Pandectes de Justinien : mises dans un nouvel ordre, avec les lois du code et les nouvelles qui confirment, expliquent ou abrogent le droit des pandectes

371쪽

n' est pas concolaru , parce que non obStant mori erreur a cet

pὐ lilion lorsque e molis potar eque la hos a sit doniasie, est

honteiax, Omme oti te verra dans te lilre vivant.1 saut observe qu on est cens si avo i donia poli une hos ,

1 Si 'ai comptola soni me aia salix porteia de potivo irs , dans 'intensoride in'eti dessat si , son prosit, mais rependant ous a condition de satre a lister son constituatit, P a lie aes 'action ob rem da fi parce que 'ai trans- fgr la proprisitsi de celle sommo Mais si e lui a pay pou remetire is sonconstituant, Pti' alas lietati'action ob rem dati , parce que e nequi ai

372쪽

5'. Denique ob conditionem datum est, quod datur ad implendam conditionem alicujus dispositio iis quae sub hac condi tione acta est Hujus quoque dati repetitio est, si dispositio exitum non habuerit. Igitur de hac ait specie , simul et de eo quod ob rem datum est, in hoc titulo agem US. Ut autem de utraque methodice tractetur, videndum ; ' de eo quod ob rem datum est, sive ut aliquid sat sive ne aliquid fiatu de eoque quod conditionis impleni de causa datur; ' de con dictione horum omnium ita datorum ubi et de condictione ob

rem accepto-lati promissiue , re non Secula.

ARTICULUS I.

De Prima Pecie ob rem dati, nempe ut aliquid fiat. Circa hanc speciem dati videbimus ' quale factum esse opor 1eat , quo non secuto Sit repetiis Oui locus 2'. quando repetitioni hujus dati locus esse incipia dc si natue, et per qua actiones. S. I. Quale debet esse factum , quo non secuto sit locus rePetitioni. III Quum datum est ut quid honesti sieret de sacio enim turpi in hoc titulo non est quaestio), ita demum e nou seculo repetitioni locus esse potest, si sacrum illud sit quod non solius accipientis interest. Nam V. G. re quum quis acceperit ut in suo ediscet condiciei id non potest, quia magis donari ei videtur. Quae senientia erati quoque suit: ait enim datum ad villam exstruendam vel agrum serendum, quod alioquin acturus non erat is qui accepit, in speciem donationis cadere. Ergo in ter virum et uxorem hae

in urn non transtuli ; sed actioni furti et condictioni furtio locus est. Ita

intellige quod in sine legis dicitur. Facit et lex 3 3. I. b. de furiis.

373쪽

DE L AC T. X gPkT D UNE CHO SE DOΝΝsi E, etc. 353 psithe nou seu lementia est 'aclion du vol mai eucore par 'actiondoni lci' agit D. 5. Ensu, oti a donia potar ne condition e qui a tydontigp0ur que a condition 'une disposition vhuiuelle ut rem plie; et iij a ieii , a sipsi lilion si et te disposition 'a Oint ei soli esset. Datis te lilre qui trai te de et te sphce de choses Onnsies , nous traiierons ei meme tem de ce qui a te donia potiri ne hos e. Mais our sivel opper sithodique ment les principes deci 'une et de I'auire , Ous i alterons ' de ce qui a tydonia potiri necho Se, 'est-a-dire, Our hi 'tine hos Se sit Ou ne Se filias , et de ce qui a i donii potir 'eqsicution 'une condition et ' dei'aclion qui sis ulte de ces hos es in si donii oes, et en sui te de ' tion qui ait de la cho se, do ut ii a promis iusiration ou si charge, an que t 'esset d'une telle promesse soli sui vi.

tition 'lu'autant que ceriu'on a Ouli qui di salti 'inthressa it passe ut ement elui a qui ou a doniae. Car, par exmple, si tors tu'On a donia quelque hos a uti in dividit ou qu i construi se uia disice datis sori terrain, n epe ut pas intenter contre uiri action en si petition parce que lacho se qu'il a reque a cet esset est cens si tui avo ir sit dotiti dei tui exclusivementa et 'estri' avis de Neratius rear i di que ce quin

374쪽

334. LIB. XII. PANDECTARU Μ ΙΤ. IV. erunt interdictae n. l. 3. . . . de donat inter vir et uxor.

Ulp. lib. I. ad Sab.

