장음표시 사용
51쪽
Prior septem literis e Alphabet Latino depromptis altat quibus omnis qualiscumque tandem iumerus exprimitur: sunt IV XL CD M. qui, uti vel
rum Gnranorum inlcriptiones docent, Una cum Latina terum m
lingua nati, in haec usque tempora durant. Altera Iii ''Matii ematicis tolleris, ut dixi temporibus introducta, adeo ubique locorum percrebuit, ut pleri iti neglectis veterum Romanorum maiusculis numeris qui uti ad magnarum calculationuin rationes cum facilitat expedienda non adeo idonei videbantur, ita non nisi Chronographicis inscriptionibus, politiori lue teraturae viris reseruantur solis minusculis, videlicet yphris thun Mathematici, tum mercatores, quicumque tandem quidpiam numeri, consignare volunt,Vtantur. De priori numerorum Instituto prim b, deinde do posteriori, cuius originem otii simum inquirendam duximus, nonnihil dicemus. Originem antiquorum numerorum Priscianus S atl- Valerius ProbuS,teste caligero, sic describunt: Unita tum 'numetem litera I notabant, quam in quinarium usque exclu. siue repetebant IIlI. quinarium scribebant per . non
uti nonnulli arbitrantur , quod dimidia pars este denarii numeri , neque idcircb, quod oli n hunc numerum scripserant per Τ, de postea cremanente V. sustulissent sed quod quintum inter vocales A DIO locum posTideret. V itaque litera quinarium ignificabat, cui unitates ad denarium usque numerum appone
52쪽
sequeretur pari consilio centenariun numerum cum statuissent per sequenti literam iraingenarium de posuere, vel quia immediatem in ordine Alphabetis equitur, ii Probus vult vel ut alijs placet, eo quod inter D M, quod mille significat, a D videlicet ad M usque , quinque liter intercedant, hoc pacto I ,s,i, liter enim li,ut aspirationis nota est, ita inter literas non adnumerabatur .vel ut caliger dicit, quod D sit capitalis liter nominis Dimidium, quod dimidium millenari numeri signisi ac plerique tamen
Centenarij numeri notam C , a prima litera i tu T ' vi millenariinumeri niuam , ab initiali numero Milla δε quingenari numeri notam , a dimidio millena-r ij, id est ut supra diximus ab initiali litera vocis Dimidium,acceptam volunt , quinquagenarisvero numeri nO- iam non a nomines, sed ex Graecorum instituto πι, ε bi L cogitatam suis , Priscianus auturnat, nam uti per N, quinquaginta Aprimeband ita prisci Latini,'si huius elementi loco ponebant identidem L , ut Lympha pro Nympha Graecos imitati, in hunc quoque usum L prom substituere;quamquam haec ratio multis dis liceat , 'e luibus vide Matthaeum Hostium . Quidquid sit, ex hisce patet , priscis Romanorum temporibusT.umerorum notas adhuc imperfectas suisse . ade ut Romani huiusmodi numerorum ope annos Confiala res clauis sxis, sicuti S Uolsti in Templo Nortiae Deae He-
-i iuriiuri trulscae, Ut Plin. l. T. C. qD. tradit , notare consueue fixi p x in , eo quod rarae tunc temporis litera fuissent biit sonia tu amobrem meli 'ribus numerorum notri non Occur
53쪽
rentibus,e vetus a lege Praetor maximus Clatium figebat, citiae figendi Cla Π lex deinde reuoluta ad Coniu-les, de deni lue ad Dielatorem , magnis ritibus, caerimoni j peragebatur de quibus vide Rcimum , ipsium Alexandrum ab Alexand alios iue Antii uitatum
Romanorum Scriptores cruntanae vidi istadius intelligantur , hic Prisci an verba adducenda duxi, ex quibus acile intentum notis in patebit, ειε igitur Latini mutue in plerisque mitati sunt nam per . um notant , illos secuti inque per quia
mel quod post v apud Latinos X sequitur cit inquaginta per L , qui apud antiquos senacosia pro qua nos ea qWin i aginta , potiebant, teste Apollonide u-Tarrbe , et de Latini quosve Lympha dicunt pro Nymba, aquam vel fontem et olentesimon ira re Virgil.
