장음표시 사용
511쪽
soo AM A TI Lusi T ANI co MMEN r. Oromenum appellat;ita enim eo loco Plinius legitur: Sunt & montes natiui salis,ut in Indis Oromenus in quo lapidicinarum modo caeditur renaescens, maiusq; regum uectigal ex eo est, quam ex auro atq; margaritis, ct caetera.Est praeterea sal hana moniacus,qui ex Cyrenaica regione ubi Hammonis oraculum olim erat, aduehebatur:nascitur enim ibi sub arenis,Luna illi multum fauente, quo uero hodie caremus, & illius uice adulteram tu binatis quibusdam massis exterius nigris ad nos asserunt, sed precipue exua-.hia. Germania, Corrupte enim pharmacopolae armoniacum salem pronun. ., PI. ciant, quum Hammoniacum ob Hammonis oraculum , unde uehitur appellari debeat. Falsum quoq; est,quod illorum multi dictitant, ex urina chmellina salem istum hammoniacum parari, ut ex Plinio unusquisq; latius sal aug , diiudicare poterit. Est quoque sal Athali,de quo libro quarto capite de traiqi ho. abunde diximus. Dicitur quoque in officinis sal Indicus, qui dubio
' procul Euccharum candum, uel Euccharum in harudinibus cocretum est, iis adiungere est salem nitrum hodiernum, ex quo puluis bombardatum,& aqua fortis argentariorum,& aurificum conficitur: qui ab antiquorum rum,. ha tae nitro abest,ut capite sequenti dicemus.Spuma salis sequitur,quae ad ri-b: pas maris, saepe post tempestatem, nocte subsequente frigida, ac concreta, reperirur. At muriam non aliam esse dicam quam aquam copiose salitam, qua carnes & pisces longo tempore seruatur, ut secudo libro quoq; dixi.,l., salii, florem uero salis,qui salinas frequentant, norunt. Porro de salis facultat,bus, ac natura,ita tradit Galenus libro undecimo de fac.simp .med. Sal eiusdem genere facultatis est, siue fossilis sit siue marinus, uerum hoc differet, quod salis e terra effossi subsatia magis compacta sit,ac proinde in eo maior partium crassities,& astringendi potentia. Marinus itaq; affusa aqua ibquescit protinus, id quod non accidit fossil .E iisdem speciei cum marino est, qui in stagnis quibusda salsuginosis nascitur et aestate uidelicet aquis ex iis aestu absumptis: cuiusmodi est Tragasius, no procul a Sminthi Igitur quum qualitas salsa digerat simul S contrahat contactam ab ipsa substantiam Aphronitrum in hoc dissert,quod in ipsosnum saporem exuperantem sit indere,quem uocant amarum,uim habentem digerendi; haud item contrahendi,uti sal: Nam hic quicquid in corporibus humidum est,id totum absumit,& quod reliquum est substantiae solidae,astrictione contrahit;
ac proinde etiam conditura sua carnes seruat, a putredineq; tuetur: Quippe quae putrescunt, excrementitium humorem continent, substantiamstum dissolutam, tum minime compactam, Quibus ergo corporibus nulla
prorsum inest superflua humiditas, ceu melli optimo, S substantia solida & compacta est, ut lapidibus ea ut putrescant est impossibile; Quare in iis salis non probatur usus: sed in illis tantum, in quibus suspecta est
512쪽
G R AE C O R V M uerum nitrum album, Ferrariae Gaspar de Ga Nurumbriellis uir nobilis Patauinus,& philosophus insignis, nobis dedit, quod Gracem
hodie doctissimus Bra uola apud se reseruatum habet, & omnes illuc u nientes uident,quod antiquis frequens fuit,& rei medic u tile.Caeterum ni . . truci hoc Graecoru,a nostro hodierno sale nitro differt, quo bombardarii gare. sclopetiorum puluerent,ueluti aquam fortem argentarioru, conficiunt: nitri uero spumam hactenus nunquam uidi,de quibus uos per otium legite Plin. Iib.31.cap.ro. Non minus quoque Augustinum Ricchum Lucen Agustinus sem, medicum longe doctissimum, in ea praecipue annotatione quam se- - - ctioni secundae operum Galeni indidit, quae ipse, & doctissimus iuxta ac grauissimus T incha uelius, medicus Venetus, formula octava Venetiis et the excudi curarunt:in qua annotatione, Galeni textum ad hanc rem faciens lius medi rem,restituere,& a mendis liberare conatur: quem postea Andreas Lacu- 'μ' 'na Secobiensis,uir acri ingenio praeditus,& qui Galenum felicissime in epi T.
