장음표시 사용
1쪽
In Reverendi Viri PHILIPPI LANS BERGII
De Motu Torrae, deque adspectabilis Gali Upo.
1 ε Etator ille Syderum remotorum,10Et impeditat veritatis interpres, Nulli secundum magna quem tulit GANDA , Coeli latebras, ultimosque secessus, Recludere olbi, sareulisque venturis; Nune major annis, & propinquior CoeIo , Cui semper instat , semper incubat mente , Movere Terram , stare petdocet Coelum. Senex senectae perspicacis exemplum , Senex juventa perspicacior quavis, Quam Alsus error aut opinio veri, Peliace Re continenter involvit, Terraeque fixam fixa detinet Terra; Quis Te, beate, quis beatior spirat Cui tot laborum, gloriaeque jam partae, Et veritatis, & sui, Polus Centrum est. DA N iEL HEINs Ivs.
2쪽
DOMINIS, DD. DELEGATIS ORDINUM COMITATUS ZELANDIAE.
, potentes, dc observandi Domini: Offero v npares reverentia,Meditationes meas In diuria dc annutim motum Terrae, veramq; coeli spe
s hypotyposin. qive non alii fini destinatae sunt, i ut omnes ingenio pollentes, de structura, de motu coeli visibilis erudiantur. Quia enim totum coelum,ad sui primum gloriam, deinde in hominis commodum fecit D E V s, operae precium sane fuerit omnes ratione pollentes huc contendere, ut de ejus strui iura motuq; bene instituantur; ut ita DE O conditori suo super his debitam gloriam dent: is enim finis principalis est, in quem hominem Deus creavit, & in hoc mundo constituit. Non ignoro hoc multis mirum fore, quod Terrae globum curro, re in coelo statuam,non Solem; item quoa Solem immotum sisto in medio numdi,non Terram; quia plera pars hominum, solo oc lorum judicio ducti, sentiunt Solem este qui annuum & diumum eursum faciat,Terra quiescente: sed confido, si meas de his meditationes legerint, ratione'; cum judicio expenderint, multo aliter de his sententiam laturos. Praecipua enim causa citr non pauci aut visu, aut intelletitia, decipiantur, est, quod vel oculo sine intellectu, aut intellem sine oculo utantur. Cum enim oculo sine mentis adminiculo utitur homo, sere mentem oculus decipit: vice versa si intellectui credit sine oculi adminiculo, a mente oculus decipitur. Quoties enim vidisse se censet homo quod non viderat, quia oc lo mens non advigilarat Z quoties in animo volutat aliquid homo,
in quo sibi quasi de certissimo applaudit, quod ad oculi judicium
dedu tam statim evanescit re ne peccet, necesse est ut oculum& mentem semper simul intendat; nec prius acquiescat quam dc culus & mens in eodem probE conveniant. Hac agendi via, Nobiles & Potentes Domini, non tantum in terrae motu annuo ac diurno, sed etiam in exprimenda vera visibilis coeli idea, semper incessi: nullusq; dubito, quin & in hoc de in illo veritatem sim adsequutus; neque id sine magno commodo. Α Σ Ρri-
3쪽
Primδ enim, annuus diurnus l: Terrae motus, cum Solis quiete, deduxere me ad veram figuram visibili S coeli, tum primi, tum secundi; sine illis enim nunquam adeptus sorem: dein delineatio du rum coelorum aspe stabilium quasi ad oculum demonstravit mira dam pulchritudinem & magnitudinem eorum. ex quibus dein gradatim adscendi, primo ad tertium coelum , quod invisibile est, dein ad Deum ipsum qui in illo habitat. Pulchritudo enim terrae, quae multos saepe nimis allicit) ad primum coelum quod multo pulchrius est me deduxit ; & ab hujus pulchritudine adsurrexi ad pulchritudinem secundi, quod illo multo pulchrius est: haec me dein evexit ad pulchritudinem tertii, quod illi etiam multum praestat, ut videre est libro Apocal. c. xxi. &xxII. ultimoq; ad Deum ipsum,
qui pulcherrimum pulchriam est, &formosissima forma ; quam ita
