장음표시 사용
21쪽
DE FIGuRA COELI TYCHONICA .l muod ut commodius fiat, prius Figuram; inde quid in ea desideretur expo-- nam. Et primὸ quidem, occurrunt duo Circuli, Terra Honiacmtrici; quorum minor L svram, alter Solem gestati quo significatur, ustumque moveri circa quiescentem Terram. Deinde, circa Solem Circuli quinque, scilicet Orbis Mercurii, Veneris, Martis, Iovis, & Salami I quos tanqualii Epicydri Per Ecliptiram cireumseri; Planetis interim proprium cursum in suo orti perscientibus: Ita ue tum cursus ' sicut apud Ptolemum, ex duabus motionibus in diversis Circulis compon tui. Hae est Figura Coeli, quam se invenisse Tybo gloriatur , clarius paulo explicanti , ut tota illius Ratio de Fundamentum, penitius intelligantur. Assero igitur, pri- , non aliam esse Hane, quam Figulam Copernici inversam: ut eo stet, nihil novi a Tyciam allatum esse, sed tantum invetium, quod a Copermis bene antea, dei
22쪽
in Figuram Coeli Tychonicam. a r
& inventum erat, & ordinatum . percipies, ubi eam cum Corermeci contule ris ; quae talis est. In Centro eonsi b, MI, circa eum sex Circuli Hamuratrici; quod indicat, Solem esse Centrum omnium Coeli Sphaerarum. Primus, est orbis Mercum; secundus, Vmeru ; tertius, Terra & Lmia; quartus, Mariis; quintus Iovis; sextus Safumi. Omnes
quidem eum ipse Sole immobiles, sed in quibus singuli Planetae cursus suos conficiunt haec quidem est Figura Opernici. Quod si Tych cam cum illa compares, videbis esse ejus inversam, & facillime inter se
transmutari. Nam, si in Figura T cs u. Orbem Terra describas ex centro Solis, habebis Figuram Coperauci; at si in Coperaicaa, orbem Solu, describas ex centro Terrae, redibit Du '-ca. Diversitas ergo, est a varia deseriptione Orbis Solis, aut Terra. Nam si Oris Terra d scribatur ex centro Solis; hic quiescet, Terra cum Orbe Lima, in Ecliptica movebitur: sed Orbe Solis ex centro Terra delineato, Terra cum Orbe Livia quiescet, Sol movebitur in Eclipti a. Hoc discrimine bene percepto, seipsa produnt Figurat Ucianica vitia. Quorum Prurium est; quod Tycho Sphaeras Coelestes describat ex alieno Centro. Nam unicum re verum Centrum est Sol; quia medium locum inter Sphaeras obtinet, ut in Figura patet. In qua cum quinque principaliores Sphaerae, ex Centro Solis descriptae sint, Fliquae etiam, aliud Centrum respicere nequeunt: sed Tyri Sphaeras Solis& Luna, describit ex Terra, aliarumque Cursus circa Hane ordinat i Terram igitur, facit Centrum omnium Sphaerarum Veritati& propriae Figurae, ex diametro repugnans. Alterum: quod Soli, qui est in Centro Sphaerarum, motum tribuat; Terra, quae extra, quietem . Notum enim, Centrum immotum esse, sed quicquid extra est, circumduci aemoverit quare si Sol Coelestium Sphaerarum Centrum est, misset; Terrae, Motus erat
Accedit de tertium: quod quinqge Planetis, quo ni Sphaerae circa Solam ordinantur, duplicem motum adscribat: unum, qui progressu Sphaerarum, alterum qui ab ipsis Planetis perficitur. Sole enim quiescente, etiam Sphaerae Planetarum quicscunt; eoque singuli unico tantum motu queunt moveri. Quod si secus fieret, tales quoque in Coelo viras describerent, quales in Figura Motus Martis proposuimus: sed non describere, jam supra ostensum est; nequeunt ergo Planete, duplici moveri motu, quod vult Tycho Brahe. quarto: absurdum est, quod Sphaerain Martis describat per Sid aeraia Solis. Clim enim Deus o. M. cuique Sphaerae proprium determinarit spatium; impertinens est, earum pre traitimem aut confuso tu introducere . Quae non magis admittenda, quam si quis reri Chananaam, cui Limites destinavit Deus, Deuti ii. 14. Babyloηjam transire dicat; aut Hanc, Illam. Sicut enim, infallibile esset documentum, vitiosae descriptionis Terra Chananae, si per Bauloniam, aut haec per illam, ducta esset; ita etiam irreisagabile est argumentum,
T clionem Verani Coeli Figuram non descripsisse; quia Sphaeram Solis, duxit per Sphaeram
Martis, aut hanc, per Sphaeram Solis. strumὸ: non minus absonum, quod Sphaeram Solis, faciat Deferentem Sphaerarum, Sarumni, Iaru, Martιs, Veneris, de Μercurris. Hac enim ratione, ita implicat eorum Spiras; ut inter seruilla arte queant discerni. Cautior hic PtoIemus: qui cuique Planetarum proprium assynam Defermem; Spiras eorum Sphaeris ita inclusit, ut eas non egrediamur. mas, dum T cho Brabe di vertimode inter se permiscet & confundit, facit, ut Figura Ptolemaica, etsi non ininiis a Veritate aliena , sita tamen longe sit ordinatior.
