장음표시 사용
31쪽
De Montana nardo. .ece, x is seu 3: Latme , nardo molitam , molliasium nardum, uulgo montano Vardo.
extus octaui Enarratio. VERA montana nardus,ex Syria quum haec scriberem, ad me dela, ta est,cuius radices sunt solidae,graues,subnigrae, semidigitalis longitudinis,N η - m' lutata regiae radicibus psimiles, graciliores multo tame,ex se optimu eM pirantes odore quas i talia hucusq; nun uidit,eas tres nunc Ferrariam mittimus,ut doctissimus Brasa uola discernat, quantum haec ab spica Indica differat, de qua Galenus ut superius retuli, ita inquit: plurima in Cilicia nascitur, sed praedictis infirmior.
Graece ,- f. Latille , o serum, arus, rustica nardus,nardo res quia ago; Hi 'anice, sarabaccara: Italice, asero: Gallico cabaret: Germanete , basi unet, Theutonice,plumbe bidenardus.
A S Arum, siue rustica nardus officinarum astrum est,cuius solia adeo Asari et cyclamino respondent,ut difficile inter ea diiudicare quis posset, nisi uariis
tm- notis , illa cyclamini emacularentur. Dicitur uero a nonnullis asarus, ba uli uis a char,unde monendu est,ne pro asaro bacchari,baccharis intelligatur,quum biseth re baccharis herba fruticosa,qua fascinum depellitur, addiq; solebat in coro, dissera, nas apud ueteres, de qua Virgilius, utruq; eleganter exprimens, in carinis ne Bucolico, inquit; Bacchare sectem, Cingite,ne uati noceat mala lingua futuro, de qua libro.iii. capite. 6. agemus . Caeterum Antonius Musa Brasiavola uir doctissimus,in examine suorum sitniplicium, Plinium, huius
rivi, esse opinionis, uidelicet, quod baccharis sit a serus, contendit; Meas piliau, a tamen sententia, Plinius longe aliter sentit, quum libro .a. r.capite.6. potius e unia des acriter eos mordeat, qui credunt baccharem, esse rusticam &agrestem fessι Wr' nardum,quum re uera, rustica haec nardus, asarum sit, & non baccharis dbcatur, ut eius uerba e citato loco indicant, quae ita habent; Sed eorum quoq; error corrigedus es qui baccar,rusticu nardu appellauere: est enmalia herba sic cognominata,quam Graeci asaron uocant, cuius specie figuuraq; diximus in nardi generibus, quinimo asaron inuenio uocitari,quoniain coronas non addatur.Ηaec Plinius In quibus luce clarius uidetur, quod
32쪽
baccharis apud Plinium longe alia est herba ab asaro:proinde doctissimus gaeehdm Brasauola,potius emedandus est quam Plinius ipse taxandus: Na quicuq; 'Aor' melius dixerit Mesuum habebit asseclam: unde tamen ortum sit, alarum, bacchar a multis uocitari, non aliunde crederem, quam quod multa quae capiti de bacchare deseruiunt, huic de Astro inserta sunt,quae mea sententia optimu esset expungere,& ad locum suu reducere:sunt enim illa,ut nullus ambiget,liae Mas,sanguinem Martis;Osthanes thesam; Aegyptii,cer certam .Thusci,succinu;Galli baccharem; Romani perpensam dicunt, Coronaria;Hactenus uerba illa, quae dubio procul huic capiti, adiectitia sunt, hu;. i. iiii& ea de causa expungenda puto,& baccharis capiti addenda Cpetem Asari multa adieradix utilis tantum est, quae in tertio ordine caliditatis & siccitatis collo- Sua sunt. canda est, quum Galenus easdem cum acoro uires habere dicat, lib.sexto de Facultatibus simplic medicamentorum ad istum modum:Huius herbi radices utiles sunt,facultate similes radicibus acori,intensiores tamen,itaq. ex iis,quae de illis prodita sunt, hic faciendaraconiectura, Constat enim Gatalenum collocasse acorum tertio gradu caliditatis & siccitatis. Messies v sues uero, inquit, astrum longis febribus a meatuu obstructionibus ortis conuenire,quod & bilem & pituitam soluit,pondere quatuor drachmaru, Dioscorides porro ad septem usque concedit, proinde nos a semiuncia ad n integram consulto propinare possumus, caeterum de asaro Manardum le- sar gere ne pigeat libro G.suarum epistolaruni epistola quinta
lentiara, Herba benedicta: H panice, herua benedicta, la ua. riana: Italicae, alexiana: Ga laee, Valeriane: Germani ce , balbian.
