장음표시 사용
11쪽
modum, medicorum praesertim,iudicio praeferretur, qu ae sane caeteris hoc nomine praestantior uideri pote, rat, nisi religiosius Plinium amplexatus, potius uel ab ipso Dioscoride quam a Latini sermonis nitore quic, quam deperditum pateretur . Habes cur nullius addi, ctus iurarim in uerba interpretis . Amati Commenta,rios non est quod tibi iam commendem : tu legendo periculum facies,an diligenti inuestigatione ac consuetudine eorum, qui ex nouis Insulis in Lusitaniam re, deunt, quaedam accuratius expenderit, quam hactenus
ab iis factum est, qui ad Dioscoridem uastos
Commentarios ediderunt . Vale, ac Amatum,qui has tibi commodita tes attulit, amore prosequenedum putato.
12쪽
A NAZARBEI DE MEDICA MATERIA LIBRUM PRIMUM, ENARRATIONES DOCTORIS AMATI LUSIT ANIME DICI PRAESTANTISSIMI.
gNARRATIO IN DIOS CORIDIS PROOEMIUM.
V o D medicus non solum herbarum ac sim
plicium medicamentorii notitiam tenere debeat, uerum etiam eorum differentias, naturas,positiones, tempus collectionis, ac reposituram obseruare, in praesentia monet Dioscorides: cuius uerba Galenus sapientissime, uti solet, animaduertens libro iii. de Compositione medicamentoru, id est, per genera, ita suadet, inquies: Hinc
enim puto bonae indolis iuuenes incitatum iri,ut medicamentorum materia cognoscant, ipsimet inspicientes,non semel aut
bis, sed frequenter: Quoniam sensibilium reru cognitio sedula inspectione confirmatur: cuius rei indicium est euidentissimus* gemelli per omnia similes esse nobis uisi, differentes iis qui ipsos inspicere consueuerunt, uia deantur. Itaq; herbarum,fruticum, & arboru materiam priusq e terra eximantur, contemplari pulcherrimu est, dum fructus uidelicet futuri sunt, dum eduntur, dum augescunt, & dum uigent . Haec siquidem continua eorum speculatio docebit te,quando potissimu ipsos decerpas, ac in siccis domunculis repositos custodias, te a solis radiis exurantur , nec ab humba ditate ex tecto uel muris madefiant: id optime fiet, si domus neq; subterraneae sint, neq; aliis uicinae, neq; sub tegulis, sed fenestras ad meridie spectantes habeant prope quas tame medicameta reponi no debent,& subdit: Quisquis igitur auxiliorum undiq; copiam habere uolet, omnis stirpium
materiae, animalium, metallom, tum aliorum terrestrium corporum, quae ad medicinae usum ducimus, expertus esto, ut ex eis & exacta & nota cognoscat: deinde in c5mentario meo, quem de simplicium medicamentorum uirtu te prodidimus, sese exerceat ; nisi enim hoc modo instructus ad praesentis operis praesidia ueniat, uerbolenus quidem medendi modum sciet,opus uero nullum ipse dignum perficiet. Haec Galenus, cuius multa&uaria similia,consultd praetermittimus quae hinc inde adducere possemus, Dioscoridis uerbis omnino adstipulantia, & ad partem illam acced, mus,in qua legitur,ex herbarum medicamentis durare ad multos annos solum candidum & nigrum ueratrum, reliqua ad triennium tantum habere
13쪽
