Breuiarium vniuersae theologiae nempe speculatiuae, dogmaticae, ac moralis in quatuor partes distributum, iuxta principia scholae Scotistarum ... a F. Antonio a Candelaria Pisaurensi ... In quibus breui, sed perspicua, & fundamentali methodo procedit

431쪽

ul. Cone. Nequebonus usus liberi arbitri j, seu beneficiorum gratiae conferendorum est causa per modum meriti , nec quidem de congruo, aut dispositionis, s nequa non, homini gratia praedestinationis lacta sit. Haec est Certa omnium lententia , inquit HerincX; qui etiam aduertit, Alens,& Henricum solo loquendi modo a commuis ni sententia discrepareo quod pariter ostendit Smi sing. Conclusio remanet mmcienter probata ex Scrip. iam adductis; qu.ae aperte tradunt, in sol una miserantis Dei beneplacitum referendam esse electJonem, seu praedestinationis gratiam. Adde, quod prae uisio boni usus liberi arbitri i seu gratiar non habet locum in paruulis; immo neCin Adultis potest absolute praeuideri, antequam gratia fuerit praedestinata; in priori enim fgno rationis tantum habet rationem possibilis,,non futuri; ergo nequit elle causa praedestinationis meritoria; praedestinatur namque,& datur gratia ad hoc, ut bonus illius usus sequatur &c.

Arg. I. Cont. a. Conc. D. Aug. in illa quaest. in epist. ad Rom. cap. 9. ait, quod Fidιι ρ .cita est eausa pradagination:s; inde περιεν fidam prascitam in Iacobio non in Esau , Iacob quidam

Resp. D. Aug. tenuisse aliquando talem opinionem, sed postea se retractauit lib. 22. Rectar. inuehens Contra se ratione , quod fides est donum Dei, sicut & alia bona opera; unde ait; Illud non dixi Iam se fidem iotar dma Spiritas s.connu. marare studuisem, mal sciuissem Arg. 2. Quando ali qua duo ex se sunt aeque ordinabilia ad unum finem,uoluntas accep tans unum ad finem,& non aliud videtur esse acceptatrix personarum: sed duo homines, circumscripto merito, Vel demerito sunt :eque ordinabiles ad beatitudinem; ergo si Deus praedestinat unum, es non alium sine retione aliqua ,sed ex sola voluntate sua, videtur esse acceptator Personarum. Resp. ex Scoto in hac quaest. disting. mai. Voluntas humana conC. Voluntas D. neg.&ratio est, quia tunc ponietur acceptio personarum in Voluntate humana, quando propositis duobus aequaliter bonis, voliuntas unum a CC prat ,& alterum respuit; aliter autem se habent Obiecta creata respectu D. voluntatis, a qua non amantur quia

snt ex se bona , sed quia ipsa in illis est causa bonitatis; ac

432쪽

proinde nullo modo dici potest acceptator Personarum. Ceterum ut infra magis patebit, Deus sua iustiaita b

nitate, voluntate antecedenti vult omnibus creaturis intellectualibus salutem aeternam ; quod etiam ex hactenus dictis satis constat; unde non est ulli locus conquaerendi, ac vocandi Deum personarum acceptatorem.

QVAESTIO X. Hreum praedestinatio sat ex praeui ne meritorum ,

vel e meritorum prauisone.

NOl. i. Quoi praedestinatio secundum nominis ethymologiam componitur qx prae, &destino, Verbum autem destinare est idem, ac statuere, ex Alensi, ac proinde praedestinatio est statutum, seu decretum conserendi gloriam ab aeterno; & non in tempore; Deus namque quicquid in tempore operatur ad extra, voluit in nun aeternitatis; idque importat illa particula, Prae, Praedestinatio autem secundum rem ex Scoto est ordinatio electionis a D. voluntate alicuius naturae intellectualis ad pratiam, & gloriam; in qua definitione tanguntur tria

ad praedestinationem spectantia. Primum est propositum Dei aeternum: z. est id, quod praedest inatur. 3. id, quo habet id, ad quod praedelli natur. De primo dicitur in deta nitione ordinatio electionis a D. voluntate ; qllia principaliter praedestinatio est a Voluntate, ut dictum est de D. Prouidentia, cuius praedestinatio est parsi differt autem electio a prie destinatione proprie loquendo; nam electio est entium ad finem ex Arist. 3. Ethicorum; at prΞdestinatio est ipsius finis; hino patet, quod praedestinatio prae in tolligitur electioni, electio vocationi in ordine intentionis; secus autem in ordine executionis ; De a, dicitur alicuius naturae intellectualis, quia obiectum Diul- meptiedestinationis est creatura intellectualis, nempe Angelica, & humana. De 3. dicitur est id , quo habet id, quod praedestinatur I seu id, quo tendit ad gratiam,& gl tiam; gratia autem est medium tendendi, sed gloria est id, in quod tendimus; nam Deus principaliter vult Angelis,

di hominibus gloriam, & alia in ordine ad ipsam, idest meridias

433쪽

dia, qtve sunt ne ressaria ad gloriam a sequendam. Nol. 2. Quod praedestinatio, ut ad praesens spectat, potest sumi tripliciter. Primo pro sola praedest i natione ad gratiam secundum se; & solitarie sumptam. 2. propra destinatione ad gloriam secundum se, & seorsim a gratia. 3. pro praedestinarione ad gratiam simul, & ad gloriam coniunctim. Quoad primum certum est apud Omnes,prς- destinationem ad gratiam fieri independenter a meritis, sed bonis operibus Praedestinati, & ex mera liberalitate , es Dei misericordia , sic pariter praedestinatio ad gratiam, S gloriam simul; quia simul cum gloria inuoluitur gratia. Sola ergo disiicultas est de praedestinatione ad gloriam seorsim sumptam. Caeterum non accipitur hic praedestinatio absolute, quatenus est actus D. voluntatis, sed terminatiue, qu tenus terminat ad Petrum praedestinatum potiuS, quam ad Iudam. Vnde sensus est. Vtrum praeuisio meritorum Petri sit causa talis terminationis, vel an Deus sine praeuiasione meritorum ipsius, sed absolute dere uerit suam voluntatem praedesti nantem terminari ad Petrum. Circa quam quaestionem sic explicatam sunt duae grauissim senotentiae , altera negatiua; altera affirmarina. Scol. in I. d. 4I. q. un. videtur magis inclinare in negatiuam, nempe

praedestinationem fieri sine praeuisione meritorum: liberum tamen relinquit contrarium sentire; sic enim loquitur. Ne scrutando de profundo eatur in profundum iuxta dictum Magistri, eligatur, quae magis placet, dummodo seruetur libertas diuina sine aliqua iniustitia&c. Nol. 3. Pro ampliori notitia utriusque sententiar, quod ij, qui volunt, praedestinationem fieri independenter 1 meritis praevisis , disponunt totum processum praedestinationis per quaedem signa, quae praesertim ponit Sciat. loc. cit. Nam in primo signo Deus voluntate antecedent i vult, omnes homines saluos fieri: in a. Deus voluntate absoluta vult praedestinare, & cflica iter numerum determinatum , & certum Angelorum, & hominum, se habendo ne. gatiue circa alios, idest, nec illos praedestinando, nec reprobando : In 3. determinat dare gloriam illorum meritis, ita ut sine meritis eam non sint assecuturi. In 4. decernit,

dare illis gratias ita congruas, & emcaces, ut insallibiliter bonum

434쪽

bonum sint operaturi. In v. circa non praedestinatos de cernit dare illis, gratias suffcientes, qui bias salui fierent , u talibus grati js cooperarentur. In vj. videt illos non cooperaturos gratiae; immo ea abusuros declinantes in peccatum. In vij. denique destinat eos ob peccatum finata ad pqnam aeternam. Verum ij, qui oppositam sententiam tenent sic discurrunt. In primo signo Deus vult omnes homines saluos fieri independenter ab operibus, & ho voluntate antecedenti, qualis voluntas non est praedestinatio, quae est volitio, & electio esticax; illa autem ineffiscaX. In a. Deus voluntate emcaci, quae nullo modo dependet a voluntate Creata, vult dare gratias cuilibet homini, ut suam salutem Operetur. In I. praeuidet Deus, qui nam cooperaturi sunt gratiae, vel non. In 4. ob perseuerantiam usque in finem efficaciter, dat gloriam iustis, &peccatoribus penam ob peccatum finale . Unde apparet. manifeste ex tali praesupposito ordine, quod praedestina--ltio, quae est electio emcax ad gloriam pendet a praeuisione meritorum, sicut reprobatio ex demeritis praevisis.

Not. s. Quod Circa praedestinationem fuerunt plures h reses..Prima est Pelagij afferentis, Deum creasse hominem liberum ad bene, vel male operandum proprijs viribus , ac proinde ab aeterno praedestinasse ad gloriam, quos,

praevidit bene operaturos naturaliter in tempore; & eos, reprobare quos praevidit male operaturos; nec hominem ulla indigere gratia &C.2.est Semipelagianorum; qui, ut re- terunt Doriores Recentiores, erant Massilienses Presbyte- .ra, quorum Dux erat Cassianus, qui non asserebant cum

1 elagianis, creationis, & praedicationis beneficium sust Cere ad obtinendam beatitudiuem ; immo Contendebant, necessario requiri gratiam, & internas inspirationes Spiritus bancti , sed dicebant, initia selutis esse a nobis, hoc est nostro libero arbitrio ad primam gratiam dispotii; hinc Patet discrimen Semipelagianorum a Pelagia nisu 3. est a1 raedellanatianorum, qui refundebasit totam praedestina-xionem in D. voluntatem, alios necessitate quadam latali, 'si ineuitabili ad gloriam eligentem, alios destinantes adlinas; sicque viventibus recte, & pie nihil prodesse, si algo i reprobati, & e contra; quibus coi sentit Gothe-ςdaicu. asserens, sicut Deus praedestinauit d vitam aeter

435쪽

nam, ita quosdam praedestinauit ad mortem. 4. est Caluini, quae tertiae est amnis, asserentis, totam praedestinationis causam refundi debere in absolutum Dei decretum ratione summi dominil, quo titulo ante prae uisionem cuiuscunque peccati, & boni operis aliquos destinasse ad gloriam, alios autem ad p nam. His praelibatis sit. Concl. Electio emcax PCedestinatorum ad gloriam fit ex praevisis eorum meritis. Haec, ut testatur Frallan D ctor Parisiensis Minor ita est grauiorum, & melioris notae Theologorum aperta sontentia ; nimirum Alens. D. B nau. Alberti Magni, Scoti, & quamplurimorum Recentiorum. Prob. I. ex Sac. Script . quae ita aperte loquitur, ut omnes in hanc sententiam, inquit Frassen, conspirare deberent; & quidem primo Mati. cap. as. ubi Christus ii, vocat Electos. inmite Ba .icti Patris mei cte. quibus verbis fgnificat Christus Regnum gloriae paratum fuisse Electis ex praevisis eorum bonis operibus, ut Doctores communiter colligunt ex illa particula enim) quq cum causalis sit,&connectatur duobus verbis, nempe . Esurivi enim&C.& possidete paratum vobis Regnum, demonstrat non λ- tum gloriam in executione conferri, sed etiam in intentione ab aeterno delignari; & ita SS. Patres hunc textum expendunt, &praesertim D. Chrisost. homil. s i. in Matth.

Serabam, inquis su Persona Chrissi, vos antolaam nati esse3ii huiuo modi futuros hae vobis a me ννaparata fuere. Tum quia ex opposito Reprobis dicit. De maledicti oec furtui enim, πσn dedictis mihi mandis ara ise sed Reprobi damnantur ex praeuisione demeritorum:ergo Electi praedestinantur ad gloriam ex meritorum praeuisone, ut Dei iustitia aequaliter in utrisque salvetur. II. locus Sac.Scrip. desumitur ex Epist. 2.D.PetrI cap. I.

Ruaproptar Iratres magis saragito, ut per bona opera rartam v

stram vocationem, ct alactionem faciatis. In quo loco D.Petrus agit cum vocatis ad fidem, ut constat ex illis verbis in Principio. His, qui coaqualem nobiseum sarritisent fidem tu is stitia minostri: admonet ergo Petrus , ut electio nostra ad gloriam fiat certa mediantibus nostris bonis operibus: ergo si Deus emcaciter decreuit dare gloriam ante opera , iam ex tali essicaci decreto haberet certitudinem, di non

436쪽

III.locus desumitur ex D.Paulo ad Rom. . Quas Pasciuienos, sipradastinauit eonformas feri imaginis filiν fui: quibus verbis praescientia bonorum operum videt ut supponi ad pre- destinationem. DProb. a. auetoritate SS. Patrum. D. Ambros super ve Da mox allegata ait lib.9. de fide . Non quam

nasciuerit Ied quorum meritia prasciuit, sorum vota prade in Mit. & D. Fulgent. lib. . ad Momin. Priae linauit ad Reiagnum, quos adse praseivit misericordia prauentantas auxilio νιdituis

ros. Primasius D. Augustini Discipulus. Pradestinauit, inquit, ut qui dono eius conformis esset in vita . censormis eoi ingI

ria D. Hieron. in cap. I. Isaiae explicans illud, si volueritis, Comedetis, sic ait. Liberum soruat arίirrium, τι in τιramque partem , nen ex preiudicio Dai, sed ex meritis singulorum , vel pinna vel pramiumsit. nota, non ex praeiud icio Dei, hoc est, non ex anticipata sententia. Idem in cap. I. Malachiae expendens illud. Lacob dilexi, Esau auιεm odio habur , sic habet. Dilectio, is odium Dei mal ax prascientia nascitur furinum, vel ex veribus : alioquia neutinus, quod Deus omnia dilitat, nae quicquam oderit eorum, qua creauit, antecedenter scilicet, & a se: Et e Dique D. Bona u. in I. d. q. ita docet. Prada linatio importat

raιιoaem prastientia, ct rat ronem causa non ramen totalis, quia ad

effectum suum eoueurrit etiam lib. arbitrium ἔ ideo praedestinario non infert noeessitatem saluti r nee infere nece sitatem libero arbitris quoniam pradestina tio non est causa salutis , ni F includendo mar rarergo ex prae uisione meritorum &c. Addo aliam clarissimam sententiam D. Fulgent. Praesciuit Deus voluntates hemianum malas. Θ benas. tradamnauit autem benas ct non malas. 2Resp. Ad auctoritates ad duetas,&ad consimiles Adueia .sari j, Deum in tempore dare gloriam meritis, anteceden ter tamen decreuisie dare eam sine illis, & hoc est, quod dicunt, praedestinationem fieri ex meritis secundumJexe Cutionem, non tamen secundum intentionem. At haec responsio gratis excogitata videtur ; eb vel maxime, quod res ita eveniunt in tempore, sicut Deus decreuit eas ais aeterno, ergo si dat gloriam meritis in tempore ab aeterno alla meritis praeparauit. Resp. Mastrius tom. I. disp. de praedestinat.art. 8. Quod sicut decreuit ab aeterno dare gloriam absblute, sic decreuit ab aeterno executionem mediorum ad gloriam Conic-

437쪽

Caeterum. Licet verum sit executionem este ab aeterno, non tamen videtur subsistere, decretum primum non includere secundum; & sic velle Deum dare gloriam dependenter a meritis praevisis . Tum quia multiplicatio deor torum in Deo sine necessitate non est ponenda;sed hic non apparet ta lis necessitas; ergo illa duo decreta videntur s.ctitia, cum etiam ex Philos praeter voluntatem de fine aliquo comparando nil aliud sit, quam executio, & m diorum applicatio consequens tale decretum. Preterea. Illa duo decreta non cohaerent inuicem. Si quidem secundum decretum non solum primam restrii sit, sed etiam penitus immutat, &euertiti ergo &c. Prob. ant. Nain primum decretum, quod est intentionis, & gratuitum, vel est omnino enicaX, &independen ter a secun do, vel non. Si non sit ; ergo est prorsus inutile, Cum emcacitatem suam habeat expectare a secundo, a quo tamquam a conditione dependeret. Si sit essicax, nequit subsistere cum secundo;quia cum primum decretum sit omnino gratuitum, & absolutum pugnat cum secundo , quod est onerosum, & conditionatum, quia dependet ab Operibus faciendis; sed hoc videtur impossibile respectu ei uiadem, quod sit gratuitum ,& onerosum; ergo&C. Confirmatur. Nam primum decretum est absolute gra. tuitum , cum sit de danda gloria ex mera liberalitate Dei: secundum vero est onerosum, quia inuoluit conditionem meritorum, ac proinde gloria danda tanquit in merces, dc Praemium. Quare cum primo velit dare Deus ex liberalitate ,& secundo ex merito gloriam, sequitur illud impos.

sibile superius indicatum; sicut impossibile est, quod idemst respectu eiusdem rei donatio, & venditio; ergo

primum decretum immutatur, & euertitur a secundo. Prob. 2. Si Deus praedestinaret ante merita; ergo reprobaret etiam ante demerita ; sed hoc videtur iniustum: ergo &c. Resp. Aduersarij, Deum reprobare ante merita neῖatiue, non vero positive. ii contra si Deus reprobaret negatiue, reprobaret etiam

positive ante demerita; patet exemplo, & simul prob.coi seq. Electio saluandorumst habet sicut electio lapidum, ex quibus domus construitur, sed Architectus, qui ex

pluribus lapidibus aliquot rituum accipit sussicientes, &

438쪽

eos pro suo aed i ficio destinat, & hoc faciendo, caeteros rei j

Cit, quia non seligere , est rei jcere: ergo a pari Deus volens saluare certum numerum hominum , si aliquos tantum accipiat, quos charactere praedestinationis signet, &alios non signat, Certe quasi positive rei jcit, quia non

possunt saluari, nisi sint electi, & sic non eligi, est reprobari positive.

Prob. q. Si Deus praedestinaret antὸ praeuisa merita Vnum, & non alium: ergo Deus esset acceptator Person rum, quod est Contra iustitiam. Nec valet responsio Ad auersariorum dicentium, quod tunc esset acceptio Personarum, quando quis tenetur ex iustitia reddere aliquid duobus, & reddit tantum uni, & non alteri: in proposito autem Deum nulli debere gloriam, Constat, cum omnes homines damnari mererentur. Quare si aliquos liberet , hoc est suae bonitatis, fi alios non liberet, hos est suae iustitiae. Non valet inquam haec responsio, esset enim valida , si Christus non esiet mortuus pro omnibus, quia Vero omnes per mortem redemit, & reparauit lapsum naturae; ideo tenetur ex iustitia omnibus, & singulis subuenire, ac proinde si aliquos ante praeuisa merita praedestinaret, αaaon alios, esiet acceptator Personarum. Prob. ultimo. Ex opposita sentent ia multa absurda sequutur, quae in Dei gloriam, & hominum salutem aperte pugnant. Primo namque sequeretur, quod Deus lao a Vellet sincere omnium salutem, sed consequens est absu dissimum, ergo, &anteced. min. patet ex pluribus locisS. Scrip. quorum aliqua adducta fuerunt supra, ae addo haec duo alia; alterum D. Pauli ad Timoth. a. Daus Salua-ror omnium , maxime autem sidolium . Alterum Matth. c. I 8. Non est voluntas antὸ Patrem vastrum , ut pereat unus ex his ρὐι-ur. Addo etiam tertium D. Petri epist. a. c. 3. Patiantor agi Fruter vos, nolens al3quos perira , Dd omnes ad pavitantiam reuerti :hoc autem verbum, nolens, continet negationem, quae

Omnia remouet, & nihil excipit: ergo &C. Prob. maior. Si Deus sincere velit omnium salutem, cur ante prae uiso nem tam paucos eligit, & caeteros omnes non sic electos ita negligit, ut nemo saluetur ergo &c. Iura Confirmatur. Ille non vult sincere salutem omnium hominum, mataime Reproborum, sed tantum simulat

439쪽

rie, & illusorie, qui solum gratiam incongruam eis pr pa rat: at ex opposita sententia id sequitur, scilicet quod

gra tiam incongruam sol um eis praeparat, patet tam maior, quam minor, quia electis in secundo signo praeparat gratiam congruam; Reprobis vero incongrua media subministrat, alioquin aliquis saluaretur, cum media congrue da. ta electis infallibiliter ad vitam perducant: ergo &C. Arg. I.coni. Conc. Si praedestinati eligerentur ex praeuisis meritis; ergo possent gloriari de sua praedesti natione

contra D. Paulum a. ad Corinth. c. q. aeuid habes, quod non ascuisti. Si auram accept Τι, quid gloriaris quas non ac peris; e

go pridestinatio non fit ex praevisis meritis. Resp. Praede. miratos non debere gloriari, quia id non habent ex naturqviribus, sed D. gratiae beneficio. Hinc D. Aug. Qua uoneus coronat marita nostra , coronat dona Iua .

Dices. Ex Ioa n. cap. I s. Ego eligi vos, ut eatis fructum

afferaria I ergo electio est causa bonorum operum, & non econtra. Resp. Christum ibi loqui de electione ad Apostolatum, vel ad gratiam, vel ad Religionem christianam ,

quae fiunt antecedenter ad merita. Dices iterum ex Luc.cap. I I. Nolita rimere pusum grex,quia complacuit Parri voaro dara vobis Regnum: ergo non ex praeui. sis meritis. Resp. Complacuit dare regnum Consequenter ad bona opera praeuisa; conc. antecedenter ad bona opera, neg. Dices rursus. Act. cap. I 3. legitur. Crediderunt quotquot praordinati erant in vitam aternam; ubi praeordinatio,seu prς-

destinatio est causa fidei ,& bonorum operum . Resp. Auctoritas allegata sic est intelligenda; idest crediderunt in

tempore,qui praeordinati erant in vitam aeternam per prPuis onem fidei temporaneae. Arg. 2. Apost. ad Rom. a. cap. s. Cum nondum nati egens, aut aliquid boni , vel mali egissant, Iacob dilaxi, o Esau odio b

bui , ergo &c. Resp. I. Apost. quidem dicere, quod Deus dilexerit Iacob, non tamen dicit ipsum dilexisse, antequam praevidisset Iacob bene acturum. Res p. 2. Hoc in telligi de electione ad gratiam, quae reuera fit sine praeuisone metitorum, non vero de electione ad gloriam; Quoa autem de hac non loquatur patet, quia sequeretur , quod etiam destinasset Esau ad poenam ante praevisa demerita ,

440쪽

cum de utroque eodem modo loquatur, dicens. Buob dii xj, o Esau σήιo habui . At Nullus pcie ter Caluinum dicit re. probationem fieri absque prquisione demeritorum.

Arg. 3. Apost. ad Ephes. cap. I. Prαουινιnaust nos, forabit, secundum beuellaeuum voluntaris sua . ergo merita non sunt

causa praedestinationis. Resp. disting. Pindestinauit nos&c. includens prae uisionem meritorum: Conc. excludens merita praeuisa: neg. Dices. Idem Apost. ad Thimo t. ait Vocauit nas vocationa sua Iancta , non Iecundum vera , sed secundum propes tum suum :ergo &c. Resp. Vocauit nos ad gratiam: Conc. ad gloriam sine operibus &c. nego: Si ex eadem replicetur. Non ex operibus iustitiae, quae fecimus, saluos nos secit, ergo &C. Resp. disting. Non ex operibus iustitiae legatis: concis, Sanctificantis neg. Dices ex codem ad Rom. Non est eurrantis, sau volsntis , sed miserenis Ut Der Resp. Intelligi de gratia, non de gloria:

idest non ideo dat, quia currimus, sed quia miseretur no stri; & sic ad similes auctoritates. Contra. Apost. ad Rom. c. 8. Quos praedestinauit sunt conformes immagini Filij Dei, sed Christus, ut homo est pra 'destinatus sine praevisis meritis, ergo & nos. Resp. Inter nos, &Christum este conformitatem, non: ratione modi, sed ratione obiecti praedestinationis : Nam sicut Christus praedestinatus est ad gloriam A nimae,& coriaporis, ita & homines. Vnde Christus est praedestinatui

antecedenter ad merita , non consequenter. Arg. 4. Infantes decedentes ante viam rationis non praedestinantur ex praeuitis meritis, ergo nec Adulti. Resp. Infantes praedestinari ex prae uisione meritorum Christi, quod ipsis applicatur totaliter, hoc est absque i ulorum coop ratione; secus autem Adultis, qui possunt cooperari &c. Arg. s. Si electio ad gloriam facta esiet ex praevisis meritis, Arcanum praedestinationis non esset inscrutabile contra D. Paul. clamantem . O altitudo diuitiarum Sc. Si enim quaeratur quare hic est praedestinatus, & non ille , statim respondebitur. Quia hic cooperando gratiς meruit praedestinationem ; hic autem respuendo gratiam, meruit reprobari. Resp.l in nostra sententia non esie minus in