D Η V, siue Syluestris nardus, absque uerborum ambagibus,aut comtrouersia ulla, nostra est Valerianar quod uero nostra paulo minor appa hreliquam Dioscoridis descriptioni respondeat,hoc regionis influentis cubpa,non uero rei causa est, Qtiare sapientissime Marcellus Virgilius inquit, L. quam pro Dioscoridis phu,herbarii aetatis nostrae ostendunt, Valerianam scilicet herbam, minor longe ea est, quae ab hoc scriptore describitur, nec
omnes omnino utriusque inuicem sibi respondent notae,quae tamen praecipue a Dioscoride numerantur,couoltitae glomeris modo, & ut Plinius ait, uillosae radices,earumque nardi odor, & albicans in caule purpura, in nostra pariter sentiuntur, credimusque nos,ut in animalibus etiam sit, quae no
33쪽
eo in secuneadem mole corporis,ingentiq; sui natura ubique nascuntur, in alieno ombe,cos i aut terrae beneficio, phu hanc, proceriorem nasci, quoniam & in nostro orbe cubitalis aliqua do uisa fuerit, imo herbarii multi, ualerianas duas indicant, alteram minorem,alteram uero maiorem, theriacariam herbam
dictam,omnino Dioscoridis descriptioni respondente, sed quod uero flores non respondeant floribus narcissi , id parui est momenti, quum textus iste corruptus,& mutilus sit, ut Ruellius optime adnotat. Caeterum huius radices in usum ueniunt medicum,quae natura similes sunt spicae nardi,& ea de causa,calidae in primo gradu, siccae in secundo collocadae sunt; de quibus Galenus ita libro g. de Facult. simpl.medic .loquitur: phu odorata quodammodo est, huius herbae radix nardo uiribus similis, sed tamen ad pleraque infirmior, urinas mouet, plusquam aut Indica aut Syriaca nardus, pertinde ut Gallica.
deum: Lusitanee iuxta re Hispanice, brere: Indice iatre.
Textus undecimi Enarratio. M liba EST apud Indiam regio quaedam Malabar dicta, cuius maritimae ciui, gio apud tales sunt,Batequata,Canano GCalicui, Chalequassanor,Cochym,Chara- mandet,& aliae plures, quas Lusitani nostr notam habitant, quam frequenrant: in qua regione, planta quaedam magni nominis & pretii, uiticosa nascitur, quae lupi salitarii modo,aut uolubilis, aliis haeret,circumuoluitur uearboribus,solio uiridi perpetuo,amplo, persimili folio nucis, quod a parte exteriori, tribus satis notis lineis ornatur,nam totum folium undulatu est, quod paucis foliis herbarum uel fruticu euenire notauimus. Vocant aute Indici homines folium hoc,betrum,siue batrum,alii uero a regione in qua praecipue nascitur, malabatrum, quod folium, tanquam pretiosissima res,. - ' ac deliciosissima, ab incolis Indiae habetur, illo enim continuo uescuntur, quum,cerebrum confortat,stomachu roborat, & cor exhilarat, ac Venere incitat, Imo huius folii ela homines illi ita oblectantur, ut postposito omni genere cibarioru, hoc tantum contenti evadant, nec enim eo solo in uictu utuntur,sed aliis admixto rebus,praecipue Chalci ex ostreis, aut buccinis cocti, buri fecto, quam sua uoce Chulabum appellitant, ueluti quoque pulueri nubIndicum cis cuiusda Areque dictae,quae magnitudine nucis moscatae, ex arbore promq- cera apud illos nascente,colligitur,cui folium,bicubitalis magnitudinis est, Iatitudinis uer dodrantalis in acutu definentis . est porro,ut obiter de ista nuce arequa dicamus, fructus admodum stipticus, sputum croceum res
dens,unde quum folium malabathri, Chalci, di Areq; mixtum ori admo-
34쪽