Sexto: non caret incommodo, quod Orbes trium Superiorum, Saturni, Iovis, de Martis,
Di cloi faciat in Deserem, Sphaera Solis. Pugnat enim cum ratione, Epicyclum esse majorem Destive: quem iduo Pi lemus singulis Planetis, longe minorem Dorrete, rectu assignavit. Sed Diam Bratu, Orbem Salam poenὰ decuplo, Iovis quintuplo, Martis dimidio, majorem statuit orbe Solis: quae Rationum diversitas, ejus Figuram manifestae, a Vero, .Cα loque discrepat uiae, evidenter arguit. Ad extremam: pugnat cum Operatione Naturae, sex motionibus efficere, velle, quod comulodius fit unica. Nam quidquid Tycha vult fieri per Motum Solis; & quinque Planetarum, ροι taneam cui vocat) Conromitantiana, rectilis, commodiusque fit, per unicum Motum Terra; ut in Figura Coperaicaa est conspicuum. stat ergo ex dictis, Figuram Coelestem Dictonis, non esse veram, sed fictam magisque ex Figura N. Coperaui. quam ipso Coel0 desiamptam. i Est enim inordinaxa prDrsus,dcaccaelo aliena: ut quanquam Proportione & Connexione Dii rarum , Ptolemaicam su-
23쪽
i6 P. Lani rgii Commentationes
peret; Oidine ininen, de Regularitate , ab hac multis modis superetur. Sed vela verto, &'-ua Figura omissa , ad Uenon tandem cursum dirigo; ut in sequentibus, Lectorem V ritatis perfecte eruditum dimittam.
DE VER A, SED RUDI ORI, COELIOE LINEATIONE.
Otus Coeli , Corporumque Coelestium, duobus tantum Modis salvantur isti licet, per metem Tma & Motum Solu, aut per dietem Solis &Motum Tenae. Ptolemtiu ac Tycho Brabe priorem Modum elegerunt, ut Veritati eonsonum: sed Nicolavi Cuemcus, observationibus quamplurimis edoctus, Solem esse Centrum omnium Sphaerarum Coelestium , praetulit alterum . De priori, quam sit Coelo inconveniens; quantisque seateant erroribus quae motrii us ac Tyri, eidem superstruxere; multis supra docui. Reliquum est, ut evincam Modum ci misi, undequaque Coelo ac Veritati esse consentaneum . Cui fini, Figuram appostam exhibeo; eandem cum illa, quam in coli tione Tychonteae proposui; Ze ex I. libro N. Omiici, de Revolutio us hum Divum, desumpsi . Praecipuus ejus usus est, ordinem Sphaerarum rudiori Minerva proponere. Istae enim, sine mensura ac proportione debita ductae, nihil aliud hic, quam ordinem repraesentanti mox non ordinem tantum, sed & accuratam Dimensionem, secum alio Sch inate habiturae. Nunc eam, assero veram esse Coeli, Sphaerarumque Coelestium imaginem. Nam uti nullo eorum vitiorum, quibus Ptolei ua ac Dctanica laborant, uisetur; ita in se habet. quicquid ad perfectam Coeli Figuram requiritur. Primὸ enim: omnes Planetarum minx ἔ in Lomtudinem, Latitudinem, Diremmem, 'Remgratatimem, Stationem, Astra um ac Descensum; non ostendit per fictilios , aut intricatas visas, ut illae; sed per lineas Cim -'res, quales in Coelo conspiciuntur. Serendo: si mensura debita describatur, ostendit verum Situm, ac Distantiam Sphaerarum Coelestium; & consequenter, quantum Planetae a Sola aut Terra elongentur: quae Diametrorum quantitas: aliaque longe plurima. . - ι :Denn3M: admirandam suoque Coeli structuram, Sphaerarumque connexionem exhibet.
Quarum illa quidem, talis est rut supra eam: quod stupeat humana Mens, haud saeukinvenerit. Haec, tim exquisita; ut non accuratior membrorum in Corpore humano Symmetria
24쪽
in Mensuram sphaerarum Caelestium. 1
metriast, quam sphaerarum inter se. Utque illi, nullii membruma pueris, alterique loco agglutinaris , sine totius deformatione; haud seeus, in hac tam ordinata Sphaerarum dispositione, non impunὸ quicquam loco moveris, sine totius molis violatione, & eonsemius vitio. Hinc ergo patet, solam Ommci Figuram, non aliter atque ipsum Coeliun somnes & singulas Apparentias perses repres rare , ideoque pro vero Coeli Typo, neglectis aliis, habendam. ut Sed ut studiosus Lector non mente statim, sed & oculis, pulcherrimam Coeli Strui seram capiat; etiam altera Figura, tam ordinem, quam Mensuram Sphaerarum Coelestium proponam: imprimis, ut Certitudine Hypotheseos Cape me percepi tanto magis ei faveat, quanto propius absiautae Coeli Proportioni eernet responaere.
