Compendium medicum practicum per fasciculos distributum

21쪽

IN GENERE.

tat apud HYPOCRATEM, si e pulmonibus spumosus exit sanguis cum tussicula, Haemoploes audit: excreando e faucibus, sputum cruentum; stoma-cace si e gingivis putridis erosis 'e: haematem e- sis seu vomitus cruentus si per oesophagum cum vi quadam erumpit: sanguinis emisito per vias urinarias Haematuria est: Menorrhagia mensium Luxus immodicus, Loelii orrhoea sanguinis fu-Xus nimius post partum: in gravidis vetulisve equacunque causa singuis aequo plus ex utero sitiens Metrorrhagiam constituit. Foetus vero immaturior exclusio una cum sanguinis profluvio vocatur Abortus: sine dolore autem sanguis Loturae carnis haud absimilis per alvum silens ideam dat Hepatirrhaeae seu fluxus hepatici; qui

vero fuit sanguis ex ano, mariscis seu vasis haemorrhoidalibus, haemorrhois est. f. II In genere omnis sanguinis sugus est vel idio pathicus, vel symptomaticus, Vel & demum criticus. Idio pathicus, de quo praecipue hic, dum causa in ipso organo, e quo effuit, quaerenda. Sym-ytomaticus in quibusdam morbis putridis, scor-buticis, chronicis, Viscerum Obstructionibus contingit non laeto omine. Criticus qui die decretorio, in quibusdam acutiS, inflammationibus febribus ardentibus cum symptomatum imminutione viriumque augmento Oritur. Optimae censentur evacuationes flanguineae criticae, quae enaribus, vasis haemorrhoidalibus in quibusdam viris ex uterinis in so eminis menstruationis tem-Pore fluunt, non itR caeterae.

22쪽

IO CAp. III. DE HAEMORRHAGIA

18. Iuvenes & infantes prae caeteris narium haemorrhagiae manent obnoXii, adultiores haemoptoae Vomithiique cruento, seniores haemorrhoidibus; esto elae seu vetulae metrorrhagiae sive regulariter Vel periodice, sive irregulariter.

Ad sanguinis fluxus disponit ple thora & acrimonia, temperamentum calidum, temperies laxa debilisque , mensa lauta, membri mutilatio. Occasionem praebet exercitium immodicum , aer aestuosus, animi pathemata Violentiora, gaudium, ira sc. cibus aromaticus, potus vinosus spirituosusve, veneris nimia cultura, nisus quicunque corporiS fortior, eVacuationes sanguineae sive naturales sive artificiales suppressae, neglectae. Sic in foeminis ex catamen iis suppres 1is saepe vomitus & sputum cruentum fiunt. f. I9. Haemorrhagias eX causiSinternis praecedere solent lalsitudo, anXietas cum horripilatione. Haemorrhagia profus 1 animi deliquium immo & mortem dicto citius saepe assert, ubi praecipue magna Vasorum ruptura in causa esst; periculosae caeterum sunt sanguinis profluvia xx pulmonibus, ventriculo, renibuS Vessica utero que.

Praecipue in gravidis profluvia sanguinis quaecunque saepius repetita aut diu persistentia hecticam, tabem, hydropem post se trahunt.

f. 2O. Sanguinis profluvia e naribus, eX Vasis haemorrhoidalibus utpote minus periculosa, . aut critica non statim sistenda, nisi alia mala inducere velis. Si vero eae nimia vel diuturna

23쪽

IN GENERE.

profusione quid damni timendum, ad Buxum reprimendum accedimus Venae sectione, quae tamen nunquam instituenda in haemorrhagia symptomatica, scorbutica & ubi sanguis nimis dissolutus, nec non in summa debilitate, sic. ubi pulius debilis, labia pallida, aliaque quae arguunt nimiam jam sanguinis copiam e corpore effugisse. Tum etiam quies animi & corporis

imperanda, aeger collocandus in aerem temperatum frigidiusculum, ligaturae cruribus & brachiis injiciendae, quae iterum successive solvendae una post alteram justis intervallis remedia temperantia No. I. exhibenda. Cautissime vitatis calidis, aloeticis & sulphuratis; alvus libera servanda clysmatibus refrigerantibus, dein ad usum corticis deveniendum roborandi gratia. et r. praecavendum est extra paroXysmum sanguinis profluvium imo. Venae sectione circa aequinoctia instituenda, scarificationibus & hirudinum applicatione. etdo. Diaeta tenui, refrigerante, carnibus, vinosis, spirituosis, cerevisia sortiori, cassee, & cho colada vitati S. 3tio. EXercitio modico. 4to. Lenioribus laxantibus interdum usurpatis. sto. Praebiu subinde cremoris tartari ad majorem orgasmum sedandum exhibito. 6to. Potu seri lactis vel aquae Selteranae cum lacte.

