장음표시 사용
341쪽
3a 8 HISPANIA Resert Philostratus lib. v. cap. ij. Vitae Apollonii Tyanaei, Baetim Oceani quasi naturam praese ferre siquidem increscente Oceani aestu, versus fontes agi, spiritu quodam ipsum a mari impellente, unde & Statius Papinius Sil. lib. ij. Attollat refusis o astra Jontes Graio nobilior Melite Baetis.
R Apidui potius, quam magnus inter Illergetes Citerioris Hispaniae populos, est fluuius cinga, a Pyrenatis montibus decurrens, Gallicam Flauiam urbem, nunc Tragua dictam pertransit,& Ibero sociales undas deseri. Meminit huius Iulius Cassiar lib. i. De bello ciuili, qui magno suo periculo eius violentiam expertus fuit. Lucanus lib. iv. graphice eius mentionem facit:
cinga rapax, vetitus fluctus o litora cursu oceani pepuli ebuο. nam guVite mixto
uni praestat term aufert tibi nomen Iberm. Eiusdem etiam nominis in Gallia recenset fluuium idem Poeta lib. I. - qua Cinga pererrat Gurgite: qua Rhodanus raptum velocibus landi In mare fert rari c9-
342쪽
'Isi potissima instituti mei pars esset, loca illa LΝ Hispaniae detegere, quorum apud classicos
auctores mentio , cogetam amnem praeterire in animo erat. nam & tenuis & obscuri nominis est; sed quia apud Martialem eius est memoria , aliquid illi dandum censui. Oritur hic prope momtem Caunum non procul a Bilbili, & Vobertam practabitur,quae nunc Sortiercit dicitur,& Saloni se immister,hodie adhuc prisco nomine gaudet,licet is Benedicto Ariae Montano apud Ortelium, Rio de sedes dicatur. Martialis lib. i. Epigrammat. ad . Licinianum de Hispaniae locis eius meminit his , versibus:
Tepidi innatabis lene seueri dum
Mollisque D barum lacus. Gaspar Barreritis vocat hunc am ne in cogiam,& versum hunc Martialis hoc modo censet le-
343쪽
HISPANIADIrius ex maximis Hispaniae amnibus, ortus in Pelendonibus, teste Plinio, & iuxta Numantiam fluens,dein per Arrevaeos, & V accaeos lapsus,disterminat ab Austiaria Vettones,& a Lu sitania Gallaecos, in Oceanum Atlanticum multis suminibus auditas procurrit. Straboni ;Ptolemaeo vero Appiano in Ibericis vo.
Catur,nostra vero aetate incolis Duero d1ctus. Isi-
. dorus lib. xiij. cap. xxi. Durium a Graecis,quasi Doricum cognominatum dicit. Amnis est egregiEpiscosus, se optimas alosas, &lampetras squas muranas fluviatiles nonnulli vocant) de salares, magna frequentia fundit. Sed praecipue Clarus olim ob auriferas arenas, quod & Silius Italicus cecinit lib. I. Hine emam Factoli tibi, Duri sua Tagusque.
Licet nostro aeuo ob accolarum inertiam admodum raro inueniantur.
PIaculum poene esset Iberum praeterire nobilissi
naum Hispaniae amnem quippe qui toti prouinciae Ilaria nomen dedit, ut multis placuit, qui teste
344쪽
LUDOVICI NONII. et riteste Plinio lib.iij cap. ii j . Nauigabili commercio dines, oritur in Cantabris, haud procul Opido Iuliobriga.
CCCC. L. P. bluens,nauium per C C. L.M. araria viri capax. Idem tamen exactius lib. iv. cap. xx. a portu Victoriae Iuliobrigensium fontes Iberi XL.M.P.abesse scribiti Florianus Vero Oc- campius pensiculatius eius exortum rimatus,dicit
non procul ab Quilar dei campo loco id nomen est) Iberum binis fontibus scaturi re, & ab incolis locum indigetari Fontible, quasi Iberi fontes dicas.
