장음표시 사용
81쪽
9. 2I9. Si stamina & pistilla in distinctis a se inuicem 1l vj-bus g. 2IO.); ei offenduntur, Vel in Una eademque planta ambo f, hinc classis XXI, m0noecia; Vel in distinctis plantis separati hinc classis XXII, dioecia; Vel tam in flore separato, quam in eodem flore simul hinc classis x Xm, pol'gamia. g. 22O. Haec de classibus LINNARI. Ordines classium a Variis desumuntur. In andriis a pistillo. In tetra-
dynamiis a legumine. In f ensis a flaminibus S p, Rillis simul.
. g. 222. In tetradynamiis c . 22O. legumen est, Vel bre
In f ensis o. 22O. , vel flosculi flaminibus &pistillis nint instructi, seu ber naphroditi; hinc postgamia aequalis: Vel flosculi disci sunt hermaphroditi,sosculi radii autem sunt feminet; .hinc p0hgamia in-siequalis. O
82쪽
g. 224 Polygamia inaequalis G. 223 , triplex est. Vel
omnes flosculi semina proserunt, quia tam flores hermaphroditi in disco, quam flores seminei in radio, stigmate donantur. Hinc postgamia superflua. Vel flosculi hermaphroditi in disco tantum semina proferunt, quia hi tantum stigmate gaudent; feminei autem in radio abortiuntur, quia stigmate carent. Hinc pol)gamia frustranea. Vel denique flosculi seminei in radi0 tan- tum semina proserunt; hermaphroditi vero in disco abortiuntur, quia stigmate carent. Hinc potnamia
. 22'. ostquam praecedentibus capitibus ea, Vt spero, sussicienter docui, quae tironem instruunt, Venon modo generatim singulos flores ratione partium constitutivarum, classium & generum, dignoscere &adpellare; sed & speciatim Bolanicam meam expeditiorem multo cum frumi adhibere possit: nunc vltimo capite de ea ipsa agendum, deque eius ratione, utilitate & usu, scitu necessaria tradenda sunt. CAPvT V
83쪽
g. 226. Constat Bolanica expeditior ex tabulis duplicibus. prioribus, tabularum sexualium; posterioribus, vir versalium nomen imposui. Ratio in promptu est. Illae, systema LINNAEANUM, a staminibus & pistillis, quae sexum in floribus constituunt, desumtum profundamento habent. Hae Vero, Omnes partes floris& fructus, ad methodum RIVINO - TovRNEFORTIANAM, complectuntur, Uti a praestantissimis Bolanicis, Praecipue a LINNAEO, LUDUUIGIO & UALLERO, tradutae sunt. Quibus, Vbi ratione generis facile ac th tum fuit, saepius etiam folia, locum natiuum, & alias eiusmodi discretiuas n0tas, adiunxi. De singulis tabulis sigillatim agere mihi liceat. g. 227.
Ad tabulas se alta g. 226 , quod attinet, in
illis I INNARI Vestigiis accurate institi; ideoque, tam classes ac ordines, quam genera & nomina, eo magis retinui, quo magis, non obstante contradictione, in dies apud Bolanicos hodiernos in Vsum & consuetudinem Veniunt. Hoc tamen discrimine, ut in his tabulis non nulla etiam a ToVRNESORTIO, & aliis peculiariter expressa & separata, reperiUΠtur, quae LlNNAEVs sub Vno genere exhibuit. Ita, eXempli
gratia, FRANGULA, ALATERNUS, PALIVRVS, ZIZIPHUS,
ceu diuersa genera, in classe pentandria inueniuntur; quamuis LINNAEVS haec Omnia RHAΜNAΕ generi adscribat. Cuius mUtationis paulo inferius rationem reddendi suppeditabitur occasio. g. 228.
84쪽
9. 228. Prima diuisionis ratio, secundum quam has tabulas confeci, RIVINIANA est 3. Ι 87.), Vtpote quam, e Perientia doctus, commodissimam duxi. Ideoque se
per supra plantarum nomina VocabulUm ΜΟNOPET., DIPET., TRIPET., Cet. positum reperitur, prout nimirum singulae plantae unius, ducti lim, trium, Cet. Petalorum florem continent. Et cum in monopetalis
Vsque Pentapetalas, regulares, irregulares, & Umbellatae; in apetatis Vero flamineae, giramineae & nudae reperiantur; etiam harum rationem habui, & minoribus litteris eXpressi. g. 229. In singulis his tabulis sexuatibus, reperiuntur sex loculi, umbella is & papillanaceis exceptis. Primus, nomen generis continet. SezUndUS, calicem. Tertius, cor0llam. Quartu8, stigma; & Vbi necessarium, post stigma modo ouarium, modo ibilim, modo antheras. Quintus, pericarpium. Sextus, Ut postremus, semen. Cum Vero classis, siue ordinis, nomensun ut etiam staminum & pistillorum numerum indicet 'hae ratione etiam in his tabulis peculiariter omnes partes floris & fructuS indicatae reperiuntur. g. 23O. In Vnoqiloque loculo plantae eo ordine dispositae reperiURtur, seque inuicem sequuntur, qUΟ, ratione numeri petalorum, incisurarum, & partium, discretae sunt; quo modo, ut iudico, facillime & promptissime
85쪽
quaeri & inueniri possunt. Sic in loculo calicum, illae plantae semper primae eXtant, quae calice carent, &signo indicantur. Deinde seqUUntUr, quae C licem monvbyllum habent; eaeque, secundum incisiuras, eo ordine, quo calix Vel integer, vel bifidus, trifidus, cet. multistaeus est. Has excipiunt, quae calicem
dem seriem claudunt, quae calice duplici, triplici, cet.
