장음표시 사용
41쪽
Graece, , Latine mucus Odoratus rotundus et ea ca,
meloru: Hlyallice asta dela me uspasta de chamellos: Italuce, Schmanto; Gallee, Germallice, Squillanta.
SCHOENOS siue odoratus i uncus, in Africa &Asia praecipue nascitur, quanquam & in Campania & Apulia reperiri, uiribus saltem impotentioribus audio, quem latiniores rotundum iuncum odoratu appellant, ut diuersum ab illo odorato anguloso iunco faciant, quem hodie officinae sub eodem fere nomine habent, schinanthv appellantes, uerbum,iuncum β florem significans,nam Schoenos graece, iuncus es Anthos uero flos, unde schoenanthum,quas Iuncus flos: quanquam hodie,ueluti Galeni tempore flos ad nos non assertur,unde ille libro de Antidotis primo, ita inquit, praeterea iunctim rotundum Arabicum immitti praecipit, qui a vulgo . hau scio quomodo,iunci rotundi flos dicitur, quum tamen nos non adeo floris copiam habeamus, tota enim aduehitur herba , subinde ex parte superioria camelis erosa: nam libentissime eam depascuntur, & copiosissimam iii Arabiae viis crescentem habent , haec ille. Hodie quoque ex oriente ad nos absque flore portatur,cuius folia, caulis,& radix in officinis habentur, qu
utinam pura essaent,quum a multis adulterantur, illis uaria immiscentes, uelo,o recentia saltem & non uetera portarentur,quu Galeno au thor facile schoes, 'R J nos ite terascit, quod ex odoris amissione deprehenditur. Nonnulli tamen ascit. opinati sunt Monachi, qui nuper MelueS antidotariu enarrarunt, quod nodi ernum schoenanthum ossicinis uulgare,Dioscoridis iuncus iste odoratus rotundus non sit,quum in eo acutus ille desideratus sapor, linguam mordicans non percipiatur,nec quantulumque odoratum sit,ex se,manibus confricatum,tosae odorem spiret; Item, quod schoenanthum hoc, non iuncum aliquem ex se mittit,sed potius calamum, similem illi,quem triticu aut horMonachi eis deum facit, unde inter se multum disserre pro firmo gloriantumsed re ue-- ra eorum gloria in infamiam uertetur, quu duplici errore comprehenda M isti . ., tu Primo Dioscoridis textum non intelligentes, quum Dioscorides schoeinant. num, id est odoratum iuncum, non iuncum aliquem eX se loco caulis mi tere,sed potius harundinem, aut calamu tradat,ut in sua legitur lingua, quae ita haber, isopo , --fio Elthy, id est,floris,cala mi, ct radicis usus est. Ex quibus uerbis satis percipitur,quam male Monachi isti Dioscoridem intellexerunt, quum schoenon non iuncum, sed calaemum ex se caulis uice mittat:secundo hallucinantur fratres ii,quia experientiae contradicunt, affirmantes officinarum schoenanthv in gustu linguam
42쪽
IN DIOS CORID. LIB. PRIMUM 3 non Uellicare, quum re uera recens eam ualentissime mordicet . unde credendum est Ahoenanthum ab illis gustatum uetus omnino esse, a quo non solum odor ; sed sapor facile, ut ex Galeno didicimus,evanescit. Sed quod rosiae odorem referat, qui illius flores uiderunt, similem odorem habere attestantur,ut minime ambigendum sit,quod ossicinarum schoenanthum,iuncus iste odoratus Dioscoridis sit, cuius uires inuestigans Galenus, libro S huic materiae dicato,ita inquit; Schinu anthos,modice calfacit, modiceque Sehiscita etiam astringit, nec plane a tenuitatis natura alienus est,quocirca,his de cati emtum sis,urinam mouet, mensesque ciet, adhibitum siue in fomentationem, siue in potionem, prodest & iecoris & stomachi,ac uentris phlegmonis, magis eo astringit radi quod uero florem uocant,calidius est,porro in omnibus sui partibus, in aliis magis, aliis minus, gustantibus apparet astrictio, prouinde medicinis quae haemoptoicis,fiue sanguinem reiicientibus exhibe ntur,
V V M nihil magis cordi fixum unquam habui, quam uera simplicia dignoscere,dc illis uti,factum est,ut post longam inuestigationem,firmiter asseverem, quod communis calamus aromaticus ab officinis receptus, uerus calamus aromaticus Dioscoridis fit, quum omni ex parte intersema Cgiam txime conueniane: unde qui calamum istum aromaticum,Dioscoridis acorum esse autumarunt procul dubio errant, quum re uera communis habi- rum uersaetus in ossicinis calamus aromaticus, uerus calamus aromaticus Dioscortet cata arom.