tomen redegit,ita in pristinum nitorem reddidit, dicens lib. s. de Facultat. Andrea, simpl. medi c. Aphroni trum ab aphronitri differt:nitri enim spuma medi- Lacuna camentum exiccatorium existit,aspectu triticeae sarinae similis, etenim alba m' est,non ut Asiae petrae flos cinericeat Aphronitum uero farinae speciem no Aphonitro habesineque solutum est,sed concretum & cogelatum,quod quidem adeo extergit,ut non modo sordes expurget,sed etiam pruritum sanet; At spu- Nitri ama nitri eiusdem cum nitro est tum naturantum facultatis icet estentiae te m' nuioris.Dictum autem est paulo ante in medio aphronitri & salis, facult tem mmconsistere et Aphronitro enim sola inest uis detergendi r sali uero etiam astringendi,sed multo magis,quam detergendi.libro uero It .eiusdeuoluminis,lta quoque de litro idest nitro, inquiri Ostensum est hoc medicamen in medio salis & aphronitri uires habere: qua uersione uniuersam diremit dubitationem,ut cuique sapienti notum euadet.
E X fece uini combusta, aluminis quoddam genus confieitur, ut ca-Fex uini. pite de Alumine meminimus:At credendum est, Per fecem uini, quoque Dioscoridem sabulosam siue terream illam partem, vasis uinariis praeessertim cuppis adhaerentem, intellexisse, quam Tartarum hodie appellamus,& multi ad ciendam aluum iuribus infundunt, semiunciae pondere,
513쪽
Enarratio. '3 CONFICITVR hodie calx, apud omnes sere Europaeos,ex lapillo quodam fornacibus excocto, quae tantisper dum aqua no irrigatur: uiua calx,sive aqua non restincta calx dicitur, ex qua siepe lauata unguentum,contra ignis combustiones,& ulcera nonnulla, pharmacopolae paratum habent. In India uero,hodie calcem ex ostreis,& buccino ni,ac cri distaceorum testis, fieri certo scimus, quod Dioscorides olim quoque fiennon siluit.Caeterum,de calcis uiribus,ita tradit Gal. lib. s . de Facult.si apti med.Titanos,idest calx uiua quidem uehementer urit,adeo ut crustas effaciat; extincta uero protinus etiam crustam molitur & ipsa; At post diem unum & alterum minus urit,minusque inducere crustam potest:at uero teporis progressu prorsum nec crustam quidem gignere ualet,laineis etianum calfaciat,carnem que liquefaciat,porro si lauetur in aqua, suana mor, dacitatem exuit, efficitque nuncupatum lixivium, at ipsa absque morsu desiccat.
G Y P S V M oui albumine exceptum, mirabiliter sanguinem undecunque fluentem sistit,potum tamen gypsum strangulando perimit: pro'
inde animaduertant hoc tepore homines,qui uino gypsum ut clarius res dant,ac potentius paciant,miscent. Caeterum ne Galenum praetereamus,ita de gypsi uiribus refert,lib.f. de Facult.simpl.med . Gupsum quidem tunidesiccantum uires habet emplasticas,quare siccis medicamelis quae ad inguinis eruptiones accommodantur,utiliter commiscetur, nam ipsum per
sese lapidosum fit,coactum & congelatum. Ac proinde dilue dum est ovi tenui & candida albugine, quae & ad ophtalmias est utilis, admisto illi tonuissimo farinae triticeae polline , qui residet in molarum parietibus, excipere uero quod sic maceratum est,tenellis leporis pilis, aut qui perinde sint molles, expedit.