24쪽

DE NARIUM HAEMORRHAGIA.

f. 22.

Haemorrhagia antiquis, EpistaXis neotericis est sanguinis vel modicus vel immodicus Buxus e naribus; si vero lente & guttatim tantum effuit,

narium stillicidium dicitur, quod in febribus

nunquam criticum nihilque boni praesagit. et . Haemorrhagia narium autem est idiopa. thica, symptomatica & critica. Critica saepius in morbis acutis inflammatorii S, saepe vero si inesta in putridis, ubi nimiam arguit sanguinis dissolutionem, uti in Variolis confluentibus, in quibus verum symptomatica. Criticam sanguinis eruptionem; praecedere solent hypochondriorum tentio, indeque dissicilis respiratio, capitis gravedo dolorque colli tensiones, aurium tinnitus vel & surditas , visus obscuratio, rubedo faciei,

splendor oculorum , arteriarum pulsatio circa caput, Vertigo, sensuS grmatiVus circa radicem nassi, insomnia turbulenta, narium pruritus c, lidus. Critica quoque fit in apoplexia, convulsione, tetano, cephalea aliisque capitis morbis,

phrenitide caeterisque inflammationibus potissimum hepatis ac lienis. 9. 24a

25쪽

24. Idio pathica propria est juvenibus, plethorici S, temperamento calido praeditis, infantibus eus arcis repletis ante variolarum eruptionem, in quibus plethoram minuit & variolas confluentes praevertit. Ad hanc autem evacuationem disponit diaeta vinosa, mensa lauta, aromatum abusus, acrimonia peculiaris & excretiones sanguineae consuetae in sequiori sexu inprimis suppressae. Causae occasionales aer nimis calidus, insolatio, exercitium validum, animi pathema violentum, strenua in Veneris castris militatio, nec non saepissime impetus eXternus, hypocausti calor, integumenta caput nimis graVantia &san. guinem ad superiora attrahentia.

f. 2s. Saepius repetita corpus reddit infimmum, ad cacochymiam & hydropem disponit, tabem inducit in debilioribus; rarissime adeo profusa, ut mortem inopinatam asserat, in quibusdam junioribus &praecurs pr& pro phylaxis phthiseos saepe existit. In senibus insolita apoplexiae

metum inducit.

26. Neque critica, neque idiopathica temere sistenda quandiu vires constent, animi deliquium accedens sanguinis sugum saepe sistit. Caeterum si copiosa nimis, methodo paulo ante, capite de haemorrhagia in genere tradita colit benda. Caeterum & topicis hic locus, nempe turundae solutione vitrioli aquosa imbutae nares Immittantur ad os cribro sum usque, vel & liquoque iliptico U Estii spiritu vini; in laevioxi hae

26쪽

morrhagia Linteum carptum siccum prodest. Frontale seu an acolema ex aqua frigida vel aceto, quod vel & nuchae Vel scroto apponendum. Balnea tepida, pedituVia frigida hic quoque valent. Aqua gelida inopinanti adspergenda, terror incutiendus, clySmata frigidius .ula cum nitro injicienda. vesicantia a dorso appolita laudantur a quibuSdam in narium haemorrhagia. Caeterum quies aegro commendanda in aeretem. perato locoque obscuriori capite erecto sedeat. Evacuatio suppressa prudenter eVocanda.

et . Assectus scorbuticus stomacace dictus dum sc. sanguis dis lutus e gingivis putridis vel

sponte vel ad levem attactum pro manat cum lignis scori, uti dignoscitur, remediis primario morbo propriis curatur.

g. 28. Qi sanguis soridus spumosusve cum levi tussicula pectorisque calore, prurituque & faucium titillatione e pulmonibus expellitur, hae-mopto eS audit. Levior assectus dum excreando e faucibus fit, sputum dicitur creentum, neque etiam haemopto es dicenda sanguinis ex naribus in fauces delapsi excretio, quae ut plurimum nigra

27쪽

IS gra grumosaque est. Sic& Haemorrhagia, quae aliquando tit e vase in faucibus latente, qualem& vAN Sw1gTEN in se ipso & ego semel in viro quadragenario vidi a neglecta venae sectione permultos jam annos consueta. In Variolis mortem praenuntiat. Causa praedisponens sola plethora aliquando, indeque minus periculosa quamvis copiosior in mensium emansione aliquando periodica observata est. Aetas juVenilis, pectoris thoracibus constrictio, vita sedentaria pro laboriosa commutata; Occasionem praebet aer calidus vel frigidus nimis , potuS inebrians animi &corporis nimius motus, a nimia agitatione & pectoris compressione aliquando in infantibus visa, a cantu validiori, nisu Vehementiori, ponderum supra vires eleVatione, tubarum infatione, a continuo saepe ejulatu absque lacrymarum effusione, sternutatione vehementi, risu, pectoris ictu, lapsu, victu acri, duro salino, balneis nimis calidis, quae omnia sanguinem commotiun in pulmones cogunt & haemopto en excitant accidentalem, quae saepissime absque ulla pessima consequen

tia curatur.

