Isagoge in botanicam expeditiorem : iconibus aeri incisis et pictis illustrata

11쪽

rado tibi, BOTANOPHILE, hoc

anno praeterito in peculiari quadam epistola ad Acudemium Robore-tunam mentionem feci. Verum quidem est, in hae Isogoge te non multum noui, sed Vbique lare e dem reperturum, quae alii, Praecipue vero Illustris Eques LI AEVS, nec minus Clarissimus LVDVVIGIVS, in scriptis suis ante me diXerunt. Immo POUUS, plura ipsorum Verbis e ressi, quoties mihi ad scopum & propositum sufficiebant. Nouas descriptiones atque denominationes sine Vlla necessitate, &tantum eo respectu, Vt aliquid noui di X ce-

12쪽

cerem, fingere, hic, Ut in ceteri S stientiis, tanto iniquius duxi, quanto his litterarum rudimenta tironibus impeditiora atque dissiciliora redduntur. Aliorum, Praecipue modo laudatorum, Illustrium Boianicorum scripta allegare, Vel tirones ad Opera eorum delegare, Variis de causis non Vtile duri. Plurium enim, saltem duorum Vel trium, auctorum scripta tironibu S commendare necesse fuisset, Vt ea sibi probe cognita redderent, si mea Bomnica expeditiore insigni cum fructu Vti vellent.

Hoc vero tironi non modo non iucundum, sed S non nullis nimis prolixum &comparatu dissicilius laret. Deinde, in

illorum operibus multa reperiuntur, quae utilia quidem & necessaria sunt, sed quibus tamen tironeS Carere Possi sunt, cum Plantarum diuersa Ienera eX tabulis meis addiscere queant. Haec

in IV goge sollicite omittere debui. Ac

thodus tanto facilius cognoscatur. Sed

13쪽

nullas delineationes & plantarum repraesentationes reperi, quae Vnamquamque

riam tractandi methodos simul in tantum sussicientes & sentibus obuias facere potiunt, in quantum tironi, & Bota Dicam Proprio marte, absque instructione, discenti, opus est. Hinc in id ma-Xime intendendum mihi erat, Vt hunc defectum suis, iisque plane nouis, iCO-nibus iupplerem. Forsitan denique &modus, quo res necessiarias hic tractaui, aliquid in 1e continet, Vt haec editio non Plane superuacanea VideatUr. Hanc Ithgogen de industria a Botunica expeditiore ipsa separaui ἰ partim, quia Vtraque pars ratione materiae Perse consistere queat; partim, Ut quaevis pars separatim in Unum librum COmpingi, & tabulas aliquis secum serre Commode posiet, qui floreS inter ambulandum inspicere, & habitum in cognitione & denominatione illlorum desiderat,

Quae alias de dispositione hujus IV

14쪽

8 Nes, aeque ae de tubulis, dicenda es1ent, ea Vltimo capite comprehensa legi possunt. Botunica quidem expeditior cum hae I Magog e coniunctim edita fuisset; sed cum Vnius feminae opera & arte ad litteras, aeri incidendas, Vti mihi liceat, labor praeterea molestiarum sit Plenus, tardius aliquanto procedit, quam ego &illa opinati sumus. Tabulis quidem sexuulibus superiore iam anno finem imposuimus: sed tabulae uniuersales, quippe duplo enodatiores, etiam duplum temporis, aeri incidendi, spatium

requirunt. Ηra tamen, i ante DEO, adpropinquante Michaelis festo, Vt sp TO, quoque reddemus. Et, Cum in elaboratione ipsa non nulla melius disponendi, emendandi & au Iendi occasio mihi data 1uerit; nemini hanc moram

obesse persuasum habeo, siquidem plus praestabitur, quam in litteris Promisi. Si forsitan haec mea I Magoge Una cum Bot unicu expeditiore orbi litterario probetur; eadem ratione etiam Ichibolo-

15쪽

PRAEFATIO.gium expeditiorem, cum Isagoge in eam, iconibusque adiectis, tradam; Vtpote in quibus, quod ad huius loci pisces atti-Πet, eo magis aliquid solidi & consummati me traditurum confido, quod ipsa noua & singulari praeparatione collectionem piscium huius loci & regionis institui, eaque etiam extraneis haud imvitus inserviam. Vtere interea, CARISSIME BO NΟΡΗILE, his meis plagellis in tuum emolumentum; easque ut ex caritate &scopo mihi proposito diiudices, mihi &ceteris meis qualibuscumque scriptis f Veas quaeso, Dabam Ratis bonae

dem braee dite

16쪽

CONSPECTUS

De Botunica in genere.

De Purtibus plantarum.

