Exquisitae in Porphirium commentationes Danielis Barbari p. V. artium doctoris. ...

21쪽

Quare cum tanta sit tibi ac dignitas, d auctoris tas, sub tuo nomine emittam , quod acerrimum Iacobi Vrtad1 de Mendo zza Caesarei apud Vesnctos Legati, uital doectissimi, eiq; amantis sim iudicium, d amor in me summus mittere persuasit. θεωρουμα scilicet quaedam in librum Porphyrii in quibus quantum potui siccretiores sapiciatum, dc peripateticorum sentcntias latino sermone diligenter explicaui, atq; a xes, ut id facerem,uel tentarem potius, impulit, siue quod Graecorum hominum commentariis ea longe latet dispersa cognoui istuc quod latinos , quam uis multa 1n hoc genere ausi sint, mepte tamen, ut patet, ac barbaresca tradidisse perspexi. Accedit ad haec, quod subtilius a latinis res illa considcrata cst, quam a graecis, qui propterea non sunt neglligendi, sed potius diligentissime insp1ciendi,cum ab illi: do firma omni dc orta, ecauecta,maXima omnium utilitate, uideatur Pla: cuit aulcm pr1mo loco ab initiis, cuicunabullis notitia nostrae xordi r1,ut costaret quibus adiumenti natura omnium parcns nos ad altissim, rumicrum speculationem, ad quam nati sumus,

erexerit,ic subicitarit. Qitapropte ea quae cliqua sunt prosequar, ostendamq; clarius mitia 1 h la humanae cognitionisu sinem nostrarum actio: num sciciatiatum necessitatem, pxarsidia, dc

22쪽

Dc inmis Humanae notitiae strumenta, quibus scientias comparamus dod nique ad propositum,institutumi cum cuersita . Vis ne agitur totum hunc locum desorigine cognitiona nostrae accuratius cita explicemus

quam multi fortasse hoc loco postularent anus coniciati esse,quae a philosophis, qui de haec, Salia nobis tradiderunt , acciperc possumus: sed quid quaero, uelis hei cum res ipsa iam moneat praemuniendam esse initio mentem, d praesiparandam quibusdam clementis, ut meliuS, ac libcrius ea, quae proponuntur,assequi ualcat.

P imum ergo origo : deinde modus spos natira, tum ad extremum notitiae nostra usius explicctur. uicunq; igitur naturam admirantur , hoc si cius

summis laudabus ferunt,quod frustra nihil , aut lcmcrc unquam essiciat:cum enim ab tolligente , dc sagaci principio dirigeretur, tum inciriquedam crum omnium cssc uolui . Quod cum a capietibus obseruation quadam in aliis rebus, experientia in se ipsis compertum csset, non ab re, animal hoc prouidum, sagax, multipleX, 'Idum,' cmox, quem vocamus hominem 'ad finem quendam suae naturae convcnientem, si

cui caetcra omnia natum esse dixere. Postum sit

agitu impximis, quod post magis intelli etur, duos esse fines, ad quos omnis homin*m actio

23쪽

Commentatio ptima.

mentis , agitatio dirigatur desalterum quidem

in ueritatis notitia,alterum uero in boni electioσnc uersar1 huius autem rei principem cand cinnaturam existeres: quae etiam mirum proposito:

rum finium desiderium in nobis excitat unde 4nitio recte indemur dixisse, omnibus id insitum csse animalibus ut suos quaeq; habeant impetu .d rerum appetitus . Quo fit, ut nemo dubitare habeat, nsignitam esse m hominum natura mirabilem boni, doueri cupiditatem, praeser:

tim cum tanta sit rerum omnium uarictaS, tanta

copia, tam insignis ornatus, ut nihil tum necesssitatis,tum delectationis causa sit praetermissum: ecce tibi coelum iactu eximium parcnti naturaeti brum,in quo tanta est celeritas, d uolubilisita , tanta luminum pulchritudo , ut in sui admiσrationem humanas attrahat montes, calcarum rerum, quae in ipso sunt, causas inquirendas cm citctu elcmonia dcinde tot uicibus, cpcrmulstionibus subices a sunt , ut cum sint prima doma Xima uniuersi corpora, e quibus natura omnia gignit, miras sane alliciendorum animorum fas

cultates habcnt, propterea quod sane his natura hebes,oci osa, dc ambcc1lla esset, res denique omnes suo sine frustrarentur, domundus iste tam uenustus ac pulcher omni quo nuc praeccli1 orynatu illico priuaretur haec citra suptiis motibus 13 1