uetur,totum os croceum redditur, Mirum enim in modum, malabatri folium,pro halitus, orisve suauitate comendatur, quo sit ut homines uel negotiis impliciti,illud in ore continuo trahant: calidum enim , & siccum, in secundo gradu indicum hoc solium est,quod,an Arabum Tembul sit,pro Tllia Arafirmo ut crediderim nondustatui; certus tame sum, lium quoddam officinis hodie pro malabathro receptum,aridum,nucis iuglandis folio simile, ' si subpallidum & solidum, non hoc betrum a nobis descriptum esse, quum potius illud cinnamomi folium est, ut officinarum Seplasiarii quoque s tentur' ipsius attestatur sapor,Suaderem igitur, si belru hoc Indicum ha--i , beri posset,quod hodie uerum ex India delatum, Anconae habemus, & ex eum malais Olyssippone omnium ciuitatum occidentalium facile regina, peti potest, iathses. nullum aliud desideretur malabathrum, folium Indicu dictum, quu omnia in folio Indico desiderata,inbetro isto reperiantur:&nisi lata esset authoritas Dioscoridisin describendis ueris simplicibus, proculdubio non uererer affirmare nullum in India unquam malabathrum reperiri, praeter hoc a me dictum, & in India hodie repertum, imo antiqua uoce seruatum, quubatrum siue betrum, dempta particula, mala, uocent, quam particulam, a
Graecis potius additam crediderim, ob regionem sic Malaber dicta, in qua
praecipue ut diximus crescit,quum india,sua antiquissima rerum teneat no- pr smina,quia non uastata, aut destructa.aliisve linguis foedata unquam fuit,ut RA' ret multis euenit populis, quibus de caulis, rerum nomina uariantur, mutan- his . turve. Verum Plinius lib. 11. cap. 16.malabathri duo facit genera, alterum Malaba.
palustre,de quo in praesentia agit Dioscorides,& omnibus hodie ignotum; thra cive Alterum uero arboreum, a nobis delineatum, ex quo oleu exprimitur, & unguentum antiquitas magni pretii parabat,foliatum dictum,quo locupletes Romanae mulieres oblini sole bant,ut testatur Galenus,ac Plinius.
Graece, ruma : Latine Casia, Casia lignea imamomu inis validum usto, sta igne canesia non molio forte.
TANTA est Casiae cum cinnamomo confinitas, ut persiaepe testan ca eum te id Galeno, lib. de Antidotis , Casiae ramulit in cinnamomum uertantur, riniimo S contra,quod dignoscentes illic Indici gentiles: uarbores excorticant, m' qui' utriusque nullam faciunt disserentiam, sed indiscrete casiam cum cinnamomo in fasciculos redigentes ad nos mittunt,gidi enim uel Ziger,Galenus ad Dioscoridis mentem, meliorem casiam dixit, quae multum ad cinnamomum accedit , unde pro cinnamomo suo tempore uendebatur. Sic enim
ille libro primo citato prodit:Caeterum ex iis omnibus quae de Cassia reti
35쪽
fertis Leoniceni laus Rectiores
li,maxime est necessarium definire,qualis casia sit iniicienda, quum giEi maxime commendant, mox appellatam moton, sunt qui,arebo,& daphniten quod igitur gigi cinnamomo in omnibus respondeat, dictum a me quos est: Haec est quae subinde ab huiusmodi rerum peritis, ceu cinnamomum uenditur:eiusce generis existit, sed fistulani dictam ab aliquibus,tunior Andromachus iniiciendam censet, omnibus aure haec cognoscitur, quinetiam facillime omnium comparatur: exteriorem sane corticem, quem fistulam dicunt,fortem tum odoratu, tum gustu obtinet: interiorem uero imbecillimam,ut nullus ipsius usus esse nobis possit: Haec ille. Per que nollem quis tamaep dum, aut fatuus esset, ut castiam hanc fistulam, cum Arabum & os ficinorum soluente cassa fistulari, uel siliqua dicta Aegyptia, confunderet, quum multum, ut omnes fere iam norunt, inter se disserant, cuius inan, maduertentia multi medici, quum