장음표시 사용
101쪽
mortalium genus, & in alias partes emisit. Prima rutus sacrificiorum, mores, rationemque vivendi alias gentes docuit. In ea, inquam, primus hominum parens conditus est in paradiso terrestri, aut saltem in in eo statim collocatus, nempe, in horto amomo ,
qui idcirco appellatur Hebraice Edem, id est, voluptatis. Qua in parte Asiae situs sit ille hortus scrutantur viri docti, S abeunt in diversas sententias. Secum me abduxerat clarissimus Huetius Abrincensium
Episcopus, qui hortum Edenicum situm opinatur in ea parte Asiae, in qua duo diversa flumina Tygris MEuphrates aquas jungunt, quas post aliquod terrae spatium dividunt, ita ut fluvius qui illam irrigat regionem videatur quatuor capita habere. Hoc satis convenit paradiso, prout illum Scriptura describit in
Genesi cap. 2. v. 8. Plantaverat autem Dominus Deus
paradisum voluptatis a principio. Fons Hebraeus sic verti potest : plantaverat autem Dominus Deus hortum in Edem, vox Edem idem sonat Hebraeis quod voluptas, ideo Latinus interpres appellat paradisum voluptatis,& significat antiquitus, primario , a principio , etiam Orientem. Nomen iraque Hebraeum reddi potest primcφι- Sc tempus anterius, simul & Redio orientalis. Itaque paradisus voluptatis positus in orientali regione
Pergit autem loqui Scriptura de paradiso in quo posuit Deus hominem quem formaveras, & paulo post addit. Et fluvius egrediebatur de loco voluptatis, de Eden , ad irrigandum paradisum , qui inde dividitur in quin uor capita . Hec non accipit Huetius pro quatuor fluminibus , quae orirentur in Eden in terra illa voluptatis , sed quae per illam trans rent. Non accipit , inquam quatuor illa capita pro quatuor sontibus sed pro quatuor initiis. In Scriptura quidem caput viae est initium viae . De linteo quadrato dicitur in Actis Apostolorum illud habui L
102쪽
Liber L. Caput III. 37 habuisse quatuor initia. Ita dc illud flumen, quo irrigabatur paradisus , quatuor initia habebat , duo nempe cum in Euphratis & Tygris distinctis alveis flueret, & duo alia clim iterum Euphrates 8c Ty-gris conjuncti iam dividerentur, ut dictum est; quod
repraesentamus in prima tabula, in angulo meridio nati orientali , ubi subjicimus tabulam contracti utertae Eden, quam praefert prima pagina operis, cujus authorem laudavimus. Conatur ille probare vetustate & arta mutatos esse alveos dictorum fluviorum, dum ad irrigandos agro ς vicinos , Aut ad coercendum eorum impetum, seissi sunt a principibus 8c populis in minores rivulos. Anno hujus seculi sexto Hadrianus Relandus elegantem & eruditam dissertationem de paradiso terrestri edidit . Putat ille in Armenia suisse olim paradissum terrestrem; & eo loco, qui medius est inter sontes quatuor fluviorum, Phasidis, Araxis, Tygridiq& Euphratis, quos opinatur descriptos Relandus a Mose nominibus Phisonis, Gihonis, Chiddehel, sive Tygridis, & Phrat, sive Euphratis: qui olim ex uno fluvio, postea cum omnibus quae in paradiso erant
Dissidet Relandus ab Huetio, aliter interpretans quatuor flumina quibus Moses assignat quatuor capita ἀεχας . Nomen Naharim, quod hic occurrit, usu pari solet pro fluviis integris & naturalibus. Roscho autem evita, graecd a , . , rectius sumuntur pro sontibus , ex quibus flumina scaturiunt; ita ut ubi sunt quatuor distincha flumina, & quatuor sint distincti fontes. Sic in Scriptura nominantur Genesa.ὶ Nomen uni Phison, ipse est qui circuit omnem terram Hevilath, ubi nascitur aurum. Et aurum terra illius optimum est : ibi invenitur Bdellium ct lapis onychinus.