admiratus est Plato, ut in amorem ejus prorsus abriperetur, uti in Phaedro suo & alibi testatur. Simili prorsus instituto,ut a pulchritudine primi S secundi coeli deductus sum ad spectationem tertii, ac inde Dei, ita quoq; me magnitudo visibilium coelorum tanquam manu duxit ad magnitudinem contemplandam tertii, ac
deinde Dei ipsius. A terrae enim globo qui sane permagnus est, processi ad magnitudinem primi coeli, ad quod ille i nil nisi punctum est. Dein magnitudine primi coeli admonitus sum de magnitudine secundi, ad quod illud non nisi magni puncti speciem habet, aut saltem parvi circuli. Ab hoc dein altius progressus sum ad magnitudinem tertii, quod illud multum superat. Tandem ab illo adii magnitudinem Dei, quae tanta est, ut ne tertium quidem coelum, quia caelorum coelum est, eum comprehendero possit,
Ex hisce agendi modis, facile vident vestrae Nobilit. de Celsitudines,quam solidiim sit,quod vobis hoc scripto ossero,opus meum;
quia non tantum Geometricis fundamentis, sed Verbo etiam Dei nititur: quorum utrumvis tam solidum est , ut de veritate eorum dubitati nequeat. Uti enim Geometrica axiomata per se vera dcce
ta sunt; ita quoq; Scripturae S. quae verbum Dei est, infallibilis est
authoritas. Quamobrem nemini temere licuerit qui ingenio polleat hoc meum scriptum rejicere, nedum damnare. Rationes autem cur hoc sici Nobilissimae Celsitudinis vestrae auspicio Sc nomine edam, nunc paucis edisseram. Decimus nunc est annus,quod Amplitudinibus vestris obtuli Progymnasmata mea de motu Solis,quae ab Astronomis,in Gallia, Germania,& Iralia,quam gratissime accepta sunt , uti ex nuper ad me datis litteris intellexi
4쪽
mus. In iis perstinctoriὸ tantum indicavi sententiam meam domotu Terrae, de vero coeli adspectabilis typo . Sed quia pridem ce lebris Guillielmus Iansonius Caesius mihi mentem refricuit, ut ingratiam quorundam studiosorum, sententiari meam paulo latius enuclearem; libens pennam arripui,& haeo mea Dp omnemara in an bum transtuli ; quibus terrae motum apodictice demonstro, quem probabiliter tantum in Progymnasmatibus proposueram . iam cum hoc recens scriptum nil nisi exegesis sit illius praecedanei; non alienum mihi videbatur, vobis Amplissimis hanc appendicem quoq; vestri doni,quod antehac possidetis, dedicare. Accedit etiamoebitum meum quo jam a multis annis vobis obstrictus siam: qu dragesimus dc tertius siquidem nunc est annus, quod Goesam voca tus, in Provincia vestra, seb vestris auspiciis, Ecclesiae ministerio adstiti: quo tempore honestum ae liberale a vestra benignitate stipendium mihi collatum; non tantum cum per aetatem dc vires meo
muneri vacare possem ; sed etiam cum debilis senectae incommoda me ab officio cessare cogerent. qiv d beneficium uti in me singulare ac excellens esse judico; ita me obstrinxit .vest o officio dc obse .
quio; sic ut quidquid hactenus in ingenii mei agello potuit enasci,
vobis merito ac unice deberi statuam. Quare Nobil. vi Amplitudines vestras Iubmisse rogatas volo, hunc mei insenti fructum abhinc aliquot mensibus in vestro fundo educatum, benigne accipere tanquam amoris & gratitudinis erga vos argumentum: speroq; si
paucorum adhuc mensium vitam mihi concedat Deus, clarioribus adhuc testimoniis id me comprobaturum. Interea, Vos Nob. Potentes ac observandi Domini, Dei opt. max. tutelae commendo, comprecorq; ut vestrum regimen diu multumque prosperetur, & omnimoda vobis benedictio conseratur in Christo Iesa. Mittelburgi, ultimo Aprilis, anni ab nato Christo, vulgarisCI, HI xxta, veri Clo III x II.