IV. Item ut sacto non secuto condictioni dati sit locus, regulariter oportet illud fuisse iactum quod per rerum naturam possibile fuerit. Unde Diocl. et Max. Dictam legem donationi, si non impossibilem contineat causam, ab eo qui hanc suscepit non imple iam condictioni facere locum juris dicta disciplina Quapropter, si titulo liberalitatis, res tuas in sponsam conserendo , certam dixisti legem , nec huic illa , quum posset, paruit Successores ipsius de repetendis quae dederas, si hoc tibi placuerit, convenire non prohiberis . l. 8. Od. d condici. b. Caus dat. Ita iamen ob rem impossibilem dati cessat repetitio , si quis sciens rem impossibilem dederit : secus, si putavit possibilem. Hinc re si liber homo qui bona side serviebat, mihi pecuniam dederit ut eum manumittam i), et secero I); postea liber probatus, an mihi condicere possit, quaeritur 'in Julianus, libro xx Digestorum, scribit competere manumisso repetitionem 3 . e ratius etiam , libro membranarum , refert aridem pantomimum a Domitia, eronis filia, decem quae ei pro libertate dederat, repetiisse per judicem , nec suisse quaesitum a Domitia sciens liberum

accepisset n. l. 5. g. 3. Ulp. lib. 26. ad ed.

Inspiciendum tamen an qui dedit, aeque donasset si scivisset rem esse impossibilem. Hoc docent Diocl. et Max qui ita rescribunt is Quum ancillam patrem vestrum ei contra quem Supplicatis, dedisse proponatis, interest multum utrumne animo donandi dederit, an ob manumittendam filiam quam ancillam existimabat quum persecta quidem donati revocari non pos Sit, cauSa vero Onandi non Secuta , repetitio competat n. l. 6. de condici ob caus dat. i Quod est impossibile circa liberum hominem, cui libertas quam iam

habet, dari non potest. α Inaniter. 3 Quasi re non secuta nec enim vere manumissus est, qui lIber erat. Habet autem repetitionem , quia se servum existimans , putabat possibilem rem propter quam dedit.

Nil enim interest in persona quae accepit, sciverit necne rem P05Si' bilem , sed in persona quae dedit.

375쪽

entre mari et semilae n.

C 'est ovi quo Dioclsilien et Maximieti di sent que u si a condition misera uiae donation e contientias ne chOS impossibi e iij Hi ei a 'action contre celli , qui ima donia si, dans e casiuit 'a o in rempli a condition e qui est cons Orme aiax principes avo usis par te roit. 'est polii quoi si ei donnant vos biens hvotro si an si h li ire de libora lito, Ous y ave mi une criai ne condition , laque lie Jant pia tre rempli par votre sani si , ne lya rependant Oint tes, rien 'emphche que OuS 'acti Onnie seshori lier en restitiali On de ce que votis tui avie donlisi, si vo us lejuge a propo n. Tolites is i 'action en sipsi tition ne cesse 'avo i lieu our nec hos impossibi , qu 'autant que elui qui a donia a sumu' elle hiat impossibi e I en est aut rement 'it a crura a possibili io. C' est poli, quo u si ui homirae libre qui me servat de bonite sol, 'a dotin de 'argent Our son asi ranchis sement I), et queio 'a te en esset as ranchi a ; on demande si , Jaut sit reconnuhomine libre dans la sui te, it ourra sipsi ter contre Oi 'argent iii 'it 'avait donia si, et Julien ense ii 'il le e ut 3). eratius rapporte aus si que aris pantomime, sitant ait endre pario milia , filio de siron , di pisices 'O qu i tui avait donnhesio ursa liberisi, on ne 'sita it ependantio in insorin Si Domitia avait si que 'sitat uri homine libre I saut toti te is examine si elui qui a donia aurait gale metit donii dans e cas ou i aurai si que a cho se tali in possibie. C 'est e que nous enseignent Dioci sitie et Maximien, qui s 'ε-

