Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

41쪽

VII. Phosphorescentia adamantum nouis experimentis illustrata a MICHAELE DE GROSSER,

S. R. L E. inferioris Austriae nobili prouin-Csali. Viennae, typis Io. Ilio m. de Tratineri . 1777. a plagg. in 8. tab. aen. in titulo. Tentaminibus his caussa) phosphorescentiae fi- p. 3.

gere certi US, et adamantum genus determinare studet Noster, quod phosphorescente facultate polleat. Quibus quidem instituendis Cl. Auctori

opportunitaS erat, Cum parenS eiuS adamantibus omni S generis et omnium colorum, et insigni in his tractandis peritia praeditus erat. Indaganti caussam phosphorescentiae HERBER aeus in diff. de igne, praeivit, ut Nostro tantum inquirendum, in cumberet, ad quam phosphororum speciem adamantes pertinerent. Ea tantum corpora phosphorOS VOC t, qua p. q. lucem, diurna multo minorem, nec visum suo subgore perstringentem, nec tactum sensibili calore afficientem emittunt. Haec vel aeriS tantum aCCessu, . vel etiam in vacuo fulgent. Ad prius genus ligno-xum putridorum, et electricitatis C ruscationes, et haud dubie iam pyrides, dactyli marini f. Pholades, piscos in aqua salsa cocti, phosphorescentia maris, et ignes fatui pertinent. Ad alterum p. phosphorus Bononiensis CANTONI, BALDUINi et alii huiusmodi, et, uti Noster experimentis de monstrat, adamantum Phosphorescentia Adamas coloris citrini in subum vitreum mereurio replendum immissus ita, ut spatium esset aere vacuum, eundem in hoc vacuo, quem aperi in aere, sulgorem prae se tulit. Idque euenit siue

42쪽

a diurna luce, siue a calore splendorem mutuariti Conductori electrico cera adfinis adamaS, quum scintilla ex conduc fore eliceretur, huius traiectu luxit eodem modo, ut puluis phosphori Bononiensis. P. y. His visis, primum experimenta, quae ZANOT-Υvs ') instituit, iteranda sumsit. In hoc experimento enim Cl. Auitor congipere non poterat, quod phosphorus Bononiensis uterque, et Coermi ea et rubra luce illustratus, colorem eundem et eandem quoque lucis intensitatem emitteret: suspicabatur igitur, colores non satis separatos in p vimentum incidisse. Quare apparatum curauit,

quo mediante maxima Cum Cura iiDC experimentum repeteretur, et tunc vidit illi phosphoro, quem rubro in lumine collocauerat, debilem esse lucem, quoad colorem ei similem, quae viridium et coe ut eorum mixtione habetur; illi contra, qui coeruleo lumine collustrabatur, lux multo magis vivida erat, Coloris aurei, aut carbonis candentis; luci illi sinailis, quae fere rubrorum et flauorum mixtione obtinetur. Adamas autem in hoc lumine collocatus nullum fulgoris vestigium obtulit. p. 16. Igitur, cum luminis dispersione experimentum impediri putaret, lentis interuentu radios colligere adamantemque focis imponere instituit. Tumque adamas in foco rubrorum radiorum nullam, quae in tenebris discerneretur, lucem emisit; qui tamen in coeruleorum Deo, continuato per sminuta fulgore, ex albo flavescente, luxit.

p. rs. Deinde, si phosphorus, alio sub apparatu,

Deo coeruleorum radiorum immittitur, rubri praesertim flavique coloris intensionem radiis ex ipso Phosphoro emissis magia'pere ipsam sub operationem I vid. Comment. aeadem. Bonon. T. I.

