Commentatio de Euripide philosopho

11쪽

Νon moris observandi causa sed intimo animi sensu motus hoc loco gratias ago omnibus, quorum eruditionis fructum in studiis meis academicis percepi. Ante omnes viri duo mihi commemorandi sunt. rimus tu, vir clarissime AN LEEuWEN, promotor honoratissime, qui, quamquam tuas eholas frequentare mihi temporum ratio denegavit, tamen quasi diu discipulum habuisses in hoc opusculo conscribendo singulari me adjuvisti bonevolentia, nullam non mihi navasti operam. Nec minus grato animo erga te sum, vir clarissime Cornelisson, quem non solum in spatio academico sed etiam in gymnasii tirocinio praeceptorem habere mihi contigit, cuius summum in me studium et benevolentiam expertus sum quotiescunque auxilium tuum invocavi. Beneficia vestra numquam mihi excident e memoria.

13쪽

Ρhilosophandi studium naturae humanae insitum esse penitusque inhaerere videtur. Quamvis paucissimi expressam solidamque doctrinam inventione et cogitatione assequantur, nedum latonem usi Aristotelem subtilitate scientia copia aequent, vix quisquam invenitur, nisi sit plane mente destitutus, quin aliquando meditetur de Au humanis, de finibus bonorum, de mortis necessitate et obscuritate , - quin, ut brevi dicam, a singulis rebus et casibus humanis profectus cogitatione transeat in eorum universi generis commentationem.

Ehoni fallitur si quis putat ruditiores tantum homines se ad huiusmodi quaestiones inclinare saepe enim congrediaris cum hominibus e plebe simplicissimis, qui non minus studiose super universis rebus disserant in quibus utile est neque injucundum notare orationis asperitatem et inopiam sententiis apte distincteque enuntiandis imparem. Homo igitur vero est ζῶον φιλοσοφον.

Faesis tamen intelligitur huic studio ingenia hominum, Vivendi rationes, tempora alia favere, alia officere et obstare. Ρars hominum multis in rebus, nec gravioribus tantum, ad agendum non progredi audent, nisi rerum summa superstitiose considerata certam viam invenerint pars ver praetermissis deliberationibus, intimum quendam animi motum solum sequentes ducem ad actione consestim progrediuntur. Huiusmodi hominum mores philosophandi studium profecto neque augent nec corroborant. Τum ii qui semper in media verruntur vitae arenis, si e Mnibus victum quaerentes sive muneribus publicis fungentes, multo 1

14쪽

minus incidunt in meditationes quam ii qui in scholarum umbra et otio vivunt mentis exercitationibus dediti veluti qui in litoro reclinatus procul contemplatur navem fluctibus jactatam, facilius

inducitur in reputationes de navigationis audacia vitaeque fragilitate quam nautae ipsi strenue nitente ne procellis vehementibus depressa carina undis mergatur. Nec tunc quaestione de rerum natura, de vita humana, de origine mali hominum animis surrepere olent quum religio stabilis et expressa, atque a nullo in dubium vocata, maximarum rerum explicatione fiduciam affert imperii divini, constanter et firmiter mundum moderantis, sed tunc praesertim, quum divinarum rerum scientia non amplius fides habetur. Nam quasi

mutua quadam vi simulac quaestionibus curiosis religionis fides est labefactata, eo ipso latius serpunt et labuntur quaestiones et dubitationes. Itaque philosophia neque umquam prorsus jacet quamdiu inveniuntur viri qui res subtiliores et reconditi-oros, nulla religione explicatas, pervestigare cupiunt, nec vero umquam magis universos occupat animos quam ubi evanescente

opinione vulgari de diis etiam gravissimae quaestiones de mundi procuratione et administratione novam interpretationem dosiderant. Uniuscuiusque populi historia talia habet tempora nimirum Veterum quoque Graecorum, quibus fere inde ab Ol. 80 antiquae vitae rationes solvi et corruere coeperunt. Inter viros tunc conspicuos non obscurissimum tenet locum

Euripides poeta tragicus, in rerum divinarum et humanarum vulneribus indagandis et patefaciendis princeps, variorum remediorum investigator acrior quam peritior, assiduus magis quam felix, sed tantis certe sapientiae laude florens ut oraculum Dolphicum sum hac in re Socrati secundum vocaret. λ)Huius in scriptis igitur omnes quaestione quae ab eo tempore Graecorum animos sollicitare coeperunt expositae et examinatae videri possunt. Quare operae pretium est inquirere quid de quaquo rosenserit, quantum a superioribus discesserit, et hac quoquo docausa utilissimum quod haec nostra aetas, multis in rebus illius

I V. Schol in Aristoph. ub. 144

σοφὸς Σοφοκλες, σοφωτερος δ' Εὐριπaης ἀνδρῶν δὲ πάντων Σωκρατη σοφώτατος.