Vestra Nobilitatis& Amplitudinis .pidelissimus servus,
5쪽
Arinarchus -- , Graecis prim- indicabat , non Solem in caelo currere ,st lotam terrae; nec terrae globum is media miandi
inescere, Sol Sed siue in lucem prodiis hae nuntia confisi a Graecis damnata est: id , tarde caulla. - οριἰ quietem terrae tam firmiteν eniebam Graeci, ut etiam Uectae deae maledictis censerent quotcunq; terrae ustum motum tribuerent: μέ ut non sine magno mitae per euo hanefintentiam tune mulgaret Aristantias SamuM. Deinde etiam seri rebi opimo reiecta est quia cum apparentis prorsu non aridetur congruere, non enim indieat oculis terram currere M coelum, nee coelum lasere pia terram. Mus --tem ob buste Lai casu Messiarebus Samius suo tempore rejectus est, sic quos ad chodie. Ut primum erum de tenae motu aut Scilis quiete alipia flere quis det, hiaestatim regeritur b timum ues,pia ubiq; ScriptWax terram quia serere, , Solem instar athleta in eoelo eunere adpria. mi in aura ratio adnectiatur, non posse illam struent meram esse, quia hoc omnibus bominil sino oculi intuitu confisi non terram in caelo moeri Solem, nec Solem in med. mundi φή 'rem teream. Unum, tot ba να-es σα erisimile vi, a flues, ad persiaden
dum fere caris, non terram currere fid Solem; tamen mera meritMu me
pia de lituiantur. Ad primam enim quod attinet, list haec rasis Scripturae S. familiaris sit, tu Sobmsime. oriri, in occidere, terram contra immobilem De innuit: tamen non 'est inde e ligi, id neceωio erum esse, non enim illi declara qvi reverusis drammmodoquid deatur se,uti id diluciis satis
mon iramus in M/atisne siquenti. duantum a cundum ruione fateor Mequidem oculi intuitu sie mideri, terram Festere . Solem moeri in caelo; attamen revera sic non est: non enim Ficquid ocidis miritur merum est nec omne merum oculis consticuum est. verbi gratia enim, cum quis in navi quietus flat , terram prinereuntem muri, midetur dem ramis quisere'terra praeterire, quod tamen revera sie non es: mis enis docta namem prinoebi, terram autem quietam . immobilem esse. Simili prorsus ratione de mota Solis quiete terra
6쪽
flatum . oculi enim in tum Terra stit , Dis prauerit: sid alio
ἡ contrario docet Terram praterire, Solem autem immotum se .
quaenam autem ratio haec sit, insequentius a nobis evidenter demonstratur: nimirum, ratio ilia quum nobis is T eus in motu Luna ostendiis quamq; nemo ante me Vidisti arroganti o rvavit: quae tamen adeo sima.infallibilis est, ut milti ratione refutari queat. Vina tamen id usticor, baec non facile captu-νω , quotquot motuum coeli tenorantes sunt, misera sint id lectori paulo clarius exprimere ,μb similitudine Larum navium, ab uno loco ad Ezerum na vigantium. Motus enim Terrae oe Lunae persimilissimi motibus navium in mari, sic ut alterum ex alter acile intelligatur. Atqueproptereasimile ita leti,quia bo e res nautica ita percrebuit, is maxima hominum pars de illa satis cum judicio disterere queat. Pone noes duas ad idem littus flantes,na rigaturas ad aliud listus,quia merses oriensem dictas 3 89 milliaribus, inam is harum notum ius um perficerestatio
unius peri S Lunaris r ea lege tamen, ne alteram nu rem amoenas Ego tempore , plus quum 3 6o milliaribus praeci e. Primam navem, quam celerrime navigare dixi, anesio navemLunae, alteram aute,navem serrae. β'iturAn navisLuna
. umesius lunationis tempore, permearepossit 3 89 ό milliaria, hoc est, ab uno littore ad Hiud navis Terrae in littore maneas immota Restpondeo,non potest. Sit enim in hunctostbemate, A navisTerrae, M navis Lunae,ambasantes in littore B,ut
proficiscamur ambae ad retione flecundum C, quae Orientalior est 3 89 i. milliaribus
