장음표시 사용
41쪽
in ipsam stipulationem, ut dicitur in.l prima f. bel
iissime: supra ut legat. nomi. caueatur, sed quo ad ea quae non possunt conti neri, nedum sub larga & amispla significatione verborum ipsius stipulationis, diiscitur stricti iuris . Ratio est, quia eius natura est, ve. de aliquo non possit intelligi obligatio verborum, quod sub verbis non contineatur dicta. l. quicquid astringendae dicta. l. si quis stipulatus s. chrysogonus ad ii n. Ratio huius secundae conesulionis est euidem so & manifesta, quia i licui ex aequatio facta in omni,hus & per omnia no intelligitur facta quoad ea quae sunt in compatibilia, ut not. omnes in.l. prima de legat. primo. Ubi latissime dixi, ita etiam ista adaequa tio per quam stipulatio adaequatur contractui super quo interponitur,non intelligitur facta quo ad ea,
quae non se compatiuntur cum stipulationis natura,
ct propter quae stipulatio desineret esse stipulatio.
Haec autem sunt incompatibilia stipulationis quod non sit obligatio verborum. Item quod intelliga, tur esse obligatio verborum de eo quod non ligni. ficatur per verba. Item quod intelligatur non esse stipulatio nec obligatio verborum de eo, quod prsei se dc in specie per verba expressa fuit deductum in
stipulatione. Alia etiam est ratio, quia sicut expres sio eius, quod tacite' inest,operatur,ut id quod erae tacitum,iit expressum,&omnes illos effectus, qui veniunt & intelliguntur in necessariam conseque nistiam eo quia sit expressum, & non tacitum . l. talis scriptura primo de legat primo, ita etiam stipuislatio interposita super aliquo contractu facit, ut de
omni eo, de quo est obligatio ex contractu, quod etiam fuit in stipulationem deductum, dicatur, & sit stipulatio & consequenter intelligantur omnia quae veniunt in necessariam c6sequentiam stipulationis, ct sic de eo fit,& intelligatur esse obligatio ver hora,&actio ex stipulatu, vel certi condictio.&sic de aliis. quod etiam praesupponit text. in dicta. l. pri mas bellissime supra, vi legati nomine caueatur,&in dicta l. si stipulatus supra de usuris, cum alijs concordantibus.
Ista distinctio pertinet ad casum . quando per m.
Putationem non nouatur nec tollitur prior obliga
go tio. Sed superest quaestio, t an stipulatio debeat intelligi iuxta naturam causae, quae nouatur & tollitur per ipsam stipulationem. In qua quaestione videtur esse aliqua difficultas. Nam pro parte affirmativa, quod intelligatur, plura faciunt, & primo quia inis relligitur secundum dilationem prioris causae, quae tollitur per ipsam nouationem. l. in diem infra de nouatio. Secundo quia priuilegia causae dotis, vel tu telae remanent in stipulatione, per quam nouatur &tollitur prior obligatio nisi expresse aliud actum sit. I. aliam infra de nouatio. Tertio quia remanent pri
Uilegia cause funerariae, licet prior obligatio fit sub , lata per stipulationem. l. secunda s. & parui supra de
priuilegiis credi. pro parte vero negativa, quod nointelligatur iuxta naturam causae seu obligationis, quae per ipsam stipulationem tollitur faciunt plura. Primo text. in I. quarta si ex conuentione supra dere iudicata,vbi dicitur non retineri priuilegium causae iudicate, quando nouatur & tollitur per stipula. tionem. Secundo quia poma adiecta in priori obli, natione non intelligitur repetita in stipulatione, qui
illam nouat de tollitat si creditor insta de nouatio.
