Petri Velleii Gueuarae Ad legem primam Digestorum. Libri 6. Eiusdem ad titulum de officio praesidis commentarij. De diffinitione doli mali, liber singularis

11쪽

nec tam 8roteruus vlgus memoretur, qui fustiniani Ῥoluntati non parueritis antiquius esse no putauerit u tifimis eiuspraceptis non repugnanter obedire,quam aliquam nominis celebritarem editione librorum aucupari. Procedente tamen deinde tepore tametsiae auisore satis no conueniat)Basili, Macedonis industria,aut constatini Porphyrogeneia diligentia,aut Leonisphilosophi consilis,aut comunibus magis eorum auspici,s inpublicumBasilicuspria uit,quidocis maturis uniuersis maginta libris ita comment ut obsoletistam legibus explosis,et nouis insuper aliquot adiectis,qua per diuersa nimis loca de rebus eisde fustinianus dispersierat,sub uno simul aspectu distributione certa ponere muri merui uda Dirmare no ausim, abrogata ne prius coctitutione tantiniant,anscientibus id,ais voletibus ipsis imperatoribus,tot eruditipontea Atidemni, Acyri, T halilaei, Le nes,Didori, Lis Irati, Theophili, Doxapatres, Eudoxij Tasilicum s bols il Hrauerint, abditis asiuris msteria, comentar'fuisaperuerint Eruantur mina ex obscura caligine iam eorum opera, nec in noetis diutius Umbra iaceat, sed

clara mam hanc lucem studiorum aspiciant, θ'

12쪽

quasi longamperpessasseruitute stiminis D

ui reuertantur. Antiquis imos itali uris interpretes acos apparet extitisse,quoru tenues alluas reliquias,si as quidem intermortum, doctoruhominu flatupaulatim videmus suscitari, nec desierandum erit fore,ut qui per temporum .im, Finiuriam e manibus 'erat studiosorum erepti, non mutili iam eisdem,sed integri, propediem restituantur. Haud paucis etiapore annis iuri sese ciuili Latini dediderut,et pacatisrebusfaba tua

continuis Longobardorum Fabarrientiu incursionibus ante etexabaturissumniam legibus addiscendis operam suam, ais studium diligentissime

nauarunt. Caterum primus inter omnes, imperau

te Friderico Aenobarbo, nexigua iuri prudem tu laude celebratus senerius couitutos a si tiniano terminos suo loco mouit,s si omnibus illisgratificaretur,qui ciuili disciplina se iam totos addixerant fines legitimos transgressus Jacem quanda locis obscurioribus expositione se pratulit epitomen Nouelgarum coposivit, ut varistem facilius quando ratio rerum po Iularet) Odicis titulis insereret.Tantam vero Iurisconsultorum copiam atra ilia prior repente profudit, ut is ea .

s s postmodum

13쪽

postmodu multos Hugulinos, Asianos, Sulgaros, s Manisosinuenias,nec Columbos, Barnerios, Albanos, es Fasolos disideres,plures quos Pla centrios, Mericos, Arones,s Rosteris enumeres,qui vel iura solum publice' est non vulgarem eruditionis opinionem dese concitarunt, vel rebritis insignibusliterarum monumentis memoriam sui non ingratam posterisse sρrodiderunt. Hosomnes deinceps insequutus usus, erpetuas adiusciuile notas ea cura ersicripsit , ut quilibris usus aliorum bonam operis partem cocis uerat,sex lucubrationibus aberis,uel clam, vel

precario multa sumpserat, 'lendori maiorum seuorum de si 'mas nebulas uderit nominis sericlaritate famam eorum obscurauerit. Cui pros Et)poctea reliqui scriptores tantum honoris detulerunt,ut in ipsius verba singuli ex animi sientelia iurasse Udeantur,sinvestigijs eius odorandis haberi velint sagaci mi,nec quo qua pedem Age conuerta quopariteri sinon accurrant. Postquam autem feliciora nobis illuxere iam siecula,qua ν-litioribus literis ornatos furisconsultosattulam non defuere quidam inter eos,qui miserrimu existimantes occursῆ nutum semper intueri, quos

ut homines

14쪽

mi homines seruilis condisionis,s arbitrios p

ritus carent Merobrose cognomine notare et oluerunt, occursitanos nuncuparunt. Non tam n6tis illis fuit, hac eos nota compunxisse , nisi libros

