Enchiridion hermeneuticæ generalis Tabularum Veteris et Novi Foederis

11쪽

Praeli minaria Hermene uti eae.

I. I. Intelligere.

Qui librum legit. eupit intelligere, id eSt. Per

Spicere, quae author sensit, et ideo verbis expressit, ut lectores, quibus scripsit, perciperent. Atque id in libris quidem recentioribus non est operOSum, si modo lingua et res disciplinaeve, quae tractantur, sint cognitae, atque stilus sit planus et perspicuus; quodsi tamen alterutrum deest, non raro haeremus, aut nonnunquam etiam intelligere nobis Videmur, quae repetita lectione nos minime intellexisse deprehendimus. Id ipsum Ionge frequentius est in Iectione librorum antiquorum, sicut et ipse se Ca Sau-- bonus ο πανυ) in intelligenda scriptorum antiquo rum oratione saepe sibi accidisse dicit, ut eum se solus sibi legeret, sibi videretur plane intelligere; , , cum autem perspicuis et planis verbis explicandi

12쪽

S. I. Intelligere.,, necessitas oblata esset, fraudem sibi fecisse in- ,, teli geret ). Neque id mirum; authores quippo antiqui, qui suis coaevis scribebant, et ab ipsisimia ligi volebant, lingua et stilo utebantur tum te misporis in illa regione usitato, et res tractabant aut attingebant, lectoribus suis non prorsus ignotas. Posterorum vero innumeras difficultates et infinita errandi pericula, nec praevidere , nee praecavere poterant; nunc autem, nemo omnium unus

Iinguas illas antiquas peregrinas et mortua S, Rique omnes res antiquorum domesticas, politicas, religiosas, literarias, artificiales, geographicas et Chronologicas, ita comprehensas. ac sibi familiares et Semper animo praesentes habet, sicut linguas

vivas et vernaculas, ac res omnis generis tenemus, quibus nostro aevo et sub nostro coelo utimur.

Hac de caussa ad rem adprime pertinet, quod olima Cl. Ernestio monitum fuit, in omni librorum antiquorum lectione primum esse, discernere, quia intelligas, quid non intelligas, et inquirere, cur non intelligas. Si id de omnibus libris antiquis, profecto mulio magis de sacris Bibliis valet; sunt enim hi libelli non solum antiqui, sed partim omnibus aliis

antiquores. et linguis non solum peregrinis et moris tuis , sed etiam magna ex parte deperditis et prorsus singularibus, nostrarum permultum dissimilibus,

13쪽

S. I. Intelligere.

exarati, in quibus quam plurimae voces sunt polysemae, et notiones aliae quidem abstrusae, aliae autem aliis, quam in nostris linguis, limitibus circumscriptae, et jam latiores, jam angustiores; frequens Vocum constructio a nostra longe diversa; singulares phrases et loquendi formulae, quas, Si de verbo reddideris, nihil, aut ambiguum, aut obscurum, aut falsum quidpiam dixeris; permulti tropi a nostris longissime distantes, et figurarum quoque orationis non raro alius usus. Accedit, quod etiam permultae res, quae vocibus designantur. aut a quibus similitudines ducuntur, vel tropi de- Promuntur, aut ad quas alluditur, in tanto et tempo-Tum et locorum intervallo quam plurimum disserant ab iisdem rebus nostris, voce linguarum no Stra. rum responde te designatis, quas si antiquis et peregrinis illis substitueris, eXitum persaepe non invenies. Erant denique antiquis illis temporibus

et in illis regionibns, in quibus libri sacri scripti

fuerunt, aliae rerum publicarum et ecclessiastica-Tum formae, alii earundem ministri, alii mores, aliae consuetudines ritusque publici et privati, aliae geographicae locorum rationes et compellationes, alia sentiendi et cogitandi ratio, atque infinita alia antiquorum populorum, temporum, locorum , re rum et personarum adjuncta a nostris admodum discrepantia, quae scriptores sacri non eXponunt, sed persaepe, ut primis lectoribus aliunde notissima Sumentes, respiciunt, aut verbo duntaxat obiter tangunt. Quae omnia, ut aceam singularem