multis hic stipatus fluminibus , a septem trione in austrum fertur, Cum ceteri Hispaniae fluuij abortu in occasum delabantur. in causia est Iubed mons, a quo in occasum ire prohibetur, unde in austrum necesse se flectit, multas & illustres pro teriens urbes, infra Dertosam, indignanti similis, mari se infundit, tanto quidem impetu Vt ultra quinquaginta passus Mediterranei maris salsas undas edulcoret. Nobilitatus etiam Luctatij Catuli foedere, quo inter potentissimos populos, Romanos & Carthaginenses, utriusque imperij terminus est statutus: unde prima Hispaniae diuisio, Visnu Iberum & Ccis Iberum manavit. Sed & praeter hunc Iberum amnem, alterius in eadem Hispania meminisse videtur Fest. Avienus, & in Baetica statuere. nam cum multa de Tartes s ijs dixis ,
345쪽
3M HISPANIA Ae m inde manat animis locos Tecun ut dinda : plurimi ab ipso ferunt clos Iberos, non ab illo flumine Ouod inquietos A conespraelabitur. Vnde forsan Florianus Occam pius Baeticae quia uiolima Tinto,uocatu olim fuisse dicit Iberum.
O N tam aquarum gloria , quam priscorum L i fabulis celebratus est Limia,Lusitaniae amnis, Graecis & Silio Italico Lelli evocatus;POmponio Mei & Plinio oblivionis men di stu-Francisco Tarapha Se Hieronymo Paulo libello De, fluminibus Hispaniae, Eunemius vocatur sed pD
Tum exacte,cum secundu Plinium lib.iv.cap.xxij. A intus sit dicendus, cuius haec sunt verba: M
smo, quem si pra diximus C C. 'M. F. ut auctor ψὶ Harra) abes citanimus , quem alibi quidam intelligunt,
di Limeam , an bliuionis antiquis dicIus multum, fabulosius. Strabo ex Celtiberis & Vaccatis dicit Limeam fluere, sed ab Andrea Resendio erroris Conuincitur, qui refert ex palustribus quibusdam locis, inter Aquis-caldensem urbem & opidum Monteregium erumpere, cuius accolas olim Liamicos ex vetusto lapide docet vocatos. Sed undet sabularum origo, Oblivionis nomeni refert Stra-boa
346쪽
L UDOVICI NON II. 323bo, Celticos Lusitanos Sc Turdulos, cum socijs armis ad haec loca peruenissent , traiecto Limea exorta seditione ducem amisasse, quare palantes de VagOS , proximas amnis ripas oc passe , oblitos . expeditionis fusceptae , & iniuriarum, amni nomen 6bliuionis indiduie. Vanum hoc nomen, vanior deinde religio auxit, cum passina percrebuisset his aquis epotis obliuionem incurri, adeo
ut Decius Briatus, omnium ore ferretur,quod primus tantopere formidatum militibus flumen
traiecisset, ut testantur Appianus lib. de bello Iberico,L. Florus lib. ij. cap. xvij. & Plutarchusin. Quaestionibus Romanis. Auri etiam grumulos, ut pleraque Hispani e flumina suis undis, commixtos defert. Vnde Silius Italicus lib. ij. umque Juster Gmuros lucentes Ῥesuis arenas, In erme psulis reprens oblmia Lethae. In Baetica etiam fluuiolus est, Gua aute dimis, quem Florianus Occam pius nuda nominis similitudine allectus , Lethem etiam indigotar, quasi flumen Lethem dixeris.
MAximum esse Lusitaniae flumen Minium,
auctor est Strabo ; Plin1o vero, Sc Melae,
347쪽
324 HI SP A NI APosidonius hunc e Cantabris oriri dicit , insu
iamque ante eius ostium una cum binis scopulis Tefert procumbere : sed nullum huiusce rei hodie vestigium exstare ferunt. Strabo etiam Sammait Vocatu, seu ut Hermolao Barbaro placet, Nabim. Pomponius tamen Mela -ὰλ o diuersum statuit. miror ego ubi AEthico mens fuerit, dum Minium prope Pyreneum naici,& in orbem verti ait, ut Brigantiu maritimam urbem includere asserat, cum multis millibus a Pyrenatis oriatur, nec Brigantium, quod inter Callaicos Lucenses est, ulla ex parte attingat. Iustinus libro ultimo a Mini, venis,&colore ita di etiam amnem credit, Vt& Isidorusaib. xiij. Etymol. &cum paucorum fuminum aquas recipiat , natiuis tamen undis ita diues, ut ΙU. M. P. ore spatiosus in Oceanum influat, teste Plinio. amnis est egregie piscosus,
Praecipue vero praegrandes asturiones nutrit.
