장음표시 사용
401쪽
vam satis adcuratam inducere, quemadmodum nouissime fibricati ubi neWtoniani et gregoriani docent. Onducit tamen , si radius sphaericitatis speculi, quantum sieri potest , stiperet radium sphaericitatis vitri obiectivi. Alias enim longitudo tubi sensibiliter augetur vel minuitur. Contrahitur nimirum per speculum concauum et elongatur per OueXum. In priori casu augetur quidem
claritas obiecti sed minuitur vis augens tubi In posteriori casu tubus quidem magis auget diametrum obiecti sed paullo obscurius illud istit, cui tamen per Vitrum oculare maioris soci facile silecurritur magnitudinem speculi determina secans anguli semirecti ad radium diametri aperturae vitri obiectivi. Reliquae dissicultates ominnes per adcuratam machinae dispositionem euitantur. f. 21. Indicabimus quoque paucis differentiam inter nostram machinae ad nationem et inter graues india
anam. Haec in eo consistit ut 1 in nostra disipositio speculi et horologii per huius motum non tam facile turbari queat a Graues indius opus habet peculiari instrumento , quod positorem Vocat, cuius Ope situm speculi determinat, dum hunc positorem in quavis noua dissipositione sulcimento speculi imponit illudque ad distantiam secantis declinationis, quae in positore designata est, ab axe horologii remouet, qua prolixitate in nostra u- persedere possumus. ' Propter exiguam nimis surcae indicis altitudinem radius in minori altitudine supra horizontem meridiem versius horizontaliter plane reflecti quit, quae directio tamen potissimum desideratur. ε)Grauesandiana propter immobilitatem circuli horarii motui
402쪽
so. MECHANICAE COELESTIS SPECIM. e.
iiii solis tantum quadrat, nostra Vero pro omnibus planetis accommodari potest Denique nostra sub qualibet eleuatione aequatori inseruit, cum grauelandiana tantum in illis locis adhiberi queat, Vbi eleuatio aequatoris ab obliquitate horologi non multum diserepat. f. 22. Superaddimus adhuc, quod M. Bossa iam inciderit in eiusmodi methodum, Obiecta per duo specula, manu conuertenda , in tubum reflectendi. Haec vero partim propter taediosiam tractationem manualem pamtim propter insignem dissicultatem, planetam hac ratione ad oculum redigendi, partim etiam propter Obscuritatem obiecti ex duplici reflexione ab astronomis non fuit recUta.
403쪽
Cum meditationes nostrae de vi aeris elastica in con.
Ventu Academicorum praelegerentur, monuit clarissimu Riclamannus nos proprietatem aeris elastici palmarisam praeteriisseri nempe ex theoria nostra rationem nullam reddidisse, cur elastica vis aeris proportionalis sit eiusdem densitatibus tum id me dubitatione turbatum praetermississe, respondi, promissique me inposterum satisfacturum. Dubitatio vero hac de lege orta est ruemum ex inconuenientia theoriae nostrae cum illa, quam dubitationem tandem assertum celeberrimi Bernoullii magnopere auXit. q. a. Deduxit nempe Bernoullius hex ictibus globo rum tormentariorum auram illam ela lisam, quae ex puluere Wrio accenso elicitur, aut non aerem se communem , aut et licitates in maiore ratione crescere, quam densitiates non ' se enim densitatem aeris, qui a puluere pyri inflammato oritur, se plus tiam millies instat aeris maenarii maiorem, si puluis Urius et totus ex aere com
presis compositus sit, quod ex grauitate pulueris spec/ca Tom I. concludit
404쪽
so; SUPPLEVENTVM AD MEDITATIONES
concludit. Imo elasticitatem aurae illius longe maiorem fieri oportere assirmat , si omni pului ad explodenda tormenta adhibitus et quidem in instanti flamma consume
f. a. ito aura illa sit Ieru aer atmosphaericus, demonstramus alias ' An vero assirmandum sit, elasticitates aeris densitatibus eius proportionale esse, id non obseure patebit, si ex aliis experimentis ob id institutis deductiones Bernoullianis similes, ipsasque corroborante elici potuerint. Hunc in finem nulla alia experimenta aptius adhiberi possis censemus, quam Ibi compressit admodum aer, incohibentia vasa agit, ipsique disiumpit, e quorum resistentia vis eius elastica determinari et cum Volumine comparari potest. q. . Cum vero notissimum sit, aqua in glaciem abeunte, Volumen eius crescere, et stupenda vi cohibentia vase rumpere. Id autem ab aere e pori aquae iam iam congelascentis liberato, et in bullas collector: , proficisci, Xtra omne dubium est. Hunc in finem con-
a. q. sic curauimus aliquot globos vitreos diuersae magnitudinis, cauos, cum tribuli crassi angusti luminis, quo aqua repleto exponebamus magno, qui hac hyeme sileuiebat,
frigori. Conglaciat aquae portio , quae quasi crusta quaedam latera cauitatis occupabat, singulos globos disrupit,
praeter eos quorum bramen conglaciata prlu aqua non
satis obturatum fuit , ideoque vi glaciei internae cylindrus glacialis, ex lumine extrudebatur. Disruptio ficta est secundum varias directiones, plerumque tamen secundum
'meditationibus ipsis f. 7. et singulati disicitatione quam paramus, Anno 17ψ9.
