Isagoge in botanicam expeditiorem : iconibus aeri incisis et pictis illustrata

31쪽

9. 32. Θnoi mice petiolus & pedunculus significat eam

teneriorem caudicis, seu Caulis & ramorUm, partem, quae vel sparsim inde producitur, Vel ramorum Ultimas facit diuisiones. Dissutitiue usurpatus, petiolus folia tantum, pedunculus autem frutit rationem tantum, gerit.

Petiolus & pedunculus vel abest, Vel adest. Si abest, pars crassior, ex qua solium, Vel fructificatio, producitur, basis dici potest. Sin offenditur, petimio ex loco, cui inseritur; pedunculo, ex frudi ratione,

quam geris, Propria oriuntur cognomina.

Si petiolus insidet radici, radicalis dicitur; si caudici, caulinus; si ramis, rameus; si alae, seu folio, vel ramum inter & caulem, axillaris; si apici caudicis, seu rami, terminalis; si unicus, solitarius; si plures, starsi.

Si pedunculo singulari insidet fructificatio Vnica, viri florus; si binae, biflorus; si ternae, tristorus; si

plures, multis0rus nominatur. De Dica, verticillo, cet. vlterius dicendi opportunior erit locus.

32쪽

rami continUantur & non raro terminantur. Sunt illi

vel primarii Vel secundarii, seu accessorii.

Processus plantae primarios nomino eos, qui r rius in plantis deficiunt & fere omnibus sunt comm nes ; nomineque foliorum sat cogniti sunt.

Folia igitur sunt processus plantae fibrosi cellae res, qui col0ris Viridis & Variae figurae sunt, ac Veplurimum in plana membranacea extenduntur.

Folii partes sunt: membrana, neruus, costa.

Membrana maximam & planam facit folii pa tem. Memus, qui ab aliis minus congruenter vena dicitur, est eminentior & paulo durior solii pars, quae binas folii alas connectit, & in membranam Vario modo excurrit. O sta significat, Vel neruum maiorem, qui in medio folii maxime conspicuus est; vel eam petioli productionem, cui in foliis compositis soliola adhaerent. g. 6Ι. Disserentia foliorum omnium est copiosissima &sere innumera. Omnis interim ad duo capita referri posse ridetur. f. 62.

33쪽

g. 62. Petiolus vel unicum tantum folium; Vel Uno plura exhibet. Priori casu folium est simplex; posteriori compositum. Folia minora, solium compositum facientia, foliola nuncupantur.

g. 63. Vtrumque folium, simplex & compositum, Varias

agnoscit species; quas ex Q. LINNAEI & LVDVVIGII optima diuisione, ipsis eorum verbis, adiicere multum iuuabit.

g. 64. Folia simplicia differunt ratione situs, figurae, su

flantiae. g. 6'. In situ soliorum g. 64. consideratur ortus, cohaesio, infertio, ordo, directi0. g. 66. Quoad plantae partem, ex qua solia & foliola simplicia oriuntur 3 6 ea sunt feminalia, radicalia, caulina, ramea, floralia, axillaria G. 8O. 67 Quoad modum cohaesonis ad plantam cI. 63. folia Vel cum petiolo, vel me petiolo radici, caudici eiusque ramis adhaerent. Si prius, folia petiolata; si posterius sessilia dicuntur. Haec rursus stant c0ntinuata, decurrfntia, vaginantia, amplexicaulia, seu perfoliata, connata. o. 8O

34쪽

g. 68. Quoad petioli insertionem in partem membranae 3. 63. mlia sunt peltata, articulata,nxidata. 9.8O. g. 69. Quoad ordinem, quo folia caudici adhaerent g. 6 folia sunt sparsa, alterna, opposita, vertici tota, fascicutata g. 8O. 9 . .

Quoad directionem, comparata cum parte, cui ad

haerent g. 6 folia sunt adpressa, erecta, expansa, cet. 8O. g. 7I. Figura foliorum g. 64. respicit ad volumen, cim cum ferentiam, marginem, superficiem, apicem, simili-

Circumferentia 7Ι. exhibet folia Vel integra, eaque Orbiculata, oblonga, ouata, linearia; vel dif- secta, eaque angulosa, lobata, palmata, pinnatifida, sinuata, diuisia, laciniata, lacerata. g. 8O.

35쪽

Dissicillimum est tironi ex sola denominatione soliorum, tam diuersorum, claram adquirere notionem. Nec optima sufficit descriptio seu definitio eorum. Iconibus, eisque, melius distinguendi causa, pictis suis coloribus, opus est; quas lente DEO, Pingendas & aeri incidendas curabo. Ne interea omnis praedictorum foliorum cognitio lectores deficiat, definitiones eorum, ex LUDOIGIO & LINNAEO accur tissimas, sistere non ab re iudico, easque, quo citius euoluantur, Ordine, Ut dicitur, alphabetico absoluam.

36쪽

f. 8O. Folium dicitur acersum, quod lineare est & persistens.

acina forme, quod compressum, carnosum est, altero margine conuexo angusto, altero rectiore crassiore. aculeatum, cuius discum Oeeupant acumina pungentia rigida. aclitum, quod terminarur angulo acuto. adpressum, cum discus folii adproximatur cauli. aduersium, quod latus non caelo, sed meridiei, obvertit. alternum, cum Vnum Post alterum tamquam per gradus eXit. amplexicaule, si basis folii Undique ambiat latera camlis transuersim. anceps, quod duos angulos prominentes longitudunales disco conueXiore admittit. angulatum, si petiolus cum membranacea parte solii non in eadem directione excurrit, sed angulum format. angulosum, si partes cuspidibus suis prominentes insignes sunt. articulatum, cum Vnum folium eX alterius apice e crescit.

axillare, chubalare quod ad rami exitum inseritur. bissim, vide fissum. bigeminatum, cum petiolus dichotomus adnectit foliola quatuor. bilabum, vide lobatum. binatum, quod digitatum est, soliolis duobus.

