장음표시 사용
31쪽
vomitus operatione sextam canthari Lipsiensis partem de-eocti hauserit. Aqua naua vomitu eiecta fuit, apud quo dam subviridis, apud alios etiam viridis crassior, qui aliis citius pristinae fuere sanitati restituti. . Medicamentum hoc emeticum bis semper. ter saepius, M semel quater uni eidemque personae propinare debui. Finitis vomitioni- ahus anima inabarbari, singulis tribus horis, dimidio, quam
tum cochlear capit, magno cum Ductu usus sum, acribu que humoribus satis euacuatis, lotiones ex lacte balsamo que nostro quotidie semel adhibendas curaui. Aliis aliter, ubi nimius calor atque inflammatio, vel intestina nimium relaxata fuere, mederi debui, inflammatione nempe praesente, anima rhabarbari ia celeberrimi Nerthofii lacte cam orato alternis vicibus Vsus, & pulueres praecipitantes ex intimonio diaphoretico,oculis cancrorum, nitro purissimo atque antimonii cinnabari compositos, succo citrino limmectatos, optimos deprehendi. Intestinorum autem fibris
nimium relaxatis cascarilla, cui parum terrae catechu adieci, feci medicinam. Data hac occasione & corticem simarubae, qui nostris temporibus specificum in dysent ria, quod falli haud possit, depraedicatur, probaui, sed inueni nullum eum in robustioribus Polonorum constitutionibus, ubi praecipue maior intestinorum atonia sit, vel valde exiguum habere, e contrario iis, qui delicatae constitutionis lautius vi,cerint,simarubam insigni emolumento esse obseruaui. Sanatio dysenteriae his tribus maxime fel, citer absoluitur, quae neglecta saepissime mortem inferunt, contra ea bene expedita, ad pristinam sanitatem restituendam, utramque faciunt paginam. Primum, ut corpus a frigore omni tempore recte defendamus, secundum, ne in
principio morbi medicamentis adstringentibus, neque prius
32쪽
prius utamur, quam peccanS materia omni ex parte eia cuata sit, tertium, Vt aeger cereuisia, tum calida tum frigbda abstineat, ia decocto hordei, adiecto succo citrino, tepide utatur.
XXXVII) Quando sanato vulnere rigor membri super est, ita ut eo parum uti aeger possit, praesente etiam tumore, inunctio balsami mane vesperique ad restituen dum membri motum, flexilitatemque iuuat, Sc semper quidem, nisi neruus laesus fuerit: hoc autem si factum, laesus patienter membrum rigidum bis in die, per aliquot menses inungendo, integrum eius Vim obtinere atque expectare debet. Neque minus tamen interdum accidit, ut membrum torpidum atque inflexibile maneat, licet per aliquot menses membrum bene inunxeris. Bis expertus sum, ut balsamum nostrum hoc in casu haud profuerit, ideoqueia alia media adhibui. Iusti aegrum manum intestinis calidis modo mactatorum canum M suum inserere, sed nullo usui fuit. Fotus deinde ac cataplasmata ex optimis herbis resoluentibus emollientibusque adhibere curaui, sed & hoc nulli adiumento erat. Tandem super spiritum vini herbis mixtum manum sudare feci, posteaque eam in eo lauare, sed omnia haec successu caruisse tristis vidi. Idem hoc in alia persona, eiusmodi brachium habente, accidit. Quod Mi pluribus hac in re experimentis fultus essem, dicere auderem, balsamum, si eiusmodi lamsioni non auxilio veniat, omnia quoque alia media in vanum adhiberi.
XXXVIII) Tubera siris tunicis sine dolore inclusa uarii generis, atheromata, steatomata, melicisis, butiis , reljqua,
33쪽
feliciter nostro balsamo, etiamsi duriora facta sint; tesia
uuntur ac curantur, si continuo emplastra ex balsamo, bis in die usque eo donec tubera consumta sint, adhibeamus Saepius hoc in Polonia, ubi tubercula saepissime obue- , niunt, balsamo nostro effeci, & nunc non opus est, tu γcula exscindere, id quod non solum dolores periculum que procreat, verum etiam saepius tubera, licet scalpello excisa fuerint, reuertuntur, ne dicam aliis de malis, quae interdum accidant, ut vena maior vel arteria praescinda tur, fungus oriatur, isque in carcinoma transeat. Exper tus sum semel tuberculum suppurasse, quod balsamum, effluxa sanie, intra tres hebdomadas omni ex parte sanauit. Studio tunicam tuberculi a cute non separaui, sed eum in finem reliqui, ut meis oculis viderem, an ista vulgaris clibrurgorum doctrina, qui, tunica illa nisi eiiciatur, ulcus haud sanescere, sed sarcoma oriri, docent, semper vera sit, sed experientia contrarium vidi, aliique etiam ipsi experiri
XXXIX) In omnibus abstessibus f vheribus, tum molliam tum neruosiarum partium utiliter eo utimur, quia pus mouet, fibras nimium tensas relaxando, simulque etiam morum sanarum fibrarum augendo, ac praecipue locum abscessius, ubi balsamum imponitur, fouendo.
