Exquisitae in Porphirium commentationes Danielis Barbari p. V. artium doctoris. ...

51쪽

Commentatio quarta. De 1mao 1natrice uti

Pam ucro ad ulteriorem animae facultate accedens tibiis , quamprimum obuia fit imaginandi uis quam Graec Φανταααν uocant quae ideo ponis tu , quia necesse est aliquam esse uirtutem, quae non modo retineat caispecie , quas illa communiisenti ed uis minime retinet, scd easdem complicet i componat: ut aurcum montem, Tragelaphum, xsimilia fingere ualeamus . somniorum quoq; spectra ex hac uirtute proficiscuntur, quasire hoc tiam discrimine a sensu separata esse ostedimus:haec uis bluta est maxime, dolibera in somni , cum ab cXternis sensati operibus a sua functione n5 abducatur . sed quoniam de ipsa nunc, deq; aliis animae uiribus catenti pertraci amUS, quatenus ad cognitionem reru nobis deseruiunt, ideo exara am de omnibus rationem reddcre fias persuum iudicamus sed ut relinquatur acceptiones illae , quae de phantas a uocabulo sumi solent , cum de sensu, de opinione , de scientia, de intelli entia, dosmidibus hoc nomen affcratur, illud profari opus est , quod nunc de illa ui mentio est , cuius 1n simulacrum , dc spe strum C sic

su exceptae formatur,ac creatur in anima, quae

52쪽

De imaginatrice ut

quid nam sit hoc paci o facile dignoscemus , si

memoriae comcdabimus a quae dici a sunt, scia

sus ipsos ab obieci is, dos ensibilibus rebus iaccs sitos , quampximum specic , dc simulacra ab asinissa xecipere , deincep imaginatricem faculistem mouere , cuiu ea uilest sal natura ut forma , dc imagine rerum qua praebent, dcxcnunciant sensus, retineat , dc conscruct 3 ita ut remo:

tis is c absentibus, quae sensus antea permovebant , uestigia quaedam illorum , dc mgic diu:

t1us haereant ac morciatu in nobis . quam ergo rationcm habent, sensibilia ad sensum iam sanchabent sensuum opora ad eam potestatem, qua imaginamur quo fit ut sensus iam aes t effeci usa maginandi potestati , ut sensibile sensibus obiit clatur . ccce tibi cxemplum satis aptum , odii do: ncum, d ad id, quod quaeritur, accomodatum. obsignantur latera, quas ad absente mittimuS, quamprimum pagina signum xccipit absq; auro uel materia, ex qua conse ' um cst signum, mox caerasa inae subiceta adcin signatur imacritae, quod si sub tenuissima caera moli quippiam cidens liponexetur, uehementius i pagina, dccxxa Impili ncrctatur , certe idem signum ad illud molle pertineret, ipsum Q pagina: dccxxae vcstigiis obsignaret similis ratio , quod uolumus ostengdit, signuin est obieci ar rei spccies, quae abs 1 ma

53쪽

Commentatio quarta.

teria subiccta recipitur perinde ac pagellae quasdam sunt sensus exteriores, si ilitudinem caerae sensus comunis habet, scd ad illud molles, ton cyrumqr ipsa uis imaginandi resci xi habct quaprospic sapientcx a sapientibus, Sic etc dicitur, quo lics sensus actuish, dc incumbit in cnsibiles, ostic quoq; in idem sensibilest magmatriccm facultatcm moucri nam fieri non possct , ut abscintilabus d romotis rebus carii lucrctur, d custodibrct carum uest igi , iam cognosccxct d percipe retia, quorum sibi cura est comi Γ, quoniam ue

ro ui ius omnium cXternarum uirium acerriiDUS,

dc praestantistrinus cst , ideo imaginatio uiui, dc uiuionis nomon accepit, ecphantasia dies a car: gumento lucis , suae qua ccxni, dc uideri non postos h. cra tamen potest, ut ucra uel falsa sit ima ginatio mera est, quae cilaca id uestigium siue si mulacrum agila, quod a uexa dc solida resimpres sum cst . dc quae cuca id tali: gignitur, qualesuc

stigium cst . Fallax uero tunc habctur, cum a csolida non sici cuiusmodi aliae sunt, quae in o nani occurrunt, proscetaea remotis Uc absciatis bus rebus .pcrinde ac si adestent. 1 te fallax caumaginatio est, cui iaci cohaerct ncq consentit id,

quod apparct unde homines crebros iophantastici dicuntur ii, qui falsas trahunt similitudi Mnem quar obstinati fatui, suo haerentcs consis