15쪽

aevo comparanda, de Acriptore cum immodice laudato tum inique vituperato rectius et aequius quam aliae multae judicare posse videtur, quippe quem longo molius intolligat. Hanc vero inquisitionem qui aggreditur in quantas incurrit dissicultatos De postae vita quae traduntur testimonia tenuissima e turbidis manant sontibus, irrisionis venen non raro pollutis Rara illas guttulas purga, et vix quidquam plerumque restare videbis quod servasse sit operae pretium Ager arandus igitur finibus operis postici sero circumscriptus est. Et hoc quoquo maneum et truncum ad nos pervenit. Quamquam duplo plures Euripidis fabulas aetatem tulerunt quam aut Sophoclis aut

Aeschyli, tamen haec monumenta omnium eius Operum quarta tantum sunt pars ex ceterorum naufragio, quae saeculorum cursu perierunt, fragmΘnta servata sunt, quae, vulsa is suis sΘ-dibus recte et penitus intolligere saepe dissicillimum est. Sod otiam in tragoediis integris examinandis maxima prudentia opus est. Quum enim poeta tragicus, etiamsi proprias sibi sententias proponere velit, numquam suo nomine loquatur sed semper alius personae ministerio utatur, magna adhibenda est cautio ut in variarum personarum orationibus ipsius poetae mentem et animum deprohendamus. Hac in re peccaverunt plurimi scriptores, antiqui praesertim sed et recentiores του βουλομένου verba

quasi e poetae sententia dicta accipientes. Reliqui autem scriptores quamquam in exordiis solent testari se optime periculum perspexisse, dubitare tamen possis, num id inter scribendum semper iis ante oculos fuerit. 3Nec mirum. Vix enim ulla ratio orta et stabilis videtur adhibori posso ad distinguendum quid personarum moribus poeta accommodaverit, quid de suo dixerit animo. Quicunquo in hae

materia versatur, praeter conditionem moresque personae loquentis nullum fere habet quom sequatur ducem nisi suae montis acumen, et paene dixerim divinationem 3. Fortasse hoc tantum

quae a personis scenicis dicantur Euripidi attribuenda censens quod ab aequalibus prorsus neglecta distinctione ob ea laudatus et reprehensus sit hos enim ea, quae improbarent, ne a malis quidem hominibus proferri sivisse. At hoc ipsum aequalium judicium vitiosum erat, qui Euripidis artem novam, ut postea passim videbimus, iniuria iisdem legibus quibus ceterorum tragicorum opera judicaverint. 2 os Bouterueh: de philosophia ur. g. 6. Comm. oc reg. Oti. Om. IV.

16쪽

in univorsum tuto statui potest sententia saepius repetitas, et demonstrationes de rebus ab argumento alienis actionis vel orationis tenorem impedientes, satis certo ipsius tragici mentem s

Tum Euripideum opus quia non constans est et unum, velut Aeschyleum et Sophocleum, verum partes saepe discrepant a toto, quid potissimum sequendum sit incertus crebro haereas. Hurimas doniquo fabula quo anno composita vel actae sint latet, quod si notum esse possemus per temporum cursum quid poeta sentiret certa via persequi nunc Vero ad coniecturas

descendendum est.

Apparet igitur exiguam spem esse ut ex singulis indiciis certi aliquid possit ossici, sed cunctis potius in unum quam accuratissime collectis opus ore ut aliquid consequamur. Materies aptissimo disponetur in Varia partes quibus seorsum eius de rerum natura, de imperio divino, de rebus humanis, de morte sententiae tractandae erunt. Quia enim Euripides a constanti ratione et disciplina plurimum aberat, ad octum judicium formandum potissimum habui non eam mihi sumere distributionem quam philosophiae posceret severa ratio, sed quae matorie logonti mihi ultro offerret. Praemittenda autem videntur protegomena brevissimum vitae summarium et expositionem quum chronologiae dramatum tum ingenii poetae continentia.

