장음표시 사용
61쪽
tea replerati Hinc si aqua subito posset in vapores conuerti, vim pulueris pyxii tribus et sexaginta vicibus superaret. Aer calidus plus aquae in se potest reripere, p, 87. quam frigidus. Posteaquam vero refrigeratus fuit, aliquam aquae partem iterum deponit. Experimemtis a r E no 1 institutis hoc constitit. A qua ex aere ambiente frigido ad acida mineralia vel salia lixiviosa deposita, ea, licet aer denuo incaluerit, non iterum derelinquit, arctiore quippe assinitate illis quam aeri iuncta. Caeterum ex hac aeris et aquactintima coniunctione principium aliquod corporum secundarium nascitur, multum in chemicorum laboribus pollenS. Terra vitrescibilis secundum Cl. Auctoris sen- P. yz. tentiam princeps terra et elementaris est. Lapides a terris non differunt. Ex terris enim oriuntur, nexa inter particulas singulas cohaesione, et in terras, sublata hae cohaesione, dehiscunt. Proinde illud physicis constitutum inter lapides terrasque discrimen ad chemicos nihil pertinet; nec chemico dignam esseCl. Auctor censet distinitionem a poetae Iointer terram vitrescibilem, argillaceam, calcaream et gypseam, et a Sae AHQo inter vitrescibilem et calcaream constitutam, cum ex omnibus hisce terris sola vitrescibilis pura, reliquae commixtae sint aliis particulis. In terrae purae vitrescibilis traftatione duplex p. Iorsorma notanda est. Mox enim solidas lapidum vel crystallisatorum vel rudium massas, mox arenas diuersae indolis haec terra praebet. Arena tet' pluris interiores adytos, ut verosimile est, explens, terram puxissimam sistit, quatenus partieulis metallicis et inflammabilibus nondum inquinata fuit.
62쪽
P. ros. Terra elementaris vitre scibilis a summo ignis gradu mutari nescia, omnibus reliquis elementis ponderosior duriorque est. Lapides ex hac terra propemodum pura conflati, si diffringuntur, lae-Vem, aequalem et vitri similem fracturae superficiem offerunt. Quantumuis autem haec terra pura, absque additamento igni exposita, immutabilis sit, vitrescibilis tamen terrae nomen ideo vel maxime meretur, quoniam inter reliquas terras parcissima materia indiget, quae fusionem adjuvet. Lapidum, quos hominum libido pretiosos esse voluit, purissimus olim adumns habebatur. Ro- Centiorum vero tentaminibus, quae Noster hoc loco repetit, constare visum est, adamantem hane P. I O7. laudis partem neutiquam mereri. Complures Certe huius generis lapides, Imperatori S FRANCISCI, et
magni Florentiae Ducis iussu, siue igni fusorio, suo vitri fusorii soco traditi, ab initio quidem corusco illo splendore et duritis omni orbati laminis fatiscebant, bullas in superficie iactabant, tandem Quo
in auras avolabant: cum e contrario rubinorum
fulgidus color ab igne fusorio nihil, a solari ardoro Parum pateretur, nisi quod a posteriore, dispurente simul aliqua coloris parte ita emollirentur, ut sigilli etiam impressam formam acciperent. Erat tamen absque ponderis iactura ista fusio, quam adamRS, ponderis adeo parum tenax Vt auolaret, ne additis quidem salibus alcatinis, experiebatur. p- IO8. Eadem experimenta medicus quidam D' ARCET nouo studio stabilivit et auxit; in quo tamen hoc Cl. Auctor monet, quod adamantis naturam invasis clausis tentaturus, massa porcellanea nondum cocta adamantes obduxerit, atque sic conclusos igni sortissimo tradiderit. Fieri enim non poterat, quin ignis vehementia, quae in massa porcellanea adhuc Cruda
63쪽
cruda continentur a quie acidique vitriolis particulae, in vaporeS redigerentUr. Inde autem necessario aliqha atmosphaerae species adamantibus circumfusa nascebatur, quae efficiebat, ut illi, perinde ac si vasi, aere pleno, inditi fuissent, avolarent, exhalatis multis particulis in interstitia massae nondum in vitrum conuersae. Experimento itaque perperam instituto, fides D' ARc Ero non habenda rat, adamantes in vasis etiam clausis volatiles esis
contendenti. Alio etiam euentu T. AVoISERII, MACQUERI et GADRTI tentamina utebantur. Isti