casiam pro euocandis irritandisue mensibus legebant, non casiam hanc Graecorum ; sed potius siliquae purgantis cortices, mulieribus non sine ingenti periculo propinabant, ut Leonice, mus uir acri ingenio praeditus,& qui tenebris inuolutam medicinam, in lucem & pristinum nitorem redegit, prius aperuit, omnes tamen fere neoterici, canellam siue officinarum cinnamomum, Graecorum casam esse opinantur,in quam sententiam,non sic facile condescendo, quum sciam,inuaestissimis capsis,canella refertis,que ex India Anthuerpiam asserebantur,&cassae & cinnamomi omnia pene reperiri genera , ut qui haec quoque curiose quaesiverit, inueniet. Est tamen cinnamomum nonnullis internodiis ornatum,ad nigredinem rubens, sapore acri.lingua maxime uellicans, odoratissimumque et unde sit,ut eius loco casiae duplici pondere,ut olim Quiditus praecipiebat,minime opus habeamus sequu cinnamomo ma Time abundemus, ut latius capite sequenti dicemus . Casia uero, coralli modo rubet, nec linguam ita intense ut cinnamomu erodit, sed cum acuitate quadam potius adstringit, cuius maior copia quam cinnamomi semper comper, tur,de qua Galenus libro. i. de Facult.simpl.medic.ita scriptu relinquit:Cassia exiccat,& excalfacit, tertio quodammodo ordine:sed & tenuium admodum partium est, gustu uero plurimum habet acrimoniae, leuiter quoque nonnihil astringens, quamobrem, ob haec omnia incidit, simulque digerit quae in corpore sunt recrementa, ct ad haec, robur etiam instrumentis addit,idoneum uero etiam suppressis mensibus quum uidelicet a copia simulci crassitudine excrementorum quod sufficiat evacuari nequit.
De Cinnamomis Graece , Una m , Latine cinnamomum , rugosum cinna
: PHOanice , castella et De me , Germanice , Galli
36쪽
ce , Italice , cali l . E narratio .i S.
C INnamomu,cuius no pauca reperiuntur genera,notissimu aroma est, Zestiis laquod nobis Zellam insula mittit,no parui apud Indos nominis,in qua murum Dia apudia praeterea pretiosorum lapidu copia habetur, nempe adamantu, carbun- irum qi, culoru & alioru plurium quae referre non uacat,nec ii uacarer, p uto fuisse operaepretiu. Est etia mons in eadem insula,quem Adam, dum poenitentia ageret,ienuisse ab incolis creditur; cuiusce rei penes ipsos fides esto:veru, ut ad aroma nostru reuertamur, quonia Plautus non minus sacete quam erudite inquit,plus ualet unus oculatus testis, q decem auriti, no grauabor hic referre,quid de cinnamomo audiuerim a quod a qui uiginti anno Zellam e hh.-.. se egisse fatebat. Arbor est dicebat,quatuor fere in alitudine cubito ru, cras in situdinis brachialis ,sex uel septem e trunco mittens ramulos, qui singulis annis amputantur,atq; iteru pullulant; quoru corteX, qui cinnamomu est, ut tenuissimus ta maxime in pretio habetur, colore exteriore, subrussus, rugosus, cu quadam nigredine, nam intus cineritius cospicitur,odore suae vis,gustu acer,ac mordax: na folia quibus arbor hec uestitur,nucis iugladis esse dices, quae in officinis pro malabathroe falso tamen venduntur: Haec Foba cinna enim cinnamomo nostro ita respondent, & a Galeno tam saepe descripto, ut nullu aliud unqua eXtitisse cinnamomu crediderim. Proinde recte mea is .
sententia seplasiarii, nostro cinnamomo,pro uero & Graecorum cinnamo usurpis. amo ututur, quare nullo opus habemus, duplo cassiae pondere, cinnamomi loco, uti, quu cinnamomo uero ut diXimus abundemus. Argumentu uero quod recentiores adducut, ut credamuS,nos uero carere cinnamomo ex Ga habimui.
