Legatio apostolica Petrij Aloysij Carafae, episcopi Tricaricensis, Vrbano octauo ... ab anno 1624 vsque ad 34

231쪽

alia progrederetur. Sed non ira multo post, dum Aschasteiiburgi cum Tribunis & Ceturionibus agitat in re ancipiti consilia perferunrur ad eum

litterae, nuciatquein emiam totam a Septemviro Saxoniae subigi ; & iam Pragam, urbem totius Regni maxima, esse in illius potestate. Tum vero necesse habuit, posthabita imperij defensione, tueri saltem C: saris & Bauari Septeuiri patrimonia. Legiones itaque exercitus C sarei dimissae sunt,ut Austria propugnarent: aliae quae spectabat ad exercitum Confoederationis Cainolicae , etsi cunctis eius Principibus militabant, debuerunt Maximiliano,Supremo copiarum Duci,prae alijs praesidio esse. Interea Regi Gustauo penitus vivcera Imperij patuerunt: nec hostis ei alius supererat, quam qui arcibus includebatur. Venienti occurrit primum Koningshouiana, a commeatu, a milite , a propugnaculis munitissima, in aditu ipso Franciae Orientalis r quae tamen momento cessit Regi, tonanti solum eloquio, nec vim aut eius armatam iram expectauit: quamobreni ignauiae foedae infamia Praesectus eiusdem arcis passim aspergebatur. Indide prosectus Rex Herbi. polim celeritate incredibili, tantum non anteue tit ipsos nuncios deditae munitionis Koningsho-- uianae

232쪽

uianae. Pavor , consternatio, δι fuga suerunt prodromi aduentus eius : nam repente quique honestiores immigrarunt alio, Vrbemque , lares , supellectilem holli reliquerunt . Atta- men Arx sita in iugo praealti montis, simul tutela Vrbis, simul Episcopi & Principis domus, resinstitit militi eius ; de in accessu complures suggredi temerE ausos peremu . Sed spreta eorum,

audacia accendebatur magis magisque , ita ut demum fureret verius, quam pugnaret. Eodem tempore alij prodiderunt arcem, Regiis secreto tramite per clivum adductis. Hi portam illico pan- .dentes pirio puluere , aggrediuntur a tergo praesidiarios, dum propugnacula tuentur, ibidemque,sclopis , gladiis , securibusque eos trucidant. . Post haec inermes multi, & ex eis aliqui Religiosi ,, quotquot sacellum, tamquam asylum, adie- .rant , fuerunt eisdem securibus occi si ; mulieres tamen super erunt; sed immanis lanienae spectaculum eas ferme sine vulnere ac sine fer ro exanimauit. Urbe atque Arce Herbipotensi. potitus Gustauus Rex vincere in Moeno perrexit, donec Francolarium, Vrbem amicam, sed Caesari. ac Deo rebellem , peruenerit : ubi consultauit de

Mogutia oppugnanda &de traij ciendo Rheno.

233쪽

223 Fluvius hic alueo niaximus , nec in eo tractu pervius ponte ullo , Ciuitas ipsa Castro dcfensa, quod suasu Ambrosij Spinotae, in colle opportuno fuerat exstruetum atque adeo Hispani milites, Urbis & Castri propugnatores, dissicilem exis pugnationem Guitauo Regi reddebant. Certu mhabuit nihilominus rem tentare, ac fortunae duis dum blandienti ausus est fidere adeo ; ut cum frustra ex aggere tormentario , fixo trans Rhenum, . Moguntiam ab se quati experiretur, amnem suptarius aliquanto traiecerit,cum paucis ipsemet, Iibera naui: excubitoremque tantumodo exterruerit, nomine Maieitatis. Nam ex inopinato eum, claro die aggressus in ripa, submittere arma non alijs coegit artibus aut machinis,quam quod affr. mauerit se Gustauum Regem esse. Subinde aliae solutae naues, cis Rhenum appulsae, copias eius exposuerunt: cum Hispanoru insigni probro, qui vel una equitum ala ripam custodire , de impedire hostium exscensionem potuissent. Vbi vero Moguntiae rumor percrebuit 8, Regem esse in ripa citeriore: iidem Hispani Vrbem deseruerular, atque insuper magna ex parte eam in abitu spolia- ruiu: rati non tam Ciuibus, quam hosti venturo prsdam auferri-Ceterum incolae partim in fugam