Tertio quia in delegatione eius, qEod oportet dulex causa emptionis, non remanet obligatio usurarui die morae, quae erat in priori obligatione, quae tot litur per illam nouationem, seu delegationem. l. eminptor infra de nouatio. Quarto quia nee hypothe--, nee pignora, nec fideiussiones, quae assignatae
sunt pro priori obligatione non remanent in illa stipulatione, per quam illa prior obligatio per noua
tionem tollitur. l. nouatione. infra de nouatio
Pro concordia praedictorum Bart. in . l. iam in de notiatio. distinguit,qudd aut loquimur de priuiis legris competentibus adcommodum debitoris, &hoc casu semper intelliguntur repetita, & ita dicit procedere dicta. l. in diem. Si vero loquimur de iis quae copetunt in comodum creditoris ex dispositione contrahentium, & tunc nunquam censentur reis
Petita,& ita procedit secundum eum quod dictum fuit de hypotheca, pignore, & fideiussore, ut habetur in . d. l. nouatione . Si vero' loquimur de qs, quae
copetunt in fauorem creditoris ex legis dispositione praeter & vltra dispositionem cotrahentium, & ista secundum eum intelliguntur repetita, & ita vult m
procedat id quod supra dictu fuit de priuileghs do,
iis , tutelae, Sc causae lanerariae. Hoc tamen ultimum
fallit in eo. quod conmpetit creditori ex legis dispositione, in odium, Se poenam morosi, quia istud non
intelligitur reseruatum,& ita vult pcedere id, quod dicitur in .d. l. emptor . Quae distinctio videtur imis Perfecta, tum quia non assignat rationem diuersita ris, tum quia priuilegia executionis ex causa iudicati competunt ad commodum creditoris ex.l. dispositione, & tamen non intelliguntur repetita in stipuislatione novante dicta. l. quarta s. ex conuentione
uid igitur dicendum cPro resolutione dico aduertendum esse, qu6d si quaestio sit, an qualitas prioris obligationis videatur in dubio repetita in stipulatione nouante, de coctu dendum est in dubio intelligitur repetita,& ita p/cedit in dicitur in. d.l. in diem & in. d. l. stichum s. primo infra de nouatio.& in I. qui sic infra eo. Ratio est quia ad hoc ut videatur lacta transfusio prioris obligationis in sequentem requiritur m fiat cum sua qualitate, alias enim no diceretur transfusa illa prior obis ligatio sed alia: Adictio enim vel immutatio qualitatis facit m non censeatur ea de obligatio. l. i . si quis simpliciter infra eo. Et si dixeris non ne etia est trassiasio prioris obligationis, quando non censetur repe lita qualitas diei, prout quando de die non fuisset facta aliqua mentio in ipsa nouatione. iuxta ea quae cocludit Bar. in .d. l. sticum, i. Pau. east.&alij in d. I. qui sic et Respondeo,cl, tunc ante nouationem diceretur
adempta dies a priori obligatione. & non diceretur esse nouatio obligationis in diem,sed obligationis fine die,ac si dies sit adempta ex illa priori obligatio, ne & ita sine die deducta in nouatione. Si vero quaestio sit,an priuilegia, quae competunt in priori Ohliis
natione censeantur repetita in stipulatione nouante.
Dico aduertendum,quod resolutio praesentis quaeis stionis pendet ex eo, an dispositio illa, per quam priuilegia attribuuntur priori obligationi, porrigatur ad stipulationem nouantem. Nam si no porrigitur, nullo modo poterunt remanere priuilegia, sublata illa priori obligatione seu causa: Non enim possunt
accedere stipulationi nouati, nisi vigore illius dispo
42쪽
sitionis, per quam dicta priuilegia, aut iura attribuit petatur, depositi,dc commodati, Si de obligations
cur priori obligationi,vt clare patet. Hoc praesupe bus quae consensu contrahuntur in titulo mandati
posito dico, p ubi sunt atributa priori obligationi ex dispositione hominum , ut est datio fideiu ssoris, Pignoris, vel hypothecae, cir clarum est v dispositio
ipsa no porrigitur ad stipulationem nouantem: fuit enim illa dispositio restricta ad priore obligatione, seu causam, de dispositio hominis no extenditur de re ad rem,nec de persona ad Personam. l. ii unti, sante omnia supra de pactis. Et in his terminis proce dit quod dicitur in. d. l. nouatione. Procedit etiam quod dicitur de promissione poenae: illa enim pro missio poenae in casu quo non sit satisfactum priori obligationi, non porrigitur ad casum quando non esset satisfactum alteri obligationi, per quam fit nouario: ut dicitur in .d. l. fi creditor. Si vero' priuilegia per dispositionem legis attri, buuntur non priori actioni, sed causae quae remanet, quavis per nouationem sit sublata prior obligatio. tune dispo ipsa porrigitur ad stipulationem nouari
rem,& consequenter remanebunt priuilegia. Ratio est, quia si remaneret in stipulatione novante eadem causa,non diceretur extendi dicta dispositio ad alia causam, de ita procedit quod dicitur de priuileghsattributis causae dotis, tutelae de funerariae , Ut in . d. x aliam. de in. d. l.ris. & parui. Nam licet per nouationem tollatur prior obligatio, non tame tollitur, quin dicatur adhuc eadem causa dotis, de tutelae, &funeraria. Si vero' dicta causa per nouationem perimeretur, tunc non possit porrigi ad stipulatione noxiantem, Et in istis terminis procedit text. in . d. l. emptor infra de novatio: loquitur enim quando fuit sacta delegatio eius quod debebat ex causa emptio is Mis,quae delegatio tollit causam prioris debiti, de per illam inducitur liberatio a priori causa. l. delegare cu. I. seq. infra de nouatio. de illi, cui fit delegatio, no deistatur ex priori causa ,sed ex alia. unde dico idem e se in causa dotis, tutelae,de funeraria, quando nouatio fieret per delegationem. Ubi ver 5 dispositio tranis attribuit priuilegia non causae, sed obligationi, seu actioni,dc tunc non porrigitur ad stipulationem nouantem, de propterea cessabunt dicta priuilegia.di ita procedit quod dicit text.in. d.l. iiiis ex conuetione supra de re iudicata. Hactenus tractatum fuit de ps quae cocernunt m D si te iam Rubricae nostrae, t superest ut videamus de continuatione, dc quare post titulum de Actioni. de obligatio, proxime praecedentem. subsequatur Rubrica nostra de verbo. obliga. Cui quaestioni Respodent Glo. Bart. Sc communiter alii, v supra dictum suit de obligationibus in genere. Propterea videnduerat in specie de verbo. oblim dc prius de hac specie de pro socio, cic de contrahenda emptione, & alijs,
quam de obligatione verborum, cum tamen Prima facie videretur dicendum prius suisse tractandum de verborum obligationibus, tum quia frequentior. d. s. conuentionales, tum quia Iustinianus in Institutionibus prius tractauit de verbo.obliga. qua de haqtis consensu contrahuntur. Aliqui dixerunt in Digesto veteri non tractari principaliter de obligati nibus, quaere,vel consensu contrahuntur, sed de actionibus, quae oriuntur ex cdtractibus, qui re vel consensu perficiuntur. Sed haec solutio non evacuat difficultatem: Non enim propterea declarat, quare
post rubricam nostram non sint positi tractatus, in quibus de atris obligationibus tractetur principalia ter, tum etiam Suia in ptasenti titulo nostro tracta tur et de actionibus quae oriuntur ex stipulatione. 16s vera solutio est i m ex eo quia in pandectis seruatur ordo perpetui aedicta. I. ij. supra de statu hominu.