i AMATI LusITANI eo MMENT. usum. Quae sane uerba diminu ta esse, certu est,quii ut ibidem in contextu collocata sunt, falsa esse sciamus, praesertim ex Theophrasto, libro nono de plantarii historia, capite.xiiii .dicente: Elleborus enim uel annis triginta utilis est, malum terrae quinq; aut sex, vernilago nigra quadraginta,fel terrae decem,uel duodecim, pinguis haec,spissaq; admodum est; peucedanum quinq; , aut sex, uitis sylvestris anno, si umbra & sine ictu reseruet, alioqui putrescit,& inanis, fungosaq; redditur, & aliis alia tepora tribuuntur: Sed omnium medicamentoru diuturnissimum elaterium est opportunumq;quod uetustissimum. Itaq; medicus quidam, uir haud insolens, neq; mendax elaterium ducentorum annoru uirtute mirabili seruare apud se retulit, eo a quodam munere donatus. Causa quamobrem tam longo serudiri tempore possit,humoris copia est, ea de causa uel cum praeciderint in cinere humidum ponunt, & tamen ne ita quidem siccari potest, sed usq; ad quinquagesimum annu lucernis admotu lumen extinguit; haec igitur uis peculiaris isti tribuitur. Hactenus Theophrastus. Per quae uerba,satis per c, Drbis, i A, Pitur prooemium hoc Dioscoridis corruptum,& acephalum esse, quod far bocmium cillime quisq; ex praedictis Theophrasti uerbis satis restituere poterit.Nec hoc corm enim credere est,Dioscoridem sic in portum impegisse, quum omnium in m F materia oculatissimus ac diligentissimus fuerit, & ea de causa Galenus Galensis prae caeteris illi palmam tribuit, herbarum contentus inscriptione ab hoc P 's '' . facta ut ex prooemio libri sui sexti de Facuit simpl. medicamentorum
leticus. percipitur, ubi ita legitur : At Anaetarbensis Dioscorides, quinq; libris ma Abarum , teriam oem utilem absoluit, ito herbarum tantu, sed & arboru,& fructuit,fmphci & succorum,& liquorum,memorans insuper & metallica omnia,& partes ide lym '' animalium: Et miui utiq; uidetur omnium perfectissime tractatum de materia medicamentorum cofecisse. Quibus proxima sunt illa, quae libro primo de Antidotis ipse retulit, dicens: Sed traditum est abunde de tota medicinali materie quinque Dioscoridis libris, a quo praeter alia etiam olfa-elias, gustum; qualitates, quibus potissimu probatiora medicamenta a deterioribus cognoscuntur discernunturq;, licet tibi condiscere,in nonnullis etiam uisibiles qualitates no parum coferre reperies. Quu igitur Galenus Dioscoridi in historia medicinali primatum tribuat, in eo accurate intellisi , si dis gendo, desudare iustum exit, quia ut ille tradit libello de Antidotis primo,
sertariae. Medicum peritum esse oportet omniu stirpium: Sin minus, at plurimov& quorum usus frequens est, genera ipsorum,aut si mauis disserentiae,Hae sunt, arbores, frutices, herbae;spinae, uirgulta:Nam ea ab initio ad finem ut possis cognoscere,in multis terrae regionibus reperies,quemadmodum &ego in Italia offendi uariis locis, quae neque nascentia, neque aucta nouerunt hi, qui siccata tantum agnoscunt , At de iis satis ,& ad iridis caput
14쪽
Textus Primi Enarratio Prima.RIS cuius tantum radix a medicis comendatur, ea est hereba quam hodie officinae sub nomine ireos monstrant. Quae ideo iris dicit, quia eius flores, ueluti iris arcus coelestis multis dc uariis insigniti sunt coloribus. Reperiuntur enim uarii ii colores,in unoquoq; flore, candidi pallidi,tutei, purpurei, & ut plurimum caerulei, ut facile quis intelligere possit, irim dici non ob diuersitatem colorum in specie , sed indiuiduo potius. Quanqua non ab re esset quoq; dicere, irim sic nominari, ob diuersitate uarietatemq; comtorum in specie repertorum, Quum iris quaedam albos flores habeat, alia Iris uaria. luteos, alia uero pallidos, nonnulla aute purpureos, ut Ferrariae in horto Magnifici Marci Pliadnotauimus,& eas diligentissimis distipulis nostris indicauimus:Imo hanc sentetiam uerissimam esse, uaria Dioscoridis Graeca exemplaria attestantur, cui