DE PROPORTIONE ET MENSURA SPHAERARUM COELEsTIUM. ' '
l Nie omnia igitur Meesse est, Moμ- cujusque Sphaerae, Etam iliaem. situmque angat, exploratum habere; sine quibus Veram Coeli Imagianem exsculpere impossibile est. Hate declarabo numeris; qualiter multis ac certissimis observationibus e Ceelo deduxit non multum abG milia iis, quae ante Me , Pt. -- &. Conmcia invenere , scriptoque Posteris prodidere.
Primo quidem: Spluera Solis aut Terea, communis mensura reliquarum; habet Sentidi inetrum I OOO partium, Eccotruitiuems O, quomino: gr. Camri, ad finem Anni 16oorqtaod item in reliquis Observandum. Secunia . Sellaidiameter Sphaerae LMMris, est 6oo, qualium Semidiameter Sphaerae Solis in t Terra Ioooo' Maxima Eanumtes in Dycnus, 3q Apoga m mutatur in singulos Dies.
Semidiameter Sphaerae Martis I 3I8s, minima tic rates I 72, Apogeum in 23gr.
Sexor Sphaerae Ioriam Semidiameter est 3 993, minima Ecumrotes 2 72, Apogaeum in 3 gr. 2I scri Libra. Septim): Sphaerae Saturni Semidiameter 993o4, minima Eccentrisitas 366o, apua in 26 gr. 7 scr. Sagittarii. iniscis: Semidiameter Sphaerae rixarum, est partium saltem 687sq937. Eccemrisitas nubia; quia verum ejus Centrum, est Sol. Hae sunt verae Magnituditus Sphaerarum Coelestium, & Eccerericitates: quas ex Coelo d promptas esse, Deo dante, in Urriumetria nostra, demonstrabo. Et quo nunc praeivimus, eo modo Sphaerae Coelestes describendae sunt, ut verus Coeli Typus obtineatur.
uoniam vero Semidiameter sphaerae Satum est yy3 o partium, & Sphaerae
Fixarum 687s 937; diiserunt partibus 6863 6ss, quantum inter utramque interjacet. Ex quo constat, Deum Ο. M. vlubile hoc CcEIum, in duas Regiones, seu vastissima Spatia distribuisse. -rum Primum, extenditurI sola sutriusque Centro ad Sphaeram ratum, partibus 993o rviterum, a Primo squod complectitur) undequque sursum, partibus 686s36ss. Immensa
igitur eorum Vastitas: Primi enim tanta est, ut Globus Terra, ambitu ue oo Miltiatium Germanicorum, ei comparatus; puneti rationem habeat. Semidi, DI vicibus Prima majoris, tam enormis extensio; ut tota Sphaera Solis seu Terra, ejus respectu instar punta sit. Quinimo, Primum Coelum quantunaquantum est, puncto haud multo majus est, comparatum Secunda. Orbis enim Satanti, apud Fixas iacit Parallaxin non majorem serupuiis,
ut ex praemissamen ta colligere est. -e vastum hoc Mundi AEdiscium; elatissimus
25쪽
18 - P. Lans igii Commentationes
Typus est, vastae atque infinitae Po-M, Magni illius Architecti, Dei.
Non tamen me sibi; quotquot panes Tyciam Brisaei sequuntur, tantum Coeli Mami dirum haud concessiros; multo minus, inter Solam & Sphaeram Finarum, duos esse distinctos Coelos; eo quM is Semidianiramim Octari Orbis , non faciat majorem I oco Semidiam tris Tina; quam sipra ostendimus , Ioso 29 27 Semidiametros continere. Sed eum haec Magnitudo Sphaerae Fotarum, eidem fundamento innitatur , cui reliquarum septem; quas ipse T cha, veras esse diffiteri nequit, utpote suis consentaneas : non potest quoque his receptis , illam ulla rati e rejicere. Data igitur Magnitudine Sphaerae Octava; nemo inficias iverit, duos esse risitulta CHM; Stellarum Fixarum, &septem Planetarum; cum Deus utriusque sedem ita discriminarit , ut sub uno Coelo nequeant comprehendi. Sphaerae enim Planetarum, non sunt ad Octavam reserendae , cum ad eam purieti iste rationem habeant: sed contrὲ, peculiare Coelum inter se et rinant, quia justa mensura ac magnitudine omnes conjunguntur. Accedit & hoc: qudd pecudati luinine hos Coelos inter se discreverit Deia Coelum enim Planetarum, a tantum illustratur: qui ut omnes ejus partes aptius illuminaret, in Ce ito collocatus est .i Neque enim sola Terra lumen suum a Sole mutuatur, sed etiam Linis, dereliqui Planeta, pro divera usque Magnitudine, & Distantia a Sole. Nam ut qui nocte candelae propiores sunt, majori lumine truuntur, quam remotiorest ita etiam Sphaerae Soli proximae, sertius illustrantur remotioribus. Cujus rei evidens praebet documentum Stella Saturni, quam languidius multo, a SMe illustrari cernimus, quam alios Planetas 1, quia duplo poene intervallo, ab eo distat. Adebque hinc promptum est intelligere; Radios Soliι. non extendi in infinitum; sed Distantiarum intercapedine exhaustos, deficere; haud longὰ
supra Sphaeram Saturni: quam proinde Primi Coeli ualuimus terminum . Sec dum porro , illustratur a Fixis: quae non minus quam Sol, proprium ac distinctum a Deo Lumen accepere: sed tanto fortius, quanto majus hoc Coelum Primo. Devi enimo. M. Lumen cuiusqtie Co li, proportionale iecit ejus Amplitudini: unae etiam Lumeu Fixamni. suis terminis circumscribi asserimus; nec ulteriis extendi, quam ad sphaeram Saturni. Circa hanc enim concurrunt hinorum C lorum Lumina; ut inter se unita; coniunctis viribus, tam sursum quam deorsum, operationem suam extendant: in usum utriusque Coeli;
sed imprimis Homitis, quem Dein tanquam Dominum universi, in Primo Coelo collocavit.