Huetio videtur Phison alveus occidentalis ex duobus in quos fluvius paradisi dividebatur ab eo egrediens ;
103쪽
Apparatus Riblitus. quem Moyses, cum proximior ipsi esset scribenti cenesim, primum sermone attigit. Quae sit terra Heritasve Charila s littera enim Hebraea prima hujus vocis pronuntiatur vel heth vel cheth) quaerere operae pretium est. Inter gentium primos parentes , qui enumerantur in decimo capite Genestos, duo nominantur Chavita. Alius filius Chus, alius filius Iectanis. Ille postremus habitavit in regione Chusan, in littore
orientali sinus Arabici, sue maris rubri. De altera Gavila, quae a Chavi a primum habit ta est, sermo est in loco quem tractamus . 'Hanc fuisse versus sinum Persicum indicat Scriptura, cum dein finiens limites Arabiae, quae Terrae sanetie vicina erat, nominat Sur, quae regio erat in vicinia AEgypti &snus Arabici & Chavila, quae ideo opposita erat, ni mimm juxta sinum Persicum. Regio Saba circa illa loca erat, quam & auri feracissimam fuisse omnis antiquitas testatur; & inde verisimile est Magos advenisse aurum vi claus deserentes Domino. Bdellium quod in Hevilath inveniri Scriptura dicit, alii accipiunt pro lapide pretioQ, alii pro genere myrrhae,
alii pro gemma candida; unde Manna, quia tanquam guttae roris coelo cadebat, similis bdellio dicitur in Scriptura. Myrrham, thus Sabaei mittebant in univem sum orbem. Antiqui & recentiores consentiunt sinum Persicum abundare candidis gemmis; quin & ferunt
reperiri in Arabia praedictos lapides. Vulgatus interpres vocem schoham reddidit lapidem Onychinum, quem non alibi qua in Arabia, effodi scribit Plinius
Haec exscripsi ex libro Huetiano. Excerpam ex Relando quae ad suam sententiam confirmandam ipse adducit. Phisonem habet pro Phasi, magno fluvio Cholchidos, qui juxta Strabonem oritur ex monti bus Armeniae. Phison habet terminationem Hebraicam on; Phasis Graecam ιι. Inter Arioch & Mavita
104쪽
non magna didierentia est. Chavita in-sonte Uebr. U. tenuinatvr litera. be, fitve ejusdem organi est. ac hessive chel, ut levis sit mutatio , sive iacile ex Chaosia GeColchis. Scythiae pals .est. Colchis. Scythia. includit urnasi flumina inquit Iustinus, lib. a. Apud Scythas sive in cholehide aurum provenit, quod dicit Scriptura deterra Cliavita. Apua, illos, inquit Strabo, lib. I o. dicunt ur έorrentes aurum deferre , quρd barbari excipiunt
rei velleris Diala. Pleraque alia testimonia i ςnda sunt in Retando, qui notat. de hoc aum chico loqui Iobum cap. 37. a a. ς nicu.M APilope writ rum. Colchis locata est ad septentrionem. Asiae. In illa terra quam alluebat Puison invenitνr bdellium ct Isis schinus; ut sons. habet, aedriach. de Schobam. Sunt quidem nomina lapidum Pretiolarum , reni incertani esse convenit inter petitos. HArach sive bdellium .videtur. Relando crystallus, quam in Colchide reperiri optimam Sc frequentena ostςndit. L pidem schoiam Vulgatus interpretatur Onychinum 1 Plerique alii interpretes Smaragdum, quos Optimos in Scythia reperiri Plinius & Solinus docent.