etiam ipsorum ita deriderent,ut persuadere cunctis niterentur, ne sibi tales imitandos authores propouerent, quos cum tanta temporis iactura ne legendos quidem iudicarent. Bonarum etenim amnum atque linguarum imperitos, s latine tisi,mum omnino nescientes,iuris ruatum veterum oracula umma quadam orationis elegantiae prietateq verborum edit interpretariposse negauerunt. 2Godside illasolum iuris interpretatio ne loquantur,qua numeros omneου insehabeat,s nihil in ea criticus requirat,si boni neminem qui cumulatam notitiam habiturum lateiligant,

qui non se prius liberalibus disciplinis imbuerit,

s vim ita latini sermonis, s mram coguoue rit, ut illorum omnium res onsorum , quibus ea tota continetur , momenta leui ima perpendat , non erit cur eis non assentiar: cum hiso mentis aenudata ciuilis prudentia, barbarim potius, sinculta, quam politica deleatis, escari Uerum ego me hercule non video, cur ab

15쪽

risadexactissimam normam Iuri consulti diri ἔtur,aut libros aliorum tam moros fastidiant, ut legendimolentiam deuorare no Uynt,si quadam non insiti in dictione 'auitas, nec aures eorum delicatasorutionis numerus demulceat, cum rerum

sciant humanarum conitionem non patiis omnibus aliquem artibus pariter excelsere, fis vim meruditioniscosiummata cogitatione magis ingere, quam oculis liceat intueri. Luid enim erit radmiretur quod in prima velut aetatecostituta iuris sterilia balbutiret, re adhuc in cunis infantula minus articulate loqueretur' Aut quid seuosita grauiter maiores reprehendunt,quod magnis temporum diffscultatibus afflicti, ab omni tudio literarum tu varias curas s cogitationes dictram, disertioras non fuerint, sin tanta vita per turbitione dicendi uno praestiterint noninius viis fecissentsi durioris illius secuticalamitatibus conmdolerent,quὰm barbariem eius vili columeliosius exprobraret. Vereor nans νω conuerso rerum ordine insemus illud micississent, infantiores illis multo fuisse nobis viderentum Iriuspraetereata

erit renatus,qui maledicenalicentium nAran, primat,cum a maduerterit, quantu Egis antiquis tribus

16쪽

patribuspo Heri omnes debeamus, quod cu tristigimum is litium turbulenti bellorum tumultus in longi mos annos indixissent,ntermissastudia reuocauerint acetem legum disciplinam erexerint, ad laudem ipsius coparandam exemplo nosse cocitauerim2 Mn proptereaseummis itus ingenisenatos esse negabimus, quod ornata parum eor

sit oratio licet adsensu uris onsultoru absi di-tos,etpenitus abstrusospenetrauerint ' An vero magis hoc eomacume comedat,cum aliter eo femuenire nonpossent,nisi vitium EDdlinguapers caci iudicio compensa sentZ Nunquid sunt in iure ciuili omnia in tanta Oerborum controuersiaposim, ut qui vires eorum ignorauerit, a publicis merito Omnasis cum dedecore procul repellaturista ne tandem antiquitatis cognitionesingula desiderat, ut qui rerum non vltimam memoria prateruaris recordetur aditu debeat Tandectarum ea sola de

causa prohiberit An no ita multa sunt huiuswodi, sed pauca quada,silla quidem talia, qua vel ex his eisdem libris fere pomi intel ligi , vel sciet ialegu ne illis undi Iob dis consi imo dissimilem temporum habet excusationem quod eisdem de non eruata methodo docendi iuris obiecerunt. Cum

17쪽

Cum erim artes uniuersa miserabilicasu cotidissent , s depri tina sua dignitatis fastigio grauis

eas ruina deturbasset, Dialectica etia simul com

mis,qua tractandarum rerum ordine caeteris om

nibus praescribit:nec tamen id eorum culpa edam iis Udetur Esus accidisse. 2uin etia bona eius arte Tribonianus seu tinuit,quicumprudentiae veteris volumina mebratim discerperet,et ex pluribus

unum quasi corpus componeret, paucissim uolo posuit eriem rerum perturbaui disiuncta maxime permiscuit, Ligata dissoluit, s aliud cum alio tam male iunxit,eti quod erat ad caput affligendum,in pedes interdum morere e reiecerit. Poterunt etiam eo crimine summoture ni fallor libenari, quod de generi ου non semper uniuersis,sed de minimis rebinsigi latim pleruns dissutetur, qua cum in sinito multiplicatasim numero,coace uari quidem omne ne discriminefacibus,quametetvlla queat certa lege disson vel aliqua methodi ratione comprehendi. Ex hac autem confusa varietatos rerum di cili multarum ad distinguedum similitu e fandam quiuis no Iris interpretibi veniam iudicabit qua suapte seunt natuna complicam baliseuoluerint,si multiplicis,