D has duorum C celorum emuAvi, accedit & tertia, quam Psalus vocat Spiritum Dei, aut Aglatum , quem Deus emittens, faciem Terra renovat. Hac enim reliquae distitutae, nihil operantur. Utque in corpore Humano, tres Facustares, eidem semper functioni intentae sunt; Vitalu scilicet, quae sedem habet in Corde; Naturalis. que in Hetate; &Imellectialis, quae in m. Ita & tres istas Energias, simul eidem operi decet esse intentas, ut id per- festiam evadat. Nam si Devi non exaudiat Coelum; non exaudiet hoe Terram: neque illa Frumenti, Musti, Otrique proventum dabit; ut d et Hos areap. 2.2o. 2I. Prodit autem Vis prima, ex Primo Coelo; altera, e Secundo; tertia, ex Tertio, quod Salomon Caelum Caisum vocat 2Chron. 6. I 8. quia reliquos eomplectituri Deus ipse, Thronum suum, Ies6ς r. quod Majestatis ac Gloriae Divinae, manifestus in eo sit sulgor. Paulus denique Tertium Caelum, in quod sublatus audiverat verba , tilia . qua pum liceat homun eloqui. 2 Cor. I 2. 2. 4. quia supra duos visibiles Coelos extensum, vere tertium est in ordine.
Hinc ergo liquido constat, Deum AEdificium hoc Mundanum, in tres Coelos distribuisset uotum duo sunt visibiles; tertium hamnus invisibile, sed post hane vitam, ab Electis viendum, ac possidendum, Matth. 23 3 4. Id Dein Populo suo typice proposuit, sub Figura
Tabe culi, in tria spatia distincti r quorum primum erat atrium, quod Populus; alterum, Sanctum, quod Sacerdotes quotidie ingrediebantur; tertium Sanctam, Suisorum, quod soli Pontifici semel quotannis licebat introire; Exod. 16.&27. Hebr. 9. Constat autem, Sanctum Sanctorum fuisse Typum supremi atque invisibilis Coeli; quod Dominus Noster I. Chri- .us. semel intravit, peracto Sacrificio pro nobis in Cruce, docente Apostolo, Hebr. 9. 2 Consequens ergo est, etiam duo reliqua Spatia Taber culi, atriinrt videlicet & Sanctum;
duorum Coelorum, qui continuo adsperii patent, fuisse Typos.
26쪽
monstrabituri Secunda, dnon expressuit in 1 gr. q scr.
Tertia, est Cancri. In eae ut Semidiames
comitari. Naiuniformiter ni Quarta, enotam Arithi Quinta, Il
Haec sunt cΕ Iarum CoeIes Veritatem de
27쪽
in verum TNinii Primi Coeli. 21
generationem Hominis, alioruntque animalium concurreret; irritum esset, quicquid ad generationem molirentur. Hine Mercuri in ille Trimessi in sic dictus, quod tres praecipuas Philosophiae partes optime creditur intellexisse) Solam vocat risibilem Deum. Non quod putarit eum vere Deum esse: Dei enim invisibilis , Umin Esemia. de Triisi Personis; in Scriptis suis passim meminit: sed qui imisibilis Dei, visibilis quasi im est. Nam si Solem, & Ορο-
rationes ejus varias con syderare velimus: quis non videt excellentem esse inritum, In libita Dra qui ut lux est increata, in qua non sunt tenebra, I Ioan. I. s. Ita hic, lux est creata, in qua nullae reperiuntur tenebrae. Qui ut Mundum non in genere soluin illamirat, Ioh. 8. I 2. verum etiam in specie, omnes bomnus νmiratra in Mincium, Ioli. i. v. Ita hic, non modbi
tum Primum Caelum, sed speciatim homines, luce sua illustrat. Illud, quia in Primo Cati, nulla lux, nisi a Sole prodiensi hoc vero, quia in specie, illustrat hominem in Terris degentem i de die , proprio lumine; noctu, Lunari; mane ac vesperi, aeris . Ut vere dicatur, νθ, bilem quasi Deum esse, in Primo Caelo. Accedit & hoe: quod in Sole. Devi SS. Trinitaris, quasi simulachrum quoddam constituit. Sicut enim tres sunt qui testantur in Cati, Pater . Sermo, & Spiritia S. Ohi tres unum sunt, I Ioli. 7. sie tria vides in Prima Cais, Terram illuminare; Solem, Lunam, & Aerem Terra circuin silam; & hanc esse unam, eandemque lucem. Trinitatem quidem des gnat iubjectorum diversitas, Solis, Lura, & Aeris: quin ut Pater a seipso est, Filiin a Patre , & Spiri, S. a Patre& Filia; ita lux Soliti a seipsa est, Luna a Sola. Aeris a Soli Ac Luna simul: iunt igitur revera tres diversae luces. Unitatem vero maniseste demonstrat ipsa lux : est enim lux Linis , propria lux Solis: Iux Aeris , Solis&L. viis simul: ut revera tantum una lux sit; eademque ab uno Sole, ut fonte profluens. Ex hae SS. Trinitatis, in Sola adumbratione, liquido constat; non modo Solam in Primo Caelo, vili bilem esse inuginem, inrisibilis Dei; ut ebat Triingist in Mercuri vir sed multo magis, in ipso Centro positum esse, eoque fulgore ac claritate decoratum; ut quicunque Verbum Dei Scriptum non habent, ejus intuitu quotidiano adducantur; ut quod in ipso invisibile est, nimirum Hemam Potentiam ac Bonitatem; ex tam eminenti Creatura cognoscant: Deoque eognito, honorem debitum conferant, utpote Creatori super Onima laudando in secula, amen.