Alier fluvius paradisi Gebon ςst: nomen surii se
candi, Ghon: ipse est .vi circumit omnem terram AEthiopia. In fonte regionem ..cius. Ut Huesita placet, Gehon est alveus. Orientalis ex duobus illis per quos Edphrates & TYgris prius cunjuncti effundunc aquas in sinum Persicum. Ullini AEthiopia hoc dic .. batur nomine, quod nondum proprium parti Africae. Relando Glan sive Sehon est Ara es , quem
. Arrianu , .libro v II. de expeditione Alexandri, in ter maximos Asiae fluvios recenset. Gebon derivatur a Gouch, quod est erumpere dc prodire. Aras , uoinde Araxes, nomen Persicum est ejusdem significauonis . oritur ex Armenia. Regio autem Chus, quam circuibat Gelion non aliam putat Relandus quam Cas
105쪽
Apparatus Asilaus. Porum sive Cusseorum. Populi proximi sunt Medi . Etenim supra Mediam, inquit Strabo, est Cossaeorum
regio, sive ut alii loquuntur, Cussaeorum. Nomen vero fluminis tertii Turis: ipse vadit contra Assyrios . Fluvius autem quartus , ipse est Euphrates. Conveniunt inter se omnes de hoc tertio &quarto fluvio. In fonte Hebraeo Tygris voeatur Chid- de ei, unde sormatur diglath, quo nomine nunc appellatur a populis orientis I rion diverso a digitio . quo dc notus suit fluvius ille Plinio. Fluit autem conistra Assyrios, id est tendere videtur versus illam re-gonem, quae tempore Moysis dicebatur Assyria ab Assur primo ejus incola. Ibi Ninive urbs; cujus principes cum vicinas provincias subegissent, Assyriorum imperium pariter 8c nomen lare propagatum est. Fons verti poterat, qui labitur ad Orientem , APPriam versus. Quod dixit Moyses, ut significaret alveum Τygris, interprete Huetio, ante conjunctionem suam cum Euphrate esse orientalem respectu alvei
Euphratis, qui illi occidentalis est. Sed addit Moyses Assyriam, quia ex Assyria, quae respectu terrae Eden est septentrionalis, Tygris flueret . Euphrates nomen suum quo appellat eum Genesis servavit . saltem ex parte; dicitur enim Frat; cui nomini 'llaba eu addita est, quae Persice aquam norat, Euphrates, inquit Relandus, est aqua Frat, sicut His-dali id est, aqua Indi, dc Nilab, aqua Nili. Plinius Lib. 6.9. ubi scripserat Armeniam fundere Euphratem Jc Tygrim, pergit: Araxes eodem monte oritur
quo Euphrates n. mille passuum intervallo. Non dissiti sontes Euphratis 3c Tygriclis, immo
cum dicti quatuor fluvii oriantur ex montibus Armeniae, ibi videtur potius collocandus paradisus , quam in aliqua alia regione. Ad montes Armeniae delata est Arca, cum subsederunt aquae diluvii ;ut itidem genus humanum per Noachum, quasi al
106쪽
erunt Adamum, fuerit restauratum. Meritb ergo It stinus Scythis, cum AEgyptiis quondam de antiquitate contendentibus, palmam tribuit in illa disputatione quam susὰ narrat initio libri II. Etenim illa regio prope Araxem, ubi Scythae primo consederunt, prius incoli coepta est, quae vicinior fuerit descensui familiae Noachi eae ex Arca . Asiam suisse sedem patriarcsiarum demonstrat situs paradisi terrestris, habitatam tuisse a Noe inde probare est, quod arca videtur iri vicinia Babylonis com dita, ex lignis Sopher, ut notat scriptura ι Gopher
autem, ut nomen ostendit, cupressus est, quae a
bor dicitur expers putredinis; quia, ut ait Vitruvius, II et amarum saporem, qui propter acritudinem non patitur penetrare cariem, neque eas bestiolas qua sunt
nocentes. Ideoque qua ex his generibus opera constis ruuntur, permanent ad at emam diuturnitatem. Unde non mirum Arcae reliquias superfuisse per plura annorum millia, ut Iosephus testatur, & plerique alii vetusti Scriptores. In Babylonia autem est clis pressorum magna copia, ex quibus, reserente Aria no , lib. 7. A lexander Magnus classem construxit, cae sis in Babylonia cupressis. Praeterea dicitur Arca, viventorum & aquarum impulsa ad Borealiores montes Armeniae, requievisse in monte Ararath, ubi terra Sinhar; unde primi homines, perturbato eorum consilio de perficienda excelsa turri, profecti sunt in diversas orbis regiones. Sinhar autem in Scripturis conjungitur cum Babylonia. Fines Asiae sunt a Septentrione , Oceanus Scythicus sive Septentrionalis, ab Oriente mare Orientale, a Meridie mare Indicum, sive rubrum. Ea sola parte qua conjungitur cum Europa, & in isto angulo quo adhaeret Africae, mari non cingitur. In septentrionalibus oris ejus erant Scythae Asiatici. Bochartus vult terram Goi esse Scythiae Asiaticae par-