De Sarmentorum uitium cinere. Enarratio. y HS ARMENT O RiV M uitium cinis, ad morbi Gallici unguenta
omponenda usurpatur: de quo Galaib. 8.de Facuit .simpl. medic .in re, mersati,ita tradit: Ex partibus cum terrenis, tum etiam fuliginosis (quae &'tenues sunt,& ctim aqua in qua macerati prius fuerint cineres,excolatuq constat,pro materiae tamen combustae ditierentia cineris temperies uariam tur: Quare haud scio, qua ratione Dioscorides, astringere cineges omnes
514쪽
,- D sos eo alta LI s. Quis et v M. sos prodiderit:quum ficulneus cinis eius modi omnis qualitatis sit expersinio mirum ipsa arbore nulla parte sui acerbam qualitatem reddente; At exacerbis lignis confectus cinis non parum quidem astringit,meminique me eo aliquando sanguinis suppressisse eruptionem, Verum nullus unquam ad tale uti ficulneo audeat si quidem hic acrimoniae plurimum, urentisque facultatis obtinet,mistae abstersioni.Est & calx cineris quaeda species. Cinterum tenuioris essentiae quam qui ex lignis sit. Porro elota, medicame est citra morsum desiccaris,magisque si bis terve lauetur'. caeterum si marina aqua abluta sit,admodum digerit. q
HALCYON IV M, hodierni seplasiarii spumam maris appeta uisitiuniis.lant,nec interito,quia Dioscorides ita a nonnullis appellari meminit , cu-fius quinq; genera in flexuoso Anconitano mari isto reperiuntur: praeter quae,& sextum nouimus,globi modo rotundum,sparti coloreS, molle, ac spongiosum:de quibus omnibus,ita Gal.lib. 1 FAle Fac. sinapi med. tradit: Halironia omnia detergunt,ac digerunt, qualitatem habentia calidam &acrem. Est autem eorum unu densum & graue, odoris praui,olet enim piis
stes putrido spongiaein specie simile; Alterum uero figura longiuscula,leue,&rarum,odorem habens similem phyciis: Aliud tertium uermi simule specie existit,colore purpureo, consistentia molli, uocant id milesium: post quae quartum secundo quidem iam posito similiter & leue & rarum, uerum lanista suscidissimile.Denique & quintum extima superficie leui.
Caeterum interna substantia asperum,nullius odoris,gustu tamen appares acre . Quod sane omnium balavoniorum est calidissimiim, adeo ut pilos deurere.possitataque quum duo prima lichenas, alphos, phras, lepram;
adiuuent praeterea cutem splendidiore essiciant,idem praestare non potest hqc Utimo loco postuminec enim proinde ut illa cutem duntaxat miris mam extergit, sed etiam excoriat,ita ut ulcera inducat, porro quod tertio ordine recensui mus,omnium tenuissimum est. Quare ustum alopecias cu mi illitum cum uino,col ore quidem fulvo,tenui tamen essentia; Quartum aute eiusdem cum hoc speciei uires obtinet,ueru haud paru imbecilliores.
, CONSPICI T V R adarcion in multis Hispanis paludibus,quod Adamorum sita uoce Hispani fluminis stercus, appellare solent, siue fluminis fixum,
515쪽
& ad multos usus seruant, circa mare porro potentius inuenitur, quod ut tradit Galenus libro undecimo de Facul t. simpl. medic. Estentia sua ueluti spuma est aquae salsae concreta, idque circa arundines & sarragines. Est au,tem acerrimum si naulq; calidissimum pharmacum, proinde di per se inutit e. Verum commisceri solet iis quae uim eius retundunt, sicque sit multo utilissimum in iis assectibus,qui excalfieri postulant,foris impositum:nam id intra corpus sumi impossibile est.Caetera uero apud Plinium legito, ct illius defensorem Collenutium; qui mea sententis nugatur, quum duat
N O T AE sunt spongiae,quibus praeparatis,pro dilatandis & aperiendis fistulis,ac praeclusis ulceribus,passim utimur,non minusque pro admouendis fomentis,in quibus lapillus inuenitur, ut suo dicemus loco: At de spongia ita Galenus meminit in fine libri undecimi de Facultatibus simp.
medici Spongia usta, acris est, & digerentis potentiae, utebatur ea praeceptorum meorum quidam ad sanguinis eruptiones,quae manuali opera ii digent; porro admouebat eam partibus sanguine profluentibus etiamnuardente,ut & crusta parti induceretur,& ipsum spongiae corpus, ceu operculum adhaereret; At uero spongia noua,non sicut lana aut lanimentum, materia dumtaxat est, quae humores irrigandos excipiat, sed etiam mansfeste desiccat; quare uulnera glutinat, si aqua aut oxycrat aut uino admoueatur imbuta, a qua sane,quae antiqua est, longo spatioreIinquatur.