Hactenus de Sole; nunc Sphaerae circa eum veniunt con*derandae: & primo quidem Mercurii Se Veneris; quos Dein O. M. Soti proximos fecit, tum ipsius Solis, tum Terrae causa . Horum motus si respicias; deprehendes Soli tanquam Regi in Primo Caelo additos, in binos Satellites: sicut enim fidi Latermes Regem; ita & hi Solem, perpetuo comitantur & observant nunc ut Prodromi eum praecedentes; nunc ut Pedisequi sequentes. Nec ulteri ius ab eo recedunt, quam ad destinatum limitem: quem assecuti consistunt ;& quasi mutata intentione, tarde prius, mox velociori cursu remeant. Cum ergo motus eorum, sic videamus Soli alli- satos; concludimus, maxima ex parte ministerio Sius, o conditos atque ordinatos esse.
Sed quodnam ei ossicium praestent, nunc declarabimus. Certum est i Solem uti lucidissimum, ita &ealidissimum esse, omnium totius Primi Casi Corporum: ut rectὰ a Calore ejus nihil esse absconditum, dicat Regius Propheta Psal. 19. 7. Deumque, uti Lima imperium in Aquas, ita & Soli, in Uram dedisse. Videmus enim Solem nihil aliud esse, quam ignem; seu ut quidam Veterum Philosophorum sensit, Mudron diapuron. Globum seu Massam candotem. Sol autem, tantae magnitudinis & caloris; dubio procul Terram adureret, ni immodicus ille calor aliunde temperaretur. Exemplo sunt tempora Helia: quibus Sol non aquas tantum exsiccavit; sed herbas ac gramina, magno hominum pecorumque damno, adussit, 1 Reg. 17. R i8. in & idem experti sumus nostris diebus; quoties Deo, immoderata Siccitate, peccata nostra vindicare visum fuit. Sed cum nihil occurrat, quo tantus aestus temperetur, praeter serm&.. qtiam; Deus sapientissimo consilio, binos hosce Plan tas squorum unus Naturae aeria, alter Fruiduatis & Humissitatis, est particeps Soli circumjeeit; ut intensum eius Calorem temperantes, salutarem redderent, tam Globo Terra. quam Homini eum incolenti. Horum veritas, vel ex solius Microco mi constderatione ulterius confirmabitur. QAod enim in Macrocosimo Sol, id in Corpore humano est Cor. Ab utroque intra si uin Lbjectum, omnis calor in reliquas partes dimanat. Itaque ut Sol perpetuum requirit resei gerium, ad conservatione u Macrocosimi , sic Cor hominis, continua eget ventilatione, in commodum
28쪽
za j Ρ. Lansbeigii Commentationes
sui ipsius, & reliquarum Corporis Partium. Videmus hoc, quoties immodico aestu accensum , Corpus tabescere ficit, Hominemque brevi deficere; ni ad pristinam temperiem reducatur . Et hinc sapientissimus Rerim Creator, binas ei Sphaeras circumdedit ; Pericardii. quod aqua plenum, Lissicientem praebet reisillationem; in quo D. N. Iesu Cliri tin post
mortem vulneratus est, essiuente sanguine & aqua; ut testatur se vidisse vinolia Ioannes cap. I9. 3 &c. Et Piamreum, qui Aerem frigidum attrahendo, calidui iique expellendo; temperiem summam , ipsi Coria; 8c hinc toti Corpori introducunt. Quocirca , uti Deus Peri- eardiuvi de Pul es. Cordi circumdedit in refrigerationem; ita extra dubium, Sphaeras Mercurii 3c Veneru, adjecit Soli, ut intensissimum calorem temperando; non ipsi tantum, sed universo Mundo, Hominique quein mirus manuumsuarum praefecit, Psal.8. 7.)itiserviant. Hactenus de duabus primis Sphaeris; nunc ad tertiam, quae est Terra. Huic Deus medium assignavit locum inter Planetas inseriores, Mercurii , Venerem & Solem; & silperiores,
Alarim, Iovem, ac Saturnunt: ipsaque Globum Terra stistinet, eum Sphera Liviae ex cujus m tibus, ratio quoque illius ordinis, colligitur. Nam cum Deus Terram. IIominis maxime causa crearit , eique inhabitandam dederit, Psal. I ivras. etiam in ordinanda Sphaera, ad Globum