18쪽

latis e patentis d furationis ordineperuenerint,sii quadam non parum necessariaproperant; omiserin i cum indiuersas eius sententia famctio ου incurrerent, nec varist solummodo temporibu Metiam locis inseruiren eadems ius inculcauerint in iuri alibris haretes aliena nonnunquam aproposito disceptationibus intulerint. Auaobrem liberius iam in eos ,sicut in nugator insultant evrastigiarum illis criminepo tremum accersunt,s eo nominem ter accusent, quod sophisticis quibusdam argutiis inueteratas multorum opinio ου euertendas tauerint, ut initia vanis imaginibus,et inanibus Umbris aequitatis adolescentum oculis illuderent, simperita multitudin algaci mesese πenditarent,intenti ima voce rsionanteriquod omnibuου esset inauditum, S in mente alicuinon venisset.seduci tamen ad credendis ego minime potero, ta deprauatis aliquem eorum extitisse moribus, aut gloriola cupidum fraesentis, duraturam diutius apudposteros famam tam leuem exintimasse, ut obuiam ire u ritati scienter maluerit, quam dogmatibus aliors acquiescere,vel ineptiassisas potius fuco quodami uaspuerili ludibrio temporiι exponere,qu

19쪽

in falsisseenientiis resum is quas probabilibro

esse Ueris interdum experimuo ingeni, circi ostenrare. 2uodsi hominum interse de re bus omnibus ade)discrepant iudicia,stam admirabiles apparent animoru dissimilitudines ut alteri nullus omnino consentiat,cur non hac opinionum repugnautiam ad humanam naturam libentius referemus,

quam eorum petulatis tribuamus, qui sine studio contradicendi apuantum de iustitia sacerdotibus iudicare possumus quidesset verius indagates,negotiumsibi comendatum ideli bime procunarunt' IV ui hominis ingenui non tam esse videbitur, a comunibus toties infititutis discedere, quoties efficax illud ratio suaserit,quam illibetatis,scaptiui, latum authoritatecomoueri, mi quodiu lo acramentofalsum esse contenderes, idipsum iu- uita Minerua verissimu debeas a seirmare. Illis ne Ῥocibus grauissime libera non aures offendun- tur,cum aliquid Serius esse audiunt ediniudiciis

sconsultationibusquo alsiussit esse probandidi um quissimiles quasdam alias distulando non

semel excitarunt,nouarum interpretationis amat pmi, an veterum contra sellatores habebuntur miserrimi,quod Qeris recepta pratulerunt atqui

20쪽

eas huius classauthores,qua tanti fine culpa malefici, contraxit infamiam,ita requenter usurparunt, ut si reos ipsosperegissent, quod in maximis

aliorum erroribus nimium commerent,s capiti bus obuolutispraeuntiumgressussequerentur, haliturusfortasse Uuisse quid illis ad ea responderem. Vtrum hoc eo sane non dixerim, quia vulgaribuspraceptis eruditorum copsensu confirmitis , in causisprasertim controuersis,adhaerendum

sempere se non censeam: ed quod stuis laboribus eruus tantopere diffrint, viscuctis aliquid

suor ijs a probatum inuenerint, non eis solium aperte refragari, ed ne hiscere quidem audeant. Eum eadem illa tu bus altione,cum his furi consultis iunioribus antiquipossent experiri, ne cotta eos dicam obtinere,cum nouis rebin maxime studentes iam diuersam ab omnibus sectamsint ρ- cuti, Ut non unam eandem cum cateris sed di imilem aliam profiteri iuris rudentiam videamur. IVecideo tamen ssime aliquis audiat) conati eorum parvipendere ,s d magni debemus astimare, quodpinas in iureciuili barbaris temporum ena tas comessendas curauerint,sfaciem eius hactenus de sermemquam adumbratam sosiam Olba