54쪽

Dc imaginatricem1li, amentesci evadunt id credunt se aliis in οσmni notitia: cncx praestarc , cuincla maginan; tu , intelligcx se putant lac dignoscunt , quasi datici sa montis , d imaginationis operatio aequemadmodum pucri omnes mulicrc matres, d omnes homines patrcs crcdunt, ita crebrosi omnem magmationcmicraimc putant , de hac

uirtut utuntur perinde,ac qui fabor non est,malico uti solet. d quemadmodum uoluntas in cic=ectione libera est, ita in assimilandis rebus ti bcra est maginatio icit nos ab hac re absoluamus Duplex ius cst finis altor si notitia particula xiuna , maior quam illa sit, quae an sensibili an

ma percipitur . quom a diXmatis uim supcriorcinctus icin re compotem ficri , cuius compo S inses

xioris j dc adhuc pluitum, d molior cliam modo participem iudicari. huius cognitionis finis est sententia quaedam, qua dicitur, hoccsschi ausia odi mo tamen ut aiat , aut iacget quicquam e modo, quo ait δε negat affirmati. , 5 ncoasitio , tisicia dcmus salter finis si res illa, quae post sententiam intenditur , quom admodum in H quae atione utuntia , opus apsum artis cst si sint . ut ex sciastis Minni uis univcrsi, e ratio in communi sciasse posita est, sic omnis sciaticiatis uirtutis ratio, d uis miliatasia collocatur. Cum

agitu haec ita sint , nullus est qui no vidcat quan

55쪽

Commentati quarea. tus apparatus , quanta magnificentia, quam uasiria, docopiosa supclic animae rcgnum Ostituat, quae ut firmius possideantur in pcnitissimis cylmoriae ilicsauri S cconduntur homori cs custos caeterarum ingcni partium: haec quod amodo h lcraturae ocrmanais h. haec inuciatis iXcO gitatisq; robuS, dolici bis cos exuatrix adhibctu haec praeteritarum rerum praescS comuniSci scia'sus assecti cxistimatur, c quemadmodum pila ectura rom scruat,quae longo iam temporc laete rita st, sic specics, quae in memoria collocatur, di rcponitu , allud refert, quod iam praetera ita species autem illa praescias cit, quae si ab anima per se, ac suapte ui suscipiatur, non autem ut cyfert aliquid aliud, tunc no est citi memoria, scdssi accipiatur, ut est alicrius similitudo , sane mos moria fit Rcstat igitur ut tot gazas , tot la diuitias mens apsi distribuat, quippe sola rcgma est omnium , quae hucusq; in memoriae penu cposi: ta sunt scdircuiter colligamus ea ut facilius disonoscatur quid iam habeamus 3 ac crande aga mus, ac tot ministri Sic agerctur,quot sunt uti tuic animae inseriore. Primum igitur oculi colorum species omneS, tam si inplices, quam pei mixtas attulere dc quicquid coloxis, aut lucis parti ccps cssc potest magnitudines praeterca motuSq; domultitudincS, cinterualla rerum os 11

56쪽

mnium , situ stem, quietes, loca Ic omnia quae uiuui subiceta me possunt, quibusdam uiribus

retulcres aure quoq; tributariae vocum, sono=xum, tinnituumq; omnium extiter . unde acuta, grauiS, alba , canora UOX Omnis, fremitu.Item,

re murmur, sibilus Q, di susurrus e rumormnis ab auribus ad sensum deuctrirc solet. lingua sapores omnes tam bono. quam malOS, acres, dulces laus cros , amabiles, amaro , dc tardOS

nare autem odoranacta, cinguenta omnia sua: via dc iniucunda, clauissimo aere perini Xta contuleres conlaetus autom univcrso corpori diffusi sus latissimas rerum multarum dissercntias prae: buit, cedentes, molles , asperas, calidas, stigentes, hum celassiccas duras graues, lenes, leues, magna' paruas, densas, raras et innumerabis te pene qualitatum specios addidisse uidimus quae omnia tanquam ad arbitrum quendam intcyriorem relata sunt ad sensum comuncio, qui discrimen Interca poneret, ecquae cuiq; scia sui tribbucxciatur, dignos ccxet , dc imaginatrici facultayti succurreret, quae harum crum omnium absentia spccic custodirct, magnitudine , loco figu=xa, tempore, modoq; praefinitas, si cuia scriptas, d dcterminatas , confusic tamcn quodammodo, d 'exturbate, ut ostcia dctur, cum de mentis ay prehensione tractabimus, quod iam faciemuS.

57쪽

Commcntatio quinta De mentis apprehensione .gimus quidem nunc de ipsa mento,deq; cius functiones, quae intcllcct io,vel mcditatio nuncupatur. haec res multa , dc praeclara nobis omnium rerum arcana dcclarat, atq; adco huius xc notistia pulchra, dc honore digna st, ut ad pcxcipien

lumcntum scd ut aequabilis ac nota rerum Iac=moria conseruetur, ordinesquod a uaccdcresopus cst. Quare in primas ostedomus miclicetionem, quae mentis est munus aliquod haberessu principium, a quo gignatur intrinsiccum idq; non esse aut uoluntatem, aut sciasum, nec rem obices amduntaxat, sed ab animae intclligciatis portione quadam, dc obices a resid fieri co modo , ut potior uis in anima, quam in rc obiceta sic digno scatur. Praetercalac ipsa obices arc rara abimus, a quo fiat , quid sit, doquid esticiat, mox de illa portione animae, cui munus hoc st domadatum, a cinus qua sit, quid agat, quo modo agat,quor habeat functioncs , dc quid dcnil primum telliciat quibus quam brcuist me explicatis ad reliqua huic poculationi sublacta, e nobis antea proposita dcucniemus . Me igitur ut animae na turalis, d princcps, praecipuaci homini pars,no