A L B V M & rubrum corallium,omnes norunt, nigrum uero anti phales a Graecis dictum superioribus diebus Ferrariae & hic Anconae, uidimmus: Astringendi autem & refrigerand omne coralli genus hibet. Album
tamen potentius; & ea de causa ubi refrigerare, ac magis constringere uolumus albo utimur. Caeterum Plinius capite secundo,libri trigesimi secundi.ita de corallio tradit. Quantum apud nos,Indicis margaritis pretium est, de quibus suo loco satis diximus, tantum apud Indos in corallio, nanque ista persuasione gentium constat. Gignitur quidem & in Rubro mari, sed nigrius, Item in Persico uocatur lac laudatissimum in Gallico finia circa orchadas insulas, & in Siculo circa Heliam & Drepanum . Nascitur &apud Graviscas,& ante Neapolim Campaniae,maximeq rubens,sed moble,&ideo uilissimum erythris forma est ei fruticis,color uiridis,baccae eius candidae sub aqua ac molles r exemptae confestim durantur & rubescunt, quasi corna satiua specie atque magnitudine. Haec Plinius .la quibus suae
516쪽
r is N DIC sc DR P. ZMB. pinus quidam errori deprehenditur,quii dicat Corallium baccas quasdam rubras emittit,ueluti arbor cornus e norunt enim omnes qui corallium uim derunt,in mari tanquam fruticemide arborem nasci in quo nullus gignitur fiuctus sest postea at sifices 'baccas illas rubras parant,quas in coronas remdams onilium, & torquium cic mulieres gestanticaeterum,corallium usui medic8 quotidie uenit quod Avicenna, inter medicamenta cordialia connumeraries ea quae gaudium di laetitiam causare solenti
P Η R T GT lapi de isto,hq te caremus, quo Gai saepe uti solebat, L. i. rho
ut tradit libro nono de Facuit .simpl.med .dicens: Hoc semper utor com- et M. busto quidem ad ulcera phtha id Fsipso aut per se,aut ex aceto,aut oeno melite aut oxycrato : Ad oculosiisero ex eo permisto aliis, medicamen
siemm efficio lilf inta deseeat, hiberis qviddam astrictionis simul hie potissimum ad uestium cincturam usurpari fo a lex iiii est mAbi dirigesimo sep timo,capite decimo nono, quod & Diosc.non siluit.
LADI S hic ad nos hodie non affertur,si tamen haberi posset, has do Lapi, tes habet, quas Galenus describit, libro citato nono, quum dicat: Asius la- 'sim .pis,colore & eonsistentia est: topho fimilis ,hiabilis,laxusque,innascitur ei qui dam instar farinae tenuissimae, qualis in molarum parietibus adhaer scit,appellant hoc medicamen petrae Asiae florem. Est uero tenuium parm Mia,ut sin imossumimis sauidas carnes eliquet, petra ipsa in qua nascitur,actionis uehementia est inferior,habet etiam S salsedinem, quandam bpse Asiae petrae flos,ita ut inde uideatur ducere originem,quod eos ex mari inpetram resideris, a Sole postea exiccetur.
