장음표시 사용
241쪽
sent eadere) debilitatum felicius exciperet ruris sus,ac profligaret.Rex iadem Ueymaria , Haum burgum,'Luieten peruenit, ibique acie disposi, . ta, progressus est ad unu adhuc militare,versus Lip. siam, quae altero milliari aberat , & Duci Fritian diae per tubicinem obtulit praehu . Dux ea ipsa die, nempe i . Nouebris,tum Hallam tabellarios misit qui Comitem Pyp hemium accerserent;tum praetidiariis constitutis partim in Urbe , partim in arce Lipsiana , in campo stetit agmine quadrato. Sed quia ea belli denunciatio pariter ac praeparatio fiebat cadente iam die; noctem
in utroque exercitu exegit miles obtinens o
dine nec anhelans magis ad luce, quam ad ipsum praeli u.Obtigit vero id percomode;quia nocte eadem Comiti Pappenhemio spactu fuit aduentedi, cum ter mille saltem equitibus: quandoquidem sequebatur tardius pedestres eius legiones. Exo rus mane ibi de dies , vidit in conspectu mutuo
utramque aciem, eratque mira Omnium alacritas:
quippe cum locus ipse spem Regijs nouae victo. riae, Caesiananis ultionis generosae suppeditaret.
Pugnae igitur tormenta praeluserui, maiore tam e strepitu,quam damno.Mox legiones ips cocurre- rut summo cum ardore uetante primam aciem,
242쪽
hinc Rege Gustavo, cum tribus millibus equitu,
de cum Praetorianis legionibus flaua, cyaneaque, illinc Comite Pappenhemio, cum equitibus bis millenis, &cum legionibus peditum veteranor . Pappen hemius,cum suo equitatu, cyaneam legi nem sitam ad Regis ipsius tquam eo impetu inva- . sit; ut tametsi ea repugnaret perquam acriter,pr pe iam nihilominus fatisceret, nec esset sustinendae impressioni. Opem tulerunt hinc Regij, illinc Baudisiani equites,& Comes Pappen hemius paulum flexit, ut veluti renouato impetu validius legionem eandem quassaret. Tum vero ex ea hostium parte librato ictu colubrinae, qua vocat, tactus circa pr cordia fuit ipsemet Comes Pappellem ius,& ex proprio equo Dux fortissimus, manibus suoru elatus ad impedimeta, curru versus Lipsa auectus est adhuc spiras, seq; suaq; mente Uirgini Dei paraeac Diuis tutelaribus pie admodum commendans. Itaque in his precibus,Vir immortalis famae, nominisque aeterni, dum adhuc in via erat, & in curru, in quo triuphare meruerat,defecit. Sensit vero statim laeturam proprius illius peditatus nam veluti exanimatus, aegre obtinuit ordinem : & nisi pedestres copiae submouissent laostem,incommodasset magnopere uniuerso exercitui.
243쪽
citui .Rex interea equitatu suo fatigabat vehemen. ter Caesarianos,iam pedites, quam cathaphraetos de tum feruete admodum praelio, ut Miater primos erat, suosque praesentiacofirmabat egregie ab uno e musquetarijs glande traiectus est in ea brachij dexteri parte, qua brachi ii ipsum armo innectitur. Sensit ille vulnus, suosq; adhortas ut pergeret strenue, aliquantulum retrocessit: Regemq. secuti sunt equites potiores. Ea res a Caesarianis animaduerissa tantum addidit momenti ad victoriam, ut sine mora illius compotes euaserint . Siquidem cata. phracti, de peculiariter Tribuni Piccolominet e quites tanta vi sunt aggressi equitatum Regium rvt cum eorum plerique iam receptui dederent se, atque adeo quisque videretur certatim Regem periculo eripere velle,facile fuerit stragem eorum edere. Simul vero Rex adhuc sciopi minoris glade in femore accepit, & ex eo altero vulnere occubuit inter brachia Fracisci Alberti Dynastae Lauem burgi. Dignus enim uero, qui manu potius Hero is alicuius, quam militis unius aut alterius
obscuri & gregarij caderet: nisi eius famam apud posteros belli suscepti causa iniquissima multo
adhuc obscuriorem redderet . Momento eodem cepta est utraq; legio flava ac caerulea,ab exercitus
244쪽
a 4. Caesarei tam pedite, quam equite urgeri vel eme tissime : tamen cum incredibili conuantia, tametsi Regem di eum quidem strenuu atq; magnanimum amiserat, reluctari visa donec singulli locum regerent moriendo, quem occupauerant pugnando,& peues propria arma, nec variatopiam ordine prosternerentur: adeo in eis no m le Gustauus Rex collocauerat spem suam. C terudeleuisse has fortissimas legiones, exercitui Cata sareo stetit labore ac nisu magno : nam saepius