37쪽

bipartitum, vide partitum. bipinnatum duplicatopinnatum , cum petiolus lateribus adfigit soliola pinnata. biternatu duplicatoternatum, cum petiolus adfigit

tria folia ternata. canaliculatum, quod ex sulco profundo, secundum totam longitudinem, eXcauatum est, in dimidiatum fere cylindrum. carinatum, si para Prona disci prominet longitudi naliter. carnosum, quod interne pulpa repletum est. cartilagineum, cuius margo cartilagine, a substantia solii diuersissima, formatur. caulinum, quod in Planta euoluta caudici adhaeret. eisiatum, cuius margo setis parallelis longitudinaliter obvallatUr.eir osum, quod terminatur cirino. coloratum, quod alium colorem, quam Viridem induit. compositum, cum petiolus simpleX profert plus, quam folium Vnum. compressum, quod a lateribus marginalibus oppositis comprimitur, Ut substantia folii maior fiat, quam discuS. colicauum, eum margo folii arctior fit, quam ut discum circumscribat, Vnde deprimitur discus. consertum, eum folia ita copiosa, Vt ramos occupent totoS, ViX relidio spatio. coniugatum, eum pinnatum constat modo sobolis duobus, nec pluribus.

38쪽

eonnatum, si solia opposita inter se connata sunt in

continuatum, si ipsa substativa caudicis in folio comtinuatur.

convexum, quod in disco magis eleuatum est. c0rdatum, quod Ouatum est, basii excavatum, destitutum angulis posticis. credatum, cuiuS margo angulis, neutram extremitatem re*icientibus, secatur. crissum, cum peripheria folii maior euadit, quam discus admittit, Vt Vndulatum fiat. neforme, cuius diameter longitudinalis superat transversalem & sensim deorsum angustatur. decurrens, si basis folii sessilis, dein vitra basin eXtem datur deorsUm Per caulem. deuot eum, quod rhombeum est ex quatuor angulis, e quibus laterales minus a basi distant, quam reliqui. demersum, quod insta aquae silperficiem absconditur. dentatum, quod acumina horizontalia, ex folii consistentia, spatio remota habet. dependens, quod recta terram sipectat.

depressum, quod in disco magis deprimitur, quam

ad latera.

digitatum, cum petiolus simplex apice adnectit f liola plura. distichum, si omnia soliola duo latera rami tantum

respiciunt. dolabriforme, quod compressum, subrotundum, obtusiim, extrorsum gibbum acie acuta, inferne teretiusculum est.

39쪽

duplicatopinnatum, vide bipinnatum. duplicatoternatum, Vide biternatum. edipticum, Vide Ovale. emarginatum, quod terminatur crena. ensiforme, quod anceps a basi Versus apicem adte

nuatur.

erectum, quod ad angulum acutissimum cauli adsiidet. ersum, cum folium sinuatum margine sinus, alias minimos obtusos, adquirit.

fasciculatum, si ex eodem puncto plura solia Pro

deunt.

fissum, quod diuistim sinubus lateralibus, marginibusque rediis. Bigaeum, tristaeum, quadrisidum, quit

qui fidum, multifidum, cet. a numero huius. sorale, quod ad floris eXortum inseritur. gibbum, quod utramque superficiem facit conueXam, mediante copiosiore pulpa. abrum, quod superficie laevi est, absque omni inaequalitate. hastatum, quod triangulare, basi excavatum, angulis posticis notatum est. biseidum, cum fetae rigidiusculae fragiles per discum folii sparsiae sunt.borizontale, quod ad angulum rectum a caule discedit. imbricatum, si folia conferta & erecta se inuicem quoad partem tegunt. incuruum, Vide inflexum. inerme, quod spinis caret, &inflexum, quod sursum armἱ integerrimum, cuius margo intimus integer GSque omni aena est.

folio spinosio opponitur.

tur Versus caulem.

40쪽

integrum, quod indiuisum, sinu omni destitutum, &foliis si s is opponitur.

lacerum, quod margine Varie sectum est, segmentis difformibUS. laciniati , quod Varie in partes sectum est, partibus itidem indeterminate subdiuisis. lanatum, quod quassi tela araneae indutum est. lance0latum, quod oblongum, Utrimque sensim Versus

eXtremitatem attenuatum est.

lineare, quod Vbique aequali est latitudine, interdum Vtraque eXtremitate tantum angustatur. linguiforme, quod lineare est, carnosum, obtusum, subtUS conueXum, margine saepius cartilagineo. Iobatum, quod diuisum est ad medium in partes dustantes, marginibus connexis. Bilabum, trilobum, quadrilabum, quinquilobum, a numero huiUS. Iunulatum, quod subrotundum, basi excavatum est, angulis posticis notatUm. bratum, quod transuersiim in lacinias diuisum est, ita, ut superiores maiores sint, & inferiores re

membrana eum, quod inter Vtramque superficiem nullaeuidenti pulpa scatet. multangulum, Vide angulum

multissim, Vide fissum.

multipartitum, Vide partitum. natans, quod superficiei aquae innatat. neruosum, cum Vasia simplicissima absque ramulis e tenduntur a basi Versus apicem.