43쪽

tionem auxit. In adamante, re eodem modo tentata, intendi flavus color per prisma visus est. Iam BECCARIAR ') experimenta Commemo- p. I9.rat, quae vero, cum de alio, quam de Bononiensiphosphoro agant, ad rem suam parum pertinere ait: interim, cum BECCARIAS Colligat, lucem a phosphoris aliam non reddi, nisi illam, quam recensaCCepere, experimenta eiusdem non in eius, sed

Boii 'niensi phosphoro iterauit, viditque dubia esset, Res experimenta, neque priora iis debilitari. Communia itaque adamas cum phosphoro p. 22. habet plura, eaque demonstrant este easdem in his icorporibus phosphorescendi caussas, et lucem illabi in adamantem aliam, aliam in tenebris reddi. Diuersitates, quae ea intercedunt, inferiorem multo fulgoris intensionem in adamante comprobant, quam in Bononiensi lapide. Cum HERBERTO igitur putat, diuersas cum diuersis corporibus hsterogeneorum luminis radiorum intercedere adfinitates, alia radiis rubris, alia coeruleis magis adfinia esse: quae rubris magis adfinia sunt, coeruleos aliosque horum accessu dimittere, quae vero eo ruleis, ea rubroS aliosque evibrare.

Iam, qui potissimum adamantes phosphores p.

cans, perscrutatur. Diuersam a P Aco experiendi rationem tenuit Adamantes namque non luci solum solari exposuit; sed insuper in coeruleorum radiorum foco collocauit. Ex experimentis colligit: adamantes, quo maiores sint, eo dutius, ut luceant, collustrari debere: frustra in colore eorum phoD

44쪽

phorescentiae caussas poni, nam omnium colorum quidam lucem emi serunt, alii nullam: nec a loco natali rem pendere, neque ignis sola actione phoia phorescendi vim oboriri; verum a salium inte ventu eandem pendere: quod expertus est, cum adamantes, qui nulla opera ante ad phosphorescentiam adduci poterant, boraci fuso immitteret, et per horae quadrantem in igne fusorio retineret: frigefacti enim adamantes coeruleorum radioriam foco impositi eleganter in tenebris phosphorescebant. Deinde tamen crudos adamantes tentauit, viditque alios ex iis lucere, alios non. Inde colligit, id quod arte in nonnullis praestitit, a natura praestari in pluribus, et partes salinas subtilissimas

intra adamantem, sub eiusdem genesin locatas, continuatum que earum regionum Calorem, in quibuS adamanteS reperiuntur, compluribus illorum vim tribuere, lucem ut sorbeant, se tamque dimittant.

Dissertatio inauguralis Zoologico physiologica

torati, d. 23. Iunii, anno 177S. Typis Io. Henr Heitati. plagg. 8. in si gantissime et doctissime scripta haec disserta

tio multis diligenter et sollicite a Cl. Auctore institutis obseruationibus se commendati quibuS, utinos quidem arbitramur, HALLERI aliorum quo sententia certissime confirmata est, qua nempe animalcula infusoria f. Chaos infusorium L 1NN. eodem modo, quo reliqua maiora animalia, ex ouis oriri dicuntur.

45쪽

Post prooemium, in quo Cl. Auctor succincte

utilitatem cognitionis naturae demonstrat, atque Cl. SCAVRERI merita in se laudat, in parte prima verum corpusculorum infui Oriorum m9tum demon- p. II.

strat. Non enim aliorum oculis cernere Conteratus suis; sed ab ipsa natura, per sui ipsius experientiam doceri cupiit. Plures itaque cautissime instituit obseruationes cum infusis plantarum plurimarum, et animal jum, iisdemque doctus est, in omni infuso, quod ex aqua communi et parte qualibet vegetabilis cuiuscunque, siue illla resoluta putrescat, siue vegetans crescat, vel ex substantia quacunque animali in moderato calore per aliquod tempus seruatur, reperiri moleculas quaSdam, quaGnon a caussa mechanica externa, sed a vi quadam interna sibi propria vel saltem in infuso latente,

instar animalculorum aquaticorum mouentur.