Propterea praeponuntur tractatus illorum contra,
ctiau, de quibus iura prius sunt condita, dc attento quia iura tuerunt prius condita de contractibus tuis riven. qua de contractibus iuris ciuilis,lccirco prius tractatum fuit de obligationibus quae re vel consensu contrahuntur, quia oriuntur ex contractibus itiis rilae n. qua de obligatione verborum,quae oritur ex
contractu iuris ciuilis. Et per istud resoluitur alia dubitatio, videlicet quare titulus praecedens de actio. de obliga non sit praepositus titulo. si cert Peta.attenis tocri cognitio debet a genere inchoari si his igitur. Institu. de iusti. dc iure.l. i. supra si certum peta . Qua difficultatem mouet Galiauia hic,& no resoluit. Sed ex praedictis patet rationem esse, quia in titulo praecedenti tractatur de actionibus de obligationibus ciuilibus, de quibus iura condita sunt post cdtractus iuregentium rideo. 6 c. rh Patet etiam ratio. t quare Imperator in Institutionibus prius tractet de verb. oblig. qua de iis qur cosensu contrahuntur, quoniam non sequitur ordine redicti perpetui, Sc Iccirco debuit tractare de contra,ctu stipulationis prius, quia seequentior.d s. cduentionales,& etia de obligation thus in genere i66 Alia est dificultas i quare in titulatus fuerit prae sens tractatus de verb. obliga. non autem de stipula, tionibus, cum tamen prima facie propter plura videretur m debuisset in titulari de stipulationibus. Primo quia nigrum tractat de stipulationibus, de rubri
ea debet denotare materia, quae tractatur in nigro.
Et quia insta ponuntur aliquae rubricae, quae in tituntur de stipulatione,ut de stipulatione seruorum,dede praerorijs stipulatio. rum etiam quia in Codice
43쪽
tabus tamen materia ipsa stipulationum denotatur per hanc rnbricam de verbo . obliga. quia sicut stipulatio ponitur pro ipsa verborum obligatione, quia sine ipsa obligatione non est,nec dicitur stipulatio. l. interdum. l. li quis stipulatus insea eodem, ex conditionali Insti. de verbo. obliga. l. cum ad pra: sem suapra si cert. peta.& etiam verborum obligatio Poniis tur pro stipulatione g. item verborum Insti. de inuisti. stipu. de .l.in. U.de inuti stip. Et maxime quia adpositionem consequentis sequitur etiam positio an, recedentis. l. secunda supra de iurisdic.om. iud. & in aliquibus rubricis subsequentibus ea ratione inritulatur de stipulationibus,quia illa denominatio, quae attribuitur stipulationi,non poterat conuenire obligationi verborum,quae causatur ex ipsa stipulatio ne sed solum Iacto seu formae,quae interuenit in celehiatione contractus stipulationis. Nam sicci seruis
possit attribui stipulatio quo ad eam partem qui est ncti, non in potest attribui obligatio verbore,qus oritur ex ipsorum stipulatione: illa enim trusit in dominos, non autem remanet penes seruos. Similiter illa disterentia, seu qualitas praetoriae stipulationis non potest conuenire obligationi verborum, quae causatur ex stipulatione, quia ipsa obligatio verborum non est, nec dicitur praetoria, sed ciuilis: sed solum conuenit formae ipsius stipulationis, quae fuit inducta ex praetoris iurisdictione. Et ratio quare non rubricauit in Codice de verbo. obligatio. prout in Digestis & Institutionibus ea est quia in Codice novoluit ponere rubricam generalem ad plures alias subsequetes, prout in. E. & in Institutionitas.
Bononiae Antonius Glaccarellus,