliciis habebat, addisci posse ratus. Decurio hoc modo studiorum academicorum 1 adio, desiderium in illo nascitur reuisendi fratrcm, cuius idemtidem litteris inuitabatur. Eodem ergo arario Gossariam redit, aut sacerdotium, si quod vacaret, aut aliud munus data copia ambiturus; sin minus, Lipsam rediturus. Deo aliter visum. Nihil enim horum accidit. Apud sati cm interea otio obtorpere non passus est ingenium, o ni exercitationum genere in academia, legendo, scribendo, dicendo docendove excultum. Multum iuuit fratris instructa satis supellex libiaria, neque minoiem illi usum praestitit eiu .dcm si atris et institutio et exemplum ad perficiendum orat Iem sacrum. Ipse cnim, ut dixi, sacro muneri crat dicatus,