405쪽
dum longitudinem tubuli, ut in figuris a. ostenditur
lineis min. Post ruptionem reliquum aquae essiuebat, et cauitatem coelinquebat. f. s. uiuSmodi globorum vitreorum maXimUS, quem adhibuimus, habebat diametrum et linearum Parisini Regii pedis , diameter cauitatis erat S linearum, crusta glacialis I lineas circiter crassa hanc mensurare cum debita
accuratione non potuimu ob inaequalitates, qua emuentis e medio c residuae aquae repertina ad ipsam crustam congelatio , praesertim in parte interiore crustae produXerat , et crassiciem illius augebat , maXimam
tamen , quam fieri potuit, hic assumimus adeoque diameter cauitatis in crusta erat s linearum. Hinc per calculili deducitur planum ruptionis , excepto tubulo, filisse 8 lineas quadratas, planum circuli maximi, quem habere debet globus ex crusta glaciali Drmatu sin. quadratas Cylindria vitreus pollicis Rhenani ruptus estas libris unde per calculiam deducitur cylindrum itreum pollicem Regium arisinum in diametro habentem rumpi debere as et libris adeoque cylindrum, cuius planum ruptionis est 8 lin. qu. ad ruptionem requirere libras 1O92 Circiter. f. . Si qua integra in cauitate globi vitrei con glaciat filisset, is glaciei disrumpens aestimanda seret explano circuli cauitatem integram bifariam diuidentis sed quoniam in medio remansit aqua a conglaciatione libera, quae idcirco non producebat aerem, nec agebat in vitrum aest mari ergo is agens debet, explano circuli maximi, quem habere debet globus ex crusta glaciali rinatus, quod est aequale I line-
e muschenbroec in motis ad expetimenta Academiae et Cimento P.
406쪽
is quadratis Columna Mercurii aereae aequipollens linearum quadratarum basi incumbenS, 28 pollice alta ponderat grana Oa et, seu libra et grana 33 8. inc si aqua incrustam conglaciat vel integra esset aer, condensatum suisso Oporteret in Q. circiter spatii, quod in atmosphaera Occupat, ut globum hunc disrumpere potuisset. Vnde si densitate aeris elateri proportionale essent', aquam se ipsam et plo specifice reddi grauiorem necesse bret, cum in glaciem conuerteretur quod cum absonum sit, non Obscure igitur apparet cum Bernouliana deductione nostram magnopere consentire.
f. . Suspectam esse materiam vitri ingenue fatemur, nempe eam rumpi posse etiam ob repentinam refrigerationem me conglaciatione aquae in cauitate globi. Verum tamen hoc experimentum duobus aliis globis Vitreis aqua repletis et frigori Xpositi repetitum fuit, eodem semper successu , cum plerique eiusmodi vitrei globi alii, aut , et ab aqua vacui, cum illi simul frigori expositi sine ruptionis damno perstiterint.
Vniti diameter erato linearum, cauitatis crustae glacialis crassities lineae 1 - , alterius diameter I lineas cauitatis lineae, crusta glacialisci lineae crassa. f. . Commodum clarissimus collega noster Rich- mannus instituit, eodem gelu durante, ad aerem vi frigoris in bombis comprimendum Xperimenta, quae , congelascentis aquae ruptae erant. Vna earum a nobi mensurata suit, quae habuit in diametro linea Parisinas, ca- itatis diameter media erat si linearum, crusta Vero glacialis linearum, adeoque diameter aquae, quae ad momentum ruptionis
407쪽
tionis nondum conglaciata iiii , et in Quod phaeno
menon quoniam cum eis, quae ipsi experti sumus, omni ratione conuenit, optime ad propositum nostrum
f. s. Ponamus firmitatem serri usi, ex quo om-bae parari solent, inter ferri et vitri firmitatem esse mediam , O miXtas in illo vitrescentes particula cum serreis. Quoniam ex Muschenbroechianis experimenti colligitur firmitatem vitri ad firmitatem serri esse ut ad so, erit media 23 , adeoque ire ad Ombam rumpendam requiri aequales o Ioue librae Pollex cubicus Mercurii Ponderat grana. O 8 columna igitur Mercurialis aereae aequipotens, insistens plano sectionis circuli maximi crustae glacialis in globum reductae ponderabit grana 3 3Is 9 seu libras prope Iso. Hinc ad rumpendam bonabam , si vel integra crusta glacialis fuisset nil nisi compressu aer, re quireretur 6OO te densior atmospherico, atque adeo crusta glacialis plusquam sexies semet ipsi grauior esse deberet.