phre avait donia uiae es clavera elui contre teque votis rhsentet votre re supte, it importe beauco ut de avoi si son intention lait de a lui doti nos, ou 'il a tui a dolansi potir 'asi rati chir, dans

α Inutilement. 3 Comine si la causem'esitio in eid' esset car celui qui tali libre nyapas pia ire sirit ablement assranchi mais it a l'action en 6pεtition , parco que se croyan es clave rit croyait ussi queri chos elour laquelle it dotitiait de l'argent tali possibie. Carci est indisserent queda person ne qui a res ait sum ignor quela hos e sat possibie, e qui n' est important que our celle qui a donnd.

376쪽

g. II. Quando dati ut quid fieret re et itioni locus esse inc it desinit c , et Per quas actiones Circa hanc quaestionem interest an factum ex solo accipientis arbitrio pendeat, vel non. V. Quum non pendet a solo accipientis arbitrio, an diu repe lili otii locus non est, quandiu iacienduin speratur Dubi autem sperari desinit, locus est condictioni ob rem dati. Hoc docet eratius. Ita ille Quod Servius in libro demo tibiis scribit, si inter eas personas , quarum altera nondum iustam aetatem habeat, nuptiae actae sint, quod dotis nomiii interim a tum sit, repeti posse, sic intelligendum est ut, si divortium in tercesserit priusquam utraque persona justam aetatem habeat, sit ejus pecuniae repetitio : donec autem in eodem habitu matri itionii permaneant, non magis id repeti possit, quam quod Sponsa sponso dolis nomine dederit, donec maneat inter eos assinitas. Quod utine ea causa nondum coit matrimonio datur, quum Sic detur tan quam in dotem perventurum quandiu pervenire O te St, repetitio ejus non est . l. 8 lib. 2. membran.

VI. Quod si a solo accipientis arbitrio pendebat ut fieret id ob quod datum est, condictioni ob rem dati tunc locus esse incipit, quum in mora saciendi fuit is qui accepit.

Hinc Alexander si, ut proponis, pater tuus ea lege Sorori tuae praedia, caeteraque quorum meministi, donavit ut creditoribus ipsa satis saceret, ac, si placita uota observata essent, donatio resolve retur, eaque contra fidem negotii gesti versata est non est iniquit in actionem condictionis ad repetitionem rerum Onalarum, tibi qui patri successisti, decerni . . . Od. de condici. Ob Caias.

De casu quo libertus in mora faciendi fuerit, accipe quod ait Julianus se si heres arbitratu liberti certa sumina monumentum jussus sacere, dederit liberto pecuniam , et is , accepta pecunia, monumentum non faciat, Oudictione tenetur . l. II. lib. O. digeSt.

377쪽

elle a leti Il est important, par appor a celle question, de avo i si lachos a faire si pendat ou ne hpendat pa de elui a qui on adonia a condition docia satre. V. Sicla hos ne si pendat pa de la seu te voloni de elui quia requinuelque hos potarda satre, 'actior en si phtition cesse 'a voi lieti an qu 'il petit e sphre de potivo i ta satre Mais hs u ila perduci out spoi a cet gard i y a te Di action decla cho se

Telle est a doctrine de ei alius Lorsqu'i di que si vivant Servius, dans son livre surde Dotes , si de detix personiae qui orat contractsi mari age, 'unem 'avait pasci'age de puberi si in petat si phter e qu'on a dolatio en do ei consid si ratioti de ce mariage, jus tu', e qu 'elle ait attein i 'age requis que e jurisconsulte en tendiar-l, que si e mari age se troiive dissolis avant que las de ux