XXXX In cantharitibus ad exulcera dam curem adhibitis magno usui est bal amum, cuius ope multum impuritatis ex cerne possimus. Epidermido forfice incisa, atque humore flavo, qui in bulla inest, emisso, emplastrum ex balsamo super cutim, maiori, quam aluta fuerat, forma, impo'nitur, quo facto, sex vel octo horis elapsis, longe plus hu
34쪽
morum effluit, quam cantharides primo effecerunt. ALtera, tertia & quarta die pus crassum nascitur, balsamo quotidie adhibito, quinta autem &sexta, ut plurimum exulceratam cutem sanat. Quod si autem per plures dies pus mouere exulcerata in cute velis, balsamo parum cantharidum admiscendum, ac quotidie exulceratae cuti
XXXXI) Parim Aiam, qualiscunque sit, vel ob exte
nas causas, vel internas orta, si vel sub cute, vel sub ungue, quae non adeo magni momenti, vel sub periostio, vel sub vagina musculorum tendines digitorum includente, haereat, perfecte sanat balsamum nostrum, licet ultima paronychiae species funesta interdum sit, saepiusque male curata in spinam ventosam abeat, atque adeo gangraena inde oriatur, totum brachium occupans. Quae autem hic sequuntur, bene. si Observes, expertus amrmo parony-
chiam. Omnem re sanare, neque unquam ullum malum
accedere ad eam posse. Balsamum ditio bis in die imponitur, eo non nimis constricte deligato. Quod si acu.tisIimi dolores intra duos dies non remittant, atque adeo augeri videantur, neutiquam balsamo abstinendum, sed patientia, usque dum materia peccans satis cocta sit, tolerandum, quo facto remissis doloribus digitus, ut pus vel ichor emuere possit, scalpello incidendus. Quod si nimis profunde malus humor haereat, vagina tendinum, experto a chirurgo, incidi debet, quae incisio in omni paronychia sananda plane, cocta materia, necessarria est. Hoc modo, balsimo nostro, factaque incisione, d speratissimas paronychias sanauimus. Quando aegri atrocioribus doloribus vexati omnique somno per aliquot
35쪽
dies priuati, mente quasi capti fuere, tunc digitum in laetepidum, aequali parte balsamo mixtum per tres & plures horas immergere iusii, quod dolores bene lenit, si utque
materiae peccantis coctionem ad ruat. Decoctum geranti Robertiant, in quod digitus calidum immittitur, eundem, si non meliorem enectum praestare, laudatur, unde herba paronychia audit.
Extremum, experimentum in solatium sexus sequi ris, ac praecipue puellarum , quae pulchritudinem contra variolarum scrobiculos defendere velint, adiicere nullus dubitaui. Finita variolarum suppuratione conuenit, simgulas in facie variolas, ne pus profundius descendat, acu Perforare, Ut pus emuat, quo eiecto valde parum balsami Variolae apertioni infricatur, variolis autem deinde intra quatuor dies exsiceatis, loca, quae variolis laborarunt, de- .nuo balsamo inunguntur. Haec si recte opportuno tem pore instituantur, ut Variolarum cicatrices non tam pro- fundae atque insignes fiant, essiciunt. Praesumtam hic opinionem tangere placet, in qua multi homines, atque :adeo medici sunt, credentes variolas plane nullo tempora neque ab aliis aperiendas, neque ab aegro detrahendas esse, si scrobiculi non profundius defccndere debeant, id quod falsissimum, opportunum si tempus Observetur, atque experientia eiusmodi di*utationis cito finem facit, quia eae personae, quibus variolae peracta suppuratione apertae fuere, id quod melius, quam si aegri eas ipsi abstergant, non tam multis tamque profundis scrobiculis, quam ii, apud quos haud apertae, laborarunt. Praesuinta dicta opinio inde forte, quia nonnulli inopportuno lhoc tempore fecerunt, venit, facta nondum stippuratio