Plinius subscripsit, libro.xxi. suae Naturalis hiastoriae, capite.vii. quum dicit: Floret iris diuersi coloris specie sicut arcus coelestis, unde &nomen.Caeterum iris Illyrica, omnium consensu, caeteris irai I bri' pr fertur, & omnium est laudatissima, quaquam tamen in multis orbis re ', gionibus, minoris licet nominis nascitur, nempe in Hispania, Germania, Gallia,& Italia; quae si non Illyrica, aut Macedonica, quibus primas ct secundas Dioscorides adscribit; bona tamen censenda est, & eo magis, quanto odoratior fuerit. Illyricae uero,ut refert Plinius,loco a nobis citato, duae sunt species, Altera rhaphanitis, ob similitudinem sic dicta,quam eius radiR I id , i cum rhaphano habet ; Altera rhiEotomos, quarum melior habetur, quae rica ad subruborem tendit, ut in praesenti loco Dioscorides tradit, a quo nec Apq qi Plinius dissidet: unde qui Plinium in hac re a Dioscotide disserentem co- tendunt, toto aberrant coelo, quum Plinium superficie tenus tantum legant, uirum alioqui grauissimum, raro solitum errare. EN iis enim Mam M. i. jthiolus Senensis se offert,primo capite sui Dioscoridis Italice loquentis,
Qui obnixe admodum eo loco Plinium errantem ostendere nititur,quum so Pli uiuis
tamen Mathiolus ipse magis reprehensione dignus sit; Nam Plinius nihil quicquam a Dioscoride hac in re uariat, ut tamen Machiolum ipsum abaa ii
15쪽
AMATI LUSI TANT COMMENT. errantem conuincamus, audiant qui haec legerint,si quis modo legerit, inprimis uerba per quae Mathiolus errantem Plinium credit, adducamus illoco citato, quae sic habent: Illyrica quoq; duorum generum est, raphae nitis a similitudine, que & melior; RhiEotomos subruffa,optima quae sternutamenta tactu mouet: hactenus Plinius. Per quae Mathiolus Plinium accusat, quu innuere uideatur, quod Rhaphanitis melior est rhiZotomo subrussa, adeo ut subrussam postponat no subrusse, quum tamen Dio scorides itidem colore subrusso maxime laudet, & caeteris anteponat. At haec tam parua, tamque minutula sunt,ut paucis opus habeant responsis, praecipue si literam legerimus, ut in codice antiquissimo, ad hunc modum legitur: Illyrica quoq; duorum generum est,raphanitis a similitudine,qua& melior rhiEotomos subrum. Sic enim legendo omnis diluitur dubit tio. Nec enim aliud quam litera una permutatur,ut facile loco, qua,perpearam postea dictio,quae, scripta fuerit. Sed esto phrasis,ut in Frobenianis habetur codicibus,legatur, scilicet rhaphanitis a similitudine, quae & meliorrhigotomos subrussa, proculdubio no inde elicitur, quod rhaphanitis melior fit rhigo tomo subruffa,imo contrarium qui uel mediocriter in lectio, ne doctrinaq; Pliniana uersatus fuerit, deprehendet,quum dictio quae, non referat aliud,quam rhidotomos,ut sit sensus. Secunda rhiEotomos subruffa, quae & melior. Quod Plinius uero sic intelligendus sit, & quod cu Disae scoride subruffam iridem laudauit,pon aliunde comprobatu iri uolumus,
quam ab ipso Plinio,qui seipsum declarat, & cum Dioscoride subrussam