ΙΝter Durium de Tagum non inglorius fertur, , da,aequis ab utrouue spacijs distans,qui &
auliadaS Straboni vocatur,tioc aeuo Montgo indigenis dictus . nec ipse auriferae arenae gloria caret; licet incolarum inertia, raro admodum nunc inueniantur.Conimbricam,facram Musis urbem, lato
348쪽
LUDOVICI NON II. 32slato alueo praeterfluit, & ponte firmi &egregii admodum operis transitur nec procul ab ipsa urbe mari commiscetur agris non inutilis S piscosus affatim, sed ubi vel largiori imbre, vel hy-bernis nivibus augetur, ad insaniam usque eXc scit, & late per adiacentes campos magna cum
strage Sternit agros, ternit ata lata, bovina, labores Traecipi: que trabit siluas.
INter Hispaniae amnes, clarus admodu est Salo, qui licet nec lato alueo tumeat, nec auriferis arenis stiperbiat ; nulli tamen cedit ferri gloriar omni enim ferro ipsius aqua est violentior. Aquar Cnim temperamento, ferrum acrius robur, & miram duritiem acquirit, unde Martialis, ubi de Congedo amne egit, stibdit:
Rabus rem φκm corpus a b inges breui Salone qui ferrum gelat, Et libro iv. Epigr. V. ubi de Bilbili: stuum structu tenui sed inquicto
, murum Salo temperator ambit.
Num vero hic sit idem amnis qui Iustino libro ultimo Bilbilis vocatur, vel ut manuscripti aliqui Birbilis,non abhorret animus ut credam, praeser-
349쪽
326 HISPANIAtim cum illi maximam ferri temperiem adscribat, adeo vi nullum apud eos telum probetur, inquit, quod non aut Bilbili flumine , aut Chalybe intingatur; quae certe Saloni nostro in primis quadrat. nullus enim praeter Salonem ferri gloria in Hispania notior est, nec ea de causia magis celebris. Potuit enim ab adiacente urbe Bilbilis vocari. Vnde mihi nata suspicio non incommodum, apud Iustinum legi posse: non aut Bilbidis flumine, ut nomen fluminis preterea Vrbem vero ostendat. Sed Lectori hoc dispiciendum relinquo.
II tergetum est amnis Sicoris . inter Ceretanos ortus, & Ilerdam, nobilem & validam urbem praeterfluit: notis annis bello, quod inter Caesarem, & Pompeij duces, Petreium & Afranium, circa illum gestum fuit, unde Lucanus: I Iserm inter Sicoris non Pharens amnis: Saxem ingenti quem pons amplectitur arcta, I is bernas pasturus a NM. Vocatum fuisse & Sicanum quondam hunc amnem, non O bscu re coni; Clas, unde& accolae Sicani dicti, qui Siciliae olim Sicaniae nomen indiderunt ut testatur Dionysius Halicarnasseus lib.1.&Thucydides lib. vi. Heritas , inquit, Sicanos arguit Iberos
350쪽
LUDOVICI NONI 1. 32 riundos a fumine Sicano, quod in Iberia est; a Lia Dis eiectos,sabbi; tunc dactam Siciniam infulameritis
Trinacriam nominatam. Idem sentit etiam Silius Italicus lib.XiV. Hom re Perterunt primum noua runia Sicano.
Prem timis populos, qui nomen ab amn Ayituim patrio, terrae is aera tr. Quae omnia de Sicori dicta eo facilius crediderim, quod nullus in Hispania locus sit, cui magis haec aptari possint. Vocatur hodie incolis Segre,dcauratas etiam arenas Oceano deserre , testantur FranciscuζTarapha, & Lucius Marineus.
TNter Contestanos Citerioris Hispaniae popu- los non procul a Valentia Sacro amnis labitur, ex Oros pedanis montibus originem trahenS,hΟ- die Xacar vocatur. Silius Italicus inter Sedeta-DOS Iidetiar ponere, cum ait lib.iij. Sedetana cohors,quam Suero ri uribus Ῥndis. Sed nulla re clarior, quam Sertorij circa illum clade, v bi & castris a Pompeio exutus fuit. Vite- statur Sallustius in Epistolae fragmeto a Pompeio ad Senatum Ab hoc etiam amne Sinum Sucrone em di mina testatur Pomponius Mela: eiusdem etiam nominis opidum eode in tractu commeminit cum Strabone T. Liuius.