conseruerunt cum eis manus, in vices reuersae ad
aciem, legiones singulae Caesarianorum et adeo ut una pedestiis legio Tribuni Piccolominet septies aduersu eas dimicarit. Clim demu primet iam tenebrae appeterem ,hostes,qui etiam sublato Rege, militari semper ordine in pugna steterant , sensim absque agminum confusone receperunt se: id verὀconspicati Caesariani aegre ac vix a Trib nis, intra propria signa contineri potuerunt: quoniam auebant maximὸ consectari eos recedentes,& vietoriam absoluere, quam propitio Numine inchoaverant. Sedenim Dux Fritiandiae tenebris fidere;& nocti, quς tegit sepenumero insidias, periculosum existimans, maluit receptui caneretur : quocirca Lipsiam copias suas, victoriae compzs. reduxit. Desiderati, ex Caesarianis in
245쪽
hoc prelio Comes Pappen hemius,tres legionum Tribuni, quatuor eoru legati, quadraginta partim
ductores equitu mi partim centuriones, de milituantia millia: l si vero magno numero, etiam primores exercitus: ipse Dux Fritladiae perstrictus in manu) Tribuni,&Centuriones;quos inter Picco- . lo mineus senis musquetti globis tactus, etsi a nullo laeti taliter. Ex hostibus occisi Gustauus Rex pluresci; tam Tribuni quam Centuriones, tam legionarij pedites quam equites: perdita vero vexilla se. xaginta. Poliridie cu Aurora ad locu pugnae peruenerui Com itis Pappellem ij pedestres legiones, Comite Merodio Duce:& grauissime indoluerutob Hemis sui interitu; nam saltem adesse in prinlio,& ulcisci eum optassent. Sane si interfuissent,
magnum accessisset momentu exercitui Caesareo;& fortasse hollium exercitus uniuersus deleri potuisset. Legerunt spolia, in campo cadaueribus constrato , & relicta ibidem tormenta utriusque partis Lipsiam inuexerunt: atque hoc est al- telum memorabile praelium,comi ilium in Lipsie-
si agro: que bis irrigasse ubertim humano sanguine . Regi Gus auo stetit demu sanguine proprio, cessitq; ad messem priori longe dissimilem: nam elatus ad funus hae vice fuit ex campo , ex quo
246쪽
T354 alias exivisse videbatur ad triumphu. Ingens ex eo successu ubique fuit Catholicorum laetitia, interq; lusus Varios, temporis nota reseretes, placuit
ille imprimis; G UstaVVs CaDIt lMperat AU-gVstVs Omnes vero in hanc spem venerant:quia ii, ut lusit Alter, ReX sVeCVs nostras IVeDo per Di Deratae . credebant id futurum omnino, quod praenuntiatur in lusu simili, nempe Rex SVeCVs nostras Mori Undo reflli Vetres. Attamen Haeress& Rebellio, quia monstra sunt
gubernationis,qua sacrae. qiu laicae,uno auulso capite, illico capita &. cornua plurima in Caelum & in Caesarem extulerunt: molemque belli maximi, quod omnem fere vastissimam regionem orae septetrionariς concutere, & collidere adhuc videtur, sustentarunt atque administrarunt aequali tum potentia,tum prouidentia. in Aliatia atque Bauaria non modo Bauari Septemviri opes, sed socia etiam arma Regis Catholici, novumque eius, & florentem exercitum,ex Insubria missum, aut afflixerunt, aut contempserunt. In inferiore Saxonia omnia fere sui iuris fecerunt, feretemque auxilia & comeatum Hameliae diu obsessae, & c6stater a Catholicis praesidiariis defensae, Comitem
247쪽
Merodium cum nouo exercitu, ijdem collatis signis in ipso accessu profligarunt, Merodio traiecto; qui paulo post dux & miles egregius,ex vulneribui ibi accepti ,obij t. Cadcie ideo Ham et u debuit praecipua i litus regionis munitio ; &sicut in potetiate hostium iam erat Epistopatus Paderbornensis ; ita mox accessit Episcopatus alter Osnaburgensis: illo enim Hassiae Lanigrauius, hoc Dux Luneburgicus potiti fuerunt. Sed vi Hildesium a mense iam undecimo premunt obsidione pertinaci: minanturque Monasterio, quod unicum V est phaliae afflictae praesidium αmunimentum superest, ad solatium potius,quam ad refugium Catholicorum: nam emigrare nuper, metu obsidionis imminentis,iussi sunt; quotquot in ciuitate, ex priuata annona, & domestico penu se annum alere non possent. In Sit sta nihilominus erant potissimae hostium pariter ac Caesarianorum copiae; sed aestate tota cessarunt ibidem arma ; dum agitarentur consilia , de de