234쪽

effusi sunt; partim ad aerumnas grauiores: ibi mariserunt: & Rex Ciuitatem sui iuris secit: pontemque illico in Rheno iliauit. Tum adductis malo tibus tormentis, classem instruxit, ut Coloniam secundo flumine iret: nec sane impetum eius vis alia belli ,atque armorum fregisset; praesertim ex quo Galli,accersiti ab Electore Treuirensi regebat Arcem Confluentinam : naec enim sola, utpote munitissima,potuisset Regi & classi eius Rhenum claudere, omnemque prohibia e transitum. Sus pensa tamen expeditio fuit ab Regis Christianissimi Oratoribus; seu desiderio stationis militi proprio stabiliendae in Ciuitate Coloniensi quod diu

optauerant superiores eorum Reges ) seu metu Regis externi, iam nimium prope, hoc est in ripa quondam Gallica dominantis; cui videlicet tot prospera circumfluere, haud . aequis amplius oculis videbant. Nempe polliciti sunt omnem operam, ut Coloniae suaderent neutri parti fauere, nullaq; Caesari suppeditare auxilia; perinde ac si extra omnem belli aleam ea Ciuitas esset. Successu caruit tractitio; quia enormes erant conditiones, quibus Gustauus Rex Urbem reipsa sibi uni obnoxiam quaerebat, specie petendi, vin eutro inclinarent animi. Attamen tempus tractationi datum,Colo-

235쪽

niensibus saluti fuit; siquidem Rex interea, ebrius ea spe, alio transtulit bellum; occupauit Norimatiam, & Spiram, plurimaque in Palatinam oppida subegit; Bauariam inuasit, multosque

in ea incendit pagos: usque adeo ut Monachium etiam Principum sedem victor intrauerit. Sed- enim Ingolitidium ibi, quemadmodum in P, latinatu Frankendalium, firmas ac munitas Vrbes, ex taedio diuturni obsidii, declinauit; utpote qui festinare ad praedas, quam ire ad viglorias si biles, & mansuras soleret. Dum haec agerentur, vel non ita multo post, Comes Ioannes Tiblius, in tibia periculose amatus vapore globi maioris, ut qui adhuc defensurus Bauariam adiret discrimina, decesserat e viuis: pietatis gloria, famaque rerum gestarum perpetuo iturus ad poste ros. Vir enim fuit, quem felicitas semel dumtaxat , nescio fatigata dixerim , an de illius virtute nimium secura, inter dimicandum deseruit: ut propterea, semel tantum victus, qui semper vicerat, nihilominus clarus & inclytus occubuerit. Non ideo tamen Imperatoris, aut Catholicae co- foederationis castra Ducibus catebant,quia restituerat Ferdinandus Caesar belli supremum regi.

236쪽

Maximiliano Bauaro erat Legatus Comes pappShemius. l lle conscripto ingenti exercitu, Bolle miam ,& Praga imprimis,Vrbem Regia recuperauit: postea cum Pappenhemio coepit Gustauum Regem insectari, qui potitus Augusta Vrbe pim diuite , ibi figere sedem Regni statuerat. Vniuersam enim Europam sibi velle subdere videbatur, fretus euentis secundissimis, atque eam im, didem imperio regere, vasto vir animo, & cui prure aegre inuenisses; nisi desiderasses in illo religione& bonam causam. Augusta Norimberga concessit, habuitq; circa eam alteram Vrbe nobilem,atque opulentam copias omnes suas .Tunc eo adum

nil cum proprijs legionibus Dux Fritiandiae : ca-8ra loco propinquo & opportuno fixit; sper uitque omnino futurum;vt vel Regem extraheret ad pugnam,vel coficeret fame,aut laltem lucr quae haud ita multo post grassari & saeuire in Ciuit te illa coepit. Porro multis admirationi fuit, belli Ducem tam circumspectu astringi se permisisse, de ferme claudi, intra Vrbis unius angustos fines ; ex qua nec poterat commode molem bel- li dirigere, quod in Septentrione toto ex ipsius nutu 'gerebatur ; nec accipere auxilia sociorum; nisi conflarent illi exercitum valde copiosum. Sed & publica fuit expectatio pugnae gene

237쪽

ralis ac decretoriae , eratque eur Catholicis in stris victoriam plurimi, non voverent solum, sed etia in ominarentur .: quia Dux Fritiandiae intra vallum munitissimu legiones habebat, cum propugnaculis turribus,& castellis: ut nec internum, nec externum hostem metuere deberet, Regemq; militum numero loge superabat.Rex ideo auxiliares copias a foederatis Principibus , nempe Saxoniae Septem uiro Hais ς Laigrauio,de. feymarie, si Duce illuc ad se accersuit: eaeq; Norimbergam peruenere : quia circumuallatio exercitus Caesarei perpetua non erat, supererantque,inter stativa legioniim,spatia ingentia agri Norimbergen . sis; ut non tantum lixae calones,& nuncij possent vltro citroque commeare ; sed possent pertransire hostes, etiam cum acie instructa . Fuisset consultius continuare agger , & vallum atque orbem absoluere : sed instruere ingent m eius ambitum necessario milite, arduum erat. Velitationes,& praedae inuicem,actae sunt fiequeter mutuo damno: aliquoties congredi Rex voluit,& o'. tasset de summa rei aperto in cam decernere: sed quoties accessit toties ex Ducis Fritiandiae munitissimis castris affectus eli clade semper maiori ; quam clades fuerat ab eo Caesareanis vucissim illata. Fatendurn est tamen fuisse pugna-