P T RIT ES sine dubio: rabum Marchasita est,quia quae Graeci de seu
Pyrite dixerunt,Arabes in suam linguam, sub marchasitae nomine transtu Trebis, ternim Animaduertpndum tamen , quod pyritarum plures sunt species, 'a . , quae omnes per sciscintillas edunt, & ea de causa,communes quoque lampilli,quibus quotidie ignis excutitur,sub pyrite eponi merentur.Caeteru, ut Avicenna doctissime nouit,marchasta auri, argenti saeris' ferri, reperstur. Quae uero hodie officinis uulgarior cernitur argetea est, deinde aurea,
quae studiosis necessatiae sunt, quum ferro percussae scintillas edunt,& sub
517쪽
i sis , A M A Til ENIS I. l eo A ME Fl T. ii phuratis cannillisignem iacendii psuhromarchasita in emplastris resol, uendi,ac excutiendi uim habentibus miscemus,&ut tradit Galenus libro nono tam tape repetito,iralidam possisteti facultatem, eoque utimur dige renti emplastro admisto.:s sculorum,nata,per halmim idigest nisi autxm dum in usum nepave, pollinis instar ut profundum corp*rum quibus applii cantu bieantelinillas manent istis marinis fluviatil, busque arenis,quae S ipse communem omniumilapidum uim p sident: , . Siquidem exiccant tumentem ab aqua inter cutem camen siis ipse thcal factis decumbat reget;ndo tamen ad aliud quippiam eis utim uti
tuta sanguicrius Rotitanis di ur:nam Hispani,illum albim, uela insita linguasM- Rhisi: . icant,Itali uero ut audio absolute,lapidem nominante, de cuius uimus ita tradit Galenus libro nono de Fa .sim . med .Haematitehi galectit apides, a colorum similitudine,quos repraesentant is nominantur ille siquidem sanguinis,hic in succum solutus, lacti uidelut similis; At melilites nona colore sed ct sapore mellis talem nomenclaturam sortitur. Quyinig ut Iuc-
re,habebit sane haematites lapis tantum frigiditatis, quantum & astricti o- nis: eliti tes uero temperatam taliditatem,at mediam utriusque et oeperien galactites. Merito itaque ocuIatibus medicamentis Iaprs haematites miscetur, ac solo eo uti possis superciliis exasperatis: si quidem cum phleg in o ne sint ambra reddit eu otiosipsum dilhens sesem aut vi etiam per loco iam foenigraeci, sin uero citi otiem,ex aqua. Hic idem lapis similiter iri cor e contritus,sanguinem rapuentibus conducit, diceri bl
discipulus hoster,side supplere poterit, qui ut audio, de hac te nonnihil molitii dinterim tamen dum eo caremu eius loco haematiteuti necessatio
518쪽
, VULGATISSIM VSi galesilapis est,quem Hispaniagau ine appellities;&ex eo pauperes' mendici,Sanctum Iacobum petentes; tiquasdasimagunculas pilen ' galeris suis affixas,inde portantile
lapis est enim niger, vitaceus, leuis, iligne facillime accenditur, & ex se odineres tuminossim expirat picitui autem Gagas,a flumine sic dicto iu ei prope cuiusostia,lapis hic inuenitur. De quo ita tradit Galenus,lib. nono de Facsim.med.Colore gagates est atro , qui ubi igni fuerit admotus, persimilem bitumini odorem exhibet, confert autem ad discutiendos flatulentos tum erum Plias esin gynti aediuturnosqtie ct aegre curabiles: ac praeterea cruenta uulnera Elutinat.
dro ita inquit, capite superiori de gagate, ciSi lapis uratur candenti Thracius.igne, 'Et post madefiat aqua, lagrabit totus ad idem. IMox oleo assula penitus restinguitur,ete.
Nullius tamen eius in medicina uius nisi quod lassitu abigit feras. T I
VEL nautis, dctonsoribus magnes lapis, notus est,quem Hispani di petramimant; Itali uero,cdlanunt in appellare solent, qui optimus est, Fquum ferrum facile trahit, & ut tradit Galenus haemati ii assimilem uim
obtinet. Caeterum,Fracastorius Veronensis uir doctissimus,quum rerum multarum abditas causas libello quodam inquirat, hanc unam Proponit liquare magnes,polum astrum semper respiciat,quo mediante, nautae nunc nauigant:cui resp*ndet,id in causa esse,sub polo, montes magnetis altissimos,quorum species per incredibilem distantiam usque ad maria nostra, propagata, ad perpendiculum usque magnes,consuetani attractionem facit. Vult igitur doctissimus aer hic, quod magnes in perpendiculo nauigatoriae pyxidis,ad polum stellam uertatur, quia attrahitur a potentia maiori montium magnetis,ita ut similia omnia per se, seinuicem ira ete dieat,sed hoc in polo aristic quod uerum sit dicatur:inautartacotueros sum esse quis opinabitur. is ini Si i
519쪽
V V M de lapillis serm onem habese statueram,hinc inde omni da.