instruetae sunt. Quibus passim & spatha, spadix, ct
g. 23 I. In corollarum, Ut terti0 , loculo, idem ordo inueniatur, qui calicum O. 23O. ita tamen, Vt silmul etiam, tam corolla ipsa descripta sit, quam nectarium, si adsit, indicetur. Quarto loculo stigma, itidem secundum incisuras & numerum, politum est. Vbi hic nullus numerus adparet, id significat, stigma esse simplex &integrum; deinde sequuntur, quae stigma b dum, tr
fidum, cet. habent; quas denique eae e Cipiunt, qUae duobus, tribus, cet. stigmatibus gaudent. In quinto loculo, Ut pericarpit, ΠUmer ina respexi loculamentorum & valvularum; ideoque unilaculares, bil0culares, triloculares, cet. Uniualues, biliatura, triualues, cet. sequuntur. Sexto tandem loculo semina, itidem nt mero, rubsequuntUr.3. 232. Hic tamen probe notandum est. Cum Vbique corollae primaria sit ratio habenda, num monopetula,
86쪽
dipetata, tripetala, poluetala, sit 8 calix postea omnium diuisionum primam essicit. Sic, Vt rem exemplo illustrem, primo per omnes loculos illa inuertiuntur unius classis & ordinis genera, quae, ut Plantae Vel monopetatae, Vel dipetatae, cet. calicem habent nullum. Haec genera tertio loculo in monopetalis secundum incisuras suas, & in polypetalis secundum petalorum regularitatem, Vel irregularitatem, ordinata sunt; hincque Omnes corvitae quadrifidae, quin' Adae, cet. regulares, Vel irregulares, ordine subsequumtur. Hae corollae quadrifldae, quinquistise, regulares,& irregulares, in stigmatum loculo, rursus omnes ectordine ponuntur, quo stigma Vel simplex, vel diu, sum, vel multiplex sit. Ac eodem tandem modo, in. Vndecimo loculo subsequuntur, quae Unilaculares, b locutares; Uniualues, bivalues stini. Optime sibi haec repraesentare poterit, qui classem VI. a G. 3 9. ad Num. 379 que inspicere, & cum modo data d
Cum hae tabulaefexuales, certa tantum consideratione, certiSque in casibus, proprio & excellenticum Vsu adhibendae sint; sunt a in illis breuitate uti mihi licuit. Ideoque numeri tantum discrimeΠ,& saepissime nihil aliud, expressiim est. Ut Uero si tim quaesitum genus in uniuersalibus tabulis citissime inueniri & inspici queat, neue quis, cum multo temporis dispendio, indicem generalem euoluere necesse babeat, post Vltimum seminum loculum, numeru
87쪽
quoque indicaui, sub quo hoc ipsum genus in tabulis
Quo breuiores tabulae stini se ales, eo copi siores se exhibent universales. Numerus loculorum hic duplo maior est, quam praecedentium. Primo loculo est nomen genericum; secundo, calix; tertio,
corolla; quarto, flamenta ; quinto, antherae; seXtO, ouarium; septimo, st)lus; Octauo, fligma; nono p rica pium; decimo, semen; undecimo sexus; & du0-
Ordo in loculis ipsis hic idem, Ut in seXualium loculis 9. 23 I. 232. , pro numero petalorum, seU λ-liorum, incisurarum & partium, obseruatus est. Vndecimus loculus, eX systemate LINNAEANo sexum imdicans, parum forsan necessarius, & prope superuac neus, Videri possit. Sed cum sexus, hoc loculo e pressus, saepe uno intuitu discrimen indicet, quo genus ab altero est diuersum, quod in aliis loculis non ita facile cognoscitur, & in sensus incurrit; etiam hic loculus sua omnino praestat commoda. Eadem ratio undecimi est loculi. Nam ibi determinat indicatio foliorum, radicis, Vel loci natiui, tale discrimen, quod in inquirendo & explorando magnam facilitatem praestat; id quod ipso usu & experientia melius cognoscitur, quam describitur. Quia denique sub quodam genere multa genera diversorum auctorum coniunguntur; ultimus locultas, ibique numerus, ima
88쪽
dicem β)no micum indicat, ubi horum omnium, qUsse apud alios auctores occurrunt, & in quibus discrimen
constat, sussiciens ratio inuenitur.