24쪽

De initus Humanae notitiae agitata uicos annorum css1ciunt ier, aestatem, autumnum , dc hycmcisi: haec maximas orbis resigione distinguunt, ortum, Occasum , meridiem, septentrioneS, cum in his partibus d 1ucrsas rcs Opexentur, animalia,plantaS, margaritaS, uenas metallorum, aromata, e relliqua demum, quae

suis quaeq; locis horum conflatu gignutur. Praesterea quicquid dulce dc suave, quicquid aspe=xum d lene, quicquid colorem habet, dc cxipis cultatem,quicquid durum cst,d molle,quicquid idum, dc inspidum indidatur, id ab us quattuor ortum habet, si uespc cete commissiceantur,su imperstes es: undescitam imbres, qui in te rae gremium decidunt, dc grandines, nccnon fulgura dotonitrua , ventiq; niueS, flumina, Dria, monteS, insulae, dc pcnninsulae ab iis profesectae initiis praeclaram hanc efficiunt, uniuersiis cena, an uita medio tanqua crum omnium spe

clator, celsus, dccrcctus constitutus cs homo, ut cuneta circum sic habens, omnia scnsu, dc o gnitione percipiat. Ergo tanta crit in coici persuexstas, uel ignorantia, ut cum tot res 1ll nam=xa suppeditarit, tam praeclaram, ut ita dicam, csctionem proposucrit, tam ornatam, d copiosam supellcci item praepararit,ipse tamen tanqua En dimion totius uitae spatium dormiendo crcur:

xc c non sudabiti non cingi labit non accelera:

25쪽

Commentatio prima.

biti ut doctus , cruditus , d bonus cssiciatur Ergo pc nos ordo naturae defici cis quando nullus it ordo,nisi qui ab impulsu naturae proficissicatur vignis ob ius instinctum calorem, & lumen diffundit splanta eadem impulsione folia emittit,ut Horcstucatur, dos cruces: animans quoque dum citcrat ad cna ut ita dicam sc1cntia nishil enim est aliud instinctous,nisi scicti a naturalis poteticeo supercilia ad oculos tuedos, o aurcs ad sonos percipiendos facit, deniq; quicquid in luscem uenit, quicquid in terrae uisccribus abditur, hac quasi innata persuasione ea res appetit, qui bus maxime indiget,d siqua sunt sunt.n .pluxa rexit instrumenta, quibus opus quaeq; suum perficit, ea omnia naturae impulsum,in quasi afflatum sequuntur cum nihil igitur alliud sit,quod hinc insitae facultat repugnet, ergo solus homo repugnabiti Bruta cum hac ut industriam, operam coniicetunt homo cum cadcin prudentiam , cmodum non concincti Alcinquies, dctu iam tibi naturam nest sine causa, temcrcci perficcxc. Desitur hominem ueri, dclom ration ortum csse.

Detur ad haec eudem miro afficii dcsider1o quid tandem Quae facultas, qua uis id praestar poterit, fiustra enim proponitur, quod nulla fescultatesconsequi ualcmus. Quare ostendenda est uis,qua propositum finem attingamus,ut ad cam

26쪽

De initus Humanae naturae naturae inclinationem, quae in omnibus dispersi

est, appetitio quaedam accedat, quae sit perficiendi operis deicectatio, nana quicquid aliquid est

cere potost, appetitum habet emesendi, ne otiossum re iners habeatur. α quom magis est esse, agere, quam esse tantum, ideo fit, ut aes io maxime expetatur,d desidcxetur hinc est quod planta appetit uegetari, sensus sentixc, mens irastelligere quapxOpter, ut propinquiora quo pnostrae cognitionis initia uideamus iam de rc γmotioribus fatis est dies una ostendam quibus facultatibus natura benignatas homine praena nierit, ut siquid obli quum, d contortum ab eo fiat, non naturam, sed ipsum deliquisse, re sibi ipsi defuisse iudicemus. Quattuor igitur natura emcit, e quorum mutua, solidaq; comparatiosine omnis apprehensio gigneretur ramum est animae uis, qua graece a sua: appellatur Alsiterum est ipsa ut ita dicam9machina,quae minisistra. quasi ancilla facultatis, ad ius sese nutus efflagit, dc Dimat. crtium cst ros huic facultasti obiecta,in qua alia conquias cit,4 obicetatur.' timum est actio, quae ex omnibus ante dietis efficitur. Vis agitur obiectam rem intuetur respicit, sicque ipsam propterea mouet, quoniam quam maxime appetit moliri alliquid, quod ad

te spectet, ut finem suum conssequatin' vcs

27쪽

Commentatio prima. tem obices a est quasi matcrics , dc occasio ius Imaginis, qua qui ab a sumit, ut inferius offendetur caeterum hoc loco illud constare debet nullam rem obiectam in natura InuenirI , quae subterfugere uim queat , uel ab eius munere sese tuerI, tum quia in ipsa, ut dicebam, uoluptas est quaeda dc appetitio naturali Sit pcrcipiatur, tum quia expedita uis in cam suapte natura potcs . Dixi cxpedita uina, propterea quod tum instrumenta requiruntur , apta, dccidonea, tum alia

quaedam , de quibus agendum cst postea, color

Igitur non potest non uideri, S uisus non potest non uidere , modo expeditus sit ac alias habeat conditioneS,quae in Iu Oper requiruntur prismum igitur opus est machinis , siquid praestaretiis ipsa uelit: hoc in homine maxime apparct nam quemadmodum cum res obiceta maiorist, uis quoci maior est adhibenda,ita etiam quo nobilior est uis,co plux exigit instrumenti, cum nobissitas ciuxinio sita sit , ut plures obeat uesectiones , quando igitur homo sit nobilissimus Ommum, quae a natura fiunt , necesse est, ut ad plures actiones sit destinatus , quas ut perficiat, pluribus indiget instrumentis quare in coitu res sunt partes,quae sensibus rerum interprctibus d nunc11s deseruiunt sensu.uero in capite an quam in arce sunt collocati. Nam oculi uelut