Expositis Auctorum diuersistimis opinionibus P. 19 de indole horum corpusculorum in parte II obseruata profert, quibuS vera coryuscularum infus0riorum animaliuis, quam demonstrarunt iam multi, comprobatur. Nam haec animalcula non sunt P. z bullulae aereae, cum, aere educto, remaneant in

aquae guttula; neque a motu intestino infusi pendent, qui plane alia phaenomena sub micros copio offert, quam motus spontaneus: neque sunt particulae oleosae, vel farinaceae, Vel salinae, per intestinum sermentationis motum agitatae; si enim summus est in infuso putredinis gradus, animalcula pereunt. Sed vera sunt animalia: moriuntur enim ab acidis mineralibus variisque veneni S, ea demque fugere adnituntur; intereunt in calord p. 27 eo, in quo spiritus thermo metri Reatiniuriani ad 3s gradus adscendit; et in frigore eo, quo aqua plane in gIaciem vertitur. Quin immo electricitatis

46쪽

scintilla percussa, rapide commouentur, aete numque quiescunt. Motu spontaneo, quo multiplici gaudent, eadem probantur. Ρraeterea Cl. Auctoris obseruata docent, haec animalcula, saltemP- 3 i. nonnulla, organo visus, organiS motuS externiS, vi sceribus internis of immobilibus et mobilibus instrui, atque etiam in aere, varie modificato eadem fata experiri, quae alia quaecunque animaliae periuntur.

p. Pars III de cnima culorum infusioriorum generatione agit. Expositis bene praecipuorum Auctorum sententiis de generatione generatim, et animalculorum infusoriorum, prius suas offert ob-Ρ seruationes, quam de eadem iudicet Experimenta vero eius modi instituit, quae parentum, fetuum, s. Ouorum vel in aqua infundenda, vel in substantiis

macerandis, vel in aere, aut praesentiam aut absentiam demonstrent. Plurima sunt argumenta, quibus ostenditur, parentes vel oua in aqua CDmmuni prius iam adesse, quam ad infusionem adhibeantur. Si enim diuersissimae substantiae vegetabiles et animales aqua ex uno eodemque pyite hausta infundebat; plerumque easdem animalium species obtinuit; et cum una eademque substantia in aqua diuersa maceraretur, diuersa animalculorum genera reperiebantur. Insecta aerea in aquam oua sua ponere falsum esse eapropter iam alii docuerunt, quod nulla infuloria animalcula metamorphosin subeant, et a laruis aquaticis sint diuer-

p. 6. sissima. Denique id, quod in aqua recenti puteali purissima quaedam animalcula infusoria inuenit, probat, primordia eorum esse in ipsa aqua. Quod quidem in aqua pura per aliquod tempus in cubi culo seruata alii et inter hos nuper demum Cl.

I vid. comm . nostr. VOl. XXI. P. 24.

47쪽

Praeterea aquam glacialem, eoctam et cru- P. S7 dam vitris diuersis purissimis excepit, iisque apertis in cubiculo repositi Si in aqua cruda numerosa animal cula apparuerunt; sed nulla in reliquis: cum autem coctae et glaciali aquae 'cruda affunderetur, pauca in iis animalcula visa sunt. Sic quoque substantias vegetabiles cum aqua cruda, glaciali et costa, iterum frigefacta infudit, et in infusione cum aqua cruda quidem animalcula infusoria, nulla vero in reliquis: cum autem his infusis aquam crudam affunderet. plura, post quosdam dies, animalcula videri poterant. In infuso animalculis pleno, Cum calore et frigore animalcula necasset, nulla postea animalcula iterum apparuerunt. Herbae decos faesi aqua cruda infunderetur, animalcula in infuso continebantur; si vero cocta, nulla. Ex quibus omnibus certissime essicitur, parentes, vel oua fetusque in aqua infundenda iam praeelse. Ad quam nam animalium classem haec P. Co animalcula pertineunt, utrum sint hermaphrodita, an sexu distincta, utrum oui para, an vivi para, simulque et species aliis determinare relinquit. IX.

i. e.

Naturae scrutator. Pars IV. V. et VI ' .