Terra, Ηmmenulae respexit. Quod si eam collocasset in Centro Primi Caeli, loco Solis, Hominem longissime a Coelo, ubi est Thronus ejus, ablegasset: sn autem in Sphaera Saturri; a Sola, Planetisque vicinis, nimium removisset. Posuit ergo eam in medio Planetarum ;loco totius Primi Caeli dignissimor ad quem, tam sit periores, quam inseriores' lanetae, In-slxemtasseas, quasi ad commune penu, liberaliter tranfinittunt. Haec ergo inma est μι erga Hominem Beneflcmia; qua eum, licet paulo minorem fecerit Angelis, gloria Sc honores praestantistini in Primo Caelo loci) coronarit, Psal. 8. s. Accedit ad locum Terra, etiam Motus in sita Sphaera; non postreilium Divinae Philanthro-pιas Argumentum . Nam per hune essicit, ne vastum ae grave Terra Corpus, loco cedat,
sed in solido Sphaerae suae fimdamento permaneat. Ipse ergo, solus est, qui stabilit Terram ;& Filios Hominum manu gestans, piae Matris instar, ab omni incommodo tuetur δc conse vat e quod innuit, Delit. 32. cum inquit, sicut Aquila pullos transsert, alisque protegit; ita
se saelem alis quasi gestaesse, & protexisset nam quod Israeli in specie, id quotidie praestat
omnibus Hominibus in genere; Globum Terra cum incolis, manu gestans, & de loco in i
eum assiduὰ transserens . . . LllRecti dx hoe percipies; si binos in Terrά Motus e syderes: Dianis enim Dein Hominem non Lucis tantillii & Caloris Sala, sed etiam Virtutis Vinisi a facit participem. Et hinc, qu
ties cum Terra ad Solem circumvolvimur , cogitandum Deum nos ulnis gestare, &instar piae Matris, Soli tanqtiam luculento soco obvertere; ut Calore, Luce, aliisque commodis,stuamur. Deinde; cum singulis Annis Terra per rapi mnaovetur, concludere oportet Deum O. M. nos Curru triumphali per Eclipticam circumvehere; ut spatio Anni conspectis eum voluptate adnitrandis ejus operibus; Autorem grati laudemus & celebremus. ι rQn: Sed in ipsis Terrae Motibus, Consimitia vel imprimis observanda. Nam absoluto uno ei ei litu, sine nulla quiete ani cessatione exorditur alterum. Ex quo discinius; Deum nobis Terram, non ibi sim in Currum triumphalem, verum etiam in Remm Narem, Rebus necessa
riis apprimὸ instructam , tradidisse; qui ex ima hae laehrymarum Valle, transvehamur ad Caelestem illam Hierosolynam, qua supra est. Quid enim λ nonnὸ quantister in Terra desistas.
peregrini siumust Heb. il. Iq. Terraque, nonne magna Nou, qua Filii Hominum navigant
sine sensi progressionis sint enim anni plent suest, quibus ea line intermissione navigaevit rnee desinet, nisi absoluto itiηere Filioram Dei, Apo. 6. II. Tune enim, Caelicum stridore praeter bunt i Elime,lta sttantiasolventur, Terra sis, Naνis illa magna, tam longo tempore per Aeremam, cum 'Mn sibin operibus tu ea, exuretur. Non tamen in P dum redigenda, sed os renovanda; docente Apostolo Petro, et Epist. Io. II. Hinc ergo rursus monemur, ne unquam e me
isoria depi must nos quantisper deginius in Terra, a Domino perere abse. 1 Cor. .ω hoc cst', quandiu hae Navi navigamus, peregrmosesse, qui Patriam nondum recepimus. Nam qilibuscunque tandem commodis Deus nes assiciat; Patria tamen, & LMus permanens, non hii exspectandus; sed quo tendimus, in Caelo Caelorum, ubi ChriIlus sedet ad Dexteram Deiὸ ol. I. r. bori Ueruinent ni vero, praecipuus Enis Spha rae Terea non est silentio praetermindus; qui est; ut per eain quasi per Scalas, ad seperiores & h seriores Sphaeras 'metremus; cujusque memstram accuratius exploraturi: quod hastis parvi lisses, ac delectationis est . Qqid enim H
29쪽
in verum Typum primi Coeli. et
mini praestantius, quam Sphaeras Coelestes ita mensurare, quasi eis insisteret Testatur Sapiens, Proverb. 8. cum Dein poneret Fundamenta Tma, Sapi-- Operi praefuisse, sequam Terru constertiis ham um, qstatusis delictasse, vers. so. 3r. Annon igitur & Nos , quotidiὸ
Sphaeras Coelestes cuin voluptate lustrare decet, cum inibi Creator noster, Aternasu ejus Sapioria, praesentes sint omnino .