oriens. Cl-l--lB occidens. 29i, ADico, sina ris A immobilis jacea in A, nutrim M non profecturam se una L. natione a B ad C, iidelicet 3 89 I milliaribus , sed tantum perventuram se a Bia D, 36o minaribus. Numis enim M non potest praeterire noem A, una Mia, uberius quam a B usque ad D, ideliceι 36o milliaribus, ut Fupra dinum est. extimstquenti ramis M in itinere issicere debet longitudine C D, nimirum 29 i. mi linibus. ab trabe enim B D, 36o milliaris a B C, 3 89 i. milliaribus, sepererunt 2yi: mill ad conficiendumstatium D C. quare ex bis patet, navem Lunae . nonposse iteν suum perficere κηά lunatione ,si navis Terrae maneat in B. His sic positis,quaeritur stre Boin navis Lunae-lunatione post transcurrere 3 89.. milliaris, si navis Terrae non maneat in B, se simul cum navi Lunae astu flucitam transturrat 1yiό milliaria, unά lunatione P Reypondeo quod sic. petito enim prior timare si navis Terrae simul ium navi Limae 'am undam eram tu' una lunatione a B, vii D, χyi'. milliaribus, oe navis Lunae eodem tempore,
7쪽
navem Terrae praetervolet 36o miliaribus, sermo totum iter navis Luna exponutito perfectu ore. ina enim navis Lunae primo ab ectu marino deseria iuris B ad D 29 . miliaris,.deinde mento impia' trans ut 36o milliaria, utiq; totum einsin una lunatione absolvit, a B ad C: adde enim B D, 29.. mHLaria, vil D C 3 6o musaria inveniet B C, 3 89 i. milliaria exacte a quantum
striti navis Lunae debet transire. Deinde, quia navis Terrae unά lunatione undarum fluxu labitura Bad D, etyi'. milliaria, ruivis autem Lunae eodem tempore percurrit 389 miliaria uetisne haec quidem illam unquam preterit, amplissΡam 36o milliaribus. subducerum B D, 29 milliaria, quae navis Terrae, uia mairansit ,-B C, 3 89 ό milliuσδω, quae navis Lunae eodem tempore pervolat, M. pernunt D C, 36o milliaria exacte, quibus navis Lunae, navem Terrae . cedit. Ex bo ergo miserium est,cum quando naevis Terrae uia cum naevi Lunae fluxu maris provebitur 29i, milliaria uia periodo Lunari, μώρι navis Lunae; euem lunatιone, percurrit milliaris 36o, navem Lunae cur1- -- emere prosus requisito modo. Sed si contra navis Terrae manet immota, navem psos
Lunae curseum fluum abstruere non posse: quod erat probandum. 6Simili proso modo, ut F habent navigationes duarum navium quas disti, μquos cursemAum abstruunt in caelo Lunam Terra. Si enim Terram immota vicias , is utique kon amplius transibit quam 36ogradus, cum debeat enim gradibus dictat Noilunium a Novilunio. Stasi Terra. Luna in uno eis- eulo simul currunt grad. 29ib, Lum autem μm circulum Acircuit, qui constas 36o gradibus praecisi , uti Luna unά lunatione percinritam. auctamenn ram magis praetervebitur quam 36o gradus exacte, uti ante Actum, speret se in coelo conspisuam facit. Hoc'epistemonicon meum quo energetice demonstratur , ian Solem in caelo, se Terrae globum currere. De curμι enim Terrae motus Luna non potest cri sistere, uti upra fra um est, ac proinde de motu Terra non est dubitam m. '
Rogatos ego molo, quotquot Fint, eo duros Lectores, ut hanc Dem να--nem diligenter expendant, nec prius de controversia tota judicium ferant, quamst in hujus Demrerirationis exacte perceperim. Deum Opt. Max. etiam precor per chrictum Iesum, vi omnibus meritatis in vestigatoribus orthodoxis Spiritrum. meritatis o distrationis largiatur, ut magna ae mirabilia opera ejus comprehendere
queant, eures de bis Ludent ac celarent. Gibus omnibus praemissis, tum demum' rem frum capient ex meditationibus nostris, in Dei gloriam animorum; fluorum oblectationem. Nais Lector benevole: sicut te μυνε meas meis donis deo, ita me precibus tuis pud Deum jura, ut te amillosis ases ad Finlimara sapientiae arcana subducam: in laude uncti nominis ejus'nostrum mutuam aedifcationem. 'us gratiae merbo salutifero te commendo. Mittesueti, a6. Maii,
8쪽
IN DIURNUM ET ANNUUM MOTUM TE RRAE.
