De varia lectione adagij bamma Sardiniakon tinctura Sardiniaca dissertatio. Auctore D. Joanne Paulo Nurra Caralitano J.C. patriæ ecclesiæ canonico

61쪽

- . .

ex Sardinia iam ab anno Dom. 3IT. non ad Praefectum Urbis , sed ad Praefectum Praetorio

Italiae interponebantur , ut liquet ex constitutione ad Taurum Pr. Pr. Italiae a Constantio

Imperat. scripta, & videre est in l. 27. Cod. de Appellat. quae lex nominatim de Sardinia loquitur, & a Cod. Iustinianeo abest, non solum uti localis, & Historica , verumetiam quia lustinianus Aug. Sardiniam a Vandalis ereptam ub iurisdictione Praefecti Pr. Africae gubernan dam constituit, ut docet ipse Imperator lib. I.

C. tit. 27. de Of. Praef. Prael. Africae, eandemque regiminis formam, ineunte iam nono saeculo,

viguisse , ex Notitia Leonis Sapientis dilucide Comprobatur. Aliam legem habes in Theod. Cod. a Iuliano , sive potius Ioviano Aug. la

tam , quae est l. 16. Cod. de Cursu public. angar. π perangar. Topica illa est, & de integro ad Sardiniam spectans; ipsa enim lege,cursus publici ratio peream Insulam disponitur, & Mamertino Pr. Ρr. Italiae inscripta fuit An. DOm. 363. Huc etiam opportunε referenda est superitis citata l. 6. de Metallis, quae pariter abest a Cod. Iustinianeo. Qua sanctone vetitum fuit, aurilegulos ex aliis Provincijs navium Ruber natores, vel magistri in Sardiniam tranferrent. Eam Imppp. Valentinianus, Valens,& Gratianus ad Probum Pr. Pr. Italiae scripsere A. D. 369.

62쪽

ramque observat vir summus, Omnique com mendatione maior Cardin. Baronius ad hune annum num. 37. non solum Probo Pr. Pr. hac aetate, Verumetiam inde usque a Constantini Μ.

aevo Praefectis Pr. Italiae Sardiniam obtemperasseia Altius tamen Iacobus Gothosredus petendum monet exemplum designatae a Constantino i risdictionis Praefecturae Praetorianae Italiae, vudelicet ab Anno Domini 293. constitutis iam inde ab Imperio trium Τetrarcharum ordine

sibi secredentium Maximiani, Severi, & Μωdientii finibus , & Dioecesibus a Constantino deinceps in quatuor Praesecturas distributis.

Non te praeterit, sic illum notasse in Commemtario ad i. 9. Cod. de Extraordinaranx, friud. -nerib. Quae lex valde iam celebris eu sit in argumento Suburbicariarum Re onum,

quod insignes doctrina Viros exercuit. Ex quibus erit forsan cur dubites, an Sardinia Subur

eariarum numero sit adscribenda : nam Sche, stratius, non satis hic temporum ratione habita, Constanter assirmat , negat vero vir doctissimuS, ac temporum , prope dicam , reparator Norisius. Vertim diligentius examinanda sunt harum opinionum pondera , nec quicquam temere, aut festinanter hac in re proferendum.

Sat mihi erit in praesenti, si ex allegatis, muri- legulos Sardiniae in valentiniani Aug. citata

G lege

63쪽

lege ad Principium Pr. Pr. scripta contineri, vel evincam , vel suadeam. Quid si demonstrem ea , quae de Sardianica, sive Lydorum purpura veteres decantarunt, esse Pura pura commenta Ut dictis fidem adstrua De in mentem veniat illud Plinii lib. s. cap. 37. ubi ait : Purpura calculosa appellamur a calculo maris mιre apto eonchyliys. Haec autem minimε Convenire possunt Lydis , cum ex Historic rum , & Geographorum testimonijs nimirum constet , Lydiam esse Ρrovinciam mediterraneam. Appianus Alexandrinus in Praefatione

Roman. Histor. inquit: δι ριεσογαύω Π πιδασε am ΛΥΔΟΙ. Mediterranea meia tenent Pisida, esWDI. Idem patet e Scymni Chii Fragmen iis a Cl. Rychio editis ad calcem Stephani de Urb. pag. 383. Strabo lib. 2. pag. 89. δ. -

ει, ΛΥΔΟΙ. Id est : In mediterraneis autem Thrrg am , cuius pars es Gallogratarum , qaam appeLιant Galatiam, γ' Epicteres , re L caones , cs'LT D OS . Qui ergo fieri poteth simile v ri , Lydos purpurae tinctura claruitse ρ Quis quam novit Lydorum mare ρ Unde ergo ipsis conchylia ρ Unde muri leguli λ Quid ad haec respondere possent prisci fahslatores, num ficio Lydorum purpurae indumento honos Am

64쪽

ctores de emarunt, vel qui in posterum eos sectari velint, plane non video , nisi novo ab lardi genere confingant Lydos in Μaeandro, Hermo, Pactolo , ves alio flumine Lydiae puris puras piscari solitos, aut potius, agendo nu gas, obtrudant nobis illa Ovidii lib. I 4. Metam.