VI. Si a cho sed satre si poni ait de la seu te volo nisi de elui is

qui on a donia si quelque hos poli laria ire, alor l'action de lacho se Onno a commenco 'avo i lieu sis qu'il arato en de me urede empti l condition. 'est potarquo Alexandre dit Si comme Ous 'eXpo se , voli e phre a donia si h vol re sinu les erres et les uires hos esd Ont Ous parieg, en mellati totile is h et te libhralilhcla condi lion de payer se crsi anciers, a petrio de nullit de a donation, et u 'elle 'ait poliat rempli cello condition il est juste de vota saccordei commethritie de voti e sere, ne actio en sipolitiondes cho se qu'il a donia he , voire mur D. C 'est dia cas oti uti assi anchi a thisia demetare de satre ceriu' ilhlati obligh de s ire , qu'il aut en lendro est que di Julien Ne si uti testate ur a chargo sonthritie de tui faire construire uti monument don tua opense 'si levera it a uiae somme telle u 'cile erati determin si par son asi ranchi, que 'lidi ille ait donii la somni hcet si ranchi, et uera 'asi ranchi, ait poliat ait riger e monument , ii in action Our tui faire restituer a Somme .

378쪽

Quod si is qui accepit, in mora iaciendi non uerit, etiamsi desierit fieri posse, condictioni ob rem dare locus non erit.

V. G. dedi pecuniam ut intra certum tempus Stichum manu mittas sed si Stichus decesserit , an repeti quod datum est, possit 8 roculus ait, si post id temporis decesserit quo manu mitti potuit i), repetitionem esse; si minus, ceSSare n. l. 3. . . U. Sed et Si. Ulp. lib. 26. ad ed. Similiter Diocl. et Max. pecuniam a te datam, si hae

causa pro qua data est, non culpa accipientis, sed fortuito casu non est Secuta, minime repeti posse certum est . . o. Od. Ccondici. Ob caus dat.

VII Condictioni ob rein dati locus qui dein non est, quum Squi accepit, non sui in mora faciendi verum citra moram poteSt datum condicti, si poeniteat, condictione ex Poenitentia.

Unde Ulpianus sed si libi dedero ut Stichum manumitta. Sinon sicis et spossum condicere 4 3), aut si me poeniteat, condi-eere possum . . P. d. l. . . . . Quid si ita dedi ut intra certum tempus manum illa. Si non dum tempus praeterierit, inhibenda erit repetitio 5 nisi poeni teat 6y quod si praeteriit, condici poterit is d. l. 3. g. 3.

VIII. Inter utramque condictionem autem hoc interest, quod condictio ex innitentia sic datur adversus eum qui accepit, ut indemnis esse debeat. V. G. si pecuniam ideo acceperis , ut Capuam eas deinde parato tibi ad proficiscendum conditio temporis vel valetudinis impedimento fuerit quominus proficiscereris, an condici possit, videndum Et quum per te non steterit, potest dici repetitionem Cessare Sed quum liceat poenitere ei qui dedit, procul dubio re

i Supple et in mora manumittendi ueris. a Tempore quod praefinitum erat elapso aut, si nullum sui praefinitum , si non facis postquam interpellatus fuisti. 3 Condictione ob rem dati. 4 Condictione ex innitentia, quamvis in mora non ReriS. 5 Quia, quum nondum tempus praeterierit, nondum es in mora. 6 Ergo si poeniteat, poterit repeti ; verum non hac condictione, edrondictione ex poenitentias ut mox dictum est.

379쪽

pas fisi ei dem rure de la Lire, ilis' a pascite a intenter contrelui racii on decla hos donii sie, bien que dans la uti ii tui soli devenia impossibi de sat recla hos qui tali''obj et de la donation.