17쪽

PARSI.

plurimis auctoribus Euripides quo die Grasci apud Salaminem

Persas vicerunt in ipsa illa insula natus esse perhibetur; quae testimonia tamen potius memoriae adjuvandae causa comparuisquam ad scientiam accuratam exacta esse videntur. De parentum eius Mnesarchi sive nesarchidis et Clitus genero et conditione in diversas itur sententias Aristophanes ceterique comici e petuo riserunt matrem olera venditantom. Qui ioci in quamvis plerumquου sint frigidissimi et democratia corto indigni, tamen vix prudentiores fuere qui eum ab hoc ortu quasi probro defenderent, nobilitatemque ei vindicarent. Victus enim isto matris non videtur negari posse, quia Aristophanem hac de re errasso, aut mendaciis manifestis risum quaesivisse non verisimile est. Μonente oraculo in gymnastice primo se exercuisse et pancrati victoriam reportasse dicitur. At mox ab hac aversus audire eoμpit eos viros, qui tunc temporis eruditionis copia florebant Anaxagorae in schola eum

1 Quos vide p. Naueh: de Eur vita pomi ingenio in editionis eius tom. I. p XII.

18쪽

educatum fuisse omnes testantur. Do rodici tirotagorae institutione minus constat; at vix licet dubitare poetam cum iis familiari consuetudine conjunctum fuisse veluti cum Socrate, quo spectant variae comicorum sabellae, quibus philosophus poetae in tragoediis scribendis pem tulisse perhibetur. arratur quoque aliquamdiu Salamini in spelunca horrida moratus esse Rempublicam numquam capessivit alienus a civium coetu vitam egit otiosam, studiis deditam, quo consilio libros sedulo comparavit. Fuit tristi vultu, moribus sevoris Histrionem et amicum familia arem habuit Cephisophontem Crimine adulterii cum hoo juvene commissi uxorem Choerilam spudiasse et inde ab hoc tempore

totum muliebre genus increpasse sertur. Certo non constat an alteram quoque uxorem duxerit. 455 a Chr. n. Fabulas docere coepit Ol. 1. quinque et viginti annos natus; neque eius tragoediae nisi quinquies primas tulerunt; quater vivi poetae omel mortui, a filio scenae commissae. Aetate provectus rogatu regis Archelai ad acedoniam se contulit, et in itinere Magnesiae receptus summisque honoribus Ornatus est. agna gratia apud regem floruit et etiamtum quaedam scripsit dramata.

40 De eius morte Ol. 93, 2 ineptissimae traduntur sabulae. lurimi auctores eum canibus discerptum, ceteri a mulieribus laceratum ferunt. Reputantibus autem omnes fere Graecorum homines illustres, praesertim poetas, mirificis mortibus periisse dici,

haec quoque fabella alicui nugatori deberi videbitur. Quam credo perinde ac accusationes quasdam impudicitiae a recentissimo scriptor illatas satis redargui comicorum silentio, qui talia insunm rem convertere profecto non praetermissuri fuissent. Α rege

magnifice sepultus est ab Atheniensibus cenotaphio inscripto epigrammate honoratus. roditur etiam Sophocles in theatro cum choro pullis vostibus eius mortem luxisse.

19쪽

Scribentibus quum jam aliquantum in via processerint, multa extra ordinem occurrunt, quae neque praeterire sine causae detrimento neque ita exhaurire possunt, ut si in prima operis institutione comprehensa fuissent Lobeis. Prael ad Aglaoph. p. VIII.

1. Dramata de quorum aetate eae8tant te8timonia veterum.

In rooemio monui permagni nobis esse momenti aetatem compositionis tragoediarum cognoscere ut scriptoris cogitationes, temporum ordine dispositas, rectius persequi, discrepantia et mutationes melius intelligere possimus. Dimidia sane pars superstitum dramatum et multo major pars perditorum quo anno composita sint ignoratur, sed quia chronologiam scenicam nosse nostra tantum interest, nihil est negligondum quod aut certis testimoniis aut conjecturis assequi posse videamur. Qua de re hoc loco exponam, antequam tragici ingenium et mores adumbrem, quoniam his ipfis cognoscendis eius opera omnium fere amplissimam praebent copiam. Sequitur hinc primum series sabularum de quarum aetate exstant satis certa veterum testimonia. Ρeliades omnium primum doctae sunt l. 81, λ). 455 a. Chr. n

Cressae Alcmeon sophidensis Tolephus Alcestis l. 85,2 3. 38Medea hilochstes Dictys horistae Ol. 87,1 3. 43IHippolytus coronatus Ol. 87,4 3. 488