enim adamantes undique carb0num puluere sepultos, vasisque exasse clausis immersos, licet per duas integras horas igne vehementi stimo torquerentur, nihil de pondere et pelluciditate sua perdidissse didicerunt. His itaque et aliis aliorum chemicorum conaminibus constitit,adamantem semper eo magis igni resistere, quo ab aeris aecessu rem fior est, eo plus Voro de pondere et nitore pzrdes p. My. re, quo cementum ipsum inuoluens aere plenius est. Caeterum inter Brasilianos et orientales discrimen nullum est. Cum denique in apertis vasis ignem passus adamas non modo pristino splendore et duritie priuetur, verum etiam flamma tenuis inibeans evanescat, Ct Auctor hunc lapidem inter substantias metullicas instaminabiles et teri eas medium sere locum occupare existimas. Ex gemmis pretiosis coloratis, MITO VARDO p. III auctore rubinus ab igne plane non mutatur. Amethystus colore perdito glaciem imitabatur. Sapph, rus coloris iacturam patiebatur, perinde ac sinaragdus et granatus Orientalis opacitatem. Natura, ut elementa inter se coniungeret, Cor- p. Ia I. porum organicorum ministerio usa est. Praecipue
vegetabilibus hoc munus traditum fuit, quae Omnium
64쪽
nium elementorum aequalem sere portionem nacta sunt. Ignis tamen in his corporibus plurimum valet, ex quibus etiam alia corpora, quicquid habent inflammabilis materiei, haurire videntur. Ipsa animalia vitalem corporis auram ex igne es ementari in vegetabilibus abundante, et ex his ipsis comporibus omne nutritionis praesidium repetunt. Sic inter sempiternas ortus' et destructionis corporum organicorum vicissitudin es eadem semper materiae p. ra 3. inflammabilis copia manet. BVFFONio autem in eo suffragatur Noster, quod primis telluris se poribus, cum superficies eiusdem nondum firma satis atque densa esset, aqua repetitis vicibus continentem terram perruperit, et multam inflammabilem materiam secum in intima terrae penetralia abripuerit, donec aucta corporum organicorum
multitudine ex his putredine destructis terra relim queretur, quae postea aquis agitata et in argillam commutata, tellurem satis durabili crusta obduceret. Videtur autem terra clementaris in plantis primam pati mutationem, quae deinde ab animalibus, praesertim iis, quae maria ineolunt, testaeeis,
etc. deuoratae, terrae calcareae nascendae occasionem et materiem praebent.
ris. Phlogiston seu principium instammabile in
corporibus animalibus et vegetabilibus maxima inquantitate praesens oleo fiam naturam habet. In Corporibus vero mineralibus et inorganicis, si albqua huius phlogisti pars adest, ea neutiquam indigena est, sed ex organicis corporibus accessit, deposita olei pristina specie. Hinc intelligitur, cur sola corpora organica ad ignem alendum sint idonea. Sub ipsa horum combustione ignis Hememtaris sese euoluit, atque in auras dissipatur.
65쪽
Vt modus intelligatur, quo elementa inter P. IS 'se possint combinari, Cl. Auctor moleculas singuli elementi singulas iis virtutibus pollere assumit,
quibus aggregatum inde ortum vel totum elementum sese manifestet. Singulum itaque elementum in corpore ideo consuetis effectis destituitur, quoniam moleculae eius a se inuicem aliorum elementorum interuentu segregantur, et respectu reliquorum solitariae quasi sunt. Aer in vegetabilibus p. 13ς contentus octingenties ipsorum volumen superat. Aqua plerumque pars plantae est dimidia. Ignis
et terrae rationes non facile eruendae sunt, cum
aliae plantae plus aliae minorem copiam horum
oleum ex vegetabilibus destillatione obten-p. I tum, repetita saepius destillatione in carbonem, aquam et aerem dissoluitur. Carbo iste omnem fere ignem continet, qui plantae antea adhaeserat, atque phlogisti nomen omnino meretur. Constat autem igne puro elementari et terra vitrescibili; eoque purius est, quo parcior saliam copia ei a mixta est. Tale ex oleo animali iteratis vicibus
xemficato obtinetur. Caeterum omnino terrestrium et ignearum particularum diuersa inter soproportio est, et in purissimo quidem phlogisto ea, quae plurimum ignis elementaris, paucissimum terrae habeat Ipsi vapores carbonibus ardentibus P. I Reuoluti, nihil aliud sunt, quam phlogiston dissolutum. Ut vero utriusque partis constitutivae tum ignis tum terrae copiam cognoscamuS et experiamur, optima via est, si carbo primum ponderatus in vase alto et aperto eomburatur, et dein terrestres reliquiae denuo ad lancem exigantur. Quamquam enim quod impediri nequit) absque combustione aliqua phlogisti pars in auras abigitur, Poterit