pace cum Septemviris Saxone ac Brandeburgico tractaretur. Tempus elabebatur interim rei bene gerendae: erantque non inutilia tantummodo,
sed damnosa, ea quae Dux Fritiandiae submiserat auxilia Septemvir'Bauariae: nam his, qui ductabant
248쪽
238. bant aciem Caesarianorum seuerὸ Dux inluxerat . abstinerent ab omni c5gressu aut pugna cum ho- nisi ab le fieret potestis dimicandi. Prudeliae hoc tribuebant aliqui,& interpretabantur ita praecipi; ne si foret praelij necessitas in Silesia,deleto ut' est incerta belli alea Caesareo ibi exercitu, deesset alter exercitus,qui hosti reluctaretur, cres labetes Imperij sustctaret. Alij potius opinabatur, proficiuci ea mandata ex occulto atque impotenti odio; quo si minus ab hoste saltem a suis destrui sensim Maximiliani Bavari opes peroptabat : hoc pacto viturus procuratam in primis ab eo, & a Ferdinando fratre Coloniensi Septemviro sui ipsius
. exauctorationem in Comitiis Ratis nae. Damnu quidem erat certu quod tum Bavaro ac ditioni eius inferebatur sane maximum: quia Dux, de indultria milites eo miserat, expertes omnis
disciplinae qui licentia atque libidine praedandi popiliandique plusquam hostes, in pagis oppidis-q ae Bauariae animos omnium abalienaverant adeo iniurijs assiduis; ut alicubi populares exacerbati strinxerint contra eos arma , maluerintque aut perire, aut perimere, quam a socijs &ab auxiliaribus ea pati, quae ab hostibus non nisi su perati , dc 'utique perituri , pati debui sent. Attam e haud ita certum erat, hanc a Duce Fritia:
249쪽
diae ultionem peti ; siquidcm saluas esse res I m pe
rij cuperet: etenim Bauari potestam ex icnuare laocerat profecto exarmare imperatoris brachiu: quonimiru brachio & Bobemica sedi io ad initia belli repressa est, & tot aliae felices expeditiones a C miteloane Tilliosupremo eius Legato obiit fuerat. Vt nihil dicam, quantu imperatori decollisset&honoris,& roboris; si Bauarus ab ipso desecisset, iuxta consiliu aliquoties datum,neutro inclina distudia ut sua tueretur interim,ac in tranquillo ageret;dum in Imperio foedam tepestatem Catholici
Principil alij experiebatur. Sed de Fritiandit Duce auctae sunt suspiciones; aestate exeute absque ullo sucessu pacis: in qua qstate pugnare & vincere ex multorum sententia potuisset Iamque incipiebat traduci passim,ob secretas collusiones cu Ar-nhemio Septeusti Saxonis Legato; cum hac eius infamiam aliquantulum detersit, aut mitigauit se. licior, qua sortior victoria Silesiana: in qua hostes sine cruore capti receptae arces,'irascript qad Cq- saris vexilla eorum potissim et legiones. At circumacto sterili anno , ferme sine omni usu exercitus potentissimi erio actu est Viennae,id urgente imprimis Hispano Rege ; ut Rex Pannoniae Boherniaque castris si eis prificeretur: seu iam ibi habe.
250쪽
haberetur comperta Ducis Fritladiae proditio; seu foret saltem persuasio; Rege ipso ad expeditiones bellicas eunte, maiorem in caltris alacritatem sinqua eis saepenumero initium yictoriae ) deinceps futuram. Mi ssus ideo ad Ducem est Vienna Religiosus Vir Capucinus, natione Hispanus,& quem Panoniae Regina habet a sacris cofessionibus; persuasurus, ut daret consensum, atque aequi boni consuleret, deinceps ab Rege summam rei bellicae ad mini strari. ille contra negauit id faetu pronum esse, utque inuidiam ab se amoliretur, rem ad Tribunos ac Centuriones suos referens, dixta eos deliberasse, alio Duce C sari non militare. Atque adeo re ipsa iubens accersiri, quos interea penes se atque in obsequiis habebat, Centuriones ac Tribunos , de ipsorum ore audiri suffragium voluit. Tum vero data est occa sio penitus perspiciendi eius marcidum ambitione animum; dc sensim patuit ne Ja proditio,cruentumque & execrabile, quod meditabatur, Austriacae domus excidium. Nimirum Imperium Caesari, & Regi Regnum
Bubeariae, utrique vero vitam & ditiones hereditarias a di mere,ingratior an crudelior; statuerat. Ba-uarum item . Saxonem dc Brande burgicum e me dio tollere : quorum potentiam debuisset utique,