in primo Geneid. Dant famuli mani has Cereremque camictris. Centum autem per principalis nominu literam C. quingenta per sequentem teram censonantem , nam
ρια C. D sequitur. fille secundum tticos per Gracam, sed i si disserentia ad decem , circumscriptu lateribus CX D. amque nota per l, H duas, a dextra parte apoctrophos, Deccm ibi per supradictam formam dii in fuisti a parte contra- νιν duabus notu , quat sunt postroph CCt alii: Ne hoc ad imitationem Gr. corum, qui μυο, ατ mira eta, si '' dita linei, nunc quoque cribrunt sc L inquaginta: in is, in
54쪽
istisper I mediam, intres in dextra' parte apostrophos JODD.Centum millia perimediam, di tres in dextra pam te a rostr hos si in sinistra totide eontra, ius CCCIDDD. . el quod ieri similius est .decem millia notantur per M. cir--mscriptam es troque.latere si C . quomod milli per X circumscriptam ex troque latere e GAD, hoc ad . mitationem Fracorum,qui ies: Ahis literam habent principalem sui nominis. Sed disserentiae causa media linea altior facta est quia intrita quoque misse perra circumscriptam solet notari sic MD.ergo quinque misia cum sint dimidia
pars decem missium, dimidiam partem . Scripturae seruaue runt sic, I 'iuomodo quinqi ginta mistia dimidia pars centum millium,qui numerus per eandem notam decem miLIium scribitur,aaditis tamen ex Utraeque atere singulis circumscriptionibu CCCIDDD. . ingent mistia per
QD. quod est initium nominis , eis apo Irophen. LI Allesim lite missi per N, inde incipit nomen ex ra que parte circumscriptam , t MD, ω sic KIC M., Verum cum haec multum Consus sint , vi perfectus inde sensus grauium Authorum iudicio elici possiit, ea nos ad veterum mentem paulo luculentius clariusque a
Numerorum, quibus prisci Latini itebantur, fabrica Diximus in praecedenti Capite, Veteres Latinos, septem potissimum ex Alphabeto in numerorum
55쪽
subsidium depromptis literis , vsos sutiles, ut furit: v quibus itidcm varie repetitis,
mixtis, riteque ccmpositis, omnes qualestumque tamdem obuiae numerorum serus exprimuntur puticht san numerorum computationi Nou - , II calculis peragitur, quadrant; ita ut perpetuo uc, in qui cupium, vel in decuplum πιαλαξ hoc est, alternis auctat aliurgant, irim equidem duae notae I de H atio mento struiunt enneadi prini per additioncmonit tum , alterae duae notae augmento enneada de .liariae, tertiae vero notae enneadi centenariae cita ut in hoscismonadicis semper post V. itatuor nitates, in deca 4 -
dicis quatuor lolia: in centenari; quatuor CCCClpolim,vii in hoc Schemate patet l
Septima tandem seu ultima cra nota mille rio', quocunulue modo , sine a dextris, sideri sinistris, liues numeris ante vel postposita, suum semper tuetur a rem, via CLX, exprinaumur mille quingenta sex ginta:Sic vero postra, L LX U, idem seciunt,quod primgenta sexaginta nitilia . Sed lana ad fabracam e consti
rutionem horum numerorum propius accedam . In praecedentibus nonnulla de causis, rancn Sharum notarum ex Prisciano de serio Probo tradidiamus et Verum cum silae me totis nota Authoti lassiciant, haud dubia alia rarici larer, qua vec res muti
56쪽
sibi dati, haste simpliciores notas excogitarint neque iam pro-Vi .' ,: a prio liter Alphabet Latino deprompta dici postin
Veteles ex eo capite, quod , non primum sed nonum in Alphabeto locum obtineas neque, cum illa vigesima in ordine iterarum sit neque X, cum illa vigesinum primum in ordine locum obtineat, de proinde decem agnificare non potest nec e , cum illa undecimum Alphabeto locum teneat, itera proprii dici possunt. Quaecumque itaque Priscianus de harum notarum au siis proseri, non solum longe petita sunt, sed de melio-rtina Authorum hidicio, nulla iusta, bene fundata ratione nituntur. Haec dum ego penitius mecum expenderem, vidi tandem idem feci e prorsus veteres Latinos, quod Hebraeos primaeuos, caeterasque gentes remm adhuc inexpertas, in numerorum constitution
praestitisse supra diximus. Quocirca Inota vilitatis, nihil aliud , quam unum quid signiscat , dotatonadis T-cio fungitur, quae duplicata, Il reddebatin ira tei triplicata, IlI, quadruplicata IIII. Ne ita que unitates nimio
incremento confusionemrinducerent, Latini veteres, quinto quoque loco Graecos secuti, suasit merorum notas mutarunt: nia haec M. quinari, nota est altera ,
quae quinque significat. ad I relata, est quincupla,molli V. ConstriἰλQΠQm suam habuit .s prista nota I. geminata Mad pedem iuncta, quae angulum rectilineum acutum reserat hanc V. quinari notam comedisitate decussis
tarn βραχυγραφ-ς ergo loco II iis nilatum posuerunt quam Continua unitatun additione ad denatium Vsque prouexerunt, uti ex primo enneadis monadicae
57쪽
Origo di Fabrica Numerorum 2 s