f. O. Aqua subcampana antliae Yteriore aere decedente multo maiorem capiam aeris emittit, quam quae ex congelascente aqua gelu elicitur et in bulla Vasa rupturas colligitur. Vnde apparet aerem in aqua contentum non omnem restimere vim suam elasticam per congelationem,
adeoque nec integrum in cohibentia vasa agere. Id autem si obtineret, multo maiores essectus ab eadem vel idem a minori copia glaciei exsererentur. EX hac itaque circumstantia illi, quam et Bernoullius annota-γj gemina, etiam apparet aeris histicitatibus densi- Ma tates
408쪽
axo SUPPLEMENTUM AD MEDITATIONES
tates illius in magnis compressionibus proportionales non
esse. Accedit quod etiam Cl. Musichenbroeckius
Obseruauit, cum aerem plusquam in quadruplo minus spatium redigeret, ipsum non amplius auscultare regulae traditae, sed plus resistere viribus comprimentibus. Id autem quomodo e nostra theoria sequatur, videamuS. f. X. Sint massae aeris duae pondere aequales Ac ν, spatiola vero vibrationis inter corpuscula massae ad spatiola vibrationis inter corpuscula massaei ut a ad ais, erit volumen massa B ad volumen massae A a a-by. Quoniam utcm globuli aerei eo frequentius reciprocant Vibratione suas, quo minora habent spatiola vibrationis, erit frequentia ictuum inter globulos, ut spatiola reciproce. Hinc requentia ictuum inter omnes globulos, massae aereae A secundum omnes tres dimensiones ad similem stequentiam ictuum inter omnes globulo aereos massae erit . a by Cum vero ictus reciproci globulorum aeri quo frequentiores sunt , eo sortius a se inuicem illos repelli et vim elasticam aeris eo magis inualescere oportet. Erit ergo Vis tallica massii aeris ad eam massi aeri b adeoque elasticitate aeri erunt xt Ohlmina reciproce , seu quod idem est, densitatibus proportionaleS. f. 12 crissimum hoc oret, si reciprocantes globuli FAS aere ne C post quemlibet imp: actum csiliendo scia per in- proximum aliquem globulum A directe incurrerent, nec per interstitia transsilientes illos saepius praetergrederentur ad alio globulos remotiores sibi obuios tardius impetum facturi
409쪽
sturi et supradictae nitioni derogaturi Sed quoniam hoc
supponi non posse sitis apparet, alia igitur ratio intercedat necessi est In quo auten i ea consistat et Unde pro Veniat. id, vibrationum varietate ratientiu considerando, inueniri posse certum laabemuS.
f. 13. Corpuscula aeris B et C post collisionem Gepius etiam per spatiola A transsilire , corpusculis Aintactis, et corpusculorum aeri diametro eo maiorem rationem ad spatiola abrationi habere, quo magis aer comprimitur, nemo dubitabit. Porro Vibrationibus numero infinitis simul consideratis, dari oportet rationem aliquam vibrationum , quae in proximo globulosis impetum ficiunt ad Vibrationes, quibus per interstitia Λglobuli motu in remotiores D incurrunt. Illam autem ad hanc esse ut numerum globulorum aereorum , qui insuperficiae sphaerae , semicirculo AFAB descriptae inter globulos A collocari possitnt, ad numerum globulorum A , qui singuli a se inuicem distant tantum quantum a centro B. Crescente densitate aeris globuli A propius ad se inuicem accedent, interstitia inter illos decrescent, minor numerus vibrationum globulis A intactis fiet, atque adeo ratio vibrationum , quibus per interstitia A globuli transsilientes in remotiores D incurrunt, minor erit ad vibrationes, quibus proximi globulio feriuntur. Hinc maioris equentiae ictuum a minori distantia globulorum aeris prosecta II. id quoque accedet, Ut propter contracta intersticia A inter proximos aeris globulos stequentiores quoque impactus fient in ipsos, et hoc pri
410쪽
resistentia aeris elastici augebitur Vltra assignatam rationem f. i. In ea compressione aeris, in qua vibrationiam spatiola minora sunt diametri globulorum , Omnes conflictus globulorum erunt cum proXimis Aci, cum per interstitia in sine impactu penetrare non potuerint. Vnde perspicitur, quantum ratio elasticitatum aeris discrepare debeat a ratione densitatum in summa illius compressione.