238쪽

aat 'tum utrimque sertissime; desideratis in repetito identidem conssi, tu non legionariis modo iisque veteranis ac strenuis magno numero, sed Centurionibus & Tribunis. Ilitet: quos clarum nomen' fuit Marius Caraia Chiliarcha Caesareus, & septingentos equites in praelia ducens, qui pro Religione ac pro Calare sanguinem ac vitam flidit gloriose tunc aduersiis Regem & eius legiones dira kado. I ino adierut vit discrime ipsi, mei supremiDuces:nam Fritiando equus proprius globo maioris tormenti extinctus est tunc in praelio ; & Regi plumbea grandine excussa e siclopis Caesarianorum, non semel custodes corporis, &armigeri ad latus fuerunt perempti.Tandem cum incomoda quotidie augerentur, minueretur Vero . spes adigedi Caesarianos, ut desererent stationem in qua vinci non poterant, dcliberauit Rex conelamare vasa & abire Norimberga, ut alibi saltem eos libero campo adoriretur. Sua pariter mouit castra Dux Fritiandiae, de quia cum hiems appeteret,statuerat militi in ditione hostili a ssigna. re hiberna,ideo praemissis legatisolha & Galassio cum parte copiarum, prosecutus est cum exercitu reliquo, Vortlandiamque uniuersam ac Milaiam, fi Dresdam excipiti, occupauit. Haec Ciuitas Sep-

239쪽

t uiri saxoniae sedes est, quem hoc pacto Dux Fritiandiae rebatur aut induci posse ad obsequij reuerentiam erga Ferdinandum Caesarem , aut pertinacem in perduellione puniri. Sedenim Gustauus Rex,suam fidem,suamque expediari opem intelligens a praecipuo Adiutore, & a Principe inter foederatos alios summς tum potentis tum dignationis; certum habuit, praesto esse quantocius ac tentare omnia,ut a discrimine praesentissimo eum eximeret. Idcirco mutauit conjilium,quod inierat hiberna quaerendi, aut in Baliaria, aut in ditione Tiro tensi,aut in Alsatia,aut in ea Sueuiae parte,quae paret ac subest Austriacis, coepitq; serio Misiniam cogitare, Saxonem & populares eius liberaturus. Vti vero prudentia valuit imprimis, hebetare hostem , ac minuere illius vires prius conatus est , ut

imparem aggrederetur,certiusque conficeret. Proinde Arnhemio, qui duodena peditum millia,S: quatuor millia equitum sub signis Septemviri Sa.

xoniae numeraba suasit Silenam inuaderet eamque regionem omnem perturbaret: quo ita Dux Fritiandiae hastum exercitum illuc destinaret,causa iniuriae propulsandae; nec aliter cessit ; quia Silesianam eam expeditionem Dux Fritiandiae statim Galassio demandauit. Batavos etiam proritare aὶ vcrsus

240쪽

uersus Colonienses ea spe ituduit; ut deuocaretur propterea Comes Pappellem ius ad Rhenum, nee iungerentur Duci Frulandiae legiones illius. Has tamen ad se migrare, & in Thuringiam venire , Dux maluit; ut retunderet iis auxiliis . aut sal. tem eluderet Regis conatus atque consilia. Rex itaque cum promptissimis & lectissimis, quos habere potuerat, citra ordinarij praesidij detri. mentum ex Arcibus Alsatiae, Palatinatus,& Orietatis Franciae; cum Ducis Lunebuli ,& Baudi si jcopijs, quae ad Thuringiae limites expectauerant aduentum esus: ac praecipuE cum duabus legioni. bus flaua & caerulea, quibus Europam uniuersam se expugnaturum iactabat;&cum tribus millibus equitum, inferre bellum voluisset ad Erfurtum soli Pappen hemio, ibi tum agenti nisi Dux Frit-landiae Hallam eum adproperare iussisset, atque adesse propius: Regem enim aduentatem Dux ad Lipsiam decreuerat opperiri. Alioqui Pappen hemius auebat maxime conferre signa, dc in partem victoriae neminem habete; ratus summa fore gloria .si solus & copiarum numero impar vinceret: contra excusandum se, si succumberet, ac futuruin promptu nouu exercitu, qui Regem, victorem

quidem,sed cenamine ipso in quo multi debuis-

sent