Has duplices tabulas simul elaborare, atque imsculpere, necessarium ideo dUXi, quia, Πeque Unam, neque alteram, solam scopo meo sussicientem deprehendi. Et hoc praecipue eX sequentibus rationibus. Multi Bolanici LINNALANO, alii RIVINIANO, alii ToVRNEEORTIANo se adsuefecerunt systemati, idque tironibus commendant; non nulli quoque, Uni faue tes, alterum systema detestantur. His inseruii duplicibus tabulis, ne taedio atque fastidio relinquatur locus. Porro, in nonnullis plantis stamina&pistilla non modo singulari perspicuitate & peculiariter determinata sunt; sed & in quibusdam classibus Giguus generum est numerus; Vt, eXempli causa, in monandriis, heptandrus, enneaudriis, cet. Num alia ratione genus plantae, quae se mihi offert, tam prompte & celeriter determinare possum, quam si tabulas istas sexuales praecipue in consilium adhibeam 8 Quod in universalibus hoc casu non ita expedite ac determinate fieri potest. Sunt praeterea genera, quae rationestaminum & pistillorum non semper eodem ΠUmero,
sed modo maiori, modo minori, gaildent. Cum Vero in hoc genere certus numeruS, tanquam inlatissimUS,
pro fundamento ponatur, & per consequens id genus in hac Vnica cla1se occurrat; oritur exinde id, quod minus plaeet, incommodum, Vt hoc genuS secUΠ- dum
89쪽
dum staminum ac pistillorum Varietates, alias ei competentes, in reliquis classibus frustra quaeram, & necessario in errorem quendam incidam. Ita, exempli gratia, LAVRVs habet stamina sex, septem, 020, n0vem, & plura. Nonarius numerUS, Vt frequentissimus, adsumitur, ideoque hoe LAURI genus sub enne-andriis extat tantum; & in ceteris, Vbi pro numero senario, septenario & maiori, etiam locum inuenire possit, non extat. Nonne hoc in casu tirones, quo se Vertant, nesciunt 7 Hic, tabulae uniuersales planam ostendunt viam, Vipote, quae secuΠdum RIVINIANAM diuisionem his erroribus & ambiguitatibus non sunt obnoxiae. Et idem plane, quod iam de sexualibus dictum est, etiam, inuerso ordine & alio respectu, de uniuersalibus valet. Hic incisurae, Petala & partes, florum in uno eodemque genere saepe mutabilia sunt& variantia. Inde hoc genus, Cuius CaliX, seu corolla, modo tres, modo quatu0r, modo quinque & sex, incisiuras, siue petata, habet; sub ceteriS classibus, e rumque loculis, frustra quaererem, cum semper sub usitatissimis tantum comprehendatur. His aberr tionibus plerumque sexuale, Occurrunt, Ubi, si modo stamina & pistilla perpetua, nee mutabilia, sint, ii cisurarum mutabilium numerus simul adponitur.
Non ignoro, Ultimo loco indicatam dissicultatem
hic & illic maiorem esse, quam Vt penitus tolli queat. Interea, quantum in me fuit, alio etiam modo hane e medio tollere studui. Nimirum inter duo gen F rum
90쪽
rum nomina numeros subiunxi. Hi indicant, inter praecedens & sequens genus etiam aliud esse intermedium, quod ratione indolis & numeri huc pertineat, in subiuncto autem numero reperiendum &inspiciendUm.
Cum necesse fuerit, tam in tabulis sexualibus, quam Vniuersialibus, omne studium in id conferre, ut multa genera simul perspicerentur; utique ob ex guum spatium passim scripturae compendiis, quae abbreviaturae Vulgo dicuntur, Vtendum mihi fuit. Sed crediderim, illa in genere intellectu facilia; praecipue vero illis nullo modo obscura esse posse, qui Capita II& I V. huius Isagoges, cum explicati0ne ic0num, fine subiuncta, probe cognita sibi reddiderunt. Quod si tamen cui in principio Vnius Vel alterius Verbi nota Obscura esset, moneo, ne ab inquirendis his tabulis absterreatur. Lumen enim statim accipiet, si pallim illud omnibus litteris consignatum inueniet, quod alibi singulis, Vel paucis, elementis notandum legitur. Haud quidem ibo inficias, initio animum mihi fuiste, etiam indicem notar- subiungere; sed re adcuratius pensitata, superuacaneum plane inueni.
Cum praesentis meae commorationis locus ita sit comparatus, Ut perpauca' & fere nullas, exoticas Plantas eXaminare, atque inspicere, mihi licuerit; ea tantum de illis exhibere coactus sum, quae alii, Praecipue MNNAE , HALLERVS & VD IGIVS, tradide