iridem laudat ibro.κxi.capite vigesimo,qu o iridis prosequitur iuuameta, dicens; Iris russa melior quam candida,Haec ille. Quibus clarius aut apertius nihil dici potest: ut merito Mathiolus Senensis accusandus sit, quum Plinium sic immerito uellicet lancinetue. Caeterum Galenus libro de A Andreas tidotis, de iride posteritati memoriam reliquit, cuius uerba , utinam An-D-β - dreas Lacuna Hispanus uir sine controuersia doctissimus si Galeno a se iu A epitomen redacto,non in uniuersum praetermisesset, sed ea potius pro coronide subscripsisse(quum nusquam quod sciam, de iride Galenus metionem fecerit quam in eo loco, nec enim in libris de Facultatibus simpliciumedicamentorum, de iride quicquam reperies: proinde locum illum e lilabro de Antidotis in hunc nostrum transcribere non ab re est uisum,qui ita habet et Illyricam itidem Andromachus post rosas iniiciendam censet,
Quem sermonem, ne obiter inaudias, ceu S de alio quodam medicamenisi, hisd quibus cicturus sum infra,opilina in unoquoq; genere quale sit,edo catinum. cens,polium itaq; & chamedrys Romam apportantur paulo praestantiora his quae in Italia nascuntur.In quibusdam enim locis Italiae non multo i feriora crescunt,illis annis quibus uer totum no humidum euaserit, quemaadmodum saepe fit,ut assimiletur aestati erum quum siccior aeris consti-
16쪽
tutio oboritur,ea quq Italia profert aut Cretensibus similia,aut non multo deteriora quaeda nascunt,exempli gratia,chamedrys, chamepitys, hyperiscu,gentiana, thiaspi, nigrum ueratru, aliaq; similia ; At de irde no ita habet, nam si conferas eam quae ex magna Libya Romam copiosissima assertur, tantum ab Illyrica abest,quantum mortuum corpus a uiuo; non tamen in aliis nationibus ita multum abesse apparet, atq; in huius genere odoratiorem deligito,quemadmodum in aliis medicamentis. Vnumquodq; enim praestantissimum es quod proprium generis sui odorem habet ualentisi musquod ex multa inspectione singulis innotescit, Ac subdit; omnes itaq;prodiderunt, irim quidem esse laudatissima,quae in Illyricis nascitur. Haec Galenus ursus: Illyrica regio, hodie Sclauonia dicit, ex qua hodie quoq; ad nos iris optima assertur,quae calida & sicca,prope tertium gradum temperamenti locatur, & ex ea eclegma in officinis, contra pectoris uitia paratur et Nam tussi utilis est,& humores in pectore uiscidos, & contumaces extenuat, comunis autem iridos ( nam Illyrica sicca ad nos defertur sucisco, contra hydropem utimur, non contemnendo profecto iuvamento, ut curatione.XXiii. Ceturiae primae nostrarum curationum abunde diximus, A tura
ubi unciam integram electuarii e radice cum melle parati, Pro aluo subdura Tisi., cenda propinamus, Imo & succi huius nostratis iridis, ad unciam usque
unam,non nunquam cum melle rosaceo colato, aliquando uero cum d cocto sene,uel aqua mellis mixtam praebemus.
Graecem , Latine, corum, Q corvi , herba Veis
nerea , Plangua crassa: Hlyallice , Italice , Gallice , galan
A C O R V S Venerea dicta herba, quae ab officinis Seplasiariorum
acorus simul uocatur,ea apud omnes,aquatica gladiolus, luteis floribus insignita putatur herba non sine tamen antiquo atqs inueterato errore, qui, Dioscoridis in praesenti loco uerba, cui in herbarum & fruticum descrimptionibus fides est habenda, sicuti Galeno, in earundem perscribendis naturis, minime illi conueniant. Nam ut radicis figuram praeteream,quae misnime respondet,illius potius sapor astringit, de quasi insipidus quanda praese frigiditatem fert, non uero acris est,nec secum ullum adferenSodorem, que uero acoro pernecessaria esse,ium Dioscorides,tum Galenus,atq; eius simia Paulus Aegineta testantur. Nec minus ex Plinio hoc satis probari ...m potest , ut ex dicendis patebit: unde mirari satis non possum, quomodo callu, ta Mellius Gallus, uir alioqui doctissimus,in hunc condescenderit errorem, ratur.