Nnus est, & quod excurrit , ex quo Vir Celeber imus Ginliri ιIos πια , Universalem Sphaeram, Hypothesbus N. Oριν- mci, de M Terea adaptatam, in lucem edidit. Haee multum abit a vulgaribus vliaris, & Gistis Astronomicis, quos per universum Terrarum orbem, summa cum laude distribuit. Nam in Illis, Gebis Siriunm Ramm, motu Dini , circa Terram imm bilem, convertitur ab Orieme in Ouislantem: in Hae, quiescentiabus Caelo, Stellisi M, Globus Terra Σ horis, ab Otademis in ori-tem. Amplius: in Gutis Astronomicis, SMinimota Terra. Zodi cum spatio anni, ab occasis in ortum percurrit: In Hac Diara, Terra per Ecliptisam movetur, uiescente Sole. Illic denique, Luna Zodiacum permeat tempore Mensis: hic, orbis Iulia a Terra circumsertur, Ipsaque propriam in suo Circulo periodum ab Ivit. Haec quidem discrimina, in descriptione Sphaeramim Coelestium evidentem patiunt vati tionem; sed Anare u minimὸ turbant. Licet enim, in Sphaera Cumiui&Ptolemi; racarum, Sesis, Terraque contrarius situs, ac motus sit; tamen non main inter se disserunt, quam via quaestianu Thebas; ab ea, quae Thebis Assiciis ducit: ut enim athri u Tribas itermientibus, contrarium quidem se, iis, qui Thebis Athe s. sed via eadem: Ita Sphaera Pisis M.&Cvemicra, inter se Moad 'pothora contrariae, ostendunt nihilominus eas. dem in Coelo anarratias. Caveat ergo benevolus Lector, ne in errorem i idat quorundam Vitorum celebrium nostri temporis; qui admodum temerariὰ, sibi, aliisque -rsuasere, Sphaeram Comici. alias a Pisismatia in Coelo exhibere anoemias: eum ipsemet Pissemus Lim I. Operis. cap. 7. lateatur, Apparentiam Stellarum, non impedire eam Smhesin calath Llloivinanv ὸn. Quod si quaeras , qua de causa Cumissu Hypothesibus Ptolemai rejestis, stas sibstitu fit; cuni manente Anaremiarum paritate, hoc pacto antiquissima Astronomiae fundamenta videatur eonvellere Respondco, altius sperusse Capemcum: Ptolemisus enim nudum Coeli motum, in opere seo Astronomico, ob oculos ponere conatus est; quem Hyp thesibus assecutus, substitit. Hic contra, praeter motum, etiam causas ejus declarare voluit; quia tum demum scimus, cum rem per causas cognoscimus. Astronomia igitur
Hesmai. multum dissere a Cepnmcia; cum Ilia 'eciem Rei, Haec praeter speciem, Rem ipsam praebeat conspiciendam. od ut solide demonstremus, omnem dabimus operam ; quippe in Arte hac, nihil, nisi firmissimis rationibus stabilitum si, reeipitur. Et primo quidem, singula Hypothesum Pisis δε- momenta, fideliter edisseram ; inde
pernicaas considerabo, ut ex mutua earum oppositione, veritas clarius elucescat.
Sunt autem Hypotheses Ptolimai duplices; in quantum scilicet aut rixas. Motumque Dimm respiciunt, aut Solem seu Mrium amaum: de utroque distinctὸ & ordine in sequentu
9쪽
x P. Lansbergii Commentationes
U xxinet ad Sphaeram Firar- , vult Ptolam tus, non eam solum, sed&
alias, in quibus Pututa, Cometa. Nova Stella, motus suos absolvunt, singuintis 24 horis, circa Polos μι- tis, converti ab oris in occasium, Tera incentro Mundi quiescente. Rationem petit a sensu oculorum , quibus hic Coeli motus, quotidie offertur sed caret consequentia. Namu cum Co- emico statuamus , Terram quiescente Coelo, Stellisque, circa proprios Polos converti in Ortion; videbitur quidem Coelum tendere in Oc-.m, sed tantum apparenter; quia motus, quem imaginamur nobis inesse Caelo, revera inest Terra. Vides igitur, Positionem Ptolaminon initi firmiori landamento, quam Cumisi: & ut pateat a cujus parte si et Veritas, uir que ad trutinam Rationis, & Lydium Veritatis lapidem, sera expendenda est. ptesentalia igitur Hypothesis, pugnat primὸ ex diametro, cum ordine a Deo Ο.M. in Rerum Natura constituto; qui est, ut Stellae in minoribus Sphaeris velocius moveantur, in majoribus tardius. Luna enim, minimam Coeli Sphaeram