36쪽
ne. Hoc in casu cicatriculae profundiores deprehenduntur, unde omissa condisione falsam consecutionem confecere, variolas plane non esse aperiendas. Suppuratio autem secundum ordinariam naturae legem in variolis benignis die duodecima ab initio morbi computando, finita est, qua die, vel sequenti decima tertia, tuto variO- , las aperire balsimumque, ut dixi, infricare polsumus. Saepius etiam cicatricosam faciem medicamenta expellentia, quae aegroto in variolanm initio sine necessitate propinantur, faciunt, malaque huc in Polonia consuetudo referenda, secundum quam statim in principio vari lis laborantibus hydromeli dant bibendum, quo iam im
flammatus sanguis magis exacerbatur, adeo ut nunc maior ad variolas eniciendas apta materia vi quadam expellatur, ac secundum naturae leges non excreta fuimet, id quod naturaliter benignas variolas, facillime in confluentes ac malignas mutat. Medicamenta expellentia cum antiquo mulso, tum demum usu veniunt, si quinta vel sexta die, vel non, vel disti culter, proueniunt variolae, quo in casu tam necessaria quamlsalutaria reperiuntur. semperantia D transpirationem insensibilem liberam adiuuantia medicamenta contra ab initio ad decimam usque diem prosunt, atque elapsis duabus vel tribus postea hebdomadis, blande laxantia ex rhabarbaro, tamarindis iamanna, aliquoties repetita, egregie iuuant, atque a tuber- cultri quae laepius variolis superueniant, defendunt. Balsamo etiam utor, naribus nimium in vatio lis exulceratis, quibus turillidae balsamo illitae, ne concrescant, inseruntur.
lactenus balsami nostri feci periculum, qui nullus dubito, fore, ut chirurgi rerum suarum periti, & multis .
37쪽
aliis in morbis externis uti eo possint. Quidam hoc balsamo utentes chirurgi ingenue fassi sunt, se ido feliciter,
ubi balsamina, resoluentia, emollientia blande roborantia, simulque, secundum res circumstantes, dolores leni - tia opus eisdiat, adhibere, M omnibus aliis tincturis vulnerariis, quae efficaciora redderet, admiscere posse, nullaque emplastra, quae super ponerentur, aliena esse, quae ad veritatem dicta, eo melius, nostra experientia conuicti, deprehendemuLXXXVIn iNil restat, quam ut sincere dicam, quo modo mes, camentum hoc in chirurgia praeitantissimum inueni. Exim prouiso in manus meas medicamentum vulnerarium
quoddam incidit, de quo ante scivi, variis vulneribus ashibitum, optimum habuisse esiectum, hanc ob causam
pro arcano quoque habebatur. Dudum autem manuscripto chymico, quod infamilia mea asseruabatur, potitus; inter alia utilia Ze hoc in eo contentum, qua ratione luna purissima ita praeparari ac in oleum mutari possit, ut me dicamentis admixta, mirum in modum ea exaltet Sc longe efficaciora reddat. Periclitatus sum lunae vires in exa, tando medicamento vulnerario, cui nonnulla balsamina ac resoluentia adieci, proportionem saepius mutaui, ia tamdiu exaltationem medicamenti tentaui, usque eo, qUo me diam Se veram proportionem me inuenime, e effectu vidi. Hac ratione balsamum nostrum vulnerarium uniuersale. ortum fuit.. XXXVIIII ,
Super est quaedam monere, ne emtores defraUdentur.