17쪽
s AMAta Lus: TAN: totius Net. xit apud illum est legere libro. x. sui uoluminis. de Natura stirpium,eiusdein numeri capite proinde quum a corus aquatica haec gladiolus non sit, quid
.ib., ab nam sit,dicendum est. Nos qui ab hinc quindecim annos comentarios in hincas. ait Dioscoridem edideramus, scriptum reliquimus, quod communis calamus rumpi spm' aromaticus, acorus apiid Dioscoridem erat. Quam opinionem Manardus nis . . Ferraries S,Euritius Cordus, & ex nouissimis,Mathiolus Senensis, pro ue, descripsit. ra affirmarunt; unde Ioanes Agricola Ammonius Germanus uir doctus,
statim in initio libri primi sui de Herbaria medicina ctia tradit: Acorus uerus quid sit fortassis ignoratur,Manardus,Cordus,& Rodericus I ii sitanus
succedaneo utendum esse censent calamo illo nostro aromatico,siquidem hic nomini suo non satisfacit, Nicolaus Leonicentis,& Antonius Brasatiolus, quam officinae galangam uocant, uerum putant esse acorum, quoniani huic descriptio tota sit coueniens. Haec ille. In lucem enim superioribus illis annis, commentarios, sub nomine Ioannis Rodorici Lusitani, e uitl- , gauimus. Nunc uero,rem ipsam pensitatius aduertens, ab hac libere defib. stimus opinion quu magis inclinat animus, huic adherere alteri, uidelicet, ' quod galanga crassa uerus acorus sit. Quam intelligens Apuleius Venerea: uocauit, raramq; inventu,suo aevo dixit. Quod uero crassa haec galanga ue, rus sit a corus,testatur radicis ipsius figura, quae omnino a coro respondet: tum sapor ipsius acer ad amaritudinem tendens, ut adnotat Galenus, nec gratus in ea quoq; deest odor. Quantum uero ad colorem attinet, in quo maior uel tota apparet difficultas, quum galanga nigra ad rubedinem ue gens es Acorus uero,ut tradit Dioscorides, albus esse debet, & candicans, Plinius hanc animaduertens dubitationem,illi occurrit,& eam diluit, libro suo Naturalis historiae.1set capite. is. ita inquiens: Acoros,iridis folia habet angustiora tamen,& Iongiore pediculo, radices nigra S,minum; uenosis,cae tero,& has similes iridis, gustu ac res,odore no ingratas,ruptu faciles, optimme Poticae,deinde Galatice,mox Cretic ,sed primae in Colchide iuxta Phasim amnem, S ubicunq; in aquosis, recentibus uirus maius quam uetustis, Creticae candidiores Ponticis. Haec Plinius. In quibus, inquit,acorus Pon licus optimus est,qui radices nigras habet possidetq;,quales in galanga co-spiciuntur crassa . in parte praecipue exteriore superficiali, ad russedinemelius; Io, uergentes: Sed in hoc quod subdit Plinius,C reticae candidiores Ponti cis,inem experum' quo absurdum asserere uidetur, quum Creticas radices candidiores Ponti-ι - cis insinuet, ac si Ponticas candidas dixerat,quum potius eas nigras praemriit, omnem sustulit dubitationem: exponens utiq; Ponticas acori radices candidas esse, quo ad partes centrales interiores:sed Creticae Ponticis candidiores sunt, in eisdem partibus, quum utraeq; nigrae in parte sint exteriore: Nec enim Plinius tam lethargicus aut obliuiosus in scriptis suis reperitur , ut sit iudicare hic tam turpiter errasse, nec meminisse tribus antea uer
18쪽
sibus scripsisse Ponticas acori radices colore nigras esse. Intelligendus imtur Dioscorides uenit,quum inquit,acori radix prima habet bonitatis aestiis