adepta, cursum suum perficit spatio Mensis; Mercin- 8o diebus; Uems 9 Mensibus; MI sive Terra Anno ε, Mars duobus Annis; Iupiter duodecim ; Saturmu in maxima Sphaera, triginta. Sed cum Sphaera Fix rum , infinito poene intervallo, Sat νο altior si te aut quies ei, aut certe tardissimus motus competit. Ut manifesta absurditate, Ptolemaeus huie velocissimum motum, puta Diurnum videatur assignare. Ex adverso, Cepernicus ordinem Naturae sequitur; eum Mui reali Te restri. quo minor in Coelo Circulus non datur, rapidissimum tribuit motum, χε horarum. Secunia, non minus absurdum, quod octo Sphaeris, magnitudine sui dictum)diversis, motum aeque velocem tribuat risen M. Deus enim, cujusque Sphaerae motum, ejusdem magnitudini secit proportionalem; nec potest unus idemque, tam diversarum esse mensura. Respondetur quidem vulsb, motu hunc non esse cujusque Sphaerae proprium,sed Nona ta
tum , quae reliquas vi sua in Occid-m rapiat: sed vanum est hoc commentum, & Naturae contrarium. Nam si consulas diligentissimos Rerum Natura interpretes; omnes uno ore assi mabunt, supra Sphaeram Fixarum , neque tempus esse, neque Iocum, aut vacuum, nedum NMiam Diaram, inferiores secum rapientem in Occisum. Scilicet,uti extra ovum,nihil praeter testam reperitur, quae totam ovi substantiam includit; Ita supra Sphaeram Fixarum. non est Nona quaeren/a; quia illa continet, dc complexu suo involvit, totamsubstamiam Μ di. Vanum ergo, causas Motuum Coelestium, extra Coelum quaerere, eum ipsae Sphaerae mensuram sui motus, plenariὸ secum ferant. Vidit hoc Conmicus; qui Sphaerarum motus, non extra, sed intra adspectabile hoc Coelum quaesivit: utque octo tantum conspiciuntur, ita' totidem constituit; earumque magnitudinem addidit, motui proportionalem. Caret ergo incommodo Copernici Potitio, quo laborat Ptolamat. Tertiὲ, alienum est a recta ratione, quod intum Diurnum Octara Sphaerae adscribat: nam inhaerentia ei Sydera, nunqu1m mutant siluin, sed easdem distantias inter se perpetuo retinente unde colligimus, eam aut immobilem esse, aut tardissime moveri. Ut enim ex tardo Salami motu , recte concluditur, Sphaeram ejus lentὸ moveri; si e bona consequenti1 statuitur, Motum Octava Sphaerae lentissimum esse, aut nullum ; quia Fixa aut tardὰ, aut nihil promoventur. Terra autem, non quietem, sed perpetuam agitationem propriὸ convenire, evidens est; cum ex quatuor Elementis constet; quae ex Dei instituto, assidue in se mutuo operantur: unde non modo nulla quies in eam cadit; sed mutationum tanta est diversitas, ut singulis serὰ momentis facies ei varietur; prorsus juxta Testimonium Magni
illius Doctoris Gentium . quo testatur I Cor. 7. II. Mundi hujus Figuram praterire. Vero ergo similius, ex mente Copemici Terram mutationum omnium sedem, quotidie moveri; quam juxta Ptolemaeum semperquiescere. Quarto. Sphaerae Caelestes motu Nuchthemerim non indigent, sed sola Terra. Haec enim
omnium quaecumque sinit gestat, quasi Mater est. Itaque veluti pia Mater, quoties liberis involvendis operam dat; seipsam prius, mox etiam liberos , ordine & successive igni o vertit : Ita etiam Terra, se primum , mox quicquid in sinu continet, Soli exponit fovendum
10쪽
reficierulam. Nequit ergo carere Mota Diuriis, ne scilicet virtute solis vivisca privetur: qua fateor equidem non caritura, si Sol secundum Ptου-um, semel in singulos dies circumia eat t. sed neque hoc statuendum ; tum quia is Motu Dium non indiget, tum quia rationi de operationi Naturae repugnat. Quid enim λ nonne Mater liberis involvendis intenta, praepostere ignem circa illos, convertit; quos tranquillius , de minori eum nicilestia, igni quies-eenti, exponere atque obvolvere possi Ita etiam, ineptam dico Naturae operationem, si Solam circa Terram quiescentem circumducat, qua oportebat