dis & Graecoru sit:nec me pudet hodie ab antiquo & inueterato isto desi- ' stere errore, quum olim quoque uulgatum calamum aromaticum acoruesse dixi, uero que nos carere calamo aromatico putabam, quam sentetiam Manardus Ferrariensis & plures alii,secuti sunt, At re vera,ut diximus,galanga crassa Dioscoridis acorus est: calamus uero aromaticus ossicinis uulgaris,apud Dioscoridem calamus aromaticus est, quem ex India Lusitani nostri,singulis annis adferunt,ueluti mercatores ex ipse India per mare Rubrum in Chatrum, & Alexandriam deferentes, Venetias portant, calamis simile unde nomen accepit, odoratum odore suaui,& aromatico album&subrufium,crebris geniculis, qui quum frangitur in assulas multas dissilit,fistulosus,araneolo illo albo plenus,nam quum manditur glutinosus cliquadam adstrictione subamara sentitur, ut facile iudicare debeamus, calamum odoratum uulgarem ossicinis, Graecorum esse odoratum calamum L
43쪽
Muthiola, Qui uero contrarium colendit, uelut Mathiolus Senensis, huic innititur ta. 3- με- tioni quod calamus aromaticus, calamus siue harundo esse debet, non ill-ro radix,ut ex Theophrasto probare contendit, qui libro f. de Plantarum historia,capite i. calami tantum mentionem facit, quum inquit,calamus uero & iuncus trans Libanum montem,inter ipsum Libanum & alium quendam montem partium ualle minima exeunt, non ut quidam dixere, inter
Libanum atque Antilibanum, inter quos campus amplissimus & pulcherrimus est, quem Aulonem appellant: qua uero calamus &iuncui proueniunt,lacus in amplum mactatur, iuxtaque eum palustribus siccatis isti assurgunt, occupant locum plusquam triginta stadia, uirides nequaquam esse uidentur,sed sicci: forma uero nihil ab aliis disserunt,tocu ingredienti protinus odor aspirat, non tamen longius spirat, ut quidam referunt, hic enim locus a mari plus abest, quam stadia centum quinquaginta. sed in Arabia spirationem agri odoratissimam esse, omnibus constat, haec Theophrastus: Maissolo,' quibus Plinius quoque subscripsit, lib. ix. cap.11.pet quae Mathiolus credi
.ecipuum dit,calamum aromaticum harundinem siue calamum, non uero radicem,
esse debere: At mea sententia decipitur Mathiotus,quum, licet Theophra,stus & Plinius, in calamis odorato calamu & non radicem laudare uidean tur,alibi tamen calami aromatici radicem desiderant,& eam caeteris parti bus calami anteferunt,ut apud Plinium est legere libro 1g. cap. II . In quo, quum calami odorati iuvamenta enumerat, inquit et efficacissima autem in omni harundine, quae proxima radici; efficacia & genicula. Per quae uerba manifeste percipitur,quod ex omni calamo siue harundine radix efficaciotest pars: qua de causa calami odorati radix, q calamus potius in opus trahenda est,ut merito hactenus pharmacopols hac pretiosa & exotica radice, pro uero, & germano calamo odorato, usi sint. Nec enim est quod aliuni
desiderent, modo uulgarem recentem, minime uero inueteratum habeat,
quem ex odore & sapore facile discernere possunt. Quantum uero ad Dioscoridem attinet,si quis introspiciens eum accuratius expenderit, inueniet, illum de radice potius loqui, quam de calamo: quum radix geniculata dicitur,calamus uero potius nodis cinctus. Huic nostrae sententiae adstipulatui,, .ui; Antonius Musa Brasauolus, cuius iudicium in arte medica multis antefero, Mus grais est igitur receptus in officinis calamus aromaticus Dioscoridis & Graeco-irumdi tum calamus aromaticus,de quo Galenus lib. septimo Simplicium ita lo- quitur:calamus odoratus leviculam quandam astrictionem, ac minimam
autetretur. 5 . . . , ' - - . .