leni uerbis a nobis inferius subscribe dis desumunt, quae siquis penitius ansmaduertar, inueniet, Galenu non quidem asserere,suo tepore cinnamomuuenale no prostare;sed potius quu sex cinnamomi genera passim ferebant, ut facilius quis bonu a malo discerneret cinnamomu,opus erat Imperatoru cinnamomu optimum, tanqua regulam & cotem uidere,& cu eo conis
ferre; ac si quis hodie,gemas,&pretiosos lapillos, emere decreuerit, uel uii uerbi gratia,rubinu,opus habet, non quod desint uenales rubini, apud se perfectissimum recoditum habere, ut gemarii ubiq; sed praecipue apud Indos faciunt,ut eo perfectissimo praesente, facile de aliis iudicium ferre pose sint, ut de balsamo Galenus quoq; fecit,qui ut uerum haberet, in Iudaeanx nauigauit ut facile eo uero presente,adulteratu dignosceret. Sed quod regiumagis quam aliud nominet cinnamomum,illud mihi uidetur in causa esse,
ut integras cinnamomi arbores, ut in orbe alieno, apud Imperatores stare Imperato, an dicaret,in quibus expertus fuit, ill os omnino errare, qui cinnamomulon Tr Ugo teporis successii,no inueterascere, nec uires amittere, cotedebat Quq an ' s. ., dita Galeni uerba habeat,ea hic placuit subscribere, ut lector facile iudex sit; bebatit.
37쪽
c.lhu; pis Quae ita habet; At de cinamomo cotraria his,que in opobalsamo dicta sunt
thia te cis sentio,persuasum itaq; mihi est, optimum cinnamomitiis qui crebro uide-μμφ'm' runt,onantu facillime posse dignosci,hoc aute aliquem assequi no licet,nisi quis imperatorum parata cinnamoma,quae in sex fere differentias generales diuidunt,conspexerit; est itaq; in his ipsis,insignis,optimi ad deterrimueXcessus,quemadmodum in cassis, ut optima cassia parum a prauissimo cinnamomo absit: item quia cinnamomi uis quae usui sit idonea diuturna
haud efficitur,quippe, ad triginta quide annos facultas ipsius quam initio
obtinebat,integra conseruatur. At nonnulli nugantur, qui ex huiusmodi medicamentis cinnamomusenii expers permanere pronunciant,nec enim centum,nec ducentis annis interea delapsis,sed paucis, si tantum numerum respicias,mutationem iam aliquam uetustiori cinnamomo obortam uidi. Quum itaq; theriacam Antonino praepararem, vascula multa lignea conspexi,alia Traiano imperante scriniis recodita cum cinnamomo,alia principatu Adriani,alia regnante Antonino,qui Adriano in Imperio successit, ac omnia cum congeneri cinnamomo manifesto se inuicem superabant, tum gustus, tum odoratus imbecillitate & uehementia quantum & tempore euariabant; Quin etiam quum asportatu esset aliquando eu barbarorum terris scriniolum quatuor cubitos dimidiumque longum, ubi at-bor tota cinnamomi primi generis erat condita,unde copositionem quandam Imperatori Marco Antonio molitus, totum expertus sum antidotum abunde aliis praecellere, ut postquam Imperator ipsum degustasset,le pus n6 expectaueritiquemadmoduin aliis, in quo medicamentum concoquetur,sed statim usus fit,ne duobus quide mesibus integris interea praeteritis. Verum ubi Comodus ipsi successisset, nec theriaces antidoti, neq; cin Coma ut namomi ratione ab ipso habita, tum arboris illius reliquum, tum quod, i qm 'P cunq; aliud post Adriani tempora apportatum est, totum interiit . Quare et g quum huius tempestatis nostrae Imperator Seuerus iniunxisset,ipsum simili modo quo Antonino preparabam,antidotum componi,coactus sum ex iis quae Traiani Adrianiq; tempore erant seposita,deligere,ac mihi euidenter imbecillio ra euasisse nunc apparebant,neq; triginta quidem annis interea absolutis: quapropter sermoni de optimo cinnamomo habito, aliquid necessarium cogito adiicere, ut it odoratissimum, indicibilem qualicum odoris gratiam, super alia omnia referat, gustanti calidum admodum
Percipiatur,non tamen,ut moleste rodat rcolore autem tale, ueluti si quis lactis colorem fusco admiscuerit cum modico ceruleo mincupato sumpto autem ex eo quantum uolebam,sicuti consueui, paucos ramusculos apii
me reposui in scrinium,ubi omnia quae mihi chara & in pretio erant , convtinebantur; At eo combusto,quando & Pacis delubrum incendio dagrauit, cum aliis quinq; cinnamomi generibus totum quod comparaueram
38쪽
IN DIOS CORID. LIB. PRIMUM 2pintercidit. hactenus Galenus. Per quae lectori satisfactum iri ad mentem nostram minime dubito.Tacebunt igitur deinceps scribetes, nec amplius uerum desiderabunt cinnamomum, quum eo nos abundare in confesso sit, de quo Galenum quoq; legito, libro de Facult. simpl. medic. septinio, ubi ita pro coronide inquit, summe tenuium est partium, atq; ex tertio ordine calfacientium, nihil autem aeque desiccat, eorum quae pariter calfaciut Propter tenuitatem essentiae.
dix acori, id es cra se galanga.