Fuere enim quidam, qui in Polonia id imitari, Zenostro sub nomine vendere, haud dubitarunt, cum tamen plane nemo
38쪽
id conficere possit, ignota proportione ac singulari lunae praeparatione, in quibus maximum momentum positum est. Signa veri a me ipso praeparati balsami vulnerarii uni uersalis haec sunt: pyxis ex lamina ferrea, stanno obducta, ex utraque parte, papyro alba inuoluta, sequenti sigillo obsignata est. 'Triangulum aequale, in alia quatuor aequalia triangula diuisum, lateribus tribus haec tria verba adposita sunt, veritate, virtule, amore, sub quo ultimo literae L. M. conspiciuntur. In pyxide autem haec verba, Germanorum idiomate, mea manu inscripta sunt: 3 Loth niuem DLinunctat iam, csgi. hoc est: Uncia cum dimidia balsami vulnerarii uniuersalis, sex grosii. Verum nostrum balsamum reperitur VARSA VIAE apud mercatorem HEWEL-
xiv M, in sic dicta cereuisiae platea, nec non apud NIcΟ-i L A v M bibliopolam,in sic dicta Mariae villae, D R E s D A E apud
FRIDERI CUM GOTT FRIED GERBERUM mercatorem, in foero antiquo in platea, quae a modio nomen habet, Seh eLρεμυ, LIPsi AE apud beati Hoc HEI MERI Viduam, in catharinae platea. NORIMBERGAE apud consiliarium &ces
. herrimum elegantiorum monetarum cusorem, ANDREAM VEST NERVM, DANT Is I apud mercatorem LUCAM WOLFIVM, AUGUSTAE VINDELI CORVM apud MASCHEN BAVER UM, typographum, ERFORDIAE in officina libraria Iunynicoliana, in platea, quae Vulgo appellatur. XXXX Caeterum immortali numini, cuius mirabilem in me miserum vermiculum prouidentiam laetus saepius sensibus deprehendi, pro hoc concesso mihi medicamento pias ago gratias, benevolum autem lectorem, ea, qua Par est, humanitate,rogo, ut qualiacunque a nobis dicta aequi bonique faciat. t
39쪽
QUAEDAM DISPUTANDI CAUSA Ar, PosIT E. .
I. pnidens medicus, prout conuenit, naturae de dominus de administer esse debit. II. Plures homines medicorum indoctorum imprudentia intereunt, quam docta riim consiliis seruantur. III. Fieri per rerum naturam non potest, ut is in curandis morbis certus sit, vetuque medici nomen mereatur, qui doctrinae motuum, an atomiae, 'phisices, phialosoplitae sanioris, matheseosque expers. Est, eritque, etiam si per centum annos in usu medicinam habeat, semper Empiricus. IIII. Magna in Antum pars perit, cum medicurum imprudentia, nimis multa imeat ea meata ad bibentes, tum matrum Sc nutricum ignorantia, nimio de in conuenien . ti potu atque alimento eos replentes Omnes infantum morbi his quatuor rebus possent de praecaueri ec cur ri, nempe ex absorbentibus' oculis cancrorum praeparatis, ex incidentibus radice iridis durent, ex laxantibus de roborantibus Rhabarbara orientali, de clysterio ex sapone veneto, sero laetis, fioribus chamo-millae 8c semine anisi praeparato. Maxime autem iuuat eo rei icere, ut ingestis respondeant excreta, cum in infante, tam in nutrice, cuius lac tenue non adeo pingue, nee easeo sum esse debet, dc pessima in Polonia consuetudo, ubi plebeiae nutrices a proceribus, multis de delicatis cibis aluntur, quod infantibus plus no cet quam prodest, quia nimia succorum iii iis repletio motibus vitalibus 5: eriere toriis resistit. Contra nutrix victu tenui contenta de sussicienti motu corpus Mercens, lac sanissimum, dc optime sordibus excrementitiis depuratum, infanti propinat. V. Venena, qua talia, non sunt venena, sed relatione corporum. Sic arseni eum est .enenum pro hominibus de omnibus fere aliis animalibus. lupi autem optima medicina, quem purgat, ut postea melius se habeat, de ita iuuat, ut homines Rha barbarum. Si nux vomica canibus est venenum, aliis autem animalibus haud noeet. Si e sal commune, hominibus aliisque animalibus saluberrimum, sanguis his stat m necat. Sic fumus tabaci viperas enecat, homines iuuat. VI. Magna est istorum medicorum ignorantia, qui alex a harma ea de antidota contra qualiae unque venena propinant, ut mithridatem, thetiacum, reliqu3, quae media saepius malum augent, ut humo citius moriatur. Sed respiciendum cuius fit naturae venenum, quod aegrotus sumserit. Duplicia sunt veneua. Altera sanguinem breui tempore ita coagulant, ut animal vel homo cito conuulsionibus moriatur, altera vasa sanguinis de tunicas nerueas ita corrodunt, ut orta gangraena breui vitam finiant. Priora sulit, pestis, sebres malisnae, morsus viperae, tarantulae, scorpionis, cicuta, napellus, optima horum antidota sun r salia volatilia theriaci, mithridatis, or letani, aliorumque, posteriora autem arsenicum, inercurius sublimatus, omniaque venena corrosiua, reliqua, male theriaco, mithridat curantur. In casu et in posteriori, non calor mais e sanguinis augendus , sed potius agitatio humorum sedanda, visque corrosivi ligando minuenda est, id quod optime fit oleo olivarum magna in copia sumto, aliisque rebus crassis. Vomitus, lae calidum, per aliquot dies, dc tandem conuenientia purgantis iuuant.