Quarta pars has continet dissertatiunculas: P. IV. i. To. A. E. GOEZκ hytoria laruarum, quae inter P. I. 1 folii subtantiam vivunt eamque rodunt. Enar

ratis Praecedentes Partes v. comm. nostr.Vo XXIL P ZOO

48쪽

rasis Reaiamurianiet, Degeerianis et de Riuillianis opinionibus et obseruatis, sua proponit, quibus inprimis euincit his larvis nullos omnino esse pedes.

p. 33. z. I. E- I. IUALCH ct scriptis nonnullorum recenter' detectorum cynchyliorum. Describuntur tria conchylia ex mus eo FRiDERICI CAROLI Principis Rudois adiensis, qui eadem a BANCKIΟ et SOLANDRO accepit, scilicet Turbo aliquis, qui ad turritos xy AEI pertinet, Nerita corona et Voluta fusis miS.

p. S7. 3 ) IDSM G reproductione niseriarum. Viditasteriam stellatam quinque radiis, diuiso uno radio,

sex accipere radios et hac obseruatione oblata de vi reproductionis nonnullas quaestioneS mouet. p. 67. 4 I- F- GMELIN c Usideratio muscarum veg tantium. Disputatione de commercio animalia inter et vegetabilia instituta, tres singulares musca-xum vegetantium speci CS a HILLIO, TORRUBIA et aliis descriptas enumerat. In larua putrescente papilionis inuenit ΜuLLERVS claustriam militarem; in larua cicadae pomiserae HILLIVS Clauariam soboliferam; denique ToRRUBIA, Cui US vero Obseruatio imperfecta censenda est, in putrescente tentii redine, quemadmodum ex icone apparet, plantam, quae ad lichenes fruticulosos pertinere videtur. Caeterum assumit, has plantulas exoriri ex semine in insecta illapso. p. 8o. S ) IDEM de plantis in ossi is Sueuine spontec scentibus , earumstar inu. Commentati9 tertia. Pertractat, quemadmodum priores, umbellatas et stellatas herbaS, 6. I.

49쪽

nullas obseruationes de insectorum ouis eorumque foecundatione atque de coitu Sphingum ocellatarum notat, se vidisse alium marem post coitum exsiccatum Protinus mortuum, alium vero peracto coitu bene valuisse; ex quibus colligit, marem non ex Vno, sed reiterato coitu interire. Deponuntur ova in vesicam aliquam; oua nondum exclusa mollia sunt nec prius, quam in ipso coitu foecundantur, ipsumque sperma omnem suam potestatem amittit, simulac in liberum venerit aerem. Femina 3 oo Quis productis moriebatur. 7. C. F. C. HLEEMANN Inimaduersones de p. I 2I. nonnullis erucis et papilionibus. Respondet RuHN11 monitis, in prima huius diarii parte commemoratiS. 8. De colore anomah aD0 auium. Enar- p. I 28. rat Cl. WALCH disputationem inter L. B. ZORN DE

si ) in κΜ descripsit et depingere curauit LL p. I 36.

macem album LMqNAEI, qui Limaci at 9 quam maxime assinis censetur.

Io 3DΕΜ icone et descriptione illustrat Phm p. I I.

50쪽

P. I 79. 12. I. S SCHROS TUR de rρliquis regionis Vunarietiyis coqchyliis petr nctis. Continuat in labore in prima et altera huius diarii parte suscepto et describit Belemnitas, Patellitas, Cochlitas, Turbin, taS, Strombitas, Dentalitas, Orthoceralitas et Belemniten, loca, ubi obueniant, haud omittens. P. I Oz- I 3.) Cl. WALCH obseruationum sithologicarum Pars quarta. Describit Cochlitas in iaspide, conchylia petresecta et ligna, quae in uno lapide inveniebantur, et petrefacta arcis Regens tein. P. 227. I . W. H. I. BUCHHOLT commemorat foriam, quae in Deni aceruo a sta mine geli rabatur, aruque odorem hepatis sulphuris prae se ferebat.

natur.

Pars V. In quinta parte inueniuntur :P. r. I. GOEZE obseruationes microsiopicae de ermeis fudicumnest in foliis pyri mali. Ouulum huius erucae non detexit, Viam autem, quae ab ea describitur et excrementa nigri coloris, quae post animal relinquuntur, vidit. Arrodit eruea per octo dies folii cellulosam et quidem perpetuo, quemadmodum ex inotu capiti S cognouit, tandem Vero perserat solium atque sub inferiori superficie haerens solliculo sericeo obuoluitur. Ex solliculo,