- viri factas ex quere terras , Et procul a pelago esuba sacuere marinae.

Occasionein fabulandi, si quid video, arripue runt Graeci de iis tantummodo me loqui proinfiteor , quorum opera , bonorum scriptorum libris Sardianicae purpurae mendum irrepsit ab Urbe Syrophoenicum maritima commilis nomenclaturae, quae Vocabatur sedda , purpurae infectura olim Harissima. Beavit nos Pr fecto Anonymus Geographus accurante CL IMcobo Gronovio denuo recussis in Periplo pag. 233. & seq. Nam in descriptione Urbium SYTopho ces, inquit: Suoniam ergo ex parte pra- σω as cimitates describsimus , oe diximus in linteamina sum AE Scitopolis Ladicia , Sibius Tipus ,

Seritus, quae linteameu omni orbi terrarum emittunt,

. sunt tabundantia. Similiter autem π Sarasa , es' Caesarea , es' Neapolis , quomodo π WDDAT JURAM altivam. Quibus verbis , quam tumuis barbare , 5 ineptE prolatis , edoc mut Lyddam ad mare Phoenices, vel Syriae sitam, quae etiam inter Palaestinae urbes enum

G a Tatur,

65쪽

nitur, tinctura purpurae claruisse. En quom do Graeci nobis venditarunt purpuram Sardia norum: in prooriis enim laudibus effusissimi, ex purpura Lyddae , & tinctura Sardiniam . . purpuram Lydiae , & tincturam Sardianicam testi vh comminiscuntur. Unde obiter Achi Iem Tatium caveas lib. I. pag. g. ubi purpura Lydiae pro purpura Lyddae vitiose legitur . Plbnius Graecos exseribere assuetus, & li qui alii fiunt e Latinis illorum simiae, eundem errorem sorbuerunt, & ad posteros transmisere . Nisi forse Plinium excusabilem ideo haberi putas , quod citato iam lib. I. cap. 36. Lydos Sardibus habitantes non purpurae quidem , sed inmeiendi lanas Auctores solum tecerit , quod inferioris notae coloribus exequi potuerunt: idque propius a vero abesse arbitror. Qua animadversione retenta, certius evanescunt, quae de Sa

dianis Lydorumque purpuris scripta sunt De Urbe vero Lydda, quae & Diospolis Tneodormio Hist. lib. I. cap. 3. & Hieronimo in Epitaphio Paulae, aliisque multis appellata , non. M. Eur te remorari, velim I sat erit reminisci eam

notissimam esse Plinio ,. Ptolemaeo , Ioseph de Bello Iudaico , ire Sactis etiam Litteris me

moratam lib. I. Maccab. cap. LP. Iq. M Achl8. his verbis : Cum autem prope est sedda .

-δεπω. Unde quoque de situ Lyddae marit

66쪽

mo instruimur, sicuti de Portu Ioppe traditur

Paralipom. a. c. 2. U IS & Ionae C. I. V. 3.

Ipsius Lyddae, sub Diospolis nomine , praeter Stephanum Byrantium, meminit Antoninus in Itinerario, qui eam inter Caesaream , & Asca- Ionem designat .. Praediistas autem Urbes ad littoralia Phoenicum spectare , fidem faciunt Ioseph. Antiq. Iudaic. lib. I 4. cap. 8. & Scylax Caryandensis in Periplo quibus consentiunt accuratiores Tabulae Geographicae o Atque in de utique irmodestit, mire opportunam fuis . Incolis Lyddae conchylii Caepturam , minimEaptam Lydis a mari recedentibus. Addo, eo facilius impositum de Lydorum purpura , quod in Lydia celebris suis alia Civitas Diospolis, de qua Stephanus de Urb. eamque cum Lydda, seu Diospoli Palaestinae confundere , belle o