1 Bo I in 'oetarum Menicorum Graecorum editione indomana g 7 ἡρξατο δε διδάσκειν επὶ Καλλιου ρχοντος κατα 'ολυμ-άδα rae 'μει ae , πρῶτον δε ἐδίδαξε τὰς Πελιιεδας με και τρίτος γένετο. 2 Didascalia loestidis p. ind. εδιδάχει επι Γλαυκίνου ρχοντος λυ Moe: πε ἔτει δευτερινα πρῶτος ἡ Σοφοκλει, δευτερος θριπλεο Κρωσαις, Αλκμεωνιτ δι Ψωφιδος, Τηλεφω, 'Aλκη mδι Fabularum superstitum titulos diductis litoris exprimendos curavi. 3 Aristophanis etros Medeae 4 'Υetros.

20쪽

4is Alinandor alamsdes roades Sisyphus Ol. 91, 33. 41 Andromoda res lena Ol. 91,4 3. 408 Orostes Ol. 92,4 3. 405 Phoenissa Oenomaus Chrysippus brevi anto l. 93,3 3. 406 Hypsipyle Antiope circiter idem tempus Ol. 93,2 ). Iphigenia uti donsis Alcmeon Corinthiacus Bacchaemortuo poeta a filio Athenis docta sunt et igitur brevi ante

406 mortem composita videntur circiter Ol. 93, 2 ). Archelaum quoque sub vitae finem compositum esse maxima

406 cum probabilitate conjici potest ergo rovi antes l. 93, 2 i. Quaedam fabulae cui anno ascribenda sint non traditur sed parodiis et significationibus Aristophaneis aliisve indiciis tempus potest definiri anto quod compositae sint necesse est. 428 Hippolytus velatus antocessit coronatum igitur ante Ol. 87,4scriptus est y3. Bellerophon, hoenix, Oeneus, Ino ridentur cum hiloctetes Tolopho in festivissima illa charnensium cena ubi DicaeO- 425 solis colloquitur cum Euripide ). Scripta igitur sunt ante Ol. 88, 3.

2 Sehol. Aristoph. Thesm. 1012 'Aνδρομεδαν συνδεδ sακται γαρ ρ 'Eλενη. 1060 επε περυσιν εδιδάχει ἡ Ανδρομεδα, ef Sohol ad Ran. 53, ad Av. 348. 3 Schol ad s. 371 πρὸ γαρ Διοκλεους ει , ο τὸν ορεστην ἐδιδαξε. 4 Sohol ad Ran. 53 λα τί δε μν, αλλο τι τῶν πρὸ λίγου διδαχθέντων καὶ καλ- , Υψιπύλνης, χι av, Αντι-ης Ranae autem doctae sunt l. 93,3 405ὶ et e Phoenissarum argumento patet Oenomaum et Chrysippum eiusdem fuisse trilogiae. 5 Sehol ad Ran. 67 ούτου γαρ καὶ α διδασκαλίαι φερουσι, τελευτμαντος Eυρια δου τὸ υβ αυτο δεδιδαχενα ὁμώνυμον ἄστει Rφιγενειαν ἡ εὐ κυλιδι, 'Aλκμέωνα, Βάκχας cc si I apud Dind. s. 33. 6 Bo I s. 24 sqq. κῶθεν δε εις Μακεδονία περὶ 'Αρχελαον γενιμενος διετρι- νε καὶ χαριζήμενος αυτ δραμα ὁμωνυμως ἔγραψεν. 7 Argum. Hipp. cor. Iστι δε ἔτος ὁ 'Iamr λυτος δεύτερος καὶ στεφανίας προσαγορευθμενος Ἀμ φαίνεται δε στερος γεγραμμένος τὸ γαρ απρεπε καὶ κατηγορίας ἁξιο εν τοι τι διωρθωται ρ δράματι. 8 vs. 10 7s. In M. 433 memorantur Θυεστεώ ακη ubi schol. ετσι τα τῶν Κρησσῶν αυτα τσο Θυεστου. Auctore valchenaerio Cremae et Thyestea vulgo una fabula fuisse habebatur, duplici ornata titulo. Nuper vero . clarissimus V. Meu en Comm. de Aiaeis Sophocl. authenii et integritate g. 74 sqq. ea duas fabulas fuisse ostendit, et aliis testimoniis allatis et ipso hoc scholio, quo contra a V. en-