acrimoniam possidet,magna ex parte essentia eius terrena est & aeria, in caliditatis frigiditatisque coniugatione temperata, quamobrem,moderate urinam mouet, & facultatibus quae iecori stomachoque imponuntur, misceri Potest,tum in fomenta quoque uteri, quae phlegmonis gratia,aut irritandis . mensibus asstimuntur, utiliter admiscetur:ponatur itaque habeaturque foecundi
44쪽
iNDIDAcCvis D 1ihi psti MuMA. 33 eundi ordinis,eorum quae excalfaciunt & desiccant, ualentius, tamen dem GaI. a om. siccat,quam eX calfacit,inest quoq; ei quaedam partium tenuitas, itelut aliis exea facit omnibus odoratis siue aromatibus.Ceterum illorum compluribus tenuiu T qt partium plurimum,calaino uero non multum adest. ' 'r
tine bal mu, quor baseami , lignu bassium, fructus bal ami: uulgo,balsam,olio de balsamo egno de balsamo semete de ba amo.
B A L S Amum, Arbuscula quaedam es tricubitales uirgas,& illas quidem uiticosas habens,liuius enim proceritatis ac magnitudinis, albam uiolam,uel lictu pixa canthem,nasci nouimus quibus Dioscorides eam simile facit; nec ab hac magnitudine multu recedit,mali punici arbor,cui Theophrastus libro .s.de Plantarum historia, capite.6. similem fecit: nam folia ut ibidem inquit, perpetua illi sunt,nec unquam decidunt, uirentia , rutae foliis perquam simillima, multo tamen candidiora; in quam sententiam Dioscoridem in praesenti ire animaduertimus,nec Plinius lib. iE.capite. 1 f. ubi de ea tanquam de re sibi conspecta iudicium fert,ab illis dissentit; quinimo folium proximum rutae,perpetua coma,habere affirmat. Nascitur arbor haec,ut refert Theophrastus in Syria tantum, unde Plinius eleganter ut solet libro . ic. capite. 31. fastidio balsamum inquit alibi nasci natura, quam in Syria noluit ferre: subscribens uero ille Theophrasti uerbis, libro . ire, ita quoq; inquit, balsamum uni terrae Iudeae concessum, quondam in duobus tantum hortis utroq; regio,altero iugerum uiginti non amplius, altero pauciorum. Quo uero in loco Iudeae balsamu proueniat Justinus historicus e Trogo Popeio tradit lib. 36. Qui post multa & uaria citata nuga Iustinus lumenta in hunc modum inquit: opes genti ex uectigalibus opobalsami cre uere, quod in iis tantu regionibus gignitur,est nanq; uallis, quae continuis 'i'φ' montibus uelut muro quodam cincia instar hortoru clauditur,spacium loci ducenta milia iugera nomine Ierico dicitur;in ea ualle sylva est,& ubertate & amoenitate insignis,siquide palmeto & opobalsamo distinguitur,& arbores opobalsami forma similem pineis arboribus habent,nisi e sunt hi
miles magis ,& in vinearu morem excoluntur: haec certo tempore annibalsamu sudant. Iaec Iustinus.In quibus inquit,balsamu in Iericho Iudaeae nasci,quod ita esse tradidit Iosephus Hebraeoru magnus historicus: D oscorides uero no solum in coualle Iudaeae quadam, sed Aegypto quoq; nasci fatetur,quod ita esse certi sumus,unde ad nos nuc xylobalsama veru m adu aedilbbis eiu est, odoris suauissimi, primo aspectu uitis ramusculos figura & colore mauem
45쪽
ex Per u no uimus, ut experientia compertum habemus,uidentes opobalsamum, apud