De Srestematibus tu genere.

De Bolanicae expeditioris ratione, commodis o usu. IS

17쪽

IS AGO GES

CAPUT I.

g. Ι. Otanica est scientia naturalis, quae vegetae. bilium cognitionem tradit. f. a. Bolanica latiori significatione aecepta, ipsam piam tarum indolem & naturam; essentiales & accident les earum partes; classium, ordinum & generum charaeteres; species, Varietates, nomina, Vires & Vtulitates earum perscrutatur. Strictiori vero sensu sumta, Bolanica in eo tantum Versatur negotio, Vevnam plantam ab altera facilius, expeditius, certiu que distinguat, singulas den0minet, atque demum redigat in Ordinem. i

18쪽

g. 3. P thologia. Dendrologia, & Bolanologia vel sunt

synonyma Bolanicae, Vel peculiarem eius indicant partem. Si posterius: mythologia vegetabilia in genere; Dendrologia arbores & frutices; Bolanol gia herbas considerat.

Quae commoda, quosque fructus, Bolanica Muque adferat, id Vero est, de quo nemini Umquam,ve opinor, dubium fuit. Hinc ea omnium forsan disciplinarum Vnica dici potest, quae ex hoc capite minime in alteram partem disputata fuit. s. Haec ipsa causa videtur, cur Bolanica omnibus fere aetatibus suos habuerit fautores ac cultoreS. S. 6 Licet vero plures hoc studiorum genere animum cxcoluerint, id tamen non impedivit, quo minus periodi extiterint variae, quo factum est, Vt quoad methodum, siue rationem pertractandi Bolanicam, alia in ea restiterint obscurior & incerta, alia penitus d siderata fuerint.

Hac nocte Bolanicam ad XVI sere seculum Vsque fuisse obscuratam nouimus. Olim omnis plantarum cognitio non modo angustissimis circumscribebatur limitibus, sed & sola nominum traditione & e

19쪽

perientia, rarissime ex characteribus & causi8, proinpagabatur.

Hinc non potuit non oriri ea plantarum mixtio, ut saepissime aut eadem planta, ob diuersa a diuersis Recepta nomina, natura quoque diuersia haberetur; aut e contrario plantae, natura omnino diuersae, ex characterum inscitia & neglectu eaedem crederentur& traderentur. Num vero ex li e Vaga & confusa plantarum determinatione aliud euenire potuit, quam

ut superioribus seculis rei herbariae studium innum ris & fere inextricabilibus difficultatibus implicitum

maXimeque incertum reddereTury Ρer se ipse vero, ac sine inagistro, qui Bolanicam tunc temporis addiscere Voluerit, nubem pro Iunone amplexus esse videtur. Ex eadem ratione Variae, quarum antiquiores

physici pariter ac medici in scriptis suis meminerunt, plantae Vel plane deperditae esse videntur; vel non sine summa haesiitatione tradi ct in Vsum adhiberi queunt. Et quantum est illud quidem detrimentum, quod ex hac lubric ct incerta plantarum cognitione in varia sanandi remedia redundat, quibus antiquissimi medici usi fuisse, auspicatissimamque sanitati hominum, non raro miraculi instar, opem tulisse praedicantur l

20쪽

. IO. Haec Bolanicae Vitia Vt tandem emendarentur,

eiusque studium subleuaretur, ineunte dicto seculo XVI ab aliis, alio consilio & euentu, gratissimum factum est initium. g. II. Plures plantarum icones & ligno & aeri incidem das curarunt; eisque Bolanicae optime consuli habuerunt persuasum. Sed non paUcos eX horum numero ob deteriores delineationes spes sua fefellit omnis. Ab aliis, etsi naturam satis aemulati sunt; non maiorem tamen Vtilitatem, si quid intelligo, res bo-tanica cepit. Numerus enim delineatarum & seu ligno, seu aeri, incisarum plantarum minor erat, qUam ut instituto sussideret. In adiectis vero descriptionibus multa erant vaga & indeterminata, multa iusto breuiora, plurima nulla ex parte perfecta. Ιcones denique non suo, sed nigro, colore illustratas; non concinno, sed fortuito & mere arbitrario ordine, positas quin etiam, quod Vtramque paginam hac in refecisset, in pluribus, fere omnibus, neque totam Plantam, neque omnes eius vegetationis & fructificationis partes, neque eiusdem characteres ad naturam enpressos, deprehendeS. g. I a. Neque felicius res processit Opera eorum, qui plantarum nomina & descriptiones ordine, Ut dicitur, alphabetico componere sunt aggressi. Nonne operam ludat, qui n0minis plantae plane inscius, hunc