Age igitur; Di mensionis initium fiat a Luna, quae Terra proxima primus quasi Gradiis est
in Scala Mundi. Haec eum reliquis Planetis inaccem; e Terris mensiurari nequit, nisi per duas Stationes, ut e fundamentis Geometricu notum est. Quocirca Distantiam ejus explor turus; duas assumpsi Statiisti . unam in Centro Terra, alteram insipersi te: & deprehendi, Linis Nova ac Ple . maximam Risistionem esse svi Semidiametrorum Terrae; quantam etiam ante me invenere, Hipparchis de Plotimavi. Mediante hac, de aliis quibusdam requisitis; inveni Distantiam Sesu maxiniam is sole Semidiametrorum Terra ; Semidiametrum S Iis 7 Semid. Terra; & Semidiametrum Linis partium, unius Terra Semidiametri, minus sexagesimae parte quinta. Hinc tandem Geomtrice conclusi cibus 43 s. r Terram Lina, vicibus 43 : denique Solem Lima, Numine, Dimensionem Solis ac Linia absolvi, ut latius in Ur Reliquorum porro Planetarum Distantivi. duabus quoque, sed aliis Stationibus investigavi. Lmia enim Terra aded vicina est, ut Semidiameter Terra. sensbitent habeat Proportionem ad illius Distavitam: sed reliqui Planeta, in isitum absimi, ut totus Terra Globus, ad eorum Di lamiam, instar puncti sit. Atque hinc, unica tantum Statio in Terra assumi potestrubicunque enim Di mensor consistat, in puper e, an in Cemro, eandem semper retinet visi nem: altera quaerenda est extra Terram, ut visui mutatio offeratur; cum sine hae quod quaerit, assequi non possit; ut norunt, quotquot Geometriam vel a primo Iimine salutarunt. Sed qua tandem ratione, dimensor, alio Calli loco, secundam Sιationem acquiret eertὶ, neque Hipparchia, neque Ptolemo , nec ullus Veterum, modum acquirendi alteram Stationem scivere, ideoque de mensurandis reliquis Planetis, nullam secere mentionem. Sed Deia ille in M. qui multa nobis extremo hoc seculo revelavit, Veteriis incognita 3 inter alia quoque manifestavit, modum dimetiendi quinque reliquos Hamis ; per Sphaeram, inlusique Terra. Nam Terra in sua Sphaera quotidie promota, locum mutat in Cala; ut Mensori ad lubitum duas Statunes assumere liceat, quibus acquirat distantiac Planetaram: imo & Fixarum, ut in prima Parte, luculento exemplo ostendimus. Ex quo patet, Deson Sphaeram Terra, loco Scidarum ordinasse, quibus reliquas conscendentes, earumque Magnitudines explorantes, nosipsos quoties visum fuerit , in operibus Dei delectemus: quem propterea, nunquam satis
laudare quinius, aut pro dignitate revelatorum celebrare. i. , Attamen cum Deus & Natura nihil aganthustra; quaeret forte aliquis, eur rem tanti mo menti nobis revelarit 3 Respondeo, Deum voluisse docere, non Terram tantum, sed & C lum nostri causa creatum: ut sicut nune possidemus Terram, ita certi simus, post hane Viatam obtenturos Calum. Terram enim nostri causa conditam qui negat, cum Sensu & R tione pugnat: haec enim nascentes excipit, natos alit, mortuos gremio tegit, convertendos
in pulverem ex quo formati sumus, Gen. 3. I9. Sed& conditum in habitaculum H minis , occupandumque post destructionem terret Tabemaculi, testatur S. Script a multis in locis, ut Eccl. I 2. 7. a Cor. s. I. aliisque: quae tamen Sadducat aliθuot, de Epicuri degrege pum, rejiciunt; contenduntque, non esse Homini aliam Sortem exspectandam, quam qua in hisce Terris fruitur. Atque ita multos, etiam in Eccusa Dei, seducunt, atque inficiunt; teste apostolo. I Cor. is. 31. Existimant enim hujus farinae homines, S. Scriptima non assentiendum, ubicunque Rationes Physicas non addit. Itaque Deus O. M. ut succurreret debilitati fidei nostrae; istorumque impudentem audaciam redingeret; non tantum Masu Coelestiuin Goomm . sed etiam Modum mensurandi eorum Inter tu ac Mumturi s et menter manifestavit: ut tam certi simus de possessione Coeli post hanc vitam, quam certὸ nunc idem ad normam exigimus ac mensuramus. Cui enim usui ista Coeli Dimensio; nisi ut doceat hominem, quod tam apte mensurare novit, suo te ore quoque occupaturum pNam quanta est Scientia , tantus quoque sit Scie a nita necesse est: cum Deus in omnibus Creaturis, Scientiam ita aceommodarit Usui ; ut hic, illa, nusquam sit minor.