ta opera,eos inquirere,ac propriis oculis prius uiderem decreui,in qua ita uestigatione,ecce occurrit,mercator quidam Ragusinus, harumierum cinriosissimus,ac indagatot maximus,qui ducentos fere uarios lapillos, apud se reconditos,&ex uariis mundi partibus conquishos,pro thesauro ligbet, inter quos Arabicias lapis est,ensis manubrii forma,que ille albam cornio tam appellabat: bus enim lapillus hic est, intus maculis , non adgo temen albis infectus,de quo Galenus libro nono de Facult.simpl.med .ita traditi Lapis est elephant o similis,desiccantis abstergentisque potentiae.
De Gulussime, Eestissim lapide.
LAPIDEM Iactatium Lucusque uon uidi, alectorium tamen in quo caput Herculis effigiatum erat,inter plures illos lapillos notaui : Me lilites quoque lapis a paucis uisus est, de quorum natura Galenus capite de Haematite abunde dixit.
E T hic quoque hodie ignoratur,pantaurum tamsi lapide in quo de picta erat charitas,inter illos lapillosnadi. j
Enarratio. D AL AB ASTRITES notus est lapis, cuius plures speclas ingentur.& de eo ita tradit Plin. lib. a s. cap. s. h unc aliqui lapidem alabasstilen
lenus porro libro nono huic dicato negotio ta de alabastrite tradit: combustus in medicinae usum ingreditur, quidam elim bibendum dant stomachicis .
Qv V Miannis snperioribus Venetiis apud illustremi&magnis cudominum Didacum Mendoram Horta misinea republica uigilantissimum oratore Caesareum agerem, frater eius Proxex apud Nouu tabem,
520쪽
IN Dilos comm Iim ' QI IN Tvim roa Dum nonivillos lapillos misit iner quos idolum quoddam enit ex thy, ite lapide fabrefatum,quod incius illi pro Deo adorabant, sunt enim gentes idolorum cultores illae, erat enim idolum illud fere cubitalis altitud, nis,colore uiridi, in cuius medio foramen prosundu erat,nam latitudinem palmarem non excedebat, de quo lapide Galenus libro nono citato, e
dem quae Diosc rides ivit,tradidit. i
N V L L A hodie extat officina pharmacopolia,in qua pyxicula palaticularis,pro hoc seruando lapide iudaico non habeatur: tam enim omniebus familiaris lapis hic est, glandis magnitudine,candidus,& militis discurrentibus lineis ornatus, quo pro minuendo renum calculo medici hodierni utuntur,& ut txadit Galenus citato loco, colore est candido,specie concinna, lineas habens ceu torno ductas: utuntur ad uesicae lapides in cote soluentes,& ex aquae calidae tribus cyathis potui praebentes,praecipue uero adsti qui in renibus haerent,est eliscax.
AFFERTUR hodie lapis amianthus ex Cypro insulascissili aluumini similis, quem sepe in ignem oleo prius inunctum iniecimus, &coimburi uidimus, nulla pro sus illius parte amissa,qua de causia, multi lapidem
Laph Iu daicus Lapis amia anthus
SAPPHIRI lapidis, duae species hodie labentur, & cyanei, & albicoloris,album autem,sapphirum aquae appellant; Cyaneum uero, potissimmum inter gemmas reponunt,seda trunq; auro alligatum,collo mulieres appensum gestant,ueluti in digitis ex eisdem ornatos anulos .Ceterum Plinius laeidem cyaneum auri punctis ornatum,sapphirum uocare uidetur,ut apud ipsum est legere libro trigesimo septimo, capite nono. Nostri uero temporis medici cum Arabibus,inter fragmenta cordialia sapphirum quoque reponunt, nec sane immerito,quia Galenus libro nono de Facsimpl. medi eius potumstbrpi num irebus indes tradit . Ex uena siue minera Iapphiri,mercaretis ta sens, uas quodda habebat, oculis gratissimum quod ut Gennacilis qui 1m Lusitamus qui mecum bis,ut tantam lapillo tum uariet seni dignoscetet,iuera duobus millibus ducatorum emi poth: rat,affirmabat.Erreeium lapis