set eos qui e Peria nouiter inueta regione, reuersi sunt, & inter thesauros suosui . ta quam rem pretiosissimam reconditae asportant,tantu suauitatis,ac iucundissimi odoris, ut merito Plinius omnibus odoribus balsamum praeferri dixerit: Vocant uero opobalsamum,balsami liquorem, ardentissimo Canis asta exceptum,qui eo tepore, uulnerata arbore, fluit,no ut Theophrasti, aut Dioscoridis teporibus, ferreis unguibus, fiebat; sed potius ut Plinius testatur, uitro,lapide, osteisue cultellis,quum,ferro laedi uitalia odit,&pro- Balsamim tinus emoritur. Raro hodie pretiosissimus liquor iste opobalsamum di. - . . no 3 uerum S sincerum assertur simo multis mixtum, adulterim, i. & falsum e Graecia delatum, cuius causa Galenus, ut uerum a falso digno, Gale, ius sceret, in Iudaeam nauigauit, ut libro de Antidotis legitur, ad hunc modum 'gViggmt dicens: Inde opobalsami,& cinnamomi in praedictis uersibus Androma- .. bal cliui , in quibus post traditas a Dioscoride notas, maximum est sanium cois ea prius inspeXisse,in qua regione unumquodq; ipsorum praviantissimum
g*sceret, gignitur, quemadmodum ego conatus sum, sciens opobalsamum uariis
adulterari modis, ut aegre possit dignosci , ipse uidere quomodo id liquore
fundat,ac inde ceu regulam quandam aliorum obtinere: porro didici multas ipsius adulterationes,ut etiam exercitatissimos lateant. quas publicare scientes non dignum aestimo,ne praui ipsas in transcursu discentes, in opedire ad malas actiones transferant.Haec ille. Quod uero opobalsamu e Perunoua regione adfertur, purum & sincerum esse crediderim, quum tantae sit refragantiae aut odoris, ut omnes alios praestantissimos odores antecellat; quo iut tradunt ii qui arborem illic uiderunt,ex arbore pino persimili, noadeo tamen procera effuit colligiturue, quod ut superioribus diebus db prehendimus,gustu pingue est,acutum, diu in ore saporem retinens,odorris suauissimi, ad belEuinum tendentis, nam color & illius substantia tanquam aquae mellis spissae erant,ut manifesto appareat opobalsamum hoc, non esse eiusdem speciei cum Iudaico, aut Aegyptio ; quanquam Trogui Dompeius,ut diximus,arbores opobalsami, quael in Iudaea nascebantur,pid Fom me neis similes fecit ita ut has herbusculas Arudelineasse uisus sit. Deprehenditur autem optimum opobalsamum si laneae uesti instillet maculam non relinquant,si lacti instilletur coagulet, aquae aut lacti infusum quamprimu disiiciat, & lactis modo albescat, uetustate crassescit, sed generositate amitetit, interdum enim nouum est siue mustum; colorem habet candidum &oleo crassiori simile est, deinde rubescit, postea durescit, & translucidum sinoptimu modice russum esse debet,secundu bonitatis locu obtinet albu, s iup tertiu uiride, peiu s nigru,nec illiu s copiosius quotannis sex septemve comsi, quae. giis,ut Dioscorides tradit,colligebatur:est enim cosissis ut obiter hoc attin
46쪽