o. Caeterum haereditaria datur, quae dein habitualis fit in juvenibus ab anno 18 ad q6. praesertim si pectus habent angustum, collumque longum, praematura utuntur Venere, detestandave nianustupratione familiaris quoque qui bu. pectoris mala conformatio, puellis quibus cutis

28쪽

cutis color amoene roseus; foeminis debilioribus per partum crebrum, laetationem, lochia& mensi rua nimis profusa. I. gr. AnXietas, cordis palpitatio , saepeque spirandi dissicultas, dolor acutus gravati-viisve in sterno laxus, salsus saepius in ore sapor praecedere solent, morS saeptissime subitanea si ex pulmonibus ulcerosis sanguis rutilus solutusve erumpit, sequitur; quod si sanguis nigricans excretus fuerit Venam arguit ruptam in pulmone, quali S haemopto es minus periculosi aliquando observatur in senioribus. In junioribus autem ut plurimum pedisse quam habet phthisim. f. qa. Ad curam Haemopto es, si non in debilitatis nimis exhaustisve , sive sanguinis sive aliorum humorum evacuatione, requiritur Venae sectio aliquoties repetita, praesertim ubi ple- thora, pulsus sortis, aetas juvenilis in talo vel in brachio celebranda. Pediluvia tepida, ligaturae extremis injectae commendantur. Remedia sunt nitrosa temperantia, potus frigidus acidulatus: alvus sollicitetur clysmatibus, catharsis enim hic minus apta. Opium a quamplurimis in compescenda haemoploe laudatum, olim tali doctrina imbutus quoque exhibui, sed Depius cum sinistro eventu, cum inde augeretur potius quam compesceretur fuXus ; unde ab eo prorsus abstinui in paroxysmo libem Optoico, ubi

languinis missioni propter debilitatem, habitum nimis

29쪽

CAp. U. DE HAEMOPTOR

ITnimis cachesticum titilliis locus minutas doses radicis i pecacuantiae vel & tartari emetici commendat MACRARE1 D. Velieantia etiam inter scapulas applicata desideratum essectum hic praestitisse testantur exempla. ' Cortice peruviano demum pulmones roborandi. Sanguis extravasatus tUtus prudenter bechicis exhibitis ejicien-dUS , ne putreScendo Vicina corrumpat, tabemque certo certius inserat; tussis si remanet fluxu sanguinis sedato, oleo seminis lini prudentique usu latidani sedanda. I. qq. Diaetam quod spectat sive euratoriam sive prophylacticam, consistit praecipue inphlebotomia frequenter instituenda, in victu parco, tenui, eX oryza, sagit, hordeo, fructibus horreis, potu aquoso, demulcente frigidi-uStillo, eX aqua Selterana cum lasse, lacte ebu- rato, Vinoque rubro aquae mixto interdum concesso. Corpus neqhe vestimentis neque stragulis onerandum ; equitatione, ambulatione modice exercendum in aere sereno, frigidiusculo matutino. ' pedes tibialibus crassioribus ocreisque contra frigus muniendi, diaeta calida, aromatica, salina, vinosa omnino fugienda.

30쪽

sita e

DE VOMITU CRUENTO SEU

MORBO N lGRO.

interdum rejectus vomitum constituit cruentum aut morbum nigrum ΗYPocRATIS & TISSOTI . f. 3s. Praecedunt hanc evacuationem dolores ad scrobiculum cordis, umbilicum, dorsum, post pastum, pondus Ventriculi, anXietaS, quae excipit interdum sanguinis satis foridi, interdum nigri, picei foetidique ejectio cum horum remissione pro tempore saltem , dein & per anum expelluntur grumi. Sanguis vero purus foridusve hac via ejectus, triste tibi dabit augurium. In paroxysmo facies est cadaverosa, pulsus VacillanS. g. 36. Causa praedisponens est vasorum ventriculi & intestinorum infarctus, praesertim in haemorrhoidariis, melancholicis & hypochondriacis, nec non in mensium emansione & ubi venae sectio consueta neglecta. Causae remotiores laxitas Vas Oxum, exercitii desectus corporis curvatura continua in studiosis, scriptitantibus, netricibus familiaris. Potus tepidi cassee, spiri

tuum