Exemplum dabit aquila; eui Sci iam de Facustatem dedit, prae reliquis Avibus estissimὰ volandi. Nam in altissimis Montium jugis nidum reponit, pullosque excludit, Iob 39. o. sed non innatat aquis, quia natandi Facultate&Scimia distituitur. Et contra, atque
30쪽
a reti, velocis E Aerem trajiciunt, di sine ullo incommodo in Aquis degunt, quia FaG-tatem utriusque a Deo consecutae sunt. Struthin testatur ipse . ova sita in terra ponere, calidaeque arenae excludenda relinquere; non consederantem, ea pedibus posse eo terit adem enim Sciemiam. nec inenturi dedit ei, Job 39. II. unde evidens est, Deum,
Scinitiam in omnibus Creaturis, Ibi sie conjunxisse, ut quasi aequalem inter se rationem habeant. Concludo igitur, cum Deis Homini Scientiam mensurandi Coelum dederit, Usum quoque post hanc Vitam concessiarum. Nam si Formica finem scientiae suae assequitur,qui est Praparatio cibi per Matem, deciae tempore Megis, Prov. 6.8. multo magis Homo, praestantistima Creaturarum, finem scientiae assecutus, Coelum ipsum post hane vitam possidebit. Addo etiam: si Di mensio Te si, mdchieli a Deo per visionem ostensa. Anno Captivutatis Babylonica 2 , cereb significarit, Templum a Chaldais incensum, mox esse restaurandum ἔHezech. 4o. I. &c. exarum quoque Di mensionem Coeli, a Deo ultimis demum temporibus revelatam, evidenter ostendere; mem adesse, φυ D. N. Ie Christus, cumbamtionis cmnine, O voce Archangeli, dependete Caelo, ut nos adserarat, i Thess. 16, 17. Atque ideis, capita in Coelum erigere oportere, exspectantes adventum ejus, in precibM Ze jejunio.
Sed tempus est, ut pergamus ad Sphaeram Luiis. Hanc Deus, Arma D cli Terra perpetuum atque individuum dedit Comitem: sine dubio, sicut Sphaeras Mer ii & Uriuris eollocavit circa Solem, in usum Solis; ita etiam hanc, circa Terram constituens, in usuin Terra. Qi,od vel ex sola Motus Lininis observatione manifesto colligitur. Nam ut fidelis Ancilla Dominam; ita Sphaera Luna perpetuo comitatur Terram, pari motu per Ecliticam proe dens . Deinde: ut fida Famula, nunc praecedit Dominam, nunc sequitur; ita & Luna Terrum . A ConjMictime enim in Oppositionem, locus ejus, ad locum Terra in Ecliptica, perpetuo est proQοumenos. hoc est, tendit in Pracedemia Siorum; sed ad Solem in Consiquentia. Ab onustine autem in Conjunctionem, locus Luna. est ad locum Terra hepomenos, tendens in Signotum Consequmtia ad Solem in Pracedentia. Unde evidens est, ut Luria Motus certo respectu ad Terram de Solem ordinarur; sic Illam utriusque usui, a Deo esse destinatam. primὸ enim di videmus Linam Terr adjunctim, tanquam alterum Solem; cum quae δοι eirca renam efficit de Die, eadem Luna inciat de Nino; sed modo lono impetis Hori. Is enim Luminare magnum est, regem 'em, haec Luminare paraum, regem Noctem. Gen. I. 16. eoque, quanto lux Solis, Lunari maior, tanto majorum in Terra est virium. Luna tamen, non mimius quasi alter Sol est, de Nocte. Is enim de Die Terram illuminat &c1leficit, Haec de Nocte: neque id sine magno Terra commodo. QAamvis enim, qui extra Circulum arcticam
de Amarctumn habitant sqqibus Nox aliquot saltem horarum est) Luce & Calore Solis, alia quatenus carere possint; tamen, qui d ni intra dictos Circulis squorum aliqui Noctem ha- t eontinuam sex Mensium) Luce & calore Luna, propter diuturnam Sol, absentiam, sine magno incommodo destitui haud possunt. Videtur itaque Deus, istarum Regionum
incolis, Lunam, in remedium absentis Solis, quasi alierum Solem contulisset ut eum Regis rate eonfiteri liceat, Terram anaquaque Bonitatis Dima plenam esse. Psal. II9.6 Interim, praeter Lucem di calorem, Luna Humorem quoque Terra suppeditat. Nam Sol intenso calore Terram exsiccans, plane adureret; ni Lima de Nocte Humiditatein ejus, assidub renovaret. Quae cum frigida sit, Ze humida; Radios Sollis incidentes ita alterat, ut in Terram reflexi, eam humectent; 8e in sustentationem Rerum Terrestrium, moderato calore perfundanti vita enim Plantarum ερ Animalium consistit in permixtione Catidi de Hi midi, 3t per haec assidue reficitur, ae sestentatur. Porro sicut Luna, Terra velut alter SoI; ita Soli est, velut altera Terra. Nam utriusque Medietas una, a Sole semper illustratur; altera obscura manet, tanquam in tenebris Nossis: hoc tamen discrimine; quod Terra singulis Diebus, ob Motum circa Axem, tota a Sole illuminetur saltem in iis Regionibus; quae Diuma Diu Luce fruuntur Luna non nisi spatio 29I Dierum; quia minori tempore Soli se totam non obvertit. Secunia; Luna tam Figura Corporis, quam Constructione. Terra admodum similis est. Illa, quia sunt Globi pati modo a Sole illustrati: hae, quia ut Globus Terra constat partibus Terreis, de Αqueis; quarum illae obscuritate 3Edensitate Lucem Solarem non admittunt; hae pelluciditate partini imbibunt, partini fortius 8c puri ius caeteris reflectunt: sic etiam Luna, composita est ex partibus obscuris de pellucidis, seu asperis de politis, prout eas denominarclubet: nam varietas Faciei Lunaris. Candore de Maculis conspicita, nihil aliud aiguit; quam