107쪽
so paratus Riblicus. rem, circa Caucasum montem, ultrae Armeniam da Colchidem, ibi ergo esse terram ' Magog . Populi Asiatici magis orientales sunt Seres, Sinae, Indi. In meditullio 'eius: Pessae, Parthi, Medi, Iberi, Armeni, Ventis Europam, sive' regiones vicinio iaxes Europae . erant' Syria, Palaestina, Plioenice. Cilicia, Cappadocia, Lycia', & in sela Cyprus. Pars illa Ariae quae magis protenditur ad Europam , dicebatur in inor Asa, ubi Phrygia, Musa, Lydia, Caria, .Eolis, Ionia, Doris, insula' Rhodiis , Mesopotamia, Assyria, Babylonia celebrantur in Scriptura, circa Euphratem & Tygrim fluvios . Mesopotamia' interutrumque est, quasi με,η ιη' ωοταμ- , id est, media inter amnes. Iudaei appellant' Syriam fluviorum'. Assyria erat ad orientalem partem fluminis, quod Tvgrim diximus ubi Ninive urbς, ad quam inimis est Ionas plopheta. Babylonia sive Chaldaea pars censetur Ahriae, Mesopotaesi aeque . Ibi est Ur, unde Vocatus Abraham venit in 'terram Chanaan , & alia urbs celsibrior Babylon: Babylonem irithrfluebat Euphrates. Arabia contermina erat Africae, ad Orientem dc ad Meridiem' tetrae' Israel. Dividitur Arabia inpetraeam, Deseriarn, de Felicem. Felix erat inter utrumque sinum , Rubrum & Persicum s auri serax & thuris,
maxime ubi Sabaei populi, quos Plinius sLib. 6. cap. 28. ) ditissimos ol varum fertilitate odorifera , auri
metallis, agrorum riguis , mellis, ceraque proventu.
Horuni populorum Reginam Claristus appellat' Regi.
n. Austri ι Australis enim' sive meridionalis haec Arabiae pari erat respectii re Israelis. Dona quae obtulit Salomoni ostendunt Sabaeis imperasse , qui runc t poris censebantur fines mundi, ultra quos nempe non e r nisi Oceanus. Alia Arabia dicebatur Dc serra', quae erar ad orientem Judaeae, ad septentri O-nem Arabiae si liciet. Hulux incolae dicebantur Arabes, Scenite, quia habithbant in s emis, hoc cst, in ten-
108쪽
Ger L CUM III. 6 Itoriis, quae erant cilicina, sive de pilis camelorum, ibi regio, Cedar. His tentoriis se comparat sponsa in
Canticis Cay. I .. . in . Nigra fiam sed firmosa, filia
Ierusalem, sicut taber cuia Cedar , sicut pelles Salomonis. Tertia denique Arabia, scilicet Petraea extendebatur ab Arabia Felici usque in AEgyptum. Populi Arabiae Petraeae in sacro Codice memorati sunt Ammonitae, Moabitae, Idumaei, Amalekitet, Madianitae. Ituraei & Traconitae erant & pars Arabici generis . Ammonitae erant transt Iordanem in montibus Galaad . Caput gentis Rabba, quae postea dicta est Philadelphia; partem Ammonitidis occupavit tribus Gaa . Moabitae erant ad Austrum Ammonita tu, quo rum praecipua urbs dicta Moab. Pars Madianitarum sedes conjunctas cum Moabitis habuere. Madianitis proximi Amalehitae. Isinaelitae, qui orti sunt ex Ataraham, Ac ex Agar ancilla ejus, habitaverunt terras illas, quae it pro Idumaea habentur ; nempe pro re m, quam incoluerunt posteri Esau qui di sus est, Edom, id est, refus. Idumaeae urbes censenmr aer, Boetura, seu Bosra, Bosor, Dedan, Duma. In
hoc tractu erat desertum Phino. Idumaea extendebatur juxta mare rubrum, quod videtur nomen accepisse ab Edom, nempe ab Esau qui vocabatur Edom, id est, rufus. Inter populos Arabiae celebrantur, Nabathra, Sabet, Panchaei. Ailath erat urbs in littore maris rubri; & non procul Asiongaber, ibi Salomon aedifieavit naves , quae indὰ solvebant in regionem ditissimam Ophir. Ubi situs fuerit locus ditissiimus dictus Ophir, unde tanta Salomoni auri copia advehebatur, quaerere de instituto est. Iosephus scribit Ophir situm in regione Indiae, quae suo tempore aurea dicebatur, nimirum India extra Gangem, ubi est aurea Chersonesus, in vicinia Regni, quod nunc Pensium ap-