58쪽

De mcntis apprchensionebisscum coacmpox quo nascimur ingeneratur OG bices uinq; coxpus tanqua materiam informat, dc perficit unde homo nascitur animal rationi S, dc prudentiae capax , quo fit , ut hac naturali inclinatione, dialecticus, physicus , mathematicui, architectus labor gubcrnator i artifex multarum .d pulchrarum rerum dici post it quoniam agitur res quaeq; perfectionem habet, qua finem suum cosequi potest sperseectio autem multiplcXes h. aut. n.res perficitur ut sit, aut ut opari possit, aut ut opelux, aut deniq; ut fine suae naturae propriumporado cosequatur sidco fit ut anima vis S, qantcsigcntia particeps csic conspicitux, postquapci Dei a si , tum ut sit , tum ut operari possit, quod ab ortu geniturae pxincapi acquirit, statim perfici habeat, ut iuxta cam , quani o det facultatem, Operetur, dc agat, agendo si

nem indipiscatu propria naturae convcn1cntem.

sed antequam consequaturicisces ioncs cas crMic alcmae, ac subicci ae rei similitudincm ac uis ccm quandam Obtinere iudicatur quoniam quicquid aliquid susciperesnatum cs , citis,quod suscipitur materia est, quare potcntia nacia , uelia' tibilis natellcctu a pexapatetici uocari solet, noqui lcm ratione corpori S, quod cffinoit for

malicst,nim prima citis pcrscelio , sed rationc illius pcrscctionis, qua xecipit, unde hoc modo,

59쪽

Commentatio quinta.

uelut abrasa tabclla, dc dealbatus paries csse di

citur , ut quemadmodum ipsa stici scistio coryporis,in quo est, ita cius porseetio si intelligentia , domeditatio 3 cuius funes ionias aliquod principium cssc ration illa conuincimu , quoniam fieri non potest, ut quicquam gignatui absq; O, quod gignit, non enim quippiam faetum conccyditur, quod ab aliquo faetum non sit cum igi: tur intellectio rcs quaedam facta sit, absoluta, ecnoua , Ut sapicntc.tradunt, doquis' in se cxperitur, citis prosces o quoddam crest initium , idq;

sane intrinsecum iccirco quia uel obieci ,rcs,uel

ipsa uis animae id Tcici, quorum utrunq; necessisse se intransccus sumi, nam obices a res non amyplius cst particularis , ut ea, quae sensibus obuia cst , sed uniuersalis, d comunis, uniuersale ausitem nihil est 1ia,cbus a natura compacti S, quare

sit,ut in anima illud esse confiteamur . sed si pra ncipuim illud me in animae quadam portione discatur in hil co ipso magis intrinsecum esse iudi: care possiimusci quippe pars est cius propria sed nunquid a portio sensus sit, an uoluntas , quaeqvcre non oportc quia intelle stio ipsa adeo pcr secta est , ut omni spe stro, omniaci sciaticiatis ammae perfectione praestat, quare fit ut scnsus adcocxcellentcm functione praestare minime queat,

sed nec uoluntas quidem id faciet, quia primam

60쪽

Desinentis apprehensione saltem intclici tioncmim nona uoluntatis ac troyncm praeucnire , credendia st quae cum ita sint,rcstat, ut cuti quaedam portio sit, cui unc tios nis cius initium crito tribuatur . sed cum non modo menti portio , sed cisam res obices a pros,utraq; contendat , ac initium sibi huius uncyra arro oct. Idc tenenduin s h. nc obicetam rem per te,nec particulam Intelligentis animae dcifccre possc ucrum alteram altocius op 1ndi ger : non cnim res obiceta id praestat, tum quia inicit coctio quaedam. Vcxbi gratia, candidi, Obices amicm cxccllit, cffcectus utcm nullus causa

praestat sua, tum quia interdum fit, ut maior incntis adhibitio uchemcntem pci se stam magis

Iorem nequit acrimoniam , dc intentam magis faccre meditatione, prosceto per se ipsam satis flenon potest: scd nec sola mons quidem id praest a bit, hic quonia ara his obicratae ro similitudo sto,

nulla autem ratio maior cflces, cur iac talia hac potiuS quam aliam csexet obicet anarem si id per se apsi mons cXcqua possct uel quoniam Cric,acicipsa intelices io m mcditatio ab obices a rescii dcc iudicatur,cuius occasione ad ipsam csertur, ut mensura ad cna aptam nactim : quare cum haec rationi consciitalicum si ad cfficiendam solidam