Ηis praeci E argumentis permoveo , ut I ctionem Sardἴniaca tinctura alteri praeseram , non quidem livore aliquo, vel insectandi animo , quorum causae pro I absunt, seo verita-.tis duntaxat inquirendae studio o Supereti nunc mihi, ut manum salutarem iss Auctoribus porrigam , qui alieno potius , quam proprio uitio, laborant. Crucior tamen quod tibi non nihil adhuc molestiae perferendae restet : sed bonizonsulas rogo, si te prolixius, in hac quaestione

67쪽

aliquantisper exerceo. occurrit itaque primus Aristophanes , apud quem , ut initiis scri-e , utraque letao tum Sardianira , tunt irdiniaca extat. Primam habes in eiusdem Irene pag. II o. quam ex allegatis exsufflandam censeo ι alteram vero retinendam Omnino , de qua in Acharnens ast I. sc. 3. Pag. 376.

fors te tingam tinctura Sardiniata. Ad hunc locum antiquus Scholiastes inquit: --ἀκον. Ajι F ἐρυΘρὸν Φω- . Tinctura Sardiniaca. Pre rubra, γ' purpurea. Et paulo infra de Sardinia loquens, subdit :εισιανη , ---πορφυραι δαφναι-οξυτα P. In qua sane excellentes,es' acutissima purpura nascuntur. Quinimo Arbstophanis codex Erasmo, loco supra citato, inspectus , tam in Acharnensibus, quam in Irdine habet Βαμμα-mααον Tincturam Sardiniacam quod potissimas, nisi fallor, contrariae opinionis

vires enervat.

Vide pariter, ae statue quam proclivis, & ne cessaria lit emendatio Platonis Poetae apud Athenaeum lib. a. editionis Lugd. pag. 43. cap. 9. ubi purpurea Sardiana stragula mendose pro Sardinianis leguntur.

In cuius loci versione humanum quid patitur eruditus Interpres, ita scribens: In

68쪽

Tinctis purpura, ostro Sardiano domitrin euant. Stragula hic planὸ ostro Sardiniano tincta vesttere debuit, non Sardiano , mire nanque Pla toni cohaeret, facemque adlabet Varronis te. stimonium superius productum , ubi Sardini na tapeta effulgent: nec aliter suadent, ut opis nor, fundamenta hactenus constructa, quae Da-lecham pium fugisse videntur. Nisi potius h iusmodi lapsus crimini librariorum datur, quod iam laudatissimum Casaubonum in Observat. ad Athenaeum lib. I. cap. 9. animadvertita , comperio , qui recte illum his verbis excusat: Dalrebampius , in singulis tinctis ostro Sardiano, puto factam iniuriam miro docto , π seruerisse illum

Sardiniam.

Emaculandus est itidem Hesychius, apud quem neutiquam dissimulanda vulgata lectio

Βάμμια Σαμαλακον, pro qua scribendum Βαμμα

Σαρδινια ν, reclamante licet Salmastam polirema illius editione, & nequicquam eidem plaudente disertissimo viro a me iam citato, nunquam tamen satis laudato Eaechiele Spanhemio , qui pro Σπλακον, haud iure, Σιω--, reponem dum censuere. Neque etiam intactam praeterire, licet vocem Σαρδου, quae ita eodem Auctore, pro

Σαρδοὶ vitiose legitur . Purpurea siquidem ii ccturae, quam hoc adagium continet , uti expo nit

69쪽

enim Magnorum Virorum censuram erubesco. Caeterum quidquid tibi succurrat , quo lucubrationes meae pro Sardinia, cum Profana, tum Sacra illustranda , ac vindicanda locupletari possint, mihi suggeras oro , atque obsecro, ut meditatum opus fructuosius maturescat: dummodo mihi vires , diutina , gravique aegrota tione iam fra&e, Deo miserante, suppetant. Laus tua praeclara est litterarios conatus pro movere , ex quo summam a sapientibus in isti

gratiam , nec iri utilem fortasse Etruscae Historiae navabis operam , cum nedum Strabonis testimonio superilis indicati, verumetiam multis aliis argumentis probe noris, inter prisca Tyrrhena , & Sardoa quanta sit assinitas . Tu velim cures interim ut va Ieas, & humanissimum virum amoeniorum litterarum cultu exornatum Sebastianum Blancum praecellentii Lmae ac Regiae gazae Optimi Principis COSMI III. Cimeliarcham, meo nomine, cum primum salvere iube , atque etiam fac memi neris , in lucris mihi illud ponendum ess , , quod inopis ingenis obsequium benignitate recipias, & mutuo benevolentiae ossicio rependas

Lucae Pridie Kalen. Iulii MDCCVIL