66쪽
poterit tamen cum quadam ve similitudine ignis in corpore aliqua copia, ex comparati S inter se ca bonum integrorum et combustorum ponderibus, definiri. P. IS 2. Non modo per ignem, Verum etiam per
aquam identidem allidentem corpora varia organica in carbonum naturam transeunt. Eadem ratione materiae oleosae terra humida exceptae, et arbores aqua primum inundatae, dein terra obrutae
mutantur, et lithanthracibus vulgo sic dictis originem praebent. Scilicet putredine, quam in aqua organica corpora subeunt, aquosae et aereae illorum particulae excluduntur, quo fit, ut igneum principium cum nulla amplius, quam cum terrea portione coniunctionem inire possit. Ex puro cambone si aer et aqua denuo accessit, oleum restitui potest. Patet hoc ex coerulei Berotinensis destiblatione, largam olei copiam praebente. P. I 's. In phlogisto odorum, colorum et opacitatis corporum ratio est. Per se neque calet, neque friget, nec ab Sque corporis alicuius vere iam igniti contactu suam efficaciam prodit. Ab aeris accessu remotum inter omnia corpora ignis patientissimum
adeoque fixissimum est; unde illius in restituendiscalcibus metallicis virtus intelligitur. Iacillime enim, fusione adiutum in corpora alia phlogistodestituta transit, eamque ob causam vitris colorem et opacitatem conciliat, metalla autem pristino
splendori et consistentiae l. duritiei reddit. Ille tamen transitus sine ipsius phlogisti inflammatione
P. IS 7. In omnibus corporibus eadem est phlogisti indoles; nec tamen illud cum omnibus Corpor,bus unionem inire solet, absque alius principii intervolatu. Aqua* e. g. per se misceri respuit. Eo fixius
67쪽
fixius autem est phlogiston, quo maior terrae copia ipsi inest; quo minor e CO trario hae , eo volatilius illud. Quapropter etiam si multus ignis elementariS cum pauca terra mixtus est, phlogiston citius in auras abripitur maiusque inde damnum animalium sunt tali, corrupta aeris elasticitate immines. Phlogisti enim aliqua portio, in vaporeSabsumt', aquosaS particul S, aeri innatantes, in se resorbet, simulqxie aeris elaterem infringit. Spiritus vini flagrantis vapores non ita noxii sunt, cum semper ex eo una eum phlogisto aliqua aeris et aquae particula a uolet. Vaporum autem phlogi, psticorum, qui ex prunis vel oleo vel adipe flammaeonsumto surgunt, nocendi potentia, aqua simul in eodem conclaui evaporata, domari potest. Idem contingit, si ad carboneS ardentes liber aeris accessus per fornacem aut caminum patet. Terrae calcareae ossicinas in regno animali pnatura disposuit. Animalcula marinai testaceis domiciliis in nidulantia, ex vegetabili regno alimentum sibi petentia terra in vitrescibilem in eo contentam cum aqua mediante quadam mucilaginea substantia iamiam in animalem naturam mutata, commiscent. Mortuorum animalium festaceorum
residua domicilia per putredinem materia mucilaginea animali orbata, in aliam naturam conuertuntur. Remanet enim terra. principio phlogistico ediaqua iunita Quae terrae Calcareae origo ex ea quoque mutatione intelligitur, quam ostrearum testae in cumulos coaceruatae pati consueuerunt. Dum nempe animalis particula putrescit, foetor prorumpit; terra remanen S in diuersos sensim colores abiens tandem albescit, retenta tamen aliqua inflammabilis materiei portione, Cuius exitum terrae abundantia impediuit vid. p. IS δ . Aer autem
68쪽
eo certius terrae admiscetur, cum nullum animalo corpus eo destitui chemica experientia doceat. p. Is . Omnis calcarea terra ab animalibus et inprimis a conchis proficiscitur. Nemo dubitat maro olim repetitis vicibus terram inundasse, cum sero ubique, ii prosunde satis sederis, animalium marinorum vestigia deprehendantur. Atque haec ipsa aquao sedimenta nune adhuc calcareae terrae originem praebent, ita ut mox ipsa illorum sorma adhuc compareat, mox rudius vel subtilius contrita in lapides calcareos et marmora vel adeo in crystallos sp inosas abeant. Ipsa iuga montium calcareorum et acerui conchyliorum eiusdem generis saepenumero sub terra reperti, in mari antea, congesta sorto in unum locum magna horum animalculorum caterua, orti esse videntur. p. I 67. Terrae calcareae sormae variae: I Lapides informes, marmora, lapides colatorii. χ) Spatha