mationem,quae colore subalbida,densa,& candicans est,in parte interiore, quum in exteriore potius nigricat cum quadam russedine,ut in crassa conspicitur galanga,cui nec folia iridis desunt,ut ab iis accepimus, qui in Guineam nauigarunt, & eam inde eradicantes, ad nos singulis annis transuehunt, quanquam a Syria , & Babylonia eam quoque asserant p unde multi herbarum consectores , Cyperum Babylonicum eam cognominarunt. Alia uero galanga Indica est, quam seplasiarii subtilem appellant, s cundum sui totum rubens,ex qua, conditum apud officinas paratum habet coctionem uentriculi iuuans, & omnes frigidos dolores finiens. Caeterum Galenus, acori, libro.vi. de Facultatibus simpl. medicamentorum ita meis Acom Ga minit, dicens: huius radice utimur,quae gustu modice amaro est, odoreq; non iniucundo: Itaq; facultatis calidae est, & consistentiae tenuis, quare &urinam mouet, & lienes induratos discutit, ceratoidisq; crassitiem detergit, extenuatq;: ad quod succus praestantior existit. Calfacit enim, & siccat, in tertio ordine. Rursus,hanc sentetiam q/galanga crassa,verus sit acorvi,pri t..h; .is,mo adstruxit Leonicenus, uir multa eruditione praeditus, quem postea se- us, ' u lita cuius fuit Antonius Musa Bras auolus,mihi Piladea quadam amicitia con- eruditione iunctus, uir & morum sanctitate, & eruditione non uulgari insignis, cuius pr*O'i
quoq; iudicio, subscripsit Leonardus Fuchsius, in illo suo magno artifici et
cofecto herbario. Patres quoq; qui nuper Mesues Antidotariu enarrarur,.subla. galangam, radicem iunei odorati esse contendunt, non sine ingenti errore: Leonar Aettamen,ut omnes uel mediocriter in re herbaria exercitati norunt, proinde contra illos non opus est incedere, quum satis reprehendatur id quod falm Moues
sum esse omnes norunt. Quo nomine uero, acorugisthic communis apud. narratores;
Dioscoridem appelletur,id quarto libro dicemus. ha --m,
Textus Tertii Enarratio. D O L E O quidem non mediocriter, quod non maiorem noscendis simplicibus,in Lusitania iuxta atq= Hispania,Operam nauauerim,ut maior mea posset esse facultas,hisce praecipue patrocinandi; quibus herbarum cognitiones sunt cordi,non uero illis,qui quu palliolenus doctores haberi student,totam hanc operam herbarum tam imprudenter spernunt, quam insigniter ignorant, quibus quid in praesentia precemur, nisi aliquando meliorem mentem dari, ut quod hactenus sunt aspernati, agnoscenteS, min
19쪽
lint semel bene recurrere, quam semper (quod est in prouerbio) male currere . Nam tunc melius nobis liceret cu hisce tum hominibus nostris spe,lrare, qui illorum ignorantiae, non sine maximo uitae periculo sunt obno-Me'i' Η xii, quod optime posset esse indicio Meti herba: Quae quum in Hispania . ,-- . famigeratissima sit,tamen hactenus ab illis est ignorata, & quanquam alii
Hii,sima. duit eorum importunisq; calumniis ab hac cognitione fuissem deterritusti tamen persuaderi non potui, ut eam penitus abiicerem, quod factum est, ut si non omnes, saltem bona dum illic ageremus partem cognouissem,l. inter quas meu fuit: quam in Hispania nasci , Dioscorides, prae caeteris ini hac re diligens scrutator, est author. Est igitur, Meu herba, caule, es holiis anetho similis, uerum crassior, radicibus comosis, obnigris, in obsiquDMea tqmo rectumq; sparsis,& frequentibus, qua de causa hodie multi tortuosum foeniculum sine tortuosum anethum appellarunt heae: Caeterum radices, inl medico usu a multis desiderantur, quae facile ex Hispania,& montibus eoi noniensibus in multas orbis partes uehi possunt Nam olim mihi , quos dat Germanoru argitas couenienti, qui in Anthuerpiam laquam celebre emporium,non paucas herbas adferre solent: quidam, inter alias quasdam radices os edere, suo nomine berrouertea appellatas: quas tamen meu esset herbae, summopere contendebat,quu ex herba folia, caulemq; non dissi-imilia anetho habente se collagisse affirmabat,ea que de causa, ab ossicinis i Germaniae, pro uero meo habebatur: caeterum minime ita se rem habere, illud mihi indicabat,quod praeter discrepantem