IN DIOS CODD. LIB. PRIMUM 3sgamus, mensura quaedam, continens olei libras nouem, uini decem,mellis uero tredecim cum dimidia ut Galenus libello de ponderibus & mensuris sibi adscripto tradit. Item , inquit Dioscorides, rependitur quo loco nascitur,duplo ad pondus eius argento,nunc uero, veru & legitimum, decuplo potius argenti pondere ob admirabilem eius facultatem redimitur. Secundas uer carpobalsamum bonitate obtinet, quod ut bonum di- βss pq secatur,decet,russum,plenum,grande,ponderosum, feruidae cuiusdam in gum ristia mordacitatis,& odoratum sit ; unde facile diiudicari potest, quod hoc tempore in officinis granum pro semine balsami receptu, balsami semen
non est,quum oppositas omnino in eo calitates uideamus ; nam subnigruest,teu evanidum, nec gustui mordaximo parum aut nihil odoratum, ut Camobali facile inclinet animus credere, ioc officinarum carpobalsamum, non bal- fimum
fami,sed uerius semen illud hiperico simile,quod ex Delta Palestinae oppido affertur, quo olim stestante id Dioscoride) adulterabatur. Tertias uero baseis vi. bonitatis dotes ad Dioscoridis metem Xylobalsamum obtinet, quod tam xolobals . a uero illo quoid officinae illius loco mostrant,abest, quantum peniculum mμ- ab arca differre animaduertimus,quum praeter gracile esse, nihil cu ligno balsami ueri habeat; hoc uero ut tradit Plinius in unguentis coquitur, &pro succo ipsum substituere officinae.Corticis etiam ad medicamenta prem Corteae bistium est, quod Dioscorides siluit, praecipua aute (subdit)gratia, lachrimae ;- secunda semini; tertia cortici; minima ligno, de quibus Galenus libro .6. - de Facult. sinapi .medic.ita posteritati scriptum reliquit: balsamum desic- Basemi iccat & excalfacit secundo excessu; est autem & tenuium partium, adeo ut ps m odoratum sit, sed liquor eius subtiliorum etiam partium est, quam planta ipsa, non tamen adeo calidus,ut quidam existimant, tenuitate partium falsi : porro fructus eius persimilis facultatis est, caeterum longe in subtilitate
partium inferior Hactenus Galenus. At ultra tam multas balsamo uires tributas, recentiores plures alias eidem attribuunt facultates: primam, quod uulnera citissime curat,& ea absq; cicatrice relinquat: secundam, ad sibilu,
obtusumq; auditum,instillata in aurem opobalsami gutta , multum ualet: tertiam,mulieru lentigines e facie delet, & eam perpolitam,claram ac se mosam reddit: quartum, lapillos renum & uesicae ita celeriter frangit &minuit,ut opus incantamento simile esse uideatur, quod & AbinEoar medicus doctissimus expertus fuit, ut apud ipsum est legere libro. 1. sui Thebsin sectione secunda capite. . Verum Galenus libro Succidaneoru suadet naseis; deficiente balsamo, eius loco utamur stacte, id est myrrhae' pretiosissima si ridas, gutta, quam hodie officinae, storacem liquidum, ut opinor, appellant; uel oleo irino ; uet,ut Paulus tradit, liquore myrti: Nam loco ligni bals mi, utendum est albae uiolae radice . In quodam uero tractatu, qui absque authoris alicuius nomine, circumfertur, quem recentiores Quid pro quo
47쪽
th M A T J: L V Sil T A NI COMMEN Lappellant, legitur; loco balsami utendum esse terebinthinae oleo, uel oleo laurino,aut gummi hedeiae: S carpobalsami loco, hedeiae corymbis; &κylobalsami uicesipsus hederae ligno: Multi praeterea moliuntur balsamuparare artificiale,quorum compositiones consulto praetermittimus.