14쪽

I. I. Intelligere. de religione loquendi modum, et rerum quarundam, praesertim in N. F. occurrentium, sublimitatem, nisi elare cognita sint, lectio Bibliorum aliter cadere non potest, nisi ut lector crebro laboret, crebrius erret, et creberrime omne errandi periculum adeat, aut opinetur se percepisse quod author eXpressit, ubi a vero longe aberravit, vel obscurum quidpiam et indefinitum cogitavit, quod non comprehendit. Quam ob rem lector Bibliorum, qui sensa Ruthorum sacrorum adcurate percipere serio cupit, nunquam in solis verbis obiter adquiescat, sed et notiones verborum, et res ipsas verbis designatas, quae et quales sint, diligentur inquirat et plene comprehendere studeat, quod ut consequatur, neceSSE est, ut vastissima et subtili non solum linguarum, sed etiam historiae et earum omnium rerum historicarum , quas nomine antiquitatum complectimur, Cognitione instructus sit. His duobus punctis omnis fructuosa et Bibliorum et aliorum antiquorum libro Tum lectio nititur, nec amplius quidquam requiritur, nisi clara cognitio et rectus usus ejus logicae Partis, quae de compositione et interpretatione propositionum praecipit. De illa linguarum scientia Introductio generalis in libros Veteris et Novi Foederis agit, hanc antiquitatum suppellectilem Archaeologia Biblica suppeditat, ut nobis non relinquatur nisi ultimum, nempe docere universales leges rectumque ipSarum usum, atque cautiones, quas observare oportet, ut animus in lectione sacrorum librorum Veteris et Novi Foederis, non omni

15쪽

S. I. Intellegere. 5vento, jam hue, jam illuc fluctuet, sed gubernacuis

Ium teneat, quo sapienti cum consilio utatur.

Quanta animi intentione cavenduum sit, ne in verbis utcuniaque perceptis haereas; et quantopere enitendum, ut verborum notiones, seu potius res ipsas verbis designatas comprehendas, paucis et obviis exemplis illustrabo. Sie

nihil magis vulgare, quam ni 2 oικος , domus; rean a'n, δικος θεου vel , domus Dei,

Palatium Ieho vae, seu templum; θυ- , senestra; 'nx, πολις, urbs; haesitabis tamen in pluribus Bibliorum locis, nisi eogitaveris domum

Orientalem, templum antiquum et inprimis Ierosolymitanum, senestram, et urbem antiquam orientalem, ut nihil dicam de eo, uthes passim sisti ut virgines, filias, uxores, Viduas, prostitutas ete. Si de animalibus, de arboribus et Planiis, de lapidibus et gemmis non tenens nisi nomina. nec ubi proprie, nee ubi inproprie usurpantur, quidqunmintelligis. Nisi cognoveris, quid geographice sibi velit

ascendere, descendere, antica, Posti ea. dextera, s i n i s i r a ete. , et quid sensu militari sit Exire, ascendere, in permultis locis caecuties. Ita quoque non sufficit novisse . οδος, esse viam, sed Porro perspicere oportet, viam hominis esse aetiones ejus et rationem agendi, atque etiam conatum et molimina, ut Ps. I, I. via Peccatorum est Perve forum ratio agendi; v. 6 autem via justorum seu proborum, et via iniustorum seu improborum, natum et molimina utrorunque significat, cons. et Ps.

ais, S., Via Dei jam est ratio, qua Deus gubernat homines , jam ratio agendi a Deo mandata, et ipsa quoque religio , quae etiam via justitiae seu veri iatatis dieitur, in qua venit, i. e. quam adportavit Iohannes Baptista, Matth. 2I, 3 et . cons. quoque Aet. 9, 2.38, 25. s6. 39 , 9. 23. 22, 4. I 4. 22. Si noveris Sse a reum, et calcare, Vertes quidem Timri I iῖ calcavit arsum, et eA Urie oratio uis sorte col.

16쪽

6 S. I. Intelligere.

Iiges, idem esse ae tetendit areum, ast qua ratione areus Per calcationem tendatur , non perspieies; sacile quidem observabis, a seriptoribus Arabibus alteram extremitatem arcus diei manum, alteram vero pedem , unde colliges, in illam agere manum, in hanc vero pedem, cum areus tenditur; ast qua ratione id fiat, ignorabis: quod si autem cognoveris, quod refert AEara Re is e in Sudam e r i h a Th. II. S. 46. . Americanos tendentes arcum,