figuram,non erant odore, quem aromaticum meon Hispanum habet. Nam multi quos Itali phar, macopolae pro uero meo quasdam indicant albas radices, daticum odo, re referentes, quae non multum ab illis quibus Germani utuntur absunt. At re vera, uerum meum in Italia nascitur, in montibus praecipue Bono, Meu u Hi niensibus,ex quibus Herbarii quidem diligentissim ad nos attulerunt,noni Italia na nisi illi a nobis in Hispania conspecto,simile, quod Dioscoridis historiae ins uniuersum respondet:na radices exterius nigrae, intus uero albae sunt, quaaria odor similis illi est, que foeniculum siccum ex se spirat, suavior tamen: earum quoq; sapor, non admodum acutus erat, aromaticum quid prae se. ferens: quae in infima parte cavillatae,comataeue adeo reperiuntur, ut spicam nardum quicunq; has radices uiderit primo intuitu esse dicet. A quibus argumentum non mediocre desumimus,quod spica nardus passiin ossi, radiae ficinis obuia, radix potius,quam platae summitas sit, ut suo dicemus loco, es. quum Galenus ita esse nobis antea dixerit. Curabunt igitur deinceps pha macopolae, uerum meum non solum ab Hispania, sed etia montibus Bononiensibus habere,quum ibidem veru & Athamanticum reperiatur et sic dictum , quia ab Athamante inuentum . Nec enim ueritas ipsa occulta da
est hac de causa, quia Plinius scriptium reliquerit, suo tam pore m eum in Italia
20쪽
Im DIOSCO UD. Li B. PRIMUM . Italia non nisi a paucis medicis seri,ut apud ipsum est legere libro .1. capite.13 .quem secutus postea Marcellus Virgilius uir alioqui doctissimu rei M virgintamen herbariae non admodu peritus, dixit, nunc quod sciam, nullam Italiae meon est: Ob quae uerba, Mathiolus Senensis, in Italia quoq; meum Mathiota, non reperiri clamat. Imo cotra Patres Mesues interpretatores acriter agit, eremtqui in Calabria & Nursiae montibus meum nasci, & inde eradicarunt assiris mant, quod ita esse crediderim,quu apud Bononia quoq; nascat, ut testes sunt,Nicolaus Nicolucius pharmacopola Ferrariesis,& Gaspar de Gabrielis, nobilis Patauinus, horum rerum maximus indagator, & qui publice riobili, parem herbariam apud Ferrarienses profitentur. Accusandus igitur. Mathloes tauinus. lus potius est quum negligens in inquirenda hac herba fuerit, quam diligentissimi patres, qui desudantes, Nursiaemontes, ut eam inde eradicaret, ascenderunt.Interdum tamen auarus pharmacopola si hac caruerit radice, Galeni & Aeginetae consilio,in suis Antibaltomenis, succedaneis dictis,myrabalano,id est, glande unguentaria,uti debet: est enim glans,sive nux uim G guentaria,ea quam Graeci myrobalanu,siue balanum myrepsicum uocat, quam myropolae,unguentarii dicti,Arabica uoce, ben appellant,& ea pro est. conficiendo oleo, ac suffitibus,maxime utuntur, ut. .libro,capite. 16 i, copiosius dicemus. Caeterum est meuni, ut testatur Galenus lib. . de Facult. Meum G et simpl.medicam. calidum tertio ordine; siccum itero secundo, ut eius haec indicant uerba; radices eius sunt calidae tertio excessu, in secundo siccae, auis r a proinde urinas mensesque mouent, quod si liberalius sumantur, capiti nesus . r. dolorem conciliant.
Graece , i latine coeper- , Operus odoratus, angu losus iunc ,rriangularis iunc , piabatis mucus: Hi 'an ce, iuncia de olor: Lusitanice, iunca de chemo, Safri Gallic uoctem Germanice, itiderga ani Logobardice: tricola.
Secunda lyecies operi , latine , Curcuma officinarum i
Textus quarti Enarratio. C O N S V Llius mea sententia esset, si in praesentia cyperi tres species potius describeremus,quam duas tantia, quum re ipsa cospecta,ita esse comperimus; nam altera specie Iuncus est,folia porri, in parte decliuiori .h