28쪽

De initiis Humanae nothiae speculatores altissimum locum tenent, ut put

cherrimarum, de reconditarum rerum notit1as

plures nobis afferant . Mucro, d aures, ad anismum in corpore perforantur, os quidem ut a pulmonibus arteria illa quae πα ἐκ dicitur, ad ipsi sum pertineat, per quam uox principium a mente ducens, percipiatur,& effundatur. Deinde ut in ipso lingua collocetur, ut re gustaret, ec finibia cnt1bus uocem immoderate profusam, UanqMinci terminaret, sonos uocis distines os,reprcssos cfficeret, cum ad dentes, labia . dc alias oris partes pelleretur, dc sic per os uoces ad alios peruenirent,quae mirabili suavitate,ac icnore nostra ex uoluntat coformatae 1llustr quada mentis explicatione qua cogitamus euoluunt, obscuramq; intelligentiam Xcutiunt. Aure autem extra minentes, d flexuosum iter habentcs, ne adicetae uoces laberentur, atq; cxxarent, prius

quam sensus ab iis pulsus csset, additae sunt, unde intelligontia nostra ad alios quoq; pertineat.

Nam quod in auxe percipi cntisic perceptae signum habetur, id in ore diccntis tolligentiae nota est . Ne aut minus cosultum postcritat esse uideretur,literae ius causa, creae sunt,quae sub

sidio obliuion essent, ut illa quae is summ1 uidis dicta,rescepta sunt in quod a si ilicsauro custos diretur:absentes , de iis quae agimus ccxtos redderent,

29쪽

Commentatio prima.dcrcnt, unde illud saepe usurpamus , per literas

colloqui I similia . Notae autem litcrarum aliae aliis habciatur quar quemadmodum uocabulis

non isdem utuntur Graeci Latini l ita non cas dem litoratura cillud tamen natura comparatum est apud omncs , ut caedem sint circ., dc carum

sensu rorum uocabula d literatura constituatur. caetcrum illuc in rcsero , quod per uocem occulta dorccondita CX primimVS dubitantes Micr rogantcs , docente , dis cptante , quaerenteS46 soluentcsci cum nihil sit cum ratione coniunctius ipsa oratione , cuiu usus maxim cst ncσccssarius. Nam si men humana corporei uinculis omnino sic soluta, quo madmodum diuinae illaemcntes , quas Graeca Oue intolligentias Lastini uocant , sati cxpedita ratio est ces, quod scrymonis usius nobis requircndus minimc forcism1 raq; orationis communio ad animi sensa expli canda xpcteretur: nam quicquid in icthiscntia concipercnati', id quodam quasi naciatis intuitu

Ultro si lxoqr , ut colore oculi. ceriacrem USQDCC , praetcrcaacrum notitiam sensibus acceptam

rosercndam si iudicaremus: scd quia intelliis

Rcntia in anima, anima in corpore inclusa st , nc cc sic habct, cum in amplissimo rerum thcatrocoonitioni auctate , docupidi constituti simus,

30쪽

Dc nitiis Humanae notistae 'quando rc ipsas an mediti semper adduccre noli

Malcamus, ut natura hi S uiribus muniamur, quibbus desiderio huic credibili ab adcin natura nobis micra o satisfaccre possimus hinc scietiae artes, congressuS, societatcs, d comm crcia Ors tum habent hinc odium, d amorcin sib comparant homines hinc dcsendamus, accusamus, suademus, ac dissuademus, hinc cum lauda mus,praeclaxosq; hymnos in praeclara illustriumuli Oxum facinora teximus. Quae omni abncicnac: re, aut frustra nati esse vidcamur, ipsa omnium mater ac parenymira prouidcntia, opera molibi cst: addiditc alias sensuum machinas, ut mnia rerum diis crimina perciperentur, atq ad

dicatim internarum uirium mitterentur . NarcSaga lux, o quod omnis odor ad superiora tendit, sursum positae sunt tactus autem communissi mus omnium sensus cretotum corpus diffusus cst , extremis tamcn digitis utcntibus an primis attributus suis' affinis gustatio palato absoluistur . unde nulla qualitas crum esst,quae huiusnodi uires emugiat. sed haec fitis desuas rumcntis animae dicta sint,cum iam conse cestias rumcntum quodlibct flec corporis clammae particula copaci ri, ita ut quemadmodu uniuersum corpus csi animatum , ita dc pars quaeq; uim iciacat ani Raae,s corporis pari colli gatam . quae podissic