A S P Alathus (nam asphaltus genus est bituminis 3 darsioni apud
Arabas nominatur, ut conferenti capita manifestum erit: Nam Avicena libro. 1.capite. O .ne quis inquirendo, & conferendo fatigetur, ita de darsi, sano inquit: Darsion arbor est crassa spinam habens grandem,qua medi cinarum uenditores sua experiuntur unguenta, haec Avicena: cuius fideliscem sit de interpres,Gentilis de Fulgineo,nobili in Italia ciuitate, quum locum enara ,Σ - , xatillum, inquit: darsisan Arabum,arbor quam Dioscorides aspalathuuo dolis iuriis cat,est,at quae sit ignoro. Haec Getilis. Quod uero ita se res habeat, Diosco pren ridis historia cofirmat, quae ita habet: Aspalathos ligno sus est,crebrisq; spinis aculeatis frutex,quo spissandis unguentis unguentarii utuntur,ae quibus nec Serapio ut solet capite. 16. discrepat, quo de darsisano agit, quanquam eo in loco inepte admodum pro eo interpres granatum sylvestre interpres: uirum, tetur,sed iis satis . Est uero aspalathos, ut Ruellius testatur , & recentio-E. - s. res Graeci confirmant,lignum quod e Rhodiorum insula affertur, di illud lignum aloes Rhodiorum, officinae hodie appellant, ex quo coronae ad Mathiotu, fundendas preculas Deo parantur: Nec enim Mathiolus, qui hoc tanquaerra. - falsimae euertere c5tendit,audiendus est, quum re uera lignum hoc,ex quo coronae paratur,ex arbuscula humili crebris spinis aculeata, in insulis Rhodiorum,& aliis Graeciae locis caedatur,non uero ex oliuae speciem reserente arbore. Vidimus enim nos, apud Thomam Lucensem , insignem apud Rhi, pha Ferrari esses Pharmacopolam,a quo Manardus multa se didicisse ibris fit macopota riuar epistolarum fatetur, huius ligni fructum, brachialis crassitudinis, soli-Drm 'rum graue,multis interceptu no dis,quod a Graecis hominibus sub nomine .es, bis acceperat,& ex eo coronae siue indices parantaret erat enim lignuti, ripsit, illud coloris subrussi, cui simile in I aspania,apud Valentinos,& Terracis,ihus est. nenses praecipue magna in copia reperitur, illius radicis cortices, ostic, Go μ' cortice bugiae mercatoribus vendunt: Siquis uero, hoc ligno carue taui, et rit,Galeni consilio,agni casti semine utatur, non uero granati syquestris rhinbuevita. dicetum multi perperam faciunt; quum Galeno in hac re, uelut in caeterii
48쪽
si plus fidei habendum, quam trecentis Pandectis ac Avicennis,omnibusque
qui hucusque de medica materia conscripsere:ad hunc aut e confugiendum est,uelut ad sacram anchoram,quoties in noscendis simplicibus suborta fuerit dubitatio, aut controuersia ulla, huic assentiendum contra quantumuis diuturnum & receptum usum,ac errantem authoritatem. De aspalatho igitur ille libro sexto de Facultatibus : simplic. medicamentorum ita inquit: Aspalarisos gustu quidem acris simul &astringens est, facultate uero ex dis Aspalath; sinularibus constat,nempe partibus suis acribus,excalfacietis,partibus uero te crat ' aliis austeris scilicet refiigerans, itaq utriusque ratione desiccat,& proindeat utredines & fluxiones est utilis. Nonnulli tamen aspalathum rubrum AJ la, sandalum esse contendebant, salso tamen,quu sandalus res noua sit,& Ara ibus no cibum inuentum:de quo tractans Serapio nullum Graecum authorem adducit: item quod aspalathus humilis arbor ut diximus est, sandalus uero procere arborescit, ut nostri Lusitani, qui magna cu gloria uniuersam Indiam suoimperio subiugarunt,illic uiderun argumento certe est, quia aspalathus calidus est, Sandalus uero frigidus:cuius tres sunt species,nam alius ruber dicitur Sandaliis, parui aut nullius profecto odoris:alius uero luteus siue citri stagae, nus dictus,odoratissimus, & caeteris melior:Tertius uero albus,medium in- ire, spe i