P. I 69. les massae, creta cet. Terra ex combustis veget bilibus residua vitrescibilis naturae est, quae combustione ossium obtinetur, inter calcaream et v, P. I 7o. trescibilem media est. Destillatione super velim mentissimo igne instituta, ex calcarea terra praetor aerem aliqua liquoris aquosi tenuis, nonnihil adusti copia elicitur. Post destillationem non modo dimidiam ponderis partem, verum etiam de volumine aliquid massa calcarea perdidisse obseruatur, aucta simul eiusdem duritie; ut verbo rem com-Plectamur, in calcem vivam terra transiit. Notum est, eam vulgo mediante peculiari sernaeum appar tu parari, neque tunc de lapidum puritate adeo multum quaeri. Illi tamen non minus ac purisimi lapides calcaret, exsiccati pariter ac recens essessi aliquam aquae portionem sub destillatione
69쪽
plorant, Unde aquae in constituenda terra micareataicacia cognoscitur. Magna est terrae calcareae et aeris em se p. I73. mutua propensi0. Ipsa terra calcarea quo magis aere exhausta est, eo propius ad vitrescibilis terrae indolem ac aedit. Natura ignium subterraneorum l. Vulcanorum ope calcaream terram in vitrescibilem commutare solet, arguentibus hoc conchisin silicum sormas conuersis.
Tam largam aquae copiam terra ealeare ple p. I76rumque continet, ne ullam amplius sibi admisceri patiatur. Nihilominus tamen in aqua solui potest; quae solutio iterum sub ipsa evaporatione terram absumtam deponit.
Calx viva aeri exposita, sensim sensimque hin p. r7Gius elementi humiditate penetratur, ita ut calcis particulae a se inuicem dehiscant, eiusque volumen longe vastius euadat. Calx ista ab aere eratini a pondero augetur; nec tamen, etsi quam plurimum aquae resorpsit, id rursus pondus a quat, quod ante ustionem habuerat. Hac enim factum est, ut multae particulae terrestres in ubtrescibilem naturam nunc vergant, adeoque aquao connubium respuant. Aliae contra minorem vim
ignis expertae longius a se inuicem distare, ae
Propterea omnem sere aquam in se recipere vibdentur, qua nunc calx viva onusta est. Hinc, ut calx extincta nunquam tantam aquae copiam in socontineab, nec pondus illud attingat, quod viva
habuerat, accidit. Calx viva aquae immersa vehementer incale- P. III scit, ita ut ipsius aquae aliqua pars in vapores redibgatur, omnes liquores, ne mercurio quidem e cepto, in ebullitionem inde rapiantur, atque adeo
70쪽
eoncipiant. Secedentibus simul a se inuicem calcis particulis strepitus insignis auditur. Sedato vero deinceps motu interno, massa aliqua remane: quam P 79- vulgo calcem extin Stam vocant. Calx extincta, si aqua penitus imbuta fueris, huius sub calcinatione tenacior est, quam antea sub prima ustione fuerat. Unica autem calcinatione omnem calcareae lapidis massaim in calcem vivam conuertere nemini adhuc licuit. Quin potius ustae calcis maxima pars pristinam indolem conseruat, ad eo que ex illa nihil salini sub in aquae calcis paratione contingit ad aquam accedit. Cremor calcis ei, qua calx extincta fuit, aquae innatans, salinae omnino naturae est. Nonnihil saporis habet, et magna aquae copia solui potest. P. Y I. Donec calx usta opaca est et albida, semper aliquantum aquae adhuc continet. Quamprimum vero haec omnis expulsa fuit calcinatione, in vitrum pellucens calx omnis commutatur. Tunc vero in vitrescibilem terram abiisse clarum est, cui mutationi antea aqua pertin Aciter inhaerens sese
opposuerat. Sub ipsa ustione ignis vehementia Phlogisti et aquae eam particulam, quae dissipata nondum fuerat, inter se coniungit. Hinc aleatina substantia oritur, quae postea sub calcis extinctione
ab aqua excipitur. Cuius insigniorem copiam cum conchae et testae ovorum in statu naturali continere sol eant, ratio patet, cur ex his melior acriorque calx, quam ex aliis terris ca lcar eis parari queat. p. Is . Quamuis calcis grauitas absoluta calcinatione imminuatur, specifica tamen augetur, cum calcis vivae frustum, si cum alio aequalis voluminis crudae calcis frusto illud corapax ueris, Pondere eracedat.