장음표시 사용
41쪽
missius sitseruus,s mater libera. Illa iturium
loquuntur inprincipi ,qtia restorint ad originem materialem, quaenon seruant qualitates necessarias, in his, quaab eis sequuntur :nos vero loquimur in inciris,qua eandem rationem seruantis derivatis. Nam ius a i titia dicitur,o in lege nostra,fnulis olent esse ius, quod a tu titia non γ demetur.Hinc Inter iuri teritos Ada exoratur quastio,qua eorum no ullos angi ac satis 'per atigat uerit ne iustitia prior iure. De qua e eo rum morer referendo,refellendo entelias,mead Costoniectuarampaucis aperiam. Naturalis quidem iugeny,memoriae,ac voluntatis facultas, ad potentiam pertinet. qua circvotetiam acqui sita virtute, regia Ilia oritur operationum ord, tri gubernatrias sapientia, s ina tionibu , ad eandem sapientiam pertinens ordo seruatur. Vnde istudespcitur,o inanesicut-in diuinitate,s natura, apientiam,atquepotentia seiuuicem petere,quo in unum congrediantur jacile videamus.Atque hoc modosi attentὶ animaduerterimus,hauddissicile coguoscemus,iustitiam, utpote qua potentia si priorem esse omnisure,qu driviam expotemiasapientiam orati, sapientia
42쪽
mero ius de Lartem boni,s aquiseruari demo' strauimus. Iuniitiam autem voluntatem esse, sius artem nominari,ex iuri Jonsiustorum definitiombus clare patet. Se quibus pauca dicamus, primu vero de iustitia,deinde de iure quo bea d ductum, appellatumαcognouimus.
De desinitione iustitiae ex quomodo beeutrius,unicuiq; quod suuni est tribuar.
IV ST ITIA erit con tam perpetua πο- Iluntas,iasouum cuis tribuendi. siqua uidem de initio, Ulpianum in. ἷx de iust Hiar sJuntinianu in.S. I.ω.tit.in insti auctores habeat: necessarium tamentadetur,eam latius explicare,
parum est enim ut non subuertipsit: tam multa sunt, qua aduersari videantur,atque illudis pri- Σmis. Fudamentumstitis endes,id ent,dictoru, couentorus costantia veritas,ut ab oratore M. I. R.s a iurisconsulto iniis e constere'ac. iuramenta aet q. F. docemur, s in . . depact. Z ianvsait.Huius edicti squitas naturalis est. suid enim tam congruu est si ei humara, quam ea , qua placuerum Utere speruare'Sedincidui
43쪽
sipe tempora,cum ea qua Gidetur maxime dignae seiunio homine,eos quem tarum bonum iuci mus, ommutantur uuis contraria:neque enim
si qui apud me pecuniam deposuerit, bellum iu- ferat Iris, ei ego reddam deposiisum, mrita qua insanienti gladium,neque turpiter data fides vigomodo HI adimplenda,m HI iuris gentium Ss ob maleficium S praetor ait. depactis,dicitur,et in acita qua contra C.depactis, Ergo non recte describituriustitia con tam perpetua. Intelligendum erit fundamentum iuuitia esse fidem, ad praecepta iuris dictam fidem referendo, ident, ut ita unicuis suum tribuas, dum hone*e vivendo, neminem sidendo, id facerepsis. Non sium vero promissa seruanda qua vel se quibus promiseras
sunt inutilia,vesqua tu reddendo,non dere facis. Mare quod ait is titiamconctantem, perpe tuam esse volutatem,struando intellige, iurisprace A, ummissuum tribuentem,ut tamen
44쪽
iustei egit. Illam autem mutatioVem, non pra ' a clarasimae Oirtuti is titia accidere ,sedrebus ipsis, verbis diui oriuntini, enarratione in ab mum quintumdocemur,dum ait. Idud quod non habet duplex cor,nec mendacium quidem dicendum ent.. Tanquam , verbi gratia ,s cui gladius commendatur promittat se redditurum, cum illi qui commendauit,poposceris,si forte gladium suum repetat furens, manifentum ent, tunc non esse reddendum,ne velfe occidat,vel alios, donec ei aestas restituatur. Hic ideo non habet duplex cor, quia illi cui commendatus erit gladim, cum promittebat se redditurum poscenti, non cogita-baifurentem posse repetere hac illi, quasi diceret, veritas illius pracepti, depositum reddendum se, vel fidem promissam cuntodiri oportere,
nunquam mutatur, nisi conuersis resuae, ex quarum varietate contraria nascitur eteritas. nisi
enim qui apud me gladium senus deposuit, insaniret,iu titia reddendi depositum nunquam deficeret Ubi mero furor illum occupat, non volumtas mutatur reddendi eticuis quod 'um est,
sed ubis Notius,ut iniuria illi fiat sibi rei datur. Deinde quandoquidem de humana tui I, 4
45쪽
tia nobis nunc sermo ent, indocte ab Ulpiano scri pium videtur, con tam fue perpetua Gluntas. Luid enim erit stabile inter homines , s ita immobile,ut nullam patiatur mutationem, cum omnis status noster in perpetuo motu considiat 2 auth.