alteram extremitatem ejus pede intrudere in terram, et . alteram manu sinistra comprimere, et dextera nervum adstringere : rem ipsa in , hac phrasi expressam, comprehendes. Sie etiam in pluribus locist lAborabis, si d ευλογειν, solum tenueris benedicere, nee obserun veris, proprie esse bona alie ui vel de aliquo dicere, et quia id fit quoque salutando, vale die endo, laudando, hine verbum omnes has notiones in ciuere; usurpatum vero de Deo, qui non verbis bona adprecatur, sed opere confert, idem esse ae bona, benefieta et selieitatem eonferre. Hinc e contrario et , καταραομαι, male die ere, tacite explicabis, qnod nequaquam tam horribile sonat, quam nostrum maledicere, cons. Jos. 9 3. SAEm. 34, 24. 28. 34. Gal. 3, IO. 33. Hebr. 6, 8. Icte. 3, 9-- Io. Ita denique etiam ex solis verbis non percipitur, quid reapse sit, si Deus dieitur. in bonam vel malam partem venire ad aliquem vel κliquos, aut esse cum aliquo , et alia similia.

I. g.

Interpretari. Qui aut horem intelligit, et res ab eo e X preS-sas perspicit, ac alioquin assatim excultus et exercitatus est, poterit, quae legit, in t e r p r e t a ri, id vero

est. in alia, praesertim vernacula lingua clare enunciare, Seu Vertere, atque etiam adcuratius circumscribere, illustrare, et argumentis firmare, seu enarrare. In versione non tantum Sensa

17쪽

ς. 2. Interpretari.

aut horis adaequa te exprimenda sunt, sed idem etiam

orationis genus et color conservandus eSi. quod, Praeter Vastam linguae utriusque et rerum notitiam,

Porro acumen ingenii, acre judicium, magnam in

hac re peritiam, ac multam exercitationem requiri. In enarratione vero non solum sensus aut lioris cIarioribus verbis exponendus et argumentis eo m-Probandus est, sed etiam res vel doctrinae, quae traduntur, nequaquam generatim, aut quaepiam a Ionge arcesSendo, aut ex nostro aevo et climate, Sed ex aetate et regione authoris, non minus dilucide quam subtiliter, explicandae Sunt, ut enarratio sit non tantum grammatica, sed etiam historica et historico in theologi ea, quae triplex interpretatio ab aliis quidem unius grammaticae interpretationis nomine comprehenditur, 'et nequaquam immerito: interpretatio enim . quae non est historica, neque grammatica jure dici potest; quia vero nostra aetate sunt, qui grammatice interpretari sibi videntur, cum aliena, a Ionge arcessita, et e libris, antiquis quidem, sed tamen justo recentioribus et ambiguae fidei, imo ex philosophia nostrorum temporum mutuata et olim ignorata, authoribus sacris substernunt: satius est, quodlibet interpretationis genus mox in limine disertis verbis severissime eXigere. Qui, quod legit, non novit vertere nec enarrare, etsi aliunde praesidiis ad id necessariis non destitutus. non intellexisse, sed obscurum quid, aut ambiguum cogitasse convincitur. contra autem, qui et vertit et enarrat, non continuo recte intellexisse se, glo-

18쪽

cant non pauet nostrae aetatis theologi, qui Bibliis sensum inserunt ex philosophia eritiea petitum , aut tili unde longo accersitum, quos Strenue oppugnat D. Brelselin fider in Iibello Historiseis Doginati sche Auslegung des N. T. 38O6. g. 11 - 12. P. 41 - 52. - Interpretatio historico theologi ea sensum locorum, quae doctrinam a nostra aetate abludentem, ideoque obscuram enunciant, aut magis indicant quam eloquuntur, ex mente antiquorum illu- Strat. Sic si Ps. 119, 18. Ig9. leges morales divinae die untur et nis,n mirabiles, nequaquam, sensus my, ti-