procesi patet. Iterum X nota denari non aliunde deduci videtur , nisi e duarum linearum unitarum de-cullatione, cuius medietas V quinari notam rcfert; vn de vox decumis Edecussare emersit, videlicet omnis illa fgura e duarum intersectione linearum Ela, quan identidem multiplicantes usque a duo, ne nimia in incremento huius notae Consulionem pareret, ranc intulere notam L, quae ex duabus lineis in extremitate desti utriusque in unum iunctis, L conlii tuit, numero in
qu Hacupium aucto cit lue nota particulari e prim i iis nascitur
nota I geminata , una quidem recta, altera proli rata , non iacongrue conflata center potest, ita tamen , ut duae ad pedem in dextra parte uirutae, rectum angulum faciant, S gnomonem erectum referant. Habemus it que quatuor harum figurariim LV Xa ex lineis con- uructionem. Sequitur modo Centenari nutueri nota, quam per C signant. quamuis pie i. ue cati ab ini origo xttali litera Centum originem suam duκisse velint , nihil Utamen obstit, quominus de eadem ex lineis rectis constituta suerit Nam vi ab Hoitio alijsque notatum fuit N antiquartana Inscriptionum monumenta sat docent; tu quibus Olcmper formam C res 'rt, sed subinde h3c pa- cito olim scribebatur id e hac inscriptione a Grutero
prolata at ct AI L. Mi L. F. P. ubi pro CA IIT AH ponit, ut proinde propter arcuati ductus facilitatem nata videri possit posterorum C centenaria nota, quam veteres, Hosti iudicio, ei unitatis nota , sed triplicata componebant, de qliod facilius erat, L notae quin . '
58쪽
ex L o fiebat nota C. c. centenaria Ioo quam iden iidem multiplicantes suu ad Oo, ut inceptam quincuplam duplam proportionem continue seruarent, loco CCCCC. D notam posuerunt, quam seXOr tam putamus, non quod C literam in Alphabeto centenari notam immediate sequeretur D, uti Priscianus
vult, sed vel quod initialis liter esset dimidiimillenarij, uti placuit Ioseph Maligero, vel omnium optime, quod
antiquis litera non per arcum, sed triangulari figurata, ex tribus lineis unitatis indicibus constituta pingeretur hoc paci hoc verum esse, nonnullis inscriptiones apud Gruterum docentra . M. id est, Dis Manibus. Imo totius Alphabet literas, huiusmodi lineolarum non odicarum vario conteXtu, quemadmodum Hebraei exprimae uis temporibus, suas constituisse supra ostendimus, vero haud absimile est . Quantum vero varia mentis reflexione consequi possum, dicerem profecti, pri nata, linius odi elementa priscis Latinis ab Hetrustis pri nuntsuist commuilicata , merodotus planis id verbis ..gnificat l. i. Latinos pleraque ab Hetruscis, Ptpote au-tiquioribus , accepi e S literae Hetruscae; quarum nonnullae magnam cum Latinis similitudinem habent , sat superque demonstrant, uti in nostra Hetruria, volente Deo, fuse ostendemus Lilius ira idus alium: veterum Latinorum
in significandis per literas numeris, modum tradit qui utinam etiam addidisset, ex quonam Author illo extraxisset , hoc enim ipso mult)s a varijs dubij liberastet: Sunt autem sequentes
59쪽
Origovi Fabrica Nu merorum. 2.
A. CCCCC ii ingenta B. CCC recenta C. C Centum D. Quingenta E. CCL Ducenta quinquaginta F. L Quadraginta G. CC Quadringenta H. CC Ducenta I. I Vnum K. L Quinquaginta nuL. L Quinquaginta M. M ille N. XC Nonaginta O. XI Vndecim P. CCCC Quadringenta Q. D Quingenta R. LXXX Octingenta S. LXX Septuaginta T. CLX Centu exaginta V V Quinque X. X Decem Y CL. Centum quinquaginta Z. II Duo naillia A
Centum millia Quingenta millia Ducenta quinquaginta millia Quadraginta millia Quadringenta millia H Ducenta millia Miltia si millia L Quinquaginta millia 1 Millena millia Nonaginta millia Undecim mimia Quadringenta naillia Quingenta millial Octoginta millia Septuaginta millia Tmen tu sexaginta millia Quinque millia Decem millia Centum quinquaginta millia bis millies mille Cum virgula supraposita
Sed ad millenarium Numerum reuertamur in ta ut
60쪽
Nulla numerorum nota tantam vetustate temp.
rum varietaten subijt, quam millenariinumeri nota. Primo enim signatur litera dabo quae recentiumcinny R, character est , originem suam habet ab initiali liter Mille, uti omnes sere fitentur. Seeundd scribitur per duos quorum num re ctum, alterum in uersum est, quibus monadica nota intermediat, hoc pacto cI, mille. Tertio stribitur hoc pacto cra. pariter mille iasignificat Quarto stribitur per typhram numeri oectonarij
prostratam o . Quinto scribitur per parentes notas , mediant I hoc pacto cin uti est apud Paulum Manutium.
Sexto cripta quoque reperitur 4 ut est apud Petrum Ciaeconium lib. de ponderibus 5 mensuris alijs lue. Septimo per 34 so strabebatur Octauo per X exprimebatur
Veritin ut tandem, qua de causa tanta varietas emerserit, S unde Originem suam haulerit, cognostatur, rem pauci verbis exponam .
Cur itaque primo per ad mille significauerint veteres, id factum esse puto, quod primi arre notam per duplex D D. millenari notam expresserint, quae successu temporis sublata lineam claudente figuram, Ιinediam inter duo D, reliquerit , ioc ita adtunae, suissequim luculentis time demonstrat haec millenaria