Par exemple , si e voti ai donia si est argent potir asfranchir ti- Chia dans uia certain tenis, ut Ourrai je ophtercia somme que evous at donii sim, si Stichus me uri dans 'intervalle Proculus penseque dans te casturi asseanchis sement de Stichus at se sat re vanis mort i), lieu k la opstition et que, dans te a contraire, a sipolitioni' est pas admissibi M. Dioclsilien et Maximieti disent galement que vous vegdonia deci 'argent poli faire ne certaine cho se, et qu'elle 'ait pas etsi Dite satis qu'on puisse en imputer la salite a celui a qui votis I 'ave donny, ais qu'un cas sortia iis ait se ut mi obstacle, ili'ya certainem tias lieu ari' action en sipsi tition M.

torsqueri' individi qui a re qui ouessa ire quelque cli Ose, 'assa sithen dem cure de te satre mal l 'action dia repetiti petat hire intent sie, si elui qui a donii s'en repent avant que a cho se Oit salte. ζ' est Ourquo Ulpieti di mais si uous yant donii potirque Ous ast ranchis sie Stichus, votas ne l'ave pas Lit a), e pulsinienter contre votis 'action decla cho se donii sies 3), ou , si e 'en repetis , celle dii repenties O .u Si e volas a donii poli que votis 'asseanchissi e dans un

dia repenti est O unde contre celui qui a resu, de manthreinu 'ildoive res le indemne. Ρar exemple re si votis ave resu dera' argent ous Ia conditiond 'alter a Capoiae , et que , surci potnt de Otrerasipari, te maliva istem Ou ne mala die mi mi obstacie , examinon si ii ne eulpa repete la Omine que votis ave reque Oni Ourrat dire qu'il

380쪽

36 LIB. XII. ANDECΤARUM IIT. IV. potetur id quod datum est nisi sorte tua intersit non aecep Isse leobi ii causam pecuniam. am , si ita res se habebat ut, licet

nondum prosectus sis, ita tamen rem composueriS, Ut e CeSSC.

habeas proficisci, vel sumplus qui necessarii suerunt ad prosectio nem jam secisti, ut manifestum sit te plus sorte quam accepisti erogasse, condictio cessabit. Sed si minus erogatum sit, condictio locum habebit ita amon ut indemnitas tibi praestetur ejus quod expendisti . l. 5. Ulp. lib. I. AP. M Item, si quis dederit itio decem ut servum emat et manu mittat, deinde poeniteat : si quidem nondum emptus est Poetii lentia dabit cotidietionemn si hoc ei manifestum secerit, ne si postea emat damno assiciatur. Si vero jam sit emptus I), poenitentia non facit a iiij uriam ei qui redemito sed pro decerit quae accepit, ipsum servum quem emit, restitue : aut si ante decessisse proponatur , nihil pries labit, si modo per eum factum non St. Quod si sugit, nec culpa ejus contigit qui redemit, nihil praestabitu plane repromittere eum oportet, si in potestatem Suam per' venerit, restitueri n. d. l. 5. g. a. IX. In condictione autem ob rem dati quae datur adversus eum qui in mora suit, hujus indemnitatis ratio non habetur. Ita enim pregit Ulpianus sed si accopi pecuniam ut PVOPVium Servum manumitteret, isque sugerit priusquam manumittatum, videndum an condici possit quod accepit ' Et si quidem distracturus erathun Servum , et propter hoc non distraxit quod acceperat ut a Dumittat, non oportet ei condici. Plane cavebit ut, si in potestatem Suar pervenerit servus, restituat id quod accepit eo minus quo vilior servus actus est propter fugam Plane si adhuc eum manumitti velit is qui dedit, ille vero manumittere nolit propter fugam ossensus totum 3 quod accepit, restituere eum oportet. Sed si eligat is qui decem dedit ipsum servum con Sequi, neceSSe

i Nondum tamen manumissus, adeoque res nondum Secuta.

α Id est, non debet sacere. 3 Nam iam est in mora faciendi, et condicitoni ob rem dati re non secuta , loous est in qua non habetur ratio indemnitatis eius qui accepit.