cus innuitur, sed illud mysterium antiquorum indicatur, quod in L. Iob. et Ps. 37. 30. 49. 73. tractatur, multos Probos esse in selices, et inprobos selices, quo fit. ut obseris Vatio legum, quae in quocunque rerum conflictu veram hominis selieitatem non potest non promovere, non raro tamen videatur esse noxia; aeeidit nihilominus interdum, ut posthac eXPeriamur, Per ipsam nos a pejore Sorte mi Tabiliter fuisse ereptos, aut in inliciorem et inin statum deis ductos, quem non suspicabamur, quod sequenti mox v. aso. exprimitur, V IV an nrn explicatio verbor u m, seu mandatorum, tuorum illuminat, nempe mentem. - Si Paulus I. Cor. 35. resurrectionem eorporum argu mentis propugnat, quae non videntur evincere nisi immoria talitatem animorum e ratio theologica est, quod Sadclueaei, quorum sententiam Paulus petit, contendebant, animum resultare ex compositione et dispositione machinae corporis humani, et ea pereunte necessario Perire, nec ulla atione fieri posse, ut animi perdurent , Rut corpora reis surgant, cons. Matib. 22, 33. seqq. Μarc. 12, s5. seqq. Ita etiam Epistola ad Romanos ex theologia Iudaeorum expli- eanda est. Cur Christus tu hac vita mortali, nunqham dissertis verbis dixerit, se esse Deum, uti persaepe quaesiverant increduli, rationem theologi eam jam olim reddidit Theodoretus Comm. in EP. αd Rom. a. 4. 3 Verba Theodoreti, in Latinum versa, sunt: Ante crucem et pastionem Dominus christus non tiolum aliis Iudaeis,

19쪽

S. 2. Interpretari.

Philol. Κtit. Comment.' N. T. adoptata , veritatem quidem historicam saetorum extraordinariorum tuetur, sed ea additis adjunetis historicis, mente et cogitatione conceptis, ita exin tenuat, ut ipsa transformet in ordinaria, et ut id conseia quatur, non veretur, vim inferre verbis et sententiis; quare ferenda non est. Cons. Maga Z in sur christi. Dogm. u. Alorat. Tubingen IX. S. I 3ο - 56. u. N. S. I99 - 22Ο. u. XI. S. 41 - 52. - Interpretatio moralis, quam Nantius Suasit theologis, moX, ut innotuit, a virIs summis reiecta fuit, non desunt tamen quidam adhuedum patroni ; sed de hac infra recurret sermo.

Hermeneutica Biblica. Recte intelligere et interpretari vertitur, ut exoletis liquet, in c*rtis regulis; et Systema regu Iarum interpretandi Scripturam, dicitur Hermeneutica Biblica. Regulae illae non sunt quidem aliae, quain quae in interpretatione profanorum librorum ObServantur, Variat tamen nota parum generalis earum forma et applicatio, quia usus loquendi, eX quo pendent, sacris Bibliis est peculiaris; et praeterea interest etiam, quod interis pres profanorum in sensu legitime eruto seu veritate hermeneutica adquiescat, nihil sollicitus de

veritate objectiva vel historica, ut non Vereatur, authorem suum erroris condemnare, quod in sacros scriptores audendum non eSt.

Si Hermeneutica in subjecto spectatur, est scientia recte interpretandi Bibli a. nisi majori jure artem dixerimus; nam neque regulae interpretandi, neque usus earum, mathematice

desiniri possunt; et facultas rite interpretandi, B a

20쪽

onarrationem, nam εἴ γεισθαι est exponere, en Rr rare, disserere; sed in re tam levis momenti nolim

I. 4. a

Utilitas et necessitas Hermeneuticae B i h l l c a e. Quemadmodum logica naturalis. ita quidem

etiam hermeneutica, naturae hominis insita est; si autem nihilominus Uiro erudito utile et necessarium est logicae artificialis systema. ut clare et distincte cognoscat leges cogitandi et loquendi, ita etiam theologo. regulas interpretandi Biblia , in Systema re. dactas, clare et distincte cognoscere, utile et necessarium esse, qui non videt, nae nihil omnino ille videt. Erant quidem multo ante, quam Hermene tica ad liquidum perducta esset, clari sacrae Scripturae interpretes, viri summi, qui sola natura duce, et linguarum ac rerum cognitione a 4juti, multa vera viderunt, et in scriptis suis consignarunt; verum non omne. acceperunt a Domino quinque talenta, et nihilominus virorum ecclesiasticorum omnium

est, Biblia, eX quibus doctrinam deducunt et stabiliunt, . recte intelligere et interpretari. Id sola natura duce, quae regulas interpretandi suggerit obscure et ambigue, consequi velle, opus est aleae plenum, quod nec viros summos ab erroribus, qui facile caveri poterant, tutos praestitit. Diligens bonorum interpretum lectio, et frequens exercitatio eXe getica, permultum quidem confert, lacunas tamen