ter utrumque bonitatis possidens. Sunt enim Sandali tertio ordine seigidi, cui, sicci uero secundo,de quibus Avicenna libro de Viribus cordis, cor non solum sandali roborant,sed etiam illi laetitiam induciit qua de causa inter codidialia hodie sandalus habetur, & medicinis ad cor facientibus miscetur:Narubes destillationes a capite descendentes cohibet,delirantibus & iis qui in phrenesim descendere sunt parati,temporibus,fronti,& syncipiti, cum acc- o & aqua rosaceis applicatur, nec minus pulsibus,id est brachalibus admouetur,uelut in ardentissimis febribus, pectus,stomachus, & colicu aqua rosacea dissolutus, refrigerantur, quae omnia quoq; citrinus uel albus perficiet: na artheticae calidae succo semperuiuae mixtus,uel portulacae,aut solani, magnum adiumentu praestat,eX omnibus uero conditu officinae hodie parant, dia trium sandaloru dictum,febrium putredini miru in modum resistens
Textus vigesimi Enarratio. BRYON sine mustus,officinarum usinea est,nemini non nota, utpote superfluitas arborum , lapidum, ac fruticum. Dioscorides eam adstringen Auim po ssidere asserit Galenus uero,ac Paulus Aegineta,illi potius di- lautiendi , atque mediocriter emolliendi potestateni concedunt, Nos uero
49쪽
scientes,bryum secundum quod ab arbore extrahitur,ipsus arboris secunqualitatem similem trahere, cum hoc uolumus: dum inter hos graues ut ros, in medicamentorii potestatibus praescribendis suborta fuerit dubatio, aut dissensio, ut Dioscoridi prae caeteris tam Graecis quam Latinis in herbarum, ac fruticum describendis historiis fides habenda est: sic Galeno in earundem assignandis naturis & uiribus: quum nihil de illis tradidit,quod noantea experimento ut ita dicam uenatus fuerit, ut prooemio decimi libri de Facult. simpl. me dic. scriptum reliquit:cuius fidem desiderare nemo dehbet,quum nihil in sua doctrina posteritati mandauit, quod non uerum esse experiamur,de quo lib. c. predicti uoluminis ita disseriuBryon,quidam uero splachnon nuenitur autem in quercubus & piceis, dc populis albis, uiri habet astringentem, inualidam, nec enim multum est frigidum,sed prox, me ferme mediis, quia uidelicet, & digeredi & emolliendi facultatis est pabticeps maxime quod in cedrinis lignis reperitur. Nos hic notandum duxi, mus, quod Galenus quum dixit, mustu in piceis reperiri,intelligit,in omni, bus eius speciebus, uelut,abiete, larice,& pino,imo illas arboreS tantum ci tauit, ut caeterarum essent exemplum et sciebat enim Galenus & in oliuactuariis aliis arboribus & lapidibus muscum nasci: De hoc uero, sub nomine neu sera umeae Serapio capite nona simo inquit: vinum in quo uiuea per aliquot pinnis, ' dies maduit, somnum proiiundum ebibitum facit ; si uero stypticum uinus ' fuerit,stomacho confert,& illum roborat,imo illum aromatigat, & uomi, tum reprimit, & uentris fluxum constringit. Sed & Avicena libro illo ubi
cordi medicamenta conuenientia tractatrinter ea uineam quoque tanquam cordialem reponit. Attamen,ne quis nominis uicinitate decipiatur,sciret, M psis cet,moschum aliam rem a muscho siue arborum uiuea esse. Est enim in o.