109쪽
6s Apparcius Biblic s. pellatur. Gemmas cujuscumque generis pretiosissimunulli Indorum praeter Pegusios vendunt . Simias S pavones quamplurimos habent, elephantos, & ideo
eboris ingentem copiam. Praeterea sylvis lignorum pretiosorum abundant, ex quibus citharae aliaque id genus musices instrumenta conficiuntur. Mittebat S lomon in mare. Erithraeum viros nauticae artis peritos, nempe Tyrios servos regis Hiram, qui secerunt ei classem in Asiongaber 3. Reg. cap. 9.) qμα est juxta Ailas h in littore mariι Rubri in terra Idmmaa. Mare illud Rubrum quod Hebraei appellant jami non soli m dicit sinum Arabicum, sive mare quod interjacet inter Arabiam & AEgyptum; sed & rei,
quum omne, ut ita dicam, mare Orien rate; quod primis remporibus, quia ignotum, non definiebatur certis limitibus. Igitur classis nautica Salomonis ex
Asongaber solvens Ophir petebat; qui locus, ubiacumque suerit, auri serax erat, & habebat paVos,& alias merces 3. Reg. Io. χχ.) Class7s regis per m re cum classe Hiram semel per tres annos ibat in Tharsis, deferens inde aurum s argentum dentes elephaηtorum ct simias s pavos. Igitur notum cursus
Inilium, nempe mare Rubrum, sive Erithraeum, &Asiongaber . Notus est finis cursus, locuS nempe unde adveherentur eae merces, dictus Ophir. Hunc locum quidam collocavere in Americae regionibus, quae dictarum mercium copiam habent.
scd praeterquaui illae vastissimo pelago & periculosi Lsimo a reliquo orbe sejunctae sunt, nondum ars mautica satis nota erat, ut illae regiones adiri possent: brevius ad illas patebat iter per mare Mediterraneum,& inde per fretum Herculis, quod Tyriis non erat intentatum. Nam verisimile est Hcrculem fuisse Tyrium mercatorem celthrem: Haro es, unde nomen
illud Herculcs, Hebraice significat mercatoreis. I Ccus quidem Ophir noni statuendus est nimium vici-
110쪽
vieinus Iudaeae, triennium enim impendebatur huic Ophiriticae navigationi; sed nec etiam nimium re movendus est, quia tropter imperitiam rei nauticae , his diebus nautae tantum littora legebant. Interdiu navigantes declinabant diligentius tempestates, quibus sufferendis eorum navigia, ut nostra, non erant idonea , ideo saepius ad portus confugiendum ς expectandi Etesiae, sive venti qui certis anni temporibus vel obstant, vel favent.
Navigationis Ophiriticae finem ponit Scriptura Tharss. Sic mare appellat: unde de Iona dicitur Ion. I. 3.) descendisse in Ioppem, portum maris Mediterranei, ut sugeret in Tharsis, hoc est mari fugeret, a facie Domini . Uphir maris insula erat,
ibi mare diffusum. Pars ejus, quam quaerimus, certia aurea terra erat, ut nomen indicat, Chersonesus sive aurea insula; quam Plinius de Solinus collocant
extra fluminis Ino; ostia. Iosephus pro Ophir scribit
σωφει , quod nomen non multum differt a σι παρα
Soupara, vel oupara, vel supina urbs Indiae intra Gangem , teste Ptolemaeo. Non autem necesse est ut in ipsa o ara suerint sodinae auri & argenti; sumit in vicinia ejus magnam utriusque copiam suisse , nempe fuisse celebre emporium, quo deserrentur dictae merces, quae ergo ibi poterant comparari a classe S,
India elephantos, & ideo copiam ebous habere.& pavos, sive pavones & psittacos notum est; quin Sc ligna pretiosa, qualia codex sacer appellat algu. mis vel almugim ex quibus instrumenta musica con flabat Salomon. Eadem de India plane refert Quintus Curtius Lib. 8. cap. 9.ὶ quae sacer Codex de Ophir. Aves ad imitandum humana vocis sonum dociles rint. Animalia inusitata eateris gentibus nisi invecta. Eadem terra ct rhinocerotas alit , nou gen