QVIS coelum terrae non misceat,& mare coelo, si medici nostri temporis,quum multa antiquorum medicamenta nobis aut penitus sint ignota,aut manca prorsus nobis uenerint, tamen ne illis uideantur carere, adul- . terinis medicamentis utantur,quae aliquando praesentissimam mortem potius quam salutem adferant, quum tamen illa pro ueris & germanis ue ditent,quod in amomo praesenti facile est uidere: nam quum uero careant amomo, botruoso,& uelut minuta uua , quidam eius loco quodam geranii genere utuntur, nempe gruina rostra proferente,& suauiter olente, ob idq; moscata acus dicta herba. Alii autem ut officinarum hoc tempore magistri,in eius locum, quodam exiguo utuntur semine,& illo quidem nigro, non sine aegrotorum tamen iactura; quia frutex potius quam semen amomum sit, quod adulterari simili planta sed fine odore & semine solet. Quae foeminino genere, amomis dicitur, ut Dioscorides, iis sequentibus uerbis monstrat, dicens; Sunt,qui amomum, ea quae foeminino genere amomis dicitur,adulterant, amomo simili planta, sed fine odore, & sine semine, &subdit; oportet in huiuscemodi rerum probationibus fragmenta uitare, eligendaq; sunt,quae ab una radice,suos habeant integros ramos,haec Dioscorides. Ex quibus clare percipitur, amomum lignum quam semen potius esse,cui fructus botruosus, velliti uuarum racemus innascitur, quem Andromachus,descriptione theriaces dictae galenae, idest securae , uuam appellat,& ea uti praecipit, sequenti carmine: meu totidem drachmas,& amomi postulat uua; quam utinam ad nos portassent, quum hucusq; uero careamus amomo: interim tame cu eo caremus;consulerem eius loco acoro id est crassa galanga, quam illo triuiali eviguo,nigroq; semine, ab officinis recepto, uteremur; quum similem facultatem amomum cum acoro habeat, ut Galenus libro Succedaneoru testatur. Caeterum, qui amomum, rosam Hierichontis esse contendunt, proculdubio errant, quu in ea plan-
nutum se a me nigrio. Amomo uero caremus.
39쪽
ta,nec origani percipitur odor, quo sensum tentet,nec sapor aeris, gustii mdiatiabius erodens,imo nec folia bryoniae in ea conspiciuntur. At Mathiolus Sene frum itur. sis,quum nos uero carere amomo sciret, ut illum tamen habeamus, in Lusitaniam nos remittit, ubi ex India nunc delatum colendit, mea tamen sententia fallitur, quum hucusq; amomum uerum incompertum sit, de quo Galenus libro 6. de Facul. simpl.medic.ita tradit: Amomum acoro simile 'μ' facultatem obtinet, nisi quod a corum siccius sit, maiore aute concoquendi facultate amomum.
Graece: Latine. Hortulana Romana,menta Ao, mana: menta Sarracenica, cossu hortulanus: Homice,
corio delas hvertas, herua suem Romana: Gallice , si coci.