s. d. schus puluis pretiosissimus odoratissimusque qui uel uesiculis quibusdam pilae modo rotundis, e pelle paratis , uel uasculis plubeis inclusus ex India aflertur. Nam qui Vlyssipponem per mare sex mensium spatio aduehitiir, non ita bonus moschus est, uelut ille qui terrestri itinere Venetias adduc,
tunImo Venetiis orientalis moschus duplo ueditur precio carior occidentali, quum tamen ab eadem regione portetur id in causa est, quod qui diu in mare permanet, plurimum suae amittit generositatis: vocant uero Mauritani sua uoce moschum,misch; sed potissimu articulo Al addito, Almiscli, uocabulum uel hodie a Lusitanis iuxta & Baeticis receptu. Caeterum undemoschus colligatur,aut ex quo animali extrahatur, non mediocre dubium est: Nam Serapio,& Aetius, ut placet Ruellio,quaquam in uniuerso ope re Aetii haec no reperiri certo sciamus,inquiunt moschum sanguinem con cretum in umbilico cuiusdam animalis esse, quod capreae simile est, & uni co armatur cornu,qui sanguis in saniem uerius,& inde emissus post aliquot tempus sibi magnam odoris sua uitatem adsciscit, haec enim & multo plin
50쪽
ra Serapio de moscho tradit,qui cuiq; legenti obvia sunt.At re uera omnia i' pio m falsa & mendaciorum plena esse, hodie nouimus, quum moschus nec san- -r ' ' 'guis, nec animalis alicuius sanies est. Est igitur,ut paucis dica mus,apud IM M. Quoclos regnum amplum, ab incolis eiusdem loci Sciam dictum, &ut melius rui quid dignoscas,ultra Malacham situm, in quo animal quoddam leporis magnitudine reperitur, & illud quidem frequens,& in magna copia,ubi non minus ac lepores apud nos,uenatur:hoc igitur animalculum uiuiim uirgis primo flagellatu,neci traditur, a quo deti acta pelle,& interaneis demptis, uniuersam carnem sic uerberibus liuidam cum ossibus contundunt,pinsuntq;r quae quum optime est pista,manu tractatur, ut siquae duriuscula in illa siue rint ossicula reiiciantur:Hanc uero carnem sic optime pistam, manu in glo ibos quosdam redigunt, & frusto pellis ab eodem animali excoriatae obuoluunt, undet tanquam pilae forma postea euadit , & moschus in foli, culo, ceu uesicula inclusus dicitur: quanquam magna copia quibusdam in vasculis ad nos cotidie deferatur. Huius enim animalculi caro sic conestula pistarie, moschus est . qui ex regno illo Sciam dicto, in Degu prouin--Se ciam uenalis apportatur , & inde in uarias orbis regiones distrahitur, uelut 'm
in regnum Sinarum, quod Serapio Seni appellat, & in regnum C orascent, ' et Persarum regi Sophi dicto subiectum: Cuius regni homines albi & bello
dediti sunt,quos Lusitani nostri apud Indos,corrupta uoce,CorasoneS,pro Corascenis uocant,& cum illis mercium distractionem exercet. No minus
quoque in Tumbas cum moschus defertur , regnu hodie Tumbequitum dictumi ad quod Chatri ciuitatis, Mauri mercatores pedestri itinere octo
mensium,cum suis garauanis exercendarum mercium gratia singulis annis eunt,& inde optimum afferunt moschum, quem postea in Italiam remi tunt.Nam moschus in Portiagalliam aduectus,ut diximus,no ita bonus est, Mosibi si quia maris nimia contracta humiditate hebetatur, calidus autem in secudo peratum. gradu,siccus uero in tertio moschus habetur, qui cerebrum roborat frigidum, & partes imbecillas firmat,non minusque quos animus deficit reuocat:caeterum de illo prisci nullam posteritati reliquerunt memoriam, quanquam multi Hebraeorum,qui legem interpretantur,contendant, moschi in Bibliis mentionem fieri,quod an uerum sit dubito, quu rerum naturalium inuestigatores, illum utpote rem preciosissimam ac odoratissimam, non praetermitterent: Paulus Aegineta tamen, qui potius inter neotericos comes putandus est, libro r. suae medicinae in compositione hermodactylorum moschi mentionem fecit,uelut Aetius lib. ii cap. 6.& lib. i ib. I 1 6.Est uero moscho res multum similis,odoratissima quam Zibertum siue algaliam Zibistiuis nominamus,inter inguina testiculosque animalis duplo cato domestico ma quia toris concretam, quae quum recens est, tetri & horribilis est odoris, postea uero successu temporis ex se non minorem ac moschus spirat odorem, no