volvere ac convertere ad quies- , centeni Solam; ut vivifica ejus Vi , cum omnibus quae gremio sustinet futatur.. Motus igitur Diuma, non convenit octo Sphaeris ex mente Plotimi, sed soli Terrae ex sententia Cepernici. Quiritὸ . di hoc άtopon est, quod contrarios simul motus, in Coelo ponat; cum nulla Sphae ra in ortum & occasum simul queat moveri. Contrariorum quidem motuum species in Coelo se offerunt; sed Diuma conversio, non inest ei realiter, sed tantum quoad visum: currente enim Terri in Orientem, quicquid extra est , videtur contrario motu tendere in Occidinum, cum revera quiescat. Haud aliter quam navisantibus versus Ortum, obvia quaeque videntiar praeterire in Occatum . Ut vere dicendum sit, Sphaeris Coelestibus non inesse duos stranos motus, sed unum tantum verum, ab O seu in ortum; alterum appatentem, ab onu in Ouasium; ut recte observavit Doctissimus Cornuus . . Ex dictis ergo sit evidens, Positionem Copemici, Naturae, Rationi, Veritatique, melius convenire, qua Ptolamat. sed ne probabilia tantum sequi videar; ut dirimatur haec lis; infit-libili demum Argumento ostendam, Terram, non Oilaram Sphaerani, Mota Diurno moveri. Id quidem est tale. Sol in media distantia abest a Terra i 98: Semidiametris Terrae, iit, in procliutria nostra evidentissime demonstrabimili. ortis autem Terra Ptimao Soru facit Parallaxin in Mercurio. I9 gr. I3scr. in F mure,4 gr. Io scr. in Marte. 36 gr. 3 scri in Ioe, Iogr. 12 scr. in Satis , s gr. 28scri quas etiam Ptolemaeus propemodum assecutus est:
at in Sphaera Fixarum nullam, quae sensu possit percipi, aut ad sena mum Gudiis rupta. D ta hae, &Sentidiametro Orbis Terrae; invenitur Semidiameter Sphaerae Fracarum, in hunc modum. Sit B C B Orbis Terrae, ejusque Semidiameter A C i 9S: Semidiametrorum e V. Terrestrium; DStella fixa; D Α distantia ejus a Sela; D C distantia a Terra; D angulus Α D C 3ciseeund ..Αiolatus A Desse io 3o 292 7 Semidiametrorum Terrae. Nam in Triangulo Rectangulo A CD; datur latus Α C i 98:, cum ansulo AD C opposito, 3oseeund. ergo non ignorabitur latus ADt erit enim, ut AC Tangens anguli D, I sqqqI, ad A D Ioo oo ooo ooo; Ita
Est ergo Semidiameter Octana Sphaerae, saltem Ioso. 29 27 Semidiametr ruin Terrae. Quarum una,cum usitate 839: Milliaria Germanica contineat; erit Illa, 883336 736: Milliarium Germanicorum, Circumferentia S 6 99O o II. Ratio enim Radii ad Peripheriam, est ut ioooo ooocio, ad 6133r83sos
proxime, ut in Cyclometria nostra demonstravimus . . .
Divisa jam Circumferentia Octava Sphaerae 336399o , I, in χ ; videbis eam spatio horae 2si 83 293s Milliaria Germanica pereurrere t & intra serupulum horae primum 3863S822, intrasec dum, hoc est, momentum temporis, fere 6 398o. Quorum, ad momentum tam inaequalis ratio est, ut nemo non videat, non posse ullum corpus Physicum tantillo temporis, tam vastum spatium conficere. Deus enim O. M. ud testatur Sapiens, cap. II. 22. Ommacn
idit, in Perusere, Namm, o M ura. Ut hinc facile pateat, Positionem nil
mai Alsam esse; quippe impossibilem: Opernici contra, qua Terram singulis diebus semel ab Occidente in Orimum eonverti statuit, veram; quia est pabulis. Nani AEquinoctialis Terrinris, comprehendit tantum 3 oo Miltiaria Get- manica; quae in x4 divisa, exhibent 223 Milliaria pro motu Terrae Horatio. Unde spatio unius scrupuli primi, pertranseunt tria Milliaria cum dodrante; de unico momento pars Miltiaris decima- sexta; quae justam Labet & convenientem proportionem ad momentum. Hypoti esis ergo Coperaucaa, Omnibus . modis vera est, & Naturae consentanea. e Caeterum, quia non sum nescius, Tybonem Brahe cum asseclis, tantam octava
Spaerae Magnitudinem haud concessuros; extructam quippe super Orbrin magnum Terra; aliud Argumentum addam, desumptuni ab Orbibus Solis & Sa-B a tum ἔ