C O S T V uel costum,aut ut Strabo,costarium frutex est, cuius raedix medico usui uenit,& eius Dioscorides tria facit genera natali solo lasetu disserentia,nempe Arabicum,Syriacu & Indi cui Plinius uero eius duo esse genera asserit,coloribus tantu distincta, scilicet albo,& nigro et ut apud ipsum legere est,libro Naturalis suae hist duodecimo, eiusdem numeri capite,hodie uero in officinis,& myropoliis,dulcis & amarus dicitur,quu tametire a sto amarum tantum eXhibeant,& pro eo herbae cuiusdam radicem capiunt, mana eam quam hortulanam Romanam, ue mentam Romanam, aut Sarracenicam loco D ' mentam seplasiarii uocant,quae herba ubiq; familiarissima est,folio betoni Arum, cae,maiori tamen,sed renuiori,& multum odorato mam illi caulis cubitalis' est,& amplior,in cuius flammitat auri fulgore flavescentia capitella quedanoesula, adnastutur Hanc autem herbam,plenq; hortulanum coquum,herbariumnus coqmi quendam Florentinum imitantes, appellitant, ut apud Imperatorem uer ' ' Constantini O,libro de Agricultura, si imperatoris est, legimus, qui coms M '' V shim,& balsamu in hortis feri uiua radice asserit; nec hodie Castellani alio nomine herbam hanc uocant, quam eo stum, praecipue quum eam culinae pro iurulentis vervecis carnibus parandis adaptant: Attamen quod herba haec uerus costus non sit notius est, quam a me explicari possit.
40쪽
Ruellius uero Gallus , eam Plinii siliqua strum, siue Dioscoridis hydropiae Rusilia
per credidit,quam ita esse uel ne, alibi disseremus:indicandu tamen est eam fri Aur. pseudocosti appellationem mereri: alii uero costi ueri loco , lepidii radiceu tu itur;quum mea sententia, multo melius,& ad Galeni mentem deficiente costo,anam oniaco, uel heleniorid est,enula campana uti deberent, ut ex libro succidaneorum Caleno tributo, deprehenditur.Comodum haec commentabamur, quu Franciscus Lusitanus qui Anconae agit, mihi aliquot ra
dices dono dedit,quas ab India sub nomine costi allatas esse dicebat,& eratre uera ab India per mercatores Lusitanos, qui illic frequerer negotiantur allatae reas quu primum uidi veru costum esse iudicaui, & ne thesauri huius parcissimus esse uiderer, continuo Ferrariam ad Brasauolam, Venetias ad amicos alios partem misi,qui omnes per literas & mihi gratias egere,& uerum eam radicem costum esse mecum sensere: quare multu Lusitanis haec nostra tempora debere credo, quorum opera & industria non tantu noua Medauc. regna nobis aperiuntur, sed permulta etiam ad rem medicam pertinentia, quae teporis uetustate sepulta habebatur,in luce emergere coeperui Est a tem costus hic Indicus apud nos habitus radix no integra,sed ut rhaponi, Coinde, cum veru,in multas secta partes, cui crassitudo poli caris,& maior inest:c script q. lor uero exterior subniger:interior autem cum albedine rubricat:gustu feruet radig haec, n5 nisi magna & suaui aromaticitate, odore quoq; eximio &suaui,quam ante nos,multos annos, uniuersa Europa no uidit,& deinceps
nostra diligentia,nt uerum rhaponticu frequenter habebit, quam eX Olysesippone seplasiarii,& diligentes medici petent,quu ad hanc ciuitatem mercatores ex India uenientes, radicem hanc nostris monitis adferre curabunt,
ex ea suum quoq; quaestum facientes, simul ut mortalibus opem aliquam
ferant, quam quum habuerint,theriaca & antidotum Mithridaticum uero costo non defraudabuntur. Sed magis officinae aromatariae costi ueri oleo ornabuntur, ueluti Anconitanae iam hodie ornantur. Caeterum de co- sto,& eius uiribus tradit Galenus lib. r. de Facult. simpl.med ad hunc modum: Costus leviculam plane amaranhplurimam autem acrem & calidam in se qualitatem simul & facultatem continet,adeo ut etiam exulceret,quu β' 'm ex oleo corpus eorum quibus per circuitum rigor invadit, ante accessione illo confricatur: sic uero etiam in resolutis & ischiadicis , atq; in summa in quibus ex calfacere partem quamuis, aut ex alto in superflatem extrahere quippiam est opus,ad costum confugitur: eadem de causa urina mensesq; pro uocat,&ad rupta,conuulsa,ac latem dolores congruit et porro ob amaritate quq illi inest latos lumbricos necat: ob eandem&ad contractas uelut in Sole maculas, it Ast Greci uocant,cum aqua aut melle usurpant: inestitem flatuosa quaedam illi temperiei humiditas per quam & uenerem excistat cum uino mulso