de non alim. S. vi autem colia.α occursus ista duo verba,con tames perpetua, trahenda pu- tat,media luce non Udens, in dis initione iuniitiae, perpetuum,conctantiam umi,no ratione acturi
qui nunquam interrumpitur siderim soli Deo couenit 'd ratione obiecti,dum quis omni euentu debite, secundum legem operari proponit. Sed Qenio ad aliud Cicero in topicis ad Trebatium ita inqui omnium causarum in Histinent constatia, in aliys non inent in natura,s in arte constantiae tun caeteris nulla. ex qua diuisione Egud elicitur, ex omnibus causis naturam,se artem constanter agere,sin hoc nusium dubium Nam quod usidems artifex,ex eadem sepe materia, non similes statuas forma non ent haec in arte varietas, sed in artificis manu Elide euin natura, in quasiquidmon truosum e citur, non natura vitio, sed materispotius,idsieri dicendum est, ex qua idquode cerecontendebat,non ita potuit natu
46쪽
ra explicare,reliqua vero omnes causa uepersticua siue latentes,inconstanter omnino agere dicuntur,neque in eis vlla inent constantia, quales seunt casus,voluntas,perturbatio,stabitus. Auodsi voluntas mobilis prorsus, riabilis,sinconstans dicitur, non solum dum perfecti mam linitia virtutem, luntatem esse dixit a umidetur VI pianus sitas cum volunnatem constantem, Perpetuams nominauit. Repugnant siquidem interse, atque e regione discrepant, oluntatem esse, scostantem,ac perpetuam esse. Pro cuius enodatione qua tionispaulum ante dicedum s. ato quacum videmus,aut tangimus,siensibusue corporis percipimus,in Essis no numeratiqua esse propriaputat: nihil stoto quodpr et in orbe, cuncta ut,
omniss vagansformatur imago iti quod haud
fuerat, momentaque cuncta nouantur. s id quidem est,quod dicebat Heraclitus,in idem flumen Asdescendimus,s non descendimus: net enim idem minis nomen, aqua transmissas, qua propter illi,quem dixi,Tlato Ormas rerum constituit quas gigni negat, sint semper esse, ac.ratione,et intelligetiacotineri aeteranasii,occidere uerritati,nec tutius esse . ,'eiae flatu: bin esse
47쪽
quas neque assicere oculis , neque manu tagere,
que percipere 'sibus possumus, cogitationetatum, is mente complectimur. No illi ait esse animas,autformas coelo delapsas,utfalso referri solet se esse iam notitiam unius cum .retim cu virtutem dis imus,s conssideramus non qualis e sin Catone,aut Socrate se eme suum. Et hac esse mentem,sententiams Tlatonis manifeste apparet in libro quinto,s sexto, edecimo de republica,sin Hippia maiore e de pulchro, multi que alsis locis, docet aperte Cicero in oratore ad Brutum,Hin Academicis quastion sPhilonlib. ico de mundi opificio, Seneca libr. S. episto. ad Luciliu. Huius igitur myste no ignarus iurisconsultorum eruditissimusV l anus que admodum egregius quisque artifex, pulchrum aliquodsimulacrum facturus, nemnem cotemplatur,equo similituinem ducat ,sed mente concipit 'eci pulchritudinis quadam eximia , quam iutuens,in eaque defixus, ad illius similitudinem, artem, s manu dirigat,ita si e iustitia di -
γ Quouemtraditurus,neminem, neque 'sium quidem Aristidem, templatur,exquo ipsam deduca edi usmet i Bitia persedia,s absolutam
48쪽
es Viem formam,s eciem, describit, quam co
stantemprorsur,immobilem,ac perpetuam esse ne . mosana mentis negauit. Sic ego i ta iurisconsulti verba accipio in.lponul. f. de iust. s iuri Proetor quoq; ius reddere dicitur,etia cum inique de .cernit,relatione silicet facta no ad id quod ita Praetor fecit sed ad illud quod Praetore face- re covenit,s in. Uedlicet is .de offera sit. quod 'Proculus ait licet is,qui prouintiae praeest. omniuRom magistratuu vice& officio fungi debeat,no ta spectandu est, quid Romae fadiu ei qua quid fieri debeat .Egregiesaiues uisiudices vel humilium preces, vel calamitosorulachrima,velpropinquorum festas, vel amicorum familiaritas,aliquando mouent,sa recto deuiarestreinuitos cogunt. Errarepossunt iniqui, si qui erunt legumlatores, peritiiurisconsulti, incontinentes iudices, ipsa etero iustitia virtus,Gbonitatis,atque aquilaIisara, stans,sperpetua volutas est seu unicuis tribuens, immobilisprorsus, ne ariabilis. Nihil senim an a uitate tulim,errore,leuitate,temeritate, dis iunctii. Inpri sigitur hoc sapieter, ut omnia adia, io iurisconsulti iustitiavirtutem appesian nonprimcipum
49쪽
cipum decreta non populorum iusse,non Tratoruedicit, eto iudicum sententias ,sed absolutam,per
se con tantem,ac perpetuam voluntatem reddenti di unicuis quod sevum est Verum adhuc iurisco fultum non recte diffinisse robari posse videturiat, nortione. Ulpiannsait. D titia ent con tam,s perpetua voluntas ius sitium unicuis Iribuens: Cicero vero, iustitia est siquit habitus animi communi militate conseruata suam cuique tris luens dignitatem, Sed habitus f etoluntas mixime disserunt,ergo non recte ab o eorum dionitum ent. Ciceronis vero diffinitionem optimam esse jiani vero non ita, probatur partium enu' ii meratioVe. Tria sum qua ni in anima, asseritus tentia. abitus, horum aliquidipsam vi Outem esse nec e ent: Mnon assectus, neque potentia,ergo habitus virtus GP. Auod nonsit affectus patet ex viristoteluro. a. et hi. cap. F. Siquidem non is,qui metui aut irascitur,vituperatur. Sed qui modo quodam metui aut irascitur, reprehenditur. A similiter ratione in potentia non esse virt4 em concluditur. Ex quibus duo factae deducuntur corolgaria. Trimum aduersuae Vlpiam huiusmoi Totentia non est rius bo
50쪽
ni enim non dicimur, aut mali, qui simus irasci, mel timere: sed πoluntas ent potentia, ergo in voluntate non inent virtus, s consequenter tu tritia non e t moluntas. Alterum secundum Ciceronem ent, virtutem necesseent esse etes assectum, zelpotetiam,vel habitum, sied nec affectus,neque potentia virtus Ligitur habitus est. Iterum spro oratore contra iurisconsilium facit. Virtus in actione consistit sed habitu agimus, state possumus,ergovistiniustitia in aditisneest,id est,in habitu,non inpotentia,hoc est, inetoluntate. Trebatur istudfundamentum manifesto principio, quia assectusne effectu non punitur. l. cogitatiouis. de poenis. l. A quo ui uetur. l. vulgaris. S. qici furti desuri. Prater ea iurisconsultum urget,
iustitia connians s perpetua est : sed voluntas, ut 'pra probauimus, inconstanter agit, habitus
vero licet non propria natura, quia tamen naturam imittatur,constanter agere dicitur,ergo iuULtia habitus est, non voluntas. Considerandumis est pro huius explicatione qualionis, luntatem IIa Uimam iamque nimium rem essec moenim sol mmodo ea volumus, qua ager' fisum i , sed S ea , qua in nostra non si ut