Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

31쪽

p. Laruae ignotae. P. ambigui. Myrmeleon

barbarum LINN. intelligitur. Sub finem libri tamen mon tur,melius hos ambiguos a Lepidopteris separari, atque ad

Neuroptera referri. Ingens et certe duplus numerus earum specierum, quae in systemate Linnaeano reperiuntur, hic nouarum specierum est: quorum descriptio et uberior historia vehementer optanda est. Praecipuo ex eo, quod plurimae laruae, earumque pabulum Auctorum opera detectae sunt, magna cognitio lepidopterorum cepit augmenta. Copiosissimae etiam sunt obseruationes, quibus cognitae species P a certius definiuntur, vel earum natura illustratur: P e quibus nos paucissimas tantum exempli loco

Laruam Spkingis Atropor in Datura Stramonio P. εω habitantem saepissime inuenerunt. Sphinx Eph,

alter L 1NN. cum eius larua medicagine falcata nu-P a.

triatur, Sphinx falcatae bene dicitur. Laruae Sphingis salices LiNN. nunquam in statice armeris, sed semper in Pruno spinosa inuentae sunt. P S

mulaenas Heram, Matronulam, Dominulam et fuliginosam L 1ΝΝ. ad Bombyces nobiles relatas in- P- 97. venimus, cum et laruae sint ursinae, et pupae folliculo tenui inclusae. Hal. Bomb. Mendicae mas P, II sa LINNAEO tantum describitur, semina semper est alba. Laruam P. Geom. thymiari ne semper in uno dinosa et Cratae go oxyncantha inuenerunt. P. I 2 imat. Geom. Pantariae feminam non esse apteram, uti LiNNAEus suspicatus est, contenditur, aut, si ita sit, marem non antennis peihinatis instrui. P. G. Di tisata, nymphaeata, limbato, Ilantiolata, lamnata et cing ulata L IN M. sic quoque riuulata et literato

32쪽

p. 126. siternis Sco P. ad Pyralides referuntur. P. Pomο- et ISI. nesia et Sullaesia LIMN. ad TortriceS pom9nanae nomine pertinent. P. I 6. Vtiles annotationes hic traduntur, in quibus leoneS SCHAEFFERI Cum nominibus Linnaeanis comparantur, atque erroreS LINNAEI in synonymia,

quae appendicis instar in Syst. nat. ed. XII. inuenitur, commissi corriguntur: quas quidem hic commemoraremus lubenter, nisi breuitati studendum esset.

p. 1 69. Dubia multa in definitione Papilionum removentur, Omnique entomologo hae obseruationes sunt lectu neces ariae ; nos unius tantum mentionem faciamus. Izon HOE SELII TOm. IV. t. 27. f. g. quam Linnaeus dubie iuxta Sennetem commemorat, est Pap. Hermione LINN. et RoES. tOm.

III. t. 3 . s. S. 6. nou m speciem, hic P. Alcyone dictam sistunt: Sic quoque scHARPF. te. Rati Sb. tab. 82. f. I. a. singularis est species hic Proserpina dicta. P. 17 I. Ρ. Iris non in Quercu, sed in Salice vitellina habitare dicitur. Multae nouae species Papilionum plebeiorum, polyophthalmorum hic uberius destribuntur. p. I 87. Sequitur deinde huius systematici ordinis Lepidopterorum contemplatio, in qua demonstratur, P. I93. Unicuique plantarum speciei, unam, vel plures species Lepidopterorum datas esse, ideoque numerum horum certe aliquando, si in iis detegendis operam nauabunt imposterum naturae scrut tore' aequaturum esse plantarum numerum: nam

fere in omnibus plantis iam laruae lepidopterorum detechae sunt, atque haec animalcula plantis vel quibus drem earum partibus similia sunt, atque lepidoptera unius familiae s. subat uisionis plerumque

33쪽

que vescuntur plantis naturali in methodo sibi proximis : sunt etiam laruae in plantis cryptogamicis, quin imo aquatilibus' . Itaque necessarium fore, aiunt, Vt Lepidopterorum aliquando tot diuisiones fiant, quot sunt vegetabilium, indeque patere, cur systematica enumeratio, quam summo labore fecerunt, adeo etiamnum sit impersecta. Interim tamen Omnes rei naturalis periti Cil. Auctoribus gratias agent, eoSque laudabunt, quod permulta sane ad curatiorem lepido pterorum methodum obseruata patefecerint, atque sine dubio dilucidationes et defensiones, quas contra antesystematibcos proferunt, Vti DOS, lubenter legent, cum in iis doctrina Auchorum in omni historia naturali, atque elegans scribendi ratio animum legentis valde demulciat. Iam icones explicantur. In icone, libro prae' p. posita, depinguntur 1. Trochilus mellifussus, qui transitum ex auibus ad Sphinges declarat. a. Sphinx Vitis ONN. 3. Sphinx Oenotherae, noua species, quae ad sana. e. cauda barbata pertinet. 4. Phas. mmdi. Aesculi, a LINNAKo ad noctuas refertur

sub sp. 83. s. Papilio Polyxena s. Myermn fraSCOP. CItom. Carn. p. I 9. quem unum Equitem Troem Viennensem esse demonstratur. 6. Libe Iulae puellae Uaristas.

In Tab. Ι. f. I. sistitur Sphinx Quercus, alis angula' P. I l. iis, primoribus testaceis bifasciatis, psssicis rusis. Larua viridis, striis obliquis pallidis, alternis latioribus. Tab. I. a. s. I. a. laruam L I. b. pupam, et tab. I. b. s. I. ipsum Sphingem habent.

34쪽

P. 2 9. b. I. a. b. t. r. m. Bomb. Argentina, elinguis cristata, alis deflexis, superioribus dentatis, oliuaceo griseis, maculis punctisque argenteis. La Da nuda, griseo et susco rubescenti varia, segmentis quarto, decimo et undecimo tuberculoso gibba. Habitat in quercu. P 2 δ b. I. a. et b. f. 3. m. Noctua Segetum, spiri limguis cristata, alis incumbentibus, superioribus fuscis, stigmatibus ordinariis lineisque undulatis obscurioribus, inferioribus lacteo griseis. Marantennis pectinatis. Larua nuda fuscescenti libvida, striis pluribus obsoletis, segmentis singulis punctis nigricantibus, capite bistriato. Habitat frequens in segete siliginea, radices inprimis deuorans. Huius saepissime perniciosi insecti ') datur plenior historia. Laruae hyemem

sub terra in cauis ouatis transigunt; verno tem-

pore variarum radicum graminis, soliis 'ticae, Cheno odii, Letctucae vescuntur ; sub initium Maii in terra metamorphosin subeunt, atque Augusto declaratae Phalaenae prodeunt. R media multa hic suadentur, praecipue, ut, si necessarium sit, Augusti tempore, quo hae phalaenae coitum exercent, agri, in quibus reperiuntur, comburantur, tardius siligo terras committatur, atque boum, non equorum, fimus immittatur.

p. 276. Tab. I. a. b. L . m. Geometra Lunaria, pectinicornis alis erosis, flavescenti rusoque variis, bistriatis, superioribus macula ad angulum externum sublunari. Lnrua ramisormis capite depresso pedum

I vid. Me auisib. sami. v. Natur. und Medicingesb. III 9. Cl. IV. ai t. VIII. p. s92. Soeieras Oeeonomica Petropolitana quaestionem proposuit Ippo de eradicanda hac perniciosa erucarum specie.

35쪽

pedum 3tio pari longiore, segmentis 2 et 8 tumidis ac tuberosis. Habitat in Pyro fluoiri, Pruno, Petula, Berberide, Syringa Larua mul

tum variat.

Tab. I. a. b. s s. Ph. 'ralis salisalis, palpis exiguis

antennis pubescentibus, alis cinereo gris eis, superioribus frigis tribus obliquis futuis. Larua I poda, nuda, tenuis, viridis, linea dorsali saturatiore. Habitat in Salite triandra, viminali etc. Tab. I. a. b. f. 6. Phan Tortrix fagana, alis rhombeis, superioribus gris eo purpurascentibus, strigis aut maculis ad omnes margines sauis, inserioribus albis, antennis corpore longioribus, apicem versus crasmusculis. Larua viridis, capite sub globoso. Habitat in Fogo si fico Tab. l. a. b. L 7. Ph. Tinea vietella, cinereo gris ea, p antennis pestinatis, alis rotundatis, deflexis, semipellucidis. Larua oliuaceo nigroque varia, infra cucullum paleis transuersis compositum latitans. Habitat in Vbia, Lathyro ete. Mas,

qui hic depingitur, est bombyci ranis. Femina nulla est; sed ex pupis quibusdam femininis

erucae exeunt, praeter, qUod mas Coitum cum iis exercuerit. Ante egressum erucarum in pupa oua oblonga latitant. Hoc singulare phaenomenon verum esse iteratae obseruationes Auctores docuerunt.

Tab. I. a. b. f. s. P. Alutita plerodactyla Larua, quae hic primo describitur; est sub pilosa, viridis, linea dorsi latiore purpurea. Habitat in Conuoluulo aruenis. Tab. I. a. b. f 9 Papilio Proserpina, alis dentatis, p. 299. nigris, fascia candida, omnibus subtus ocello, primoribus supra ocello eoeco. I arma subfurcata nuda, lineis longitudinalibus fuscis, albis, luteis. Habitat in Anthoxantho odorato, Lolio, Bromo.

36쪽

i. ea

De lapide mutabili f. oculus mundi dicto tra

etatio. Auctore URBANO FRIDERICO BENEDICTO BRUCΚΜ ANNO.

I xpositis iis Auctoribus, qui huius rarioris lapibIta dis meminerunt, Cl. Auctor indicat cuius indolis sit, et ad quqmnam clestem hic lapis pertineat. Ex solo habita eundem ad lapides argillaceos induratos, opali duritie pertinere patet. Cum itaque Cl. Auctor et Ill. DK VELTHE1Μ, Consiliarius Camerae et fodinarum praefectus, operam da. p. 6. rent, ut hunc lapidem detegerent, in Musino v KLΥ- HK1ΜΙI reperiebatur Opsius griseur, ex insulis Feroensibus, qui lapidi ex albo, flavescenti argillaceo inclusus erat. Albo flavescens hic lapis. op cus, et opalo similis, Verum lapidem mutabilem offerebat; cum enim aquae immitteretur, tranS- parens et pellucidus fiebat; aquae deinde exemtus iterum opacus reddebatur. Lapidis color in aqua non est unus idemque, sed variat; aliud enim frustulum sauescenti bruno colore, aliud ruso flavo, ut Topinius Brasileensis, aliud albo flauo, aliud coerulescenti albo colore insignitur. Experimentis constabat, lapidem in aquam missum grauiorem fieri, ex quo sequitur, eundem aquam ipsam iu- sugere.

Simili

37쪽

Simili ratione etiam Calcedonius Istandi- p. 9.cus, OpaluS, et lapi S piceus, ut et Prasius Silesiacus extus, Cinguntur lamina lapideu bruno flaue scente, quae etiam in aquam missa pellucida fit. Putas Cl. Auictor hos lapides argillaceoS materiam P. II. suppeditare, ex qua Opalus, Calcedonius et onyx nascantur, cum transitus in eos statim appareat. Describit deinde varietates lapidis mutabilis quoad colores, et phaenomena reliqua, e. g. vescas aereaS ex eo prodire, et quodammodo in aqua moueri, madidum lapidem odorem vappidum amgillaceum spargere: in omnibus humoribus, etiam in acidis mineralibus pellucidum fieri, neque his, neque alcatinis solui. Lapis hic non funditur, sed in friabilem, opacam massam comburitur. Si lapis mutabilis madidus soli opponitur, atque oblique inspicitur, punictum igneum in eo repraesentatur, quod refractione ortum imaginem solis sistit. Forte inde nomen oculi mundi accepit. Ex quibus omnibus patet, hunc lapidem esse argillaceum, subtilio-xis mixtionis, et. forte nihil aliud, quam non subtiliter satis solutum nec plane induratum opalum vel calcedonium. VI.

i. ea

Tentamen lithographiae regionis Miocin, scriptum Varsouiae. Auictor huius bene es diligenter conscripti libelli

38쪽

amore erga historiam naturalem instigatus. lapides et petrefacta, in littore Vistulae dispersa, collegit, annotationibusque catalogum eorum illustrauit. Praeterea quoque ad strata telluris attendit, et omnia facta, quae ad praeteritum statum terrae spectarent, sollicite considerauit. Pauca de historia naturali Poloniae scripta sunt, rarae sunt collectiones naturalium, praesertim indigenorum. Abundat Polonia petrefactis marinis, ut et vegetabilibus; deinde lapidibus, schisto, marmore, lapide arenario, creta, terra Tripolitana, ae furta. Ex quibus omnibus, ut et ex insigni copia lacuum patet, has productiones et tranSplantationes ab aqua, et sine dubio a mari Baltico pendere. Ostendit deinde Poloniae naturae producta non recte administrari, et suadet, ut historiae naturali opera detur, et producta naturae dil-quirantur, opificia ins ituantur, et sic agricultura

et artes melius colantur.

His praemissis regionem. Miocin dictam, describit, quam ab una parte mytidae litus terminat,

ab altera vero siluae et colles arenaeei. et planities sensim adscendens conssiluit. Solum maxima ex parte est sabulosum, aliis in locis sterile, aliis vero terra vegetabili et animali mixtum et priori fertilius. Strata telluris sic subsequuntur: F. Humus. 2. Sabulum flauescens, granulis maioribus et minoribus. 3. Sabulum rusum. Sabulum H vescens vel subrubrum. S. Argilla lateritia, quae tamen alicubi deest, alibi colore et subtilitate v xiat. 6. Sabulum limosum. 7. Sabulum album, subtilius. 8. Arena saxosa gravier . 9. Arena gris ea

39쪽

Haec strata viplurimuna adsunt, etsi quibusdam in locis etiam numero et qualitate variant Ρost haec do aqua Uistulae, de plantis circa litora eius nascentibus , de piscibus, amphibiis et nonnullis vermibus breuiter disserit. In enumerandis corporibus naturalibus secu- p. tus est CL Auctor systema WALLER11, in terris et lapidibus et in petre actis 1 1NNARI. Min eras par titur in salia, inflammabilia et metalla. Ex hac

enumeratione nos quasdam tantum obseruationes hic commemoremus. Lapis calcareus viplurimum poliri potest et marmor praebeti Gypsum spatosum hinc inde in paruis frustis dispersum est

in arenae saxosae strato. In silice igniario hic raro petrefacta occurrunt. Lignum inuenit vitriolo mineralis alum, sed raro. Ρraeterea minera vitrioli globosa, et lithanthrax calcinatus, uti et pyrites, argilla bituminosa, turta, minera plumbi aere de structa, et minera ferri calcisormis in ea regione

reperiuntUr.

Maior est numerus petre actorum : hic coni- p. 6M memorat Fovsae 1 diss de coralliis Ballicis, quae in L. N NAEI amoenitatibus inserta est. Trothiten describit, cuius articuli massa alia lapidea sine o dine secum nexi sunt, ut mutatum statum a vi externa luculenter demonstrent. Chormam plicolampetrefactam inuenit, testa in calcedonium mutata, et materia calcarea eam replente. Simili modon stepornm cessiilynni partim in calcareum, partu in agatem petrefactam inuenit. Cellulae crystal lis et materia argillacea repletae erant. Ex his colligit lapides corneos, e. g. calcedonium et alios pro basi habere terram calcaream acido vitriolico

40쪽

saturatam. Sed sola haec esse nequit, alias gypsum et lapidos cornei essent unum idemque Gitonem hispidum L 1NN. petrefactum integrum reperit. Ex coralliis petrefactis nos est tantum indicabimus, quae a Cl. FOVGT non Tegeu sentur. Tub oriter serpens LINN. macteP0rit ex labyrinthiformis LasN. rara species. M. Fungites. n. Hytroiter, Perfusa QNN. in spato calcareo albo.

1'- 8Q- Spongine semessosae sphaericae lamellis perforatis

mentionem facit, quae a LINNAEO non Comme

moratur. Grallinae inuntiae QNN. impressiones in lapide calcareo se inuenisse putat; atque Deu- drachatem existimat esse Corallinum officinatem La NK-petressa ictam: nobis tamen cum WALLHRIO et aliis potiUS certum videtur, figuras arboribus vel muscis similes in calcedonio vel agate pendere a Vn-poribus metallicis vel aliis terrestribus partibus minus solutis, in fissuris lapidis dispersis. Lithophytis subiungit lapides figuratos, et

catalogum fossilium, quae HKvcissi Rus in Polonia Collegit, ex ERN DYRLio sumtum: ut et nonnulla Petrefacta, quae olim Maacvnui KLκ1Nio misit. Sub finem dicit Cl. Auctor, se et amicum in eo esse occupatos, ut librum elementarem histo- .viae naturalis in usum scholarum nationalium componant: promittit etiam pleniorem aliquando de historia naturali Poloniae librum. Quibus institutis nos Auctori, et praesertim Poloniae